Nga Prof. Murat Gecaj/
Para pakë ditëve, kur përmes Internetit u dha lajmi, se kolegia e mikja jonë e dashur dhe e paharruar, Rozi Theohari ishte shumë rëndë nga shëndeti, në një spital të Bostonit (SHBA), ndjeva detyrim miqësor që të ripublikoja shkrimin tim të mëparshëm, me titullin “ Rozi Theohari (Çeku), na flet aq bukur, për “potpuri dardhare””…Aty jam ndalur, posaçërisht, në librin e saj të ri e voluminoz, “Potpuri dardhare-Kujtimet e mia nga fëmijaria dhe jeta e shkollës”(Tiranë, 2014). Atë, ajo ia kishte kushtuar nipit të saj,“gjysëmshqiptarit të vogël, Jan Sommer, me dëshirën, shpresën dhe urimin, që ta mësojë e ta dojë shqipen dhe vendin e origjinës së gjyshes shqiptare”. Pra, edhe përmes këtyre radhëve, mësojmë e kuptojmë qartë, se Rozi ishte jo vetëm krijuese e afirmuar, në publicistikë e botime letrare, por edhe një atdhtare e shquar, me sy e zemër në vendlindje e kudo, në Shqipëri.
Siç dihet, në raste të tilla, pra kur ndahet përgjithnjë nga jeta dikush, secili i afërm, koleg e mik ose i njohur, sjell në kujtesë njohjet dhe, në përgjithësi, lidhjet e kujtimet për të. Kështu mund të themi e flasim, të gjithë ne, për Rozin tonë të paharruar, për të cilën dhimbja e lotët janë përzier sot me ato ndjenja e mbresa për të, nga jeta e përbashkët. Ndërsa për jetëshkrimin e saj mund të lexojmë edhe përmes faqeve të Internetit ose në librat, që ajo ka botuar.
Po, këtu mendova të risjell në kujtesën tonë edhe një shkrim të Shpresa Vranarit, kur në prill 2011, u përuruanë anglisht, libri i Rozi Theoharit, ““Do leave out my right hand” (“ Krahun e djathtë ma lini jashtë”). Artikulli në fjalë mbante titullin “Një mbrëmje poetike e thjeshtë dhe e ngrohtë”.
Përmes tij, atëherë morëm njoftime, si për atë veprimtari të bukur e mbresëlënënëse, por dhe, në vijim të shkrimit, gjejmë të pasqyruara ndjenja e mendime, nga kolegë e miq të Rozit. Ja, me sa dashamirësi është shprehur, ndër të tjera, Hysen Kobellari, nga Korça:
“Shkrimtarja dhe intelektualja e shquar Rozi Theohari është një krenari për Shqipërinë dhe shqiptarët, kudo që janë. Mendoj se veprimtaria, që kanë zhvilluar miqtë e saj, në Lynn, është një model, se si duhet t’i organizojmë veprimtaritë edhe ne, nëpër qytetet tona. Kështu, tregojmë respekt e dashuri për krijuesit tanë, për intelektualët tanë të penës, fjalës, skenës, penelit dhe tingujve …”.
Mendime dashamirëse dhe vlerësuese për Rozin shprehën, rreth atij përurimi, edhe krijues të tjerë, si: Petraq Zoto (Tiranë), Dhimitraq Papando, Fuat Memeli (Boston), Eleonora K.Gjoka (Nju Jork) etj.
…Në mbyllje të këtyre pak radhëve, nderimi e respekti për jetën dhe veprimtarinë e përkushtuar të Rozi Theoharit, po përmendi këtu vetëm se ajo është autore e qindra shkrimeve dhe e afër 20 librave, artistikë e publicistikë. Ndër ta, janë: “Jehona Skënderbegiane”(2006), “Lotët e Rozafës mbi Drin”, “Më shumë se një jetë”(2008), kushtuar bashkëshortit, Viktorit etj. Për ata, ajo ka marrë mjaft Çmime e “Mirënjohje” etj.
Sot, por dhe në ditët që do të vijojnë, familjarë e të afërm, kolegë e miqë të shumtë të saj, po shprehin dhe do të shprehin dhimbjen e tyre, që ajo u nda përgjithnjë nga jeta. Por, njëherazi, janë të bindur që emri, jeta dhe vepra e saj do të mbeten dhe do të kujtohen gjatë.
Tiranë, 14 dhjetor 2014