Sokol Demaku – Dielli

I MADHI CASTRIOT – SKENDERBEU- MBRETI I SHQIPËRISË, DUKA I MADH I EPIRIT

July 22, 2020 by dgreca

Këto ditë doli nga shtypi libri ”I madhi Castriot ME LLAGAP Skënderbeu Mbreti i Shqipërisë, Duka i Madh i Epirit” i autorit Zannovich, Stephan, apo Stiepan (1751 – 1786), në botim të ”Shoqata Sokol Demaku Shtëpia botuese”nga Borås i Suedisë dhe në përkthim të Sokol Demaku nga gjuha Suedeze më gjuhën shqipe.

Në përkthim dhe përshtatja nga suedishtja e vjetër nga Sven Esselius.

Shtypë: Në shtypshkronjën Lena Graphik Prishtinë, libër me vlera historike ne 256 faqe në të dy gjuhët shqip dhe suedisht.

Që ne fillim autori i këtij libri Zannovich Stephan me perkthim ne gjuhën suedeze nga Anders Zetterberg, Stockholm, 1788 thotë:

Historia që kam treguar është e shkurtër; unë e pranoj këtë dhe në mënyrë të pakonsiderushme është e ngarkuar me rrethana të vogla. Sidoqoftë, pak a shumë unë kam thënë gjithçka. Kur njeriu nuk ka asgjë më shumë për të thënë se sa e vërteta e pastër, ai mund të thotë shumë me me pak fjalë. Natyra e thjeshtë është elokuente në një zemër, e prekur nga kaq shumë fatkeqësi. Vetëm ajo ma ka vënë penën në dorë; është gjithashtu edhe ajo që duhet të presim se çfarë mund të nxjerrë në pah kjo histori. Unë nuk jam ushqyer nga lulet e elokuencës, dhe as nga arti i një vokalisti, por jam vetëm një saraj, që nuk di asgjë tjetër përveç se fuqisë absolute, e privuar nga çdo shpresë. Aty jetoj unë në errësirë. Por mjerisht! Tani jam aq i pafat sa vetë errësira nuk mund të më mbulojë nga përndjekja e armiqve të mi dhe për të keqen time pa lumturi! Duke u zgjuar, i vetëm dhe i tradhtuar në zotërinë e miqësisë egoiste, nuk pres pushim deri në varr, megjithatë, unë mund të përziej hirin tim me etërit e mi! Por jo!” Zannovich, Stephan, apo Stiepan

Rretfimi i Zannovich fillon nga Mbreteria e Gjon Kastriotit dhe vazhdon me të madhin Gjergj Kastrioti ishte djali i Gjon Kastriotit dhe i Vojsavës,vajza më e madhe e Princit të Tribalëve. Mbretëria e Shqipërisë, një provincë evropiane, e vendosur përgjatë grykës veneciane, e rrethuar me male, shkëmbinj malorë, moral të thellë, ishte e sunduar tashmë e 710 vjet nga kjo familje e shkëlqyer, origjina e së cilës humbet në shtigjet e paarritshme të së kaluarës.

Pozicioni i favorshëm i këtij vendi, guximi i këtyre banorëve të maleve dhe disponimi luftarak i tyre, i bëri ata të frikshëm dhe të rrezikshëm për fqinjët e tyre, e sidomos për turqit.

Gjergji nuk ishte më shumë se gjashtë vjeç atëherë: sapo u ekstradua në Perandorinë Turke, ai u bë synet në bazë të ligjeve të Mehmetit. Ndërsa ai zotëronte të gjitha cilësitë e mendjes dhe trupit që mund ta bënin një princ të ri të rehatshëm; ai madje në këtë moshë të re e tregoi veten në mënyra fisnike, duke lartësuar të menduarit; atëherë Murati tregoi një simpati të veçantë për të: i kishte dhënë një edukim mjaft të mirë.

Kostandini, Johan dhe Stanislaus, vëllezërit e tij më të mëdhenj, më parë ishin gjymtuar nga komanda e Muratit, por pas disa kohësh, ata u helmuan dhe u ekzekutuan në Serrillanga nga një helm i ngadaltë. Një fat i njëjtë e priste edhe Gjergjin, por dukej se ishte shkruar në Librin e Providencës se i vetmi numër i këtij gjaku fisnik duhet të mbetej gjallë, në mënyrë që më pas, ne pasardhësit e tij, do të ishim edhe më shumë të pakënaqur sesa me famën e tij.

Në atë kohë, ndërsa Gjergji rritej dhe bëhej më i madh, edhe forca i rritej aq shumë sa askush në vendet e lindjes nuk kishte një trup më të fortë, krahë më të mbushur dhe guxim më të patrembur, sa ai.

Atij iu vu në dispozicion një mësues mjeshtër, i cili i mësoi Gjergjit turqisht, arabisht, greqisht, italisht, sllovenisht, si dhe Gjuhën Latine, e cila pas rënies së perandorisë ishte po aq e rrezikshme për të rinjtë, sa bestytnia për adhurimin e vërtetë të Zotit.

Ata e mësuan Gjergjin të përdorë armët, të kalërojë si dhe të bëjë të gjitha ushtrimet e trupit,që janë të nevojshme për të pasur sukses në shërbimin ushtarak.

Ai përfitoi njohuri për veten e tij aq mirë nga ata mësues të aftë, të cilëve iu ishte besuar edukimi i tij, që jo vetëm në të gjitha konkurset publike ai fitoi të gjitha çmimet konkuruese, por, gjithashtu, ai çdo ditë merrte çmime të reja dhe lëvdata nga Murati.

Në moshën 18 vjeçare, Perandori e kishte emëruar atë komandant të mbi 5 000 kaloresish, duke e dërguar në Azi

Një libër me vlera historike për kohën e art të popullit shqiptar nën udhëhqjen e heroit kombëtar Gjergj Kastriotit Skenderbeu. Ku edhe autori i këtij libri thotë me krenari:

Gjaku i Kastriotëve është me të vërtetë ndër më fisnikët në Orient, sepse është rrënjosur në fillimin e botës me shekujt e ardhshëm.

Dhe me pas vazhdon:

Dikush mund të shohë nga kjo përmbajtje e shkurtër e tregimit të tij se ai kishte fituar me të drejtë shumë tituj të luftëtarit të pathyeshëm, fisnikërisë, mbrojtësit të emrit të krishterë, të trungut të fesë dhe të Aleksandrit të Ri, që atij i ishin dhënë nga papët, nga mbretërit e bashkëvëllezërve të tij dhe atë të Skënderbeut, të cilin edhe armiqtë e tij e nderuan. Por kaq shumë lavdi dhe lumturi u zhdukën në një çast! Pas vdekjes së tij, u dukën furtunat. Bubullima dëgjoheshin nga të gjitha anët mbi kokat e pasardhësit të tij! Turqit, me Kuranin në njërën dorë dhe me shpatë në tjetrën, sollën më pas shkatërrimin e kësaj mbretërie të bukur, të cilën e vunë nën zgjedhën e skllavërisë. Vdekja, skllavëria dhe shkatërrimi sot janë të dukshme në të gjithë Shqipërinë dhe gjurmët e përgjakshme të luftrave të Mehmetit. Kujtimi i këtyre fatkeqësive; historia e tyre, që unë, si shkrimtar i historisë, jam i detyruar ta portretizoj, më bën edhe mua që të derdhi lotë. Sidoqoftë, do të hesht. Por ekziston një vuajtje kundër së cilës zemra më stoike nuk mund të ngurtësohet kurrë.

Por ia lem lexuesit te ndjen vet me rastin e leximit këto histori autoktone të paraqitura nga autori Zannovich, Stephan lindur në Budva, Shqipëria veneciane, 18 shkurt 1751 – vdiq në Amsterdam, Republika Hollandeze, 25 maj 1786), e quajtën Hanibal, ishte një aventurier dhe shkrimtar i “Letrave Turke” Ai kishte shkrua në italisht, frëngjisht, latinisht, gjermanisht dhe serbisht. Ai ishte një stilolaps i Gluck, Pietro Metastasio, Voltaire, Jean le Rond d’Alembert, Jean Jacques Rousseau, Catherine Great and Frederick William II të Prusisë, të cilit i kushtoi një libër me vargje frëngjisht të përkthyera nga italishtja, “L’Alcoran des Princes Destinés au Trone”. Giacomo Casanova përmend Stefano Zannovich, i cili “bëri një vizitë në Vjenë nën aliat e Princit Castriotto d’Albanie. Nën presionin e autoriteteve, ai u largua në fund të korrikut 1784 “për Poloninë dhe më vonë për Hollandën (Provincat e Bashkuara). Zannovich kishte bërë një punë të madhe dhe me përkushtim rreth Heroit Kombëtar Gjergj Kastriotit sa ku ishte në Holandë dhe Gjermani, pasi që nxorri në dritë librin e tij kushuar Heroit Komëtar në gjuhën gjermane e përkthye në suedisht nga shtypshkronja Anders Zettenberg ne Stockholm, 1788.

NJË FALENDERIM PËR QENDRËN KULTURORE”MIGJENI” NË BORAS

July 9, 2018 by dgreca

FALMNDERIT QKSH MIGJENI, ËSHTË KËNAQËSI KUR NJERIU NDJEN SE VLERSOHET PUNA DHE REZULTATI I PUNËS KULTURORE NË MËRGATË /

Nga Sokol Demaku/

Qërshor muaj i realizimit të proejkteve të mëdha të Ansamblit të valleve të Qendres Kulturore Shqiptare Migjeni në Borås të Suedisë. Këtë vit si asnjë here më parë anëtarët e kësaj Shoqate kulturore të mërgatës sonë ishin nder më aktivet në prezentimin e kulturës shqiptare në mërgatë dhe ate përmes prezentimit të gjuhës, këngës dhe valles shqiptare.Mund të thuhet në këtë shenim gazetaresk se sot për sot këta djem dhe vajza shqiptarë janë edhe ambasador të mirëfillt të prezentimit të kulturës sonë në Skandinavi dhe më gjerë.

Sot do flasim për një vepër të vogël por madheshtore të Krysisë së kësaj Shoqate kulturore, e që të jep të kuptosh se këtu me të vërtetë bëhet punë dhe puna e secilit anëtar vlersohet dhe çmohet për atë të arritur të vet QKSH Migjeni. Gjatë sezonit pranverror në Krysin e kësaj Qendre na thanë se kanë transmetua diku mbi 1500 minuta program në valët e Radio dituria, program i sajuar nga anëtaret e redaksisë së radios, cka të jep me kultua se me të vertetë bëhet një punë e madhe dhe me vlerë ne redaksinë e kësaj Radio. Në redaksi na thanë se tani janë më komod pasi që numri i atyre qe sajojnë programin e radios është shtuar me njerëz profesionist si gazetar, teknik në studio për çka thonë se ka kohë që e kanë ndje këtë nevojë. Thonë se janë të kënaqur edhe me degjueshmerinë e radios e cila është një ndër radiot në gjuhë të huaj që transemton program në rrjetin Radio difuziv suedez dhe në internet.

Kur është fjala të revista janë botuar pesë numra të revistës Dituria, me informacione nga kultura, gjuha dhe puna e mërgmkitarëve në mërgatë.

Është mbajtë me sukses Festivali i shatë i poezisë ”Sofra poetike Borås 2018” ku janë prezentua poetë me poezitë e tyre në shtaë gjuhë e nga viti i ardhm besohet se ku do jetë një Festiva ndërkombëtar ku do involvohet edhe qyteti Borås.

Por ajo çka është për tu lavdruar këtë vit është themelimi i Ansamblit të valleve në kuadër të QKSH Migjeni i cili ansambël për dy muaj pati dy paraqitje madhështore praa publikut suedez dhe ku u vlerësua për punën dhe kontributin në prezentimin e vallës dhe veshjes tradicionale shqiptare.

Duke u mbeshteturë në rezultatet e arritura dhe në kontributin e dhënë të anëtarëve të Ansamblit të valleve, Kryesia e QKSH Migjeni vendosi që për këta djem dhe vasha shumë të vyera dhe të cilët prezentojnë në mënyrë të denjë kulturën tonë në mërgatë tu bëjë një surprizë të vogël për të gjithë në regji të QKSH Migjeni dhe ate me një vizitë një ditore në ”Botën e Asatrid Lindgren” në Vimmerby.

Gjatë viztës në Vimmerby ne morëm opinonet e disa prej anëtarëve të kësaj shoqate edhe pse nuk ishin të gjithë, pasi që disa prej tyre veq më kohë kishin fillua pushimet verore në vendlindje, por na thanë se kjo ka vlerë dhe është një impuls që na shtynë që në të ardhmen të jemi edhe më aktiv në aktivitet e QKSH Migjeni dhe të bëjmë atë më të mirën për ruajten dhe prezentimit të kulturës sonë në mërgatë.

Udhëhqja e Ansamblit të vallëve Anxhela Ziso na tha me rastin e kësaj vizite në ”Botën e Asatrid Lindgren” në Vimmerby ” se ishte dicka e vecantë, sepse ja ku u kthyem serish në atë botën e fantazisë, në botën e fëmijëve. Falmnderit QKSH Migjeni, falmnderit të gjithë atyrë anëtareve që kan kontribua në këtë drejtim.

Edhe redaktori i Radio Diturisë Bahtir Latifi ishte shumë pozitiv në këtë gjest të Krysisë së QKSH Migjeni, i cili u shpreh se po edhe ne kemi nevojë të njihemi me kulturën dhe traditën e vendit ku jetojmë dhe punojmë, sepse një ditë do ua prezentojmë bashkëkombasëve tanë sepse ja vlen të marrim mësim nga këta njerëz me një kulturë të gjërë. Faalmnderit të gjithë atyrë që na kanë mbeshtet, ndihmue dhe kanë kontribua në punën e QKSH MIgjeni që të jemi në këtë nivel të lart kulturor e artistik.

Të gjithë anëtarëve të QKSH Migjeni u uroj pushime të këndshme dhe cmallje në gjirin famiuljar!

ME SHQIPTARET E SUEDISE

July 1, 2018 by dgreca

LE TË JEHOJ VALLJA TROPOJANE EDHE KËTU NË VERIUN E LARGËT SE JA KA ANËN/

Nga Sokol DEMAKU/ SUEDI/

Është sfiduese por edhe shumë më tepër se magjike që të organizosh në event në bashkëpunim me shoqatat si motra suedeze ”Të Dielat Verore ne Ramnaspark-Sommarsöndag i Ramnas Park”.

Përmenda fjalën sfiduese e këtu dua të them dhe kam për qëllim faktin se të arrish të jeshë në mesin e vendësve me një manifestim të tillë është një e arritur e madhe e një shoqate kulturore me një traditë dhe kulturë tjetër nga vëndësit, por që paraqet dhe informon atë mes për një kultur mijëvjeqasre të një populli të vjetër nga i cili ne burojmë dhe kemi prejardhjen. Por kjo është edhe magjike kur ti arrin të bashkosh njerëz nga vise të ndryshme të botës në at event dhe të ndertosh relacione mes popujve, gjuhëve dhe kulturave e kjo është ajo e arritura dhe satisfaksioni më i madh i një shoqate kulturore në një vend të huaj.

Të jesh pjesë e ”Të Dielat Verore ne Ramnaspark-Sommarsöndag i Ramnas Park”është një privilegj i madh dhe me siguir një eksperiencë e vecnatë për cdo shoqatë kulturore në këtë vend skandinav me një kultur të gjerë dhe respekt për të ardhurit. Aty do krijosh ato lidhje të cilat do kenë efekte pozitive në prezentimin e kulturës dhe traditës shqiptare tek vendësit dhe kombet tjera me të cilat bashkëjeton.

Sot për sot një ndër motorët më të fuqishëm në mërgatë për promovimin dhe prezentimin e klulturës shqiptare është dhe do mbetet Qendra Kulturore Shqiptare ”Migjeni” me seli në qytetin e vogël suedez Borås me mbi 100.000 banor e në të cili jetojnë dhe punojnë mbi 2500 shqiptar, e ne duhet tu themi ”Ju lumt dhe vëtem vazhdoni përpara” por në anën tjetër do ishte me interes që edhe shoqata tjera kulturore të bejnë punë të tilla e jo punë të pa puna.

Në mesin e mbi gjashtë shoqatave kulturore suedeze si ”Mogna män”, ”Goda vänner”, ”Pelle och Conny”, ”De fenders”, ”Internationell kör”, ”Notfritt” dhe ”Hometwon Mojo” ishte edhe Ansambli i valleve i Qendres Kulturore Shqiptare ”Migjeni i cili në mënyrë të denjë prezentoi së pari duhet të themi Gjuhen shqipe në prezentimine progarmit të saj, pastaj kulturën dhe traditen tonë shekullore e cila ka vend dhe respekt edhe tek miqt tanë në mërgatë.

Qendra Kulturore Shqiptare Migjeni në bashkepunim me shoatën suedeze po nga Borås ”De sju Häradernas Kulturhistoriska Förening” që ka një bashkëpunim të mirë dhe të kahmotshëm ishin koorganizator të këtij eventi kulturor ne datë 2 korrik 2018 ”Të Dielat Verore ne Ramnaspark-Sommarsöndag i Ramnas Park”.

Një publikë e denjë, moshash të ndryshme, e interesuar për atë gjuhë të panjohur për ta, por edhe për ato valle dhe veshje të anëtarev të ansambli që ishin të panjohura për atë publik Qendra Kulturore Shqiptare Migjeni ishte kujdesur dhe kishte shtypurë një broshurë në gjuhën suedeze me informacione të bolshme për gjuhën, kulturën, historin e popullit shqiptar por edhe të dy vendev nga shqiptaret kanë prejardhjen, informacione për Shqipërin dhe Kosovën. Të pranishmit ishin aq të interesuar për këtë borshurë dhe inforamcione për Shqipërin dhe Kosovën sa organizatorit iu desh që të sjellë edhe borshura pas atyre të 50 që kishte shpërnda.

Mendojme se punë të tilla dhe broshura té tilla me infomata të bolshme për vendlindjen ne kemi nevojë të japim dhe shpërndajm në botë sot. Pra ewdhe shoqtatë kulturore mudn të jenë ambasadore të jashtëzakonshëm të vendit tonë në vendet ku ato veprojnë.

Vallja shqiptare ka vlera, vallja shqiptare është ajo të cilën e adhurojnë të gjithë, por edhe kanë dëshirë ta luajnë të gjitha. Vallja e tropojës ka bërë zë dhe buj në veriune largët, edhe sot ishte aktuale dhe vallëtarev të ansamblit Migjeni me shumë dëshire iu bashkangjitën edhe suedez adhurues të vallës shqipe.

E degjuam edhe këte thënje ”Le të jehoj Vallja Tropojane se ja ka anën”

Ju lumtë djem e vajza trë Ansdamblit të vallevet ë Qendres Kulturoire Shqiptare Migjen i nga Borås i Suedisë së largët që nuk harroni vendlindjen, djepin e të parëve përmes këngës e valles shqipe.

VESHJET DHE VALLET SHQIPTARE PREZANTOHEN NE VERIUN E LARGET

June 6, 2018 by dgreca

NGA ANSAMBLI I VALLEVE TË QKSH ”MIGJENI”NË BORÅS TË SUEDISË U PREZENTUAN NË VERIUN E LARGËT TË EUORPËS VESHJA DHE VALLJA SHQIPE/

Nga Sokol Demaku/

Edhe pse veriu i largët i Europës, por edhe këtu sot ishte temperatura mbi 30 gradë celsiues edhe në këto vise, ishte një ditë plotë diell dhe me shumë vizitorë në qytetin pitoresk të Borås. Sheshi krysor i qytetit që nga orët e mengjesit gumzhinte nga vizitorë moshashë të ndryshme. Ishte interesante se në Shesh ka ditë zhvilloheshin aktivitete të ndryshme kulturore organizuar nga vet Komuna e Borås.

Organziatori ishte interesua që cdo gjë të jetë sa më mirë e organziuar dhe që prezentimi të jetë sa me dinjitoz për të gjithe ata që dëshirojnë që qytetarit boråsar në keto ditë vape ti prezentojnë dhe ta freskojnë nga kjo vapë e pa parë verore këtu në veriun e largët.

Ishte madheshtore ”Konventa e vallëzimt në Shesh” këtë vit që u mbajt nër lokacione të ndryshme të qyetit dhe mbledhte valle dhe vallëtar nga e gjithë bota. Sheshi krysor i qytetet ”Stoga Torget” gumëzhin nga vizitor, njerzit janë kureshtar të din më shumë cfarë sot ofron jeta kulturore këtu. Për një moment degjojmë zerin e të madhes këngëtare shqiptare në altoparlantet e vendosura në të katër anët e sheshit, zerin magjik të Liri Rasha me këngën e saj ”Oj fusha e Korabit”.

Sheshi sa vjen e mbushet me njerëz, kurreshtar cfarë muzike është kjo, në cfarë gjuhe këndohet.

Njeriu ndjehet krenar me këtë dhe me këto.

Është kënaqesi të jesh në një mes të tillë ku kultura, gjuha dhe muzika yte ka respekt.

Në shesh duken valltare të grupit suedez ”Marbo moves”, me valle të vjetra suedeze dhe një kombinim me bashkëkohoren që zgjoj kurreshtjen e të pranishmëve ne shesh. Ishte kenaqësi të ishe ne shesh, të ishe pjesë e një shfaqjeje dhe organzimi të tillë.

Koha ikën e me te sa edhe shtohet vapa dhe dielli polar edhe më shumë i ngre fitilin dhe temperatura arrin si duket ne 30 gradë celsius nga ora 12 e mes dites së kesaj të shtune të 2 qershorit 2018.

Në rrugën krysore ”Alegatan” njerzit kthejnë përqendrimin e tyre dhe fillojnë duartrokitje të panderprera, njeriu atje shef në levizje vallëtarët ansamblit të vallëve te Qendres Kulturore Shqiptare Migjeni nga qyteti Borås të cilët në mënyrë madhështore prezentojnë veshjen tonë të bukru shqiptare dhe kulturën e begatë për vizitorët e rastit. Ata ecin me ngadal rrugës duke përshendetur masën.

Njerzit i përshendesin u bejnë me dorë, duartrokasin dhe janë kurreshtar të dinë se kush janë këta njerëz me keto veshje kaq të bukura dhe madhështore të cilët defilojnë rrugëve të qytetit Borås.

Qendra Kulturore Shqiptare Migjeni kishte angazhuar personel që zotëron gjuhen suedeze dhe angleze që të jenë prezent në cdo pjese të sheshit dhe rrugëve ku parakalonin valltarët shqiptar që të spejgohet dhe jipen informacikone të duhura për vallën, shqipe, kulturën dhe traditën si edh kishte përgatitur një broshurë në mbi 100 egzemplar në gjuhën suedeze me informacione të bolshme për Shqipërin dhe Kosovën, historin, gjuhën, kulturën dhe traditën. Vërtetë njeriu të ndjehet mirë me gjëra të mira dhe me punë të mbara kur shef në dorë tek njerëz te vendeve të ndryshme të botës një informacion me plotë ndjenja për vendin nga ti vjen dhe e ke origjinën.

Ora 12;00 degjohen tingujt e vallës shqipe, në të katër anët e sheshit një duartrokitje frentike madheshtore për vallëtarët shqiptar anëtar të Ansamblit të vallëve të Qenres Kulturore Shqiptare Migjeni nga qyteti Borås, të cilët me tingujt e muzikes dhe vallës shqiptare prezentuan për publikun e shumtë veshjete tyre tradicionale shqiptare nga trojete ndryshme shqiptare, punuar për mrekulli nga stilistja Emine Hoti. Për të vazhduar më një rezentim të QKSH Migjeni dhe kulturës e traditës shqiptare për të pranishmit nga nënkryetari i QKSH Migjeni, shkrimtari, publicisti dhe përkthyesi i njohur Hamit Gurguri, i cili paraqitjen e tij e filloj me një përshendetje në mbi dhejtë gjuhë për arsye se në këtë qytet suedez fliten diku mbi 30 gjuhë botërore, cka bëri një jehonë dhe ai muar duartrokitje dhe shumë përgjigje ne gjuhë të ndryshme të botës.

Progarmi vazhdoj me prezentimine valles shqipe ku u fillua me Genen dhe Toponishten për të vazhdua me Vallen e Tropojes të cilen filluan ta luajnë dhe vizitorë rasti të cilët ishin në Sheshin e madh të qyteti Borås.

Pas përfunimit të përformancës anëtaret e Ansamblit të valleve të QKSH Migjeni bënë konatkte me të pranishëm të cilët ishin shumë të interesuar për të mesuar me shumë për kulturen shqipe, gjuhën shqipe, veshjen shqiptare dhe vallën e muzikën shqipe.

Takuam edhe shumë shqiptar që kishin ardhur në këtë evenement të madhe kulturor dhe kjo ishte kënaqesi.

“ME SYTË E ËNDJES” TË LINDITË RAMUSHI DUSHKU

December 10, 2017 by dgreca

Nga Sokol Demaku*/

1 Demaku2

Poetja e mirënjohur Linditë Ramushi Dushku na vjen si sihariq me përmbledhjne e saj poetike “Me sytë e ëndjes”, ku ajo përmes vargut shprehë atë që ndjen për botën që e rrethon. Poezitë e sajë përmbajnë fjalë zemre dhe shpirti. Autorja edhe si e re është marrë me krijime letrare kryesisht me poezinë dhe si duket shpirti i saj krijues ka gjeturë vetën e tij në vargun poetik dhe rrugën e vargnimit të vargut lirik sot. Por duhet thënë edhe ate se poezia është ajo gjini e cila nuk njeh moshë, por se janë emocionet ato të cilat lindin te vet krijuesi për vargun poetik.Ajo përmes poezive të saja sjell botën e saj shpirtërore, shpreh dashurinë e madhe që ka për njerzit e saj, e vend të posaqëm në lirikatë e saja ze natyra me bukuritë e saja dhe çdo gjë që e rrethonë ate e shprehurë me në menyrë mataforike për dashurinë.Pra lirika e dashurisë zë një vend të posaçëm në përmbledhjen “Me sytë e ëndjes”,të Linditë Ramushi Dushku ku ajo me metaforën e përdodrurë me një mjeshtri mjaftë të hollë shprehë ndjenjat e saja të brendshme e këtë e verëjem që në fillim kur në poezinë “Drithërimë e hijeve të natës” poetja thotë:

Mbi mua përqafimi si lis i degëzuar gjelbrimi

Mes gushës e gjoksit avullon ajrin me frymë

Më pushton si litar që puth thuprat e bashkuara

Më palos si lulebardhë pa njolla.

Ate çka ajo ndjen, ajo e shpreh në mënyrën më origjinale të mundshme në vargun e saj, varg i cili le shumë të kuptohet dhe të ndjehet nga që poetja shpreh përmes tij, e ndjen ajo dhe e latos për mrekulli me metaforën e përdorurë si e thash me herët me mjaftë mjeshtri që poetët me siguri ja kanë për lakmi dhe zili. E këtë mund ta hetojmë dhe përjetojmë më së miri tek poezia e radhës me titull “Mendafshi i bardhë” ku poeta thotë:

Gjoksit të kalitur si pemë e njomë

Ku çerdhe ndërtojnë dallendyshet e ngrohta

Lotojnë këto degë të holla stine

Marrin me vete edhe grimcat e kujtimeve.

Bazuar në poezitë e këtij vëllimi të Linditë Ramushi Dushku ne mund të konstatojmë se kjo na befason për të mirë me këtë që tham më lartë, pra me përdorimin me mjaft sukses në vargun e saj të metaforës e ku përmes saj ajo pasyqron ndjenjat e saja të brendshme dhe ate çka ajo ndjen dhe ka ne vetën e saj. Një kolorit metaforik që nuk mund ta gjejmë edhe tek shumë autor tjerë bashkëkohor sepse ajo këtë metaforë e gjen në ambientet ku ajo gjendet, në rrethin që ajo për çdo ditë e frekuneton apo më mirë të themi edhe ajo vet është pjesë e atij rrethi dhe e ndjen ate.

Është me vlerë ndjenja që autorja shprehë sepse ajo është plotë optimizëm në vargun e saj, ate e shprehë në froma të ndryshme, e ndjen ate dhe ajo e shprehë përmes asaj çka ajo ndjen në shpirtin e saj. E mund të them se kjo është ndoshta ajo më e veçanta e poezisë së Linditë Ramushi Dushku. Ja çfarë thotë tek poezia “Melodi e këngës tënde”:

E ëmbël

Kjo kupë e qershisë së ndezur

Si valë ridhte nëpër damarë lëngu i saj

Shtati i hedhur

Rrjedhën përcillte plot guxim

Ndezur nga shkëlqimi syve

Zjarri lajmëtrar shpertheu

Duke lexuar poezitë e këtij vëllimi peotik por edhe duke kujtuar edhe poezitë nga përmbledhja e parë ”Mos hesht”botuar kaherë na del se autorja premton shumë në lamin e poezisë dhe se ka një afinitet në këtë drejtim ku lirika e saj është e ngërthyerë nga metafora lirike që asaj i jep mundësinë për një paraqtije sa me dinitoze të jetës së brendshme.

E këtë e shpreh autorja më së miri tek poezia e saj “Zëri i natës” kur ajo thotë:

Mbase lisat e shuajnë dhe zjarrin e oxhakut

Të bërë me tulla të reja

Edhe pullat e këmishës do të kishin

Qepje e vija të reja

Sikur bora do të mbulojë palgët e murrme

Do te rinonte veç atë që kërkova

A më duhet të bërtas

Apo veshët s´të dëgjonin kur të thashë.

Por gjatë leximit të lirikave të Linditë Ramushi ne do hasim në ndjenjat e autorës ku ajo përmes motivit të dashurisë, ajo me mjaft mjeshtri fiton mbi botën e brendshme dhe se çdo herë del fitimtare nga ndjenjat dhe bota egosite që sot është shumë aktive në jetën e përditshme. Ajo përmes vargut të saj arrinë të depërtoj thell në botën egoiste dhe se se ajo ka arritur të prezentoj misteriaet e kësaj bote dhe ajo në vargun e saj reflekton vullnetin, dëshirën dhe atë ëndërren favorizuese për të mundur dhe dal fitimtar në stuhit e kohës, përmes vargut idilik që me metaforën e përdorur del shumë i fortë dhe e benë lirikën e saj shumë të qendrushme.

Këtë do e gjejmë shprehurë për mrekulli terk poezia”Rrënqethej” kur autorja thotë:

Akoma ishte aty ku mbrëmë e pata lënë

S`e di pse s´e mora kur vetë ma patë thënë

Po ku e dija unë që drita e tij ishte kaq e madhe

S`e dija as se dita ia shpalos atë fytyrë rozë

Atë kallam të fortë.

Me shumë ëndje lexohen këto vargje ti quaj magjike të përmbledhjes poetike “Me sytë e ëndjes”, të Linditë Ramushi Dushku, një poete e re nga Gjilani. Një përmbledhje lirike e thururë në bazë të ndjenjave shpirtërore të autores. Vepër që nxjerrë në dritë shpirtin e bardhë të njeriut pa marrë parasyshë situatatë në të cilat ai ndodhet apo gjëndet. Kjo ndjenjë e shprehurë të bënë të mendosh se si poetja ka arritur të shprehë ndnjejat e saj përmes lirikës së nderthururë me ndjenjat e brendshme por edhe me ato që rrethojnë autoren, si natyra me bukuritë e saja, bota që e rrethonë ate, dhe emocionet të cilat, në vehte ngërthejnë jo vetëm ndjenjen e brendshme të autorës, por e bëjnë edhe më të fortë vargun në shprehje.

Këtë e ndjejmë më së miri në vargjet e poezisë ”Kur përshërisin fletët” kur autorja thotë:

U bëre fletë e shkeputur nga pema

Për të mbërthyer kokën e frytit

Si plis mbi flokët e rremosura

Me aromë të mbyllur.

Melodia e rënies së asaj flete

Fishkëlleu në veshin tim si ushtimë stuhie

Vargisur notat në telat më të rrahur

Si plumb i shkriråé n ë pjatë të porcelantë.

Por në vazhdën e vargëtimit të saj Linditë Ramushi Dushku na del se është shumë optimiste në jetë, në ate çka ajo e ndjen dhe se me plotë kuptimin e fjalës ajo përmes lirikës së saj krijon stilin e saj në artin e shprehjes së fjalës për jetën, dashurinë dhe lumturinë shpirtërore të njeriut.

* -përmbledhje poetike në 96 faqe, botuar nga Shtëpia botuese Beqir Musliu Gjilan