Sokol Demaku – Page 3 – Dielli

“ME SYTË E ËNDJES” TË LINDITË RAMUSHI DUSHKU

December 10, 2017 by dgreca

Nga Sokol Demaku*/

1 Demaku2

Poetja e mirënjohur Linditë Ramushi Dushku na vjen si sihariq me përmbledhjne e saj poetike “Me sytë e ëndjes”, ku ajo përmes vargut shprehë atë që ndjen për botën që e rrethon. Poezitë e sajë përmbajnë fjalë zemre dhe shpirti. Autorja edhe si e re është marrë me krijime letrare kryesisht me poezinë dhe si duket shpirti i saj krijues ka gjeturë vetën e tij në vargun poetik dhe rrugën e vargnimit të vargut lirik sot. Por duhet thënë edhe ate se poezia është ajo gjini e cila nuk njeh moshë, por se janë emocionet ato të cilat lindin te vet krijuesi për vargun poetik.Ajo përmes poezive të saja sjell botën e saj shpirtërore, shpreh dashurinë e madhe që ka për njerzit e saj, e vend të posaqëm në lirikatë e saja ze natyra me bukuritë e saja dhe çdo gjë që e rrethonë ate e shprehurë me në menyrë mataforike për dashurinë.Pra lirika e dashurisë zë një vend të posaçëm në përmbledhjen “Me sytë e ëndjes”,të Linditë Ramushi Dushku ku ajo me metaforën e përdodrurë me një mjeshtri mjaftë të hollë shprehë ndjenjat e saja të brendshme e këtë e verëjem që në fillim kur në poezinë “Drithërimë e hijeve të natës” poetja thotë:

Mbi mua përqafimi si lis i degëzuar gjelbrimi

Mes gushës e gjoksit avullon ajrin me frymë

Më pushton si litar që puth thuprat e bashkuara

Më palos si lulebardhë pa njolla.

Ate çka ajo ndjen, ajo e shpreh në mënyrën më origjinale të mundshme në vargun e saj, varg i cili le shumë të kuptohet dhe të ndjehet nga që poetja shpreh përmes tij, e ndjen ajo dhe e latos për mrekulli me metaforën e përdorurë si e thash me herët me mjaftë mjeshtri që poetët me siguri ja kanë për lakmi dhe zili. E këtë mund ta hetojmë dhe përjetojmë më së miri tek poezia e radhës me titull “Mendafshi i bardhë” ku poeta thotë:

Gjoksit të kalitur si pemë e njomë

Ku çerdhe ndërtojnë dallendyshet e ngrohta

Lotojnë këto degë të holla stine

Marrin me vete edhe grimcat e kujtimeve.

Bazuar në poezitë e këtij vëllimi të Linditë Ramushi Dushku ne mund të konstatojmë se kjo na befason për të mirë me këtë që tham më lartë, pra me përdorimin me mjaft sukses në vargun e saj të metaforës e ku përmes saj ajo pasyqron ndjenjat e saja të brendshme dhe ate çka ajo ndjen dhe ka ne vetën e saj. Një kolorit metaforik që nuk mund ta gjejmë edhe tek shumë autor tjerë bashkëkohor sepse ajo këtë metaforë e gjen në ambientet ku ajo gjendet, në rrethin që ajo për çdo ditë e frekuneton apo më mirë të themi edhe ajo vet është pjesë e atij rrethi dhe e ndjen ate.

Është me vlerë ndjenja që autorja shprehë sepse ajo është plotë optimizëm në vargun e saj, ate e shprehë në froma të ndryshme, e ndjen ate dhe ajo e shprehë përmes asaj çka ajo ndjen në shpirtin e saj. E mund të them se kjo është ndoshta ajo më e veçanta e poezisë së Linditë Ramushi Dushku. Ja çfarë thotë tek poezia “Melodi e këngës tënde”:

E ëmbël

Kjo kupë e qershisë së ndezur

Si valë ridhte nëpër damarë lëngu i saj

Shtati i hedhur

Rrjedhën përcillte plot guxim

Ndezur nga shkëlqimi syve

Zjarri lajmëtrar shpertheu

Duke lexuar poezitë e këtij vëllimi peotik por edhe duke kujtuar edhe poezitë nga përmbledhja e parë ”Mos hesht”botuar kaherë na del se autorja premton shumë në lamin e poezisë dhe se ka një afinitet në këtë drejtim ku lirika e saj është e ngërthyerë nga metafora lirike që asaj i jep mundësinë për një paraqtije sa me dinitoze të jetës së brendshme.

E këtë e shpreh autorja më së miri tek poezia e saj “Zëri i natës” kur ajo thotë:

Mbase lisat e shuajnë dhe zjarrin e oxhakut

Të bërë me tulla të reja

Edhe pullat e këmishës do të kishin

Qepje e vija të reja

Sikur bora do të mbulojë palgët e murrme

Do te rinonte veç atë që kërkova

A më duhet të bërtas

Apo veshët s´të dëgjonin kur të thashë.

Por gjatë leximit të lirikave të Linditë Ramushi ne do hasim në ndjenjat e autorës ku ajo përmes motivit të dashurisë, ajo me mjaft mjeshtri fiton mbi botën e brendshme dhe se çdo herë del fitimtare nga ndjenjat dhe bota egosite që sot është shumë aktive në jetën e përditshme. Ajo përmes vargut të saj arrinë të depërtoj thell në botën egoiste dhe se se ajo ka arritur të prezentoj misteriaet e kësaj bote dhe ajo në vargun e saj reflekton vullnetin, dëshirën dhe atë ëndërren favorizuese për të mundur dhe dal fitimtar në stuhit e kohës, përmes vargut idilik që me metaforën e përdorur del shumë i fortë dhe e benë lirikën e saj shumë të qendrushme.

Këtë do e gjejmë shprehurë për mrekulli terk poezia”Rrënqethej” kur autorja thotë:

Akoma ishte aty ku mbrëmë e pata lënë

S`e di pse s´e mora kur vetë ma patë thënë

Po ku e dija unë që drita e tij ishte kaq e madhe

S`e dija as se dita ia shpalos atë fytyrë rozë

Atë kallam të fortë.

Me shumë ëndje lexohen këto vargje ti quaj magjike të përmbledhjes poetike “Me sytë e ëndjes”, të Linditë Ramushi Dushku, një poete e re nga Gjilani. Një përmbledhje lirike e thururë në bazë të ndjenjave shpirtërore të autores. Vepër që nxjerrë në dritë shpirtin e bardhë të njeriut pa marrë parasyshë situatatë në të cilat ai ndodhet apo gjëndet. Kjo ndjenjë e shprehurë të bënë të mendosh se si poetja ka arritur të shprehë ndnjejat e saj përmes lirikës së nderthururë me ndjenjat e brendshme por edhe me ato që rrethojnë autoren, si natyra me bukuritë e saja, bota që e rrethonë ate, dhe emocionet të cilat, në vehte ngërthejnë jo vetëm ndjenjen e brendshme të autorës, por e bëjnë edhe më të fortë vargun në shprehje.

Këtë e ndjejmë më së miri në vargjet e poezisë ”Kur përshërisin fletët” kur autorja thotë:

U bëre fletë e shkeputur nga pema

Për të mbërthyer kokën e frytit

Si plis mbi flokët e rremosura

Me aromë të mbyllur.

Melodia e rënies së asaj flete

Fishkëlleu në veshin tim si ushtimë stuhie

Vargisur notat në telat më të rrahur

Si plumb i shkriråé n ë pjatë të porcelantë.

Por në vazhdën e vargëtimit të saj Linditë Ramushi Dushku na del se është shumë optimiste në jetë, në ate çka ajo e ndjen dhe se me plotë kuptimin e fjalës ajo përmes lirikës së saj krijon stilin e saj në artin e shprehjes së fjalës për jetën, dashurinë dhe lumturinë shpirtërore të njeriut.

* -përmbledhje poetike në 96 faqe, botuar nga Shtëpia botuese Beqir Musliu Gjilan

DIASPORA SHQIPTARE NE SUEDI DHE TE RINJTE

October 11, 2017 by dgreca

NJË E ARRITURË E MADHE E SHOQATAVE KULTURORE SHQIPTARE NË MBRETËRINË E BASHKUAR SUEDEZE NË MBESHTETJE TË QENDRES SË TË RINJËVE ”ALBKOS” NGA HÄSSLEHOLM TË SUEDISË/Nga Sokol Demaku/Qendra Rinore Shqiptare me emrin ”Albkos” me seli në qytetin Hässleholm në jug të Suedisë e formuar që në vitin 2001 nga entuziast të rinjë shqiptar, të cilët në shpirt kanë gjuhën, kulturën dhe tradtitën shqiptare dhe kultivimin dhe ruajtjen e tyre në mërgatë me shumë sukses rrugëton në rezultate dhe të arritura të reja së bashku me shumë shoqata kulturore shqiptare nga quytete me të ndryshme të Mbretërisë së bashkuar.Edhe ”Albkos” si edhe shoqtata tjera kulturore që janë në gjirinë e saj janë shoqata ideale kulturore, të cilat kanë për qëllim dhe synin krijimin e kushteve për pjesëmarrje sa më të madhe në në aktivitete kulturore sa më shumë të rinjë veçanërisht vecanërisht tyë rinj shqiptar të cilët jetojnë dhe veprojnë në Mbretërinë e bashkuar suedezse.

Albkos dy herë në vitë ka takime të rregullta me shoqatat të cilat janë pjesë e aktiviteteve dhe punëve kulturore të cilat i organzion se bashku me shoqtatë kulturore e dje ishte mbledhjea e radhës ajop vjeshtore në të cilen morën pjesë mbi 20 shoqtata anëtare në këtë qendër të të rinjëve shqiptar në Suedi.

Fjalën e rastit e mbajti Kryetarja e Albkos zonja Edona Heta e cila paraqiti një raport të detajuar mbi punën dhe aktivitetin e vet Albkos gjatë vitit që jemi si dhe angazhimin e shoqtave anëtare n ë Albkos.U konstatua nga ajo dhe nga anëtarët e Kryesisë së Albkos se ky vit për shoqtatë shqiptare anëtare të Albkos ishte një ndër vitete me të sukesshme në aktivitete kulturore e sportive të organziara në Suedi.Ajo u ndal në projektin e sapo filluar ku Albkos do ketë mysafirë në Landskrona një grup vajza futbolliste të reja nga Republika e Kosovës për dy javë në Suedi dhe ato do jeneë mysafire të Albkos dhe do zhvillojnë ca ndeshje miqësose me ekipe të futbolli femrash në qytetin Landskrona të suedisë. Albkos është organzitaore dhe finansuese e projektit dhe se sith thotë Edona besojmë se edhe në të ardhmen do vazhsojmë me proejkte të tilla. Por jo vetëm kaq edhe shoqtat tona të cilat janë të kuqyra në Albkos tha ajo kanë kontribua nme këtë drejtim dhe ato vetë në mbeshtetje të Alkos kanë organziua vizita të ndersjellta me vendlindjen cka ne jemi të kenaqur me pun ën e tyre dhe do i mbeshtesim edhe në të ardhmen në këtë drejtim.

Edhe pëfaqesuesit e mbi 20 shoqatave kulturore shqiptare nga qytete të ndryshme të Suedisë në fjalëne tyre mbajtur para të prnaishmeve në këtë rast shprehen falenderim për Albkos qendres e të rinjëve shqiptar në Suedi e cila mbështet punën dhe aktivitetin e tyre në ruajtjen, kultivim dhe begatimine gjuhës, kulturës dhe trashegemisë kulture në mërgatë.

U përmende n këtu shumë aktivitete të organziauara nga Albkos dhe shoqtatë si motra shqiptare këtu në Suedi si festim i teteë marsit në Hälsngbor orhanzuar nga shoqata teuta se bashku em albkos në të cilin manifestim cdo vit marrin pjese mbi 1500 gra shqiptare këtu, Festivali i poezise ”Sofra poetike në Borås” të cilin e organzion QKSH Migjeni në mbështetje të Albkos e në të cilin Festival marrin pjesë mbi 100 poet nga Skandinavi dhe nga cdo vend ku frymon shqip, bashkëpunimi i kësaj Qendre me Lidhjen e shkrimtareve të Suedisë dhe projektet e bashkepunimit me Shqiperinë, Kosovën dhe Maqedonin në apektin letrarë së bashku me shkrimtaret suedez, Turiniri në futboll në qytetin Varberg, aktivitete e mësusit Mustafë Berisha në qytetet Landskrona dhe Halmstad, aktiviteti i shoqates kulturore Iliria në qytetin Norrköping ku fëmijët shiqptar luajnë vallëne Rugovës dhe të Shotës e shumë e shumë manifestime kulturore, Qendra kulturore Mbretëresha Teuta nga Göteborg me aktivitete e saja për fmeijet shqiptar atje si dhe shumë e shumë aktivitete tjera kulturore si festim i i 28 Nëntorit Ditës së Flamurit, 17 Shkurti Dita e pavarësisë së Kosovës.

Në fjalën e tij kordinatori i aktiviteteve kulturore Agim Spahiu tha se Albkos është dhe do të mbetet një motor shtysë i të gjitha aktiviteteve kulturore në Mbretërinë e bashkuar suedeze për shoqtatë shqipatre të cilatë në mënyrë të denjë prezentojnë, kulturën, traditën dhe vetë shqiptarin në Skandinavi. Kjo ka vlerë për ne tha Agimi, i cili i uroj shoqtat për të arrituratë në punën e ture.

Me këtë rast edhe perfaqësusit e shoqatave kulturore paraqitën para të pranishmëve programet për festat e fundvitit tëcilat u përkrahën në mën yrë unanime.

Në fund Krysia e Albkos kishte përgatitur një syrprizë për përfaqësusit e shoqatave anëtare dhe më të suksesshmeve u ndau mirënjohje dhe diploma.

DIASPORA-NË BERATIN E LASHTË-NË KËSHTJELLËN E LASHTË TË MBI LUMIT OSUM

July 15, 2017 by dgreca

Kryetari Bashkisë Berat Petrit Sinaj priti delegacionin e shkrimtarëve nga Suedia/Nga Sokol Demaku/

1 bashke nuri Ishte shumë mbresëlënës për të gjithë takimi me kryetarin e bashkisë Berat Petrit Sinaj, takim aq i mrekullueshëm me kembim mendimesh e idesh rreth bashkëpunimit mes poeteve dhe shkrimtareve shqiptar dhe atyre suedez. Ide kjo e paraqitur nga përfaqësus të QKSH Migjeni nga qyteti Borås i Suedisë dhe anëtareve të Lidhjes se shkrimtarëve të Suedise Qendra në perendim me seli në qytetin Göteborg. Nga Suedia kishin ardhurë dy shkrimtarë shqiptar me punë dhe vendbanim të përhershëm atje Hamit Gurguri dhe Sokol Demaku, pastaj poetja islandeze me vendbanim dhe punë në Suedi njëheresh edhe kryetare e Qendres së Shkrimatëve Perendimi me seli ne Göteborg Kristin Bjarnadottir dhe shkrimtarja dhe përkthyesja suedeze Anna Mattsson, në përcjellje të tyre ishte edhe poetja shqiptare me vendbanim në Norvegji Emine Hoti dhe të shoqëruar nga shkrimtari publicisti dhe gazetari Nuri Dragoi miku ynë nga Tirana.

Në një takim të përzemertë e vëllëzeror në Bashkin Berat mirë se ardhje u dëshiroj mysafirëve nga veriu i largët nga Mbretëria e bashkaur e Suedisë kryetari i Bashkisë Petrit Sinaj, i cili vlerësoj lart këtë nismë bashkëpunimi mes poetëve dhe shkrimatrëve beratas me ata suedez. Është një gurë i mbar në krijimin e urave të bashkëpunimit, kembimit të përvojave por edhe të librit mes dy vendeve. Besoj tha Petriti se ka shume cka të mësojmë nga ai vend i zhvilluar me një dmeokraci të përparuar në të gjitha aspektet e që do jetë një ndihmesë e madhe për ne në aspektin e ndertimit të jetës dhe përparimit qytetar tek ne.

Për projktin e bashkëpunimit folën Sokol Demaku kryetar i QKSH Migjeni në Borås të Suedisë dhe Kryetarja e Qendres së shkrimtarëve Përendimi në Göeteborg të Suedisë Kristin Bjarnadottir.

Nga krytari i Bashkisë u informuan në pika të shkurtëra për historikun e Beratit si qytet me rreth 65,000 banorë. Trojet e Beratit, sipas arkeologëve kanë qenë të banuara nga njerëz të civilizuar që nga shekulli VII para erës sonë.

Qyteti i Beratit është ngritur fillimisht si kështjellë, mbi kodrën shkëmbore me lartësi 187 m mbi nivelin e detit, në krahun e djathtë të lumit Osum, para se ky të dalë në fushën e Myzeqesë, më e madhja e Shqipërisë. Lumi i Osumit rrjedh përmes qytetit dhe jashtë tij, afër Urës Vajgurore, bashkohet me lumin e Devollit, të dy së bashku formojnë Semanin (gjatësia e tij brenda rrethit 32km). Një nga lumenjtë kryesorë të vendit. Ai paraqet interes për bujqësinë, energjitikën, hidrogjeologjinë, ekologjinë dhe urbanistikën.

Berati u përket qyteteve të rrallë ku jeta fillon qysh në lashtësinë e thellë dhe vazhdon pa u ndërprerë deri më sot. Nën zotërimin e Muzakajve, në shek. XIII-XIV, qyteti filloi të shtrihej jashtë mureve të kështjellës. Në këtë kohë Berati arrin shtrirjen më të madhe territoriale, zhvillohet dhe bëhet një qendër e rëndësishme ekonomike, tregtare, administrative e kulturore. Në 1417 qyteti pushtohet nga turqit dhe zhvillimi i tij u ul ndjeshëm, por nga fillimi i shek. XVI ai e mori veten, për tu bërë përsëri një nga qytetet më të mëdhenj të Shqipërisë. Në shek. XVII ai vazhdonte të ishte qyteti më i madh i Shqipërisë, me 500 shtëpi të shpërndara në 30 lagje dhe me 5 medrese.

Në vitin 1961 Berati u shpall zyrtarisht qytet muze. Ai është qytet muze me pasuri të konsiderueshme monumentesh dhe me vlera të larmishme për nga gjinitë, të cilat përbëjnë një dëshmi të trashëgimisë kulturore, historike e artistike, të jetës e të punës, të realizuara mjeshtërisht brez pas brezi nga banorët e tij. Nga zonifikimi dhe nga përcaktimi i kategorisë së monumenteve qyteti ndahet në tri zona : zona muze, zona e mbrojtur dhe zona e lirë.

Sot Berati trashëgon 210 objekte muzeale, nga të cilat 150 janë objekte në këmbë. Prej tyre 60 janë monumente të kategorisë së parë dhe të tjerat të kategorisë së dytë. Midis këtyre vlerave, nga më të spikaturat janë: Kështjella ose kalaja, Ura e Goricës, Ndërtesat e kultit dhe Arti dhe zejet.

Mysafirët nga Suedia e largët në shoqërim tënënekryetarës së Bashkisë Berat Teuta Avdyli Mucogllava u drejtuan në Bibliotekën publike të qyetetit ku atje i priti drejtori i bibliotekës Arben Jaupaj, e ku salla e bibliotekës ishte e stermbushurë nga adhurues së fjalës së shkruara edhe pse temperaturatë ato ditë në shumë qytete shqiptari arrinin të mbu dyzetat.

Prezantimin e akrivitetit e bëri drejtori i bibliotekes Arben Jaupaj, pastaj përshendetje e rastit nga Bashkia adhruesja e fjalës së shkruar dhe nënkryetarja e bashkisë Teuta Avdyli Mucogllava, ndërsa prezentimin e mysafirëve nga Suedia dhe për rëndësine këtij bashkepunimi dhe tkaimeve të tilla foli Kryetari i QKSH Migjeni në Borås të Suedisë Sokol Demaku.
Nikoqirët kishin përgatitur befasi për mysafirët nga Mbretëria e Bahskuar e Suedisë kështu që për Astrid Lindgren dhe veprën e saj ne gjuhen shqipe – foli mesuese Margarita Zyka, ndërsa për poeten tjeter suedeze për fëmijë Selma Lagerlof dhe veprën e saj ne gjuhen shqipe – foli mesuese Anila Azizolli, për prozën e shkurter suedeze në gjuhen shqipe, tregimtaret suedezë- studjuesi Yzedin Hima. Nga ana e nxenesëve të shkollave u lexuan disa fragmente nga proza suedeze,
Mysafirja nga qyteti Göteborg i Suedisë Anna Matsson, shkrimtare, perkhtyese e Astrid Lindgren nga suedisht në gjuhen kmere, floli për shkriomtaren për fëmijë Astrid Lindgren dhe prezentoj Pipicorapëgjata, Hamit Gurguri, shkrimtar, përkthyes prezentoj Wilhelm Morberg dhe Strinberg, i cili është përkthyes i këtyre dy kolosve të letersisë suedeze, pastaj Krstin Bjarndotter, poete, shkrimtare, ne gjuhen suedeze dhe islandeze foli për letersia dhe poezia suedeze sot dhe krejt në fund Sokol Demaku, poet, shkrimtar, gazetar, përkthyes, mësues, i nmjohtoi tëpranishmit me Shqiptarët sot në Borås-Suedi, dhe roli Qendres Kulturore Shqiptare Migjeni një shoqatë ,kulturore shqiptare në Mbretërinë suedeze.

Mysafirët nga Suedia për adhuruesit e fjalës se shkruar qe nuk ishin të pakët, ku salla ishte e mbushurë cep me cep nga nxenës, student, mësues, poet, shkrimtarë e ku mysafirët lexuan poezi ne suedisht dhe shqip por edhe ne gjuhen islandeze ku ka gjuhë matare shkrimtarja suedeze me prejardhje nga Islanda Kristin Bjarnadottir.

Shkrimtarët dhe përkthyesit Hamit Gurguri dhe Sokol Demaku i dhuruan Bibliotekës së qytetit mbi dyzet egzemplar libra të cilat do të jenë në sirtarët e saj për të lexuar nga lexues entuziasty të kësaj biblioteke.

E përbashkëta e vizitës ishte se nga te dy palët u shprehë gatishmeria për një bashkepunim te frytshëm në të ardhmen mes poetëve dhe shkrimtarëve nga të dy vendet.

Pas dite ishte planifikuar të bëhet një viztë në Kalan e Beratit që është ngritur në një kodër 187 metra të lartë, në të majtë të grykës së lumit Osum, një vendbanim protourban, ku në shekullin e VII-V si një pikë strategjike e rëndesishme, ajo ishte shndërrua në qytet kështjellë.

Ndryshe nga kështjellat e tjera kalaja e Beratit ka qenë e pajisur me 24 kulla të cilat emërtohen sot me emrin turk TABJE së bashku me muret ato i përkasin periudhave të ndryshme të ndërtimit që nisin qysh nga shekulli IV Pk dhe përfundojnë gjatë kohës së sundimit të Ali Pashë Tepelenës (1813-1821). Brenda sipërfaqes prej 9.6 ha të kalasë ndodhen disa kisha, një pjesë e të cilave rrënojë, Sarajet turke, rrënojat e dy xhamive, sternat e ujit të quajtura Saranxha, sheshi i Sallabandës, sheshi i quajtur fusha e madhe etj. Ndërkohë që pjesën më të madhe të këtij oborrit të brendshëm e zënë një sërë rrugicash, kopshtesh, bacesh dhe shtëpi banimi të cilat përbëjnë lagjen e quajtur kala. Gjithsej ky monument ka katër porta komunikimi. Njëra prej tyre dhe pikërisht ajo që paraqet më shumë interes për shkak të elementeve përbërës të saj është ato e anës juglindore.

DIASPORA-TAKIM SHKRIMTARËSH SHQIPTARE& SUEDEZE

July 13, 2017 by dgreca

DSC_1 (1)

– Një vizitë e rrallë dhe impresionuese në bibliotekën e qytetit Fier/

Nga Sokol Demaku/

Me prezentimin e drejtoreshes së Bibliotekes publike në Fier Klodiana Gjata filloi manifestimi letrar ”Takim mes shkrimtarësh-letersia suedeze dhe letersia shqiptare” oragnizua nga Qendra kulturore shqiptare ”Migjeni” në Borås të Suedise dhe Lidhja e shkrimtarëve të Suedisë Qendra në Göteborg të Suedisë në bashkëpunim me Bibliotekën publike Fier. Ishte në kënaqesi e vecantë që projekti i filluar një vit më parë e ku ishin vizitua qytete në veri të Shqiperisë e këtë fati ishte që poetja Kristin Bjarnadottir dhe shkrimtarja e përkthyesja suedeze Anna Mattsson si dhe shkrintari e përkthyesi Hamit Gurguri dhe poeti, shkrimtari e përkthyesi Sokol Demaku karvanin e miqësisë të poeteve nga Suedia dhe poeteve shqiptar si dhe lexuesit shqiptar këtë vit ta bartin dhe vendosin ne qytetin Fier, Berat dhe Elbasan.

Vizita e dy shkrimtareve suedeze dhe atyre shqiptar nga Suedia në biblotekën e qytetit të Fierit ishte një ngjarje impresionuese pasi që, këto shkrimtare të shquara si krijuese në letërsinë suedeze, por edhe si përkthyese, kanë vlerë dhe kanë lënë gjurmë në letersinë suedeze por edhe kanë krijuar ura lidhëse mes shkrimtarëve suedez dhe lexuesve të tyre në gjuhë të ndryshme të botës. Edhe bashkëkombasit tanë poetët dhe perkthyesit bashkekohor Sokol Demaku, Hamit Gurguri, janë nder emart me të spikatur të cilët sot japin kontribut tër cmuar në krijimin e urave lidhëse mes letërsive e në këtë cast në mes asaj suedeze dhe shqipe përmes përklthimeve të penave të njohura të letërsisë suedeze në gjuhën shqipe dhe anasjelltas. Është interesant se këta shkrimtarë shqiptarë dhe suedezë funksionojnë si një orkestër shumë e harmonizuar që rezonon natyrshëm me kordat e botës shpirtërore e që simbolikisht e shprehën më mirë se shumëçka tjetër dashurinë për letërsinë, për shkrimtarët suedezë dhe shkrimtarët shqiptarë. Kjo u verejtë në prezentimin e poezisë suedeze prezentuar nga Kristin Bjarnadottir dhe Anna Mattsson dhe përmes përkthimeve adekuate të bëra nga Hamit Gurguri e që lanë përshtypje mjaft të mira tek lexuesi shqiptar.

Salla e mbushurë përplotë me adhurues të fjalës së shkruar, nxënës, student, poetë e shkrimtarë dhe përsoneli i Bibliotekës ishte një ndjenjë kënaqësie, ishte një moment prezentimi të letersisë suedeze për lexuesin shqiptar. Krijim i urave lidhëse mes poezisë, fjalës së shkruar dhe librit.

Shkrimtarët nga Suedia Hamit Gurguri dhe Sokol Demaku dhe miku i tyre nga Tirana Nuri Dragoi i dhuruan Bibliotekës publike Fier mbi 60 tituj libra të botuara nga ata e që me kënaqësi i pranoj Drejtoresha e kësaj Biblioteke Klodiana Gjata e cila tha fjalë miradie për këtë gjest human të shkrimtarëve mysafirë të cilët pasuruan fondin e bibliotekës me tituj të ri.

Sokol Demaku i dhuroj kësaj biblioteke edhe librin për fmijë ”A di të fërshelleshë Johana” të autorit Ulf Stark përkhtyer nga Sokol Demaku nga gjuha suedeze në shqip i cili kishte dal nga shtypi këto ditë e botuar nga shtëpia botuese ”Dituria” në Tiranë, ishte ky egzemplari i parë dhuruar për një bibliotekë nga përkthyesi.

Në bazë të bisedes së zhvilluar me Drejtoreshen e bibliotekes Klodiana Gjata dhe personelin e saj u pa një inetresim nga ata që Festivali i poezisë ”Sofra poetike në Borås” nëse do ishin mundësit të zhvendosej dhe mbahej edhe në qytetin Fier konkretisht në qytetin antik Apollonia.

Në Muzeu historik Fier

Pas bisedave të zhvilluara me poet, shkrimtar, punetor arsimi.nxënës, student dhe adhurues të fjalës së shkruar, drejtori i Muzeut historik të qytetit Fier, poeti dhe shkrimtari Nuri Plaku na ftoj për një viztë në këtë muze historik të qytetit të tyre. Një godin e rregulluar për mrekulli me një kopsht me artifakte nga më ndryshmet nga kohë të lashta nga kohër antike të qytetrimit shqiptar, atje në hyrje na pret miku ynë Nuri Plaku me një mirë se ardhje.

Në holline Muzeut ai na prezneton objektin që do vizitojmë dhe për ne dhe mysafiret tona poetet suedeze fillon të na informoj me punëne muzeut dhe historikun e tij.

Përpjekjet e para për ngritjen e një muzeu në Fier lidhen me arkeologun e njohur Leon Rei në vitin 1936. Ky muze do të ishte i karakterit arkeologjik, me objektet e zbuluara gjatë gërmimeve në qytetin antik të Apolonisë, por nuk u realizua. Ngritja e muzeut u bë realitet vetëm pas çlirimit. Si hap i parë shërbeu një ekspozitë për faunën dhe florën e rrethit, si dhe një ekspozitë e Luftës Antifashiste Nacional Çlirimtare me fotografi, dokumente, kujtime, objekte dëshmorësh etj., që u ekspozuan në një mjedis prej dy dhomash në një godinë pranë ish-turizmit. Në vitin 1951 muzeu u transferua në lagjen “Liri”, në një mjedis prej tri dhomash, nga të cilat njëra dhomë ishte për LANÇ, njëra për etnografinë, tjetra për faunën dhe florën dhe korridori për objektet arkeologjike. Një zhvendosje e dytë u krye në vitin 1953, ku muzeu u vendos në një godinë dykatëshe, sot lagjja “Apolonia”. Që nga 18 korriku i vitit 1978, muzeu historik u vendos në ndërtesën dykatëshe që është edhe sot në lagjen “Kastriot”. Ka një fond të pasur arkivor në kujtime, ngjarje e data historike për LANÇ, studime historike, objekte të dëshmorëve dhe heronjve, veteranëve, armë mesjetare, të Rilindjes, të Luftës së Parë e të Dytë Botërore, si dhe një fototekë e filmotekë të pasur.
Për herë të fundit, godina e Muzeut Historik të Fierit është restauruar në vitin 1979. Kanë kaluar plot 31 vjet që atëherë. Me vitet, degradimi i godinës sa vjen e rëndohet. Lagështira, suvaja e mureve e rrëzuar, çatia e prishur, janë vetëm disa prej problemeve të muzeut të Fierit, thënë ndryshe problemet e dukshme të tij. Por ka më shumë akoma. Objektet, ato më rëndësishmet se një godinë, janë të rrezikuara. Janë antikuarë me vlerë, të rëndësishme jo vetëm për zonën, por edhe vendin e më tej edhe për rajonin. Librat, më i vjetri prej të cilëve i përket vitit 1831, por edhe objekte të tjera mesjetare, janë dëmtuar e kërkojnë restaurim të menjëhershëm.

Në qytetin antik shqiptar Apollonia

Ndodhemi në Apolloni me një grup poetësh dhe shkrimtarësh nag Suedia e largët, vizitë kjo në qyteti antik pas një prezentimi të denjë të poezisë dhe literatures suedeze në biblioteken e qytetit të Fierit. Ka gjallëri ketu në këtë kohë vere me diell në Apolloni, turistë të huaj që shkrepin pa ndërprerje aparatet fotografike për të marrë sa më shumë kujtime nga ky qytet i lasht shqiptar. Po të ngjitesh lartë në kodrën e afërt e cila ngritet lart si një vigan, do të zotërosh një pamje magjike, do kesh mundësi të kapësh në objektivine syrit një teritor ku shtrihet ne 140 hektar qyteti antik i Apollonisë, nga këtu syri yt të kap një pamje mahnitëse bukurish natyrore rreth e përcarkë kësaj këshjtjelle të lashtë shqiptare, deri në detin Adriatik, me të gjitha monumentet e kohës, e në mes të cilave edhe teatrin antik.

Në bazë të ca shenimeve dhe të dhenave që njeriu mund te gjej e lexoj por edhe nga informacionet që ciceronët japin mund të konakudoj se:

Apolonia është qyteti antik në Shqipëri ndër më të mëdhenjtë në pellgun e Adriatikut dhe më i përmenduri ndër 30 qytetet e tjera, me të njëjtin emër, të kohës antike.

Është themeluar rreth fillimit të shek të IV p.e.s. Gërmadhat e Apolonisë janë zbuluar në fillim të shek XIX. Gjurmët më të hershme arkeologjike janë disa objekte të kohës së hekurit, tipike të kulturës ilire. Nga shekujt e parë të jetës së qytetit ruhen disa mbeturina të murit mbrojtës dhe të një tempulli arkaik kushtuar Artemisit, hyjneshës më të adhuruar të apoloniatëve.

Apolonia ndodhet 12 kilometra larg qytetit të Fierit. Apolonia si qytet u themelua në fillim të shekullit të shtatë para Krishtit nga kolonizatorët grekë që vinin nga Korinti. Të dhënat e para të pranisë së tyre janë të dokumentuara rreth vitit 588 para Krishtit. Emrin qyteti e mori për nder të perëndisë Apolon. Ndër 24 qytete në të gjithë botën mesdhetare që mbanin këtë emër në Antikitet, Apolonia e Ilirisë ishte më e rëndësishmja dhe luajti një rol të madh si ndërmjetëse tregtare mes helenëve dhe ilirëve. Apolonia ishte në atë kohë një qytet i madh e i rëndësishëm në afërsi të lumit Vjosë. Llogaritet që qyteti të ketë pasur rreth 60 000 banorë, një shifër rekord për kohën.

Në bazë të asaj që na u tha nga ciceroni me rastin e viztës në këtë qytet antik mësuam se:

Hulumtimet e para për Apoloninë i kemi nga studiues dhe shtegtarë të huaj në gjysmën e parë të shek XIX. I pari studiues që e ka vizituar Apoloninë është Pouqueville në vitin 1806, i cili na kumton për gërmadhat e këtij qyteti antik. Pastaj W.M.Lake në veprën “Travels in northern Greece”, ndër të tjera përshkruan skulpturat, mbishkrimet, murin rrethues dhe një tempull në Kryegjatë. Nga ky tempull ka mbetur vetëm një shtyllë në këmbë dhe që është dëshmia e vetme. Pak kohë pas vizitës së tij, Ibrahim pashë Vrioni rrëmbeu gurët e tempullit për të ndërtuar sarajet e veta në Berat. Peshkopi grek i Beratit, Anthimi, vjen në Apoloni dhe grabit skulpturat dhe objektet antike që gjendeshin në manastirin e Shën Mërisë, një pjesë të madhe të tyre ai e nisi për në Greqi. Këto lëvizje nuk i ikën luanit të Janinës Ali pashë Tepelenës. Sipas një dëshmie të kohës ai dërgoi në Apoloni njerëz për të gërmuar, dhe dy statuja të gjetura i dërgoi në Berat.

NGA SUEDIA, TAKIM MBRESLËNËS NË TIRANË

July 9, 2017 by dgreca

Nga Sokol Demaku/

NJË TAKIM MBRESËLENËS ME TË BIJEN E POETIT DRITËRO AGOLLI, POETEN DHE UDHEHEQËSEN E “KLIK EKSPO GROUP” NË TIRANË ME MIQË NGA SUEDIA/

Vapë qershori, si çdo here në vendet ballkanike ku temperatura në këtë kohë arrin maksimumin e saj aty afër të dyzetave dhe ku dielli pjekë e djegë dhe gjë përcellon çdo gjë.

Njeriu ndjen aromën e vapes, ndjen edhe ate që ne na mungon në veriun e largët ku trupi ynë ka nevojë për rrezet e diellit, por kësaj radhe në këtë vizitë ca ditore në Shqipëri ishte edhe një vapë tjetër ajo e zgjedhje parlmentare, ku në çdo cepë, në çdo kend nuk flitej gjë tjetër me përjashtim zgjedhjet.

Për ne ishte diçka absurde.

Jemi në Tiranë unë dhe miku im shkrimtari dhe përkthyesi Hamit Gurguri së bashku me dy poete dhe shkrimtare të njohura në letërsinë suedeze, islandezen Kristin Bjarnadottir dhe suedezen Anna Mattsosn të cilatë kanë shprehurë dëshirën të janë se bashku më ne për një javë në disa qytete shqiptare për tu njohur me vendin tonë, me poetë, poete, me kulturën dhe traditën shqiptare si dhe me natyrën dhe bukurit e natyrës shqiptare dhe për tëprezentua letërsin suedeze në shqipëri.

Ka ditë që me mikun tim Nuri Dragoi kishim biseduar dhe planifikuar një vizitë tek Elona Agolli e bija e poetit dhe shkrimtarit të mirënjohur Dritëro Agolli.

Është një e enjte pas dite, nga ora tetëmbdhjetë, por ende vapa verore pjekë si në mes ditë. Ne të pestë mësyjmë për në zyrat e mikes sonë Elona Agolli.

Në derë një mire se ardhje nga zonja Elona së pari në shqip e më pas edhe në një anglishte të pastër. Na oforn mirese ardhje dhe ne hymë në dhomën e pritjes e cila ishte e stolisur me piktura të ramuara, vegla pune për fotografi, kamera, libra, foto nga jeta. Një ambient familjar dhe i këndshëm për bisedë.

Mirë se erdhët në Tiranë! Dhe besoj se ja kaloni si më mirë në qytetin tonë!

Pas një prezentimi që bemë ne mysafirët nga veriu i largët dhe spjeguam qellimin e viztë sonë në Shqipëri e që është pjesë e një projekti të punuar nga Qendra Kulturore Shqiptare ”Migjeni” nga qyteti Borås i Suedisë në bashkëpunim me Shoqatën regjionale të shkrimtarëve Qendra në Përendim me seli në Göteborg, e që ka për qellim prezentimin e letersisë suedeze në Shqipëri dhe krijimin e lidhjeve të bashkëpunimit mes dy vendeve pas vizitave në disa qytete shqiptare ku u preznetua letërsia suedeze dhe poetë e shkrimtar suedez dhe zhvillimit të takimeve me poet, lexues, nxënës, të rinjë dhe punetorë bibliotekash mendojmë se projekti do vazhdoj dhe se do ketë punë dhe rezultate në këtë drejtim.

Pas një sherbimi me pemë e perime dhe me akullore mjaft të shijshme mikja jonë fillon prezentimine saj për punën dhe aktivitetion e saj.

Me falni por më duhet tu them që në fillim se para katër muajsh u nda nga jeta babai im poeti dhe shkrimtari i mirënjohur Dritëro Agolli dhe se unë ende jetoj me te dhe se nuk mund të largoj ate nga mendja, por besoj se me kohë çdo gjë do bie në vend të vet.

Edhe unë merrem me shkrime, por ketu kam një bniznes që ka të bejë me organizimin e panaireve të të gjitha llojeve, pra panaire kombëtare dhe ndërkombetare. Ajo çka është më interesant per ju me siguri është panairi i librit që për çdo vit organizojmë këtu në Tiranë. Por edhe panaire tjera me rendësi për qytetin dhe vendin.

Më vjen mirë që paskeni bërë miq në atë vend Nordik, qenkeni pjesë e jetës atje. Dhe edhe me më vlerë është puna e juaj atje, puna prej poeti, shkrimtari, publicisiti, përkthyesi dhe gazetari në një vend të huaj mik si është suedia sot për ju. Ju përgëzoj për këtë të arritur të madhe në jetën tuaj. Ishin këto fjalë miradio të mikëpritses sonë Elona Agolli.

Me shkrime merrem edhe unë që nga rina dhe ndjehem krenare me këtë, si duket dikush mudn te thotë se do e kem trashegim nga babai, por kjo është një hobi i imi dhe dua ta zhvilloj.

Biseduam edhe për librin, lexuesin por edhe bashkëpunimin e ndërsjllë mes poetëve nga dy vendet tona dhe besojmë se do ia arrim qëllimit edhe për te cilin në ishim me miqt tanë suedez në Shqipëri.

Elona thotë se babai i saj e mjeshtri i vargut në prozë dhe poezi Dritëroi ishte i adhuruar nga lexues si ne vend po ashut edhe ne trojet shqiptare, ai ishte prezent cdo kund e edhe sot është ashtu me vargune tij. Por biseda ishte pothuajse e orijentuar me tepër tek romani i tij ”Shkelqimi dhe rënia e shokut Zylo” një roman sa satirik i kohës i cili me mjeshtri thumboi veset burokratike të kohës por edhe i mbijetoj kritikës së kohës, pasi siç thotë edhe vet Elona romani apo më mirë të themi novelat e tij që më heret ishin publikua në satirikën e kohes “Hosten” dhe ishin përkrahurë nga masa e lexueseve por edhe nga kritikët e kohës dhe se si duket kjo bëri ate që romani të mbijetoj dhe të lexohet lirshëm kur ai pa dritëne botimit.

Kembyem libra dhe me një kafe mbremje u ndam nga mikja jonë Elona Agolli me ndjenjen se do kemi nje bashkëpunim të frytshëm në të ardhmen mes QKSH “Migjeni” nga Borås dhe “KLIK EKSPO GROUP” të cilën e udhëheqë Elona Agolli. Qëllimi është që edhe mjeshtri i vargut në poezi dhe prozë Dritëro Agolli të jetë dhe të lexohet edhe në suedisht, kur mundësit dhe kushtet janë.