Nga Frank Shkreli/
Qëndra Ndërkombëtare Woodrow Wilson në Washington, në një ftesë elektronike njofton se javën e ardhëshme me 11 Mars do të sponsorizoi promovimin e një libri të ri mbi Kosovën me titull: “Krijimi i Kosovës: Mbikqyrja Ndërkombëtare dhe Themelimi i Institucioneve Etike”, me autor Profesor Elton Skendaj. Profesori Skendaj jep mësim në Departamentin e Shkencave Politike të Universitetit Miami, në Florida të Shteteve të Bashkuara. Në biografinë e tij thuhet se ai kryesisht përqendron kërkimet dhe studimet e tija akademike mbi faktin se si aktorët ndërkombëtarë — siç është rasti i Kosovës – mund të ruajnë dhe të ndërtojnë paqën dhe demokracinë në shoqëritë e pas luftës. Në librin e tij, i cili do të promovohet të mërkurën që vjen në Qëndrën Ndërkombëtare të Studimeve Woodrow Wilson në kryeqytetin amerikan, Profesori Skendaj thuhet se shqyrton rolin e aktorëve të ndryshëm ndërkombëtarë në krijimin e burokracive shtetërore dhe të institucioneve demokratike në Kosovën e pas luftës.
Profesori Skendaj — përveç këtij libri që është botuar nga (Cornell University Press and Woodrow Wilson Center Press, 2014) ka kontribuar disa kapituj në libra të ndryshëm të botuar — ka botuar artikuj në revista siç janë Global Governance dhe Problems of Post-communism. Dr. Skendaj, si pjesë e punës së tij akademike, ai është duke bërë gjithashtu edhe hulumtime shkencore mbi korrupsionin dhe mbi reformat anti-korrupsion në vendet e Ballkanit Perëndimor, projekt ky që thuhet se po financohet nga Këshilli Norvegjez i Hulumtimeve. Dr. Skendaj ka marrë doktoraturën nga Universiteti i njohur amerikan Cornell dhe ka punuar me një numër organizatash ndërkombëtare dhe të shoqërisë civile, në Europë dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Sipas njoftimit nga Qëndra Woodrow Wilson, Dr. Elton Skendaj do të paraqesë për të interesuarit, librin e tij të ri mbi Kosovën bazuar në gjurmimet që ai ka bërë në atë vend gjatë një periudhe prej 10-muajsh. Për të arritur në përfundimin se cilat, sipas tij, janë ndërhyrjet nga aktorët ndërkombëtarë që çojnë në sukses ose në dështimin e krijimit të institucioneve të një shteti të ri siç është Kosova, Profesori Skendaj ka përdorur të dhënat zyrtare, analizat dhe informacionin shtetëror të Republikës së Kosovës, si dhe intervista individuale dhe forume grupesh të ndryshme anë e mbanë vendit. Sipas njoftimit, në librin e tijtë sa po botuar, Profesori Skendaj ka arritur në disa rezultate të papritura, të cilat ai do t’I paraqesë për diskutim javën që vjen në Washington, gjatë promovimit të librit të tij, “Krijimi i Kosovës: Mbikqyrja Ndërkombëtare dhe Themelimi i Institucioneve Etike”, një libër ky i cili thuhet se ve në dukje dhe diskuton përpjekjet e shtetit të ri të Kosovës për krijimin e një force policore, organizimit të qeverisë qëndrore, të gjykatave dhe të shërbimit doganor.
Sipas njoftimit, në studimin e tij, Dr. Skendaj pohon se administrata qendrore dhe gjykatat, të cilat janë themeluar nën autoritetin vendas, kanë rënë pre e korrupsionit, duke sfiduar në këtë mënyrë premisën se në përgjithësi në raste të tilla, vendorët janë më të aftë të drejtojnë punët dhe të qeverisin më mirë se organet ndërkombtare, dhe të sigurinte një qeverisje më efektive nga burokracitë e ndryshme shtetëtore dhe qeveritare të Kosovës. Ndërsa ndërkombëtarët fajësohen, sipas njoftimit mbi promovimin e librit të profesor Skendaj, “Krijimi i Kosovës: Mbikqyrja Ndërkombëtare dhe Themelimi i Institucioneve Etike”, se me disa vendime që kanë marrë gjatë viteve, aktorët e ndryshëm ndërkombëtarë gjatë këtij procesi, kanë minuar mundësinë e publikut të Kosovës për të mbajtur përgjegjës për punën e tyre, zyrtarët e zgjedhur të institucioneve ndryshme të shtetit të Kosovës.
Libri “Krijimi i Kosovës: Mbikqyrja Ndërkombëtare dhe Themelimi i Institucioneve Etike” i Dr. Elton Skendaj është vlerësuar nga akademikë amerikanë si profesori Alex Gridoriescu i Universitetit Lojola në Çikago, i cili e ka cilësuar atë, “si një libër që ofron një mirëkuptim të masave që duhen marrë për shtetbërjen dhe ofron gjithashtu mësime praktike por të rëndësishme për aktorët ndërkombëtarë që janë të angazhuar në përpjekje të tilla.” Ndërkohë që profesori Aidan Hehir i Universitetit Westminster ka vlerësuar veprën e Dr. Skendajt si një, “Libër të shkruar dhe të hulumtuar shumë mirë, e në të cilin i ofrohen lexuesit hipoteza bindëse mbi nevojën se si — gjatë procesit të shtetbërjes — duhet të mënjanohen disa aspekte të punës së burokracisë duke i izoluar ato nga veprimtaritë politike të ditës”.
NJE LIBER I RI PER HEROIN KOMBETAR GJERGJ KASTRIOTI SKENDERBEU
KULTUROLOGU VIRGJIL KULE ME NJË KËNDVËSHTRIM TË RI PËR HEROIN KOMBËTAR TË SHQIPTARËVE – GJERGJ KASTRIOT SKËNDERBEUN/
nga Albert R. HABAZAJ/ studiues/
Në mjediset e bibliotekës “Nermin Vlora Falaschi” të universitetit “Ismail Qemali” të Vlorës, një ngjarje e bukur kulturore – historike fisnikëron institucionin, studentët, pedagogët, njerëzit e letrave dhe artit në qytet. Bëhet përurimi i librit “Gjergj Kastrioti Skënderbeu – Kryqëtari i fundit” i autorit Virgjil Kule. Libri është një monografi historike për një periudhë dhe figurë të larguar në kohë, pikërisht heroin tonë kombëtar. Me një narracion të këndshëm dhe tërheqës autori operon në periudhën e luftës së Europës dhe perandorisë Osmane, duke u marrë në shumë plane me simbolin e harmonisë fetare, mbi komplekset psikologjike dhe epistologjike. Midis Janosh Huniadit të Hungarisë, Stefanit të Moldavisë, me Republikën e Raguzës, Morè e Bosnjë, gjithandej shquhet si një lis i lartë, përjetësisht i gjelbër Gjergj Kastrioti – Skënderbeu.
Gjergji i Motit të Madh është i njohur si hero i së mirës, i trajtuar në artet figurative, në letërsi dhe muzikë brenda dhe jashtë Shqipërie, qysh nga Barleti, Naimi, Noli, Godo, Gegaj, Buda, Odise Paskali, Mano, Paço etj. e deri tek dramaturgu anglez Marlou apo poeti amerikan Hongfellou e shumë të tjerë. Gjithsesi, me gjithë krenarinë kombëtare për Heroin tonë, lexuesi ynë i kishte pothuaj klishe njohuritë skënderbejane. Një figurë disi e vjetëruar, që nuk rrezatonte më kërshëri, edhe pse shkëlqente kontinentalisht me betejat triumfatore çerekshekullore, nuk fekste më dramacitet, si duket… Duke patur parasysh këtë shqetësim, u fut në zonat misterioze midis ngjarjeve të mëdha të jetës së përditshme i përkushtuari dhe i vëmendshmi poligloti Virgjil Kule. Sinqerisht na kishte marrë malli për Kurorën e Elokuencës së të Folurit Shqip, për këtë njeri të vyer që më jep imazhin e Ciceronit të Ri. Në ato zona shekspirjane të intrigës së oborrit të kohës mesjetare, në ato zona hamletjane, operon kirurgu i histories, Virgjil Kule, pasi ka kalëruar në një bllok dokumentash të reja, të panjohura më parë, të papërdorura deri më sot, duke udhëtuar shtet më shtet, atje ku i duhej për realizimin e synimit historik si dikur Tunmani, Pukëvili, Liku, Hani si dhe Karl Paç, Ugolini, Majer, Jokl, Nopça, apo lordi Bajron e mis Durham etj. Me lenten e studiuesit serioz, nga këndvështrimi i tij, me një stil të rrjedhshëm shkencor, duke dhënë mesazhe të qarta, autori i drejtohet lexuesit, mbarë publikut për ta njohur me gjithë dritë – hijet sagën skënderbejane. (Qysh kur doli libri nga botimi, tërhoqi vëmendjen e lexuesit shqiptar, edhe pse qe një periudhë jo pak spekulative nga Tirana e panaireve mediatike dhe promocioneve komerciale të “koksave” të librave).
Marrëveshjet e ndryshme, traktatet e shumta, volumi diplomatik e politik, që ka dashur të ideojë vetë, të projektojë vetë deri në finalizim të realizimit nga Skënderbeu jepen me kthjelltësi nga autori. Nuk kemi një skelet të kalcifikuar të heroit, por një tërësi organike të lidhur me të gjithë aktorët dhe faktorët e kohës, i cili plotësohet dhe rrezaton fosforishent për historinë, artet, kinematografinë, operën etj. “Gjeniu dallon nga të tjerët se ideon më shpejt se të tjerët – thotë autori – dhe po më shpejt se të tjerët dëshiron”. Duke dhënë gjithë gamën e problematikës që ndodh në përditshmërinë e dokumentuar sipas kriterit kronostopik, duke gërshetuar metodat bashkëkohore në kohë dhe hapësirë me linjën e arsyetimit, autori ravijëzon Skënderbeun që diti të harmonizohej me rrjedhën e ngjarjeve, me zgjuarsinë e tij të lindur e të kultivuar, me intuitën fenomenale për të qënë gjithmonë në krahun e fituesit. Pa pretenduar se thotë të vërtetën absolute, autori e ndërton Skënderbeun mbi bazë kronologjike, hap pas hapi, në dinamikë, në vijimshmëri, me të gjithë konturin e lëvizjes jetësore, historike, diplomatike e ushtarake. Nëpërmjet dialogut me lexuesin studiuesi respekton numrin 3, fatmbarin magjik të mitologjisë, nëpërmjet treshes: Autor – Skënderbe – Lexues.
Nuk e trajon autori Skënderbeun si krishterin e fundit, por kryqtarin e fundit, sepse Gjergj Kastrioti, qe palë me më të mëdhenjtë e kohës, aleatë apo kundërshtarë me Perandorinë më të madhe të kohës, atë Osmane, me mjeshtrin e diplomacisë – Vatikanin, me qendrën fetare – Papatin. Në kryqëzatën ekonomike, ushatrake e politike, në këtë organizëm europian, si uragan, Skënderbeu arriti majën e kupolës, më të lartin post për të ruajtur identitetin e vendit të tij, që quhej Arbëri. Perandoria e ndritur dhe dërmuese Osmane e Mesjetës e shikonte si palë Skënderbeun, si pjesë integrale të frontit të madh kryqtar, prandaj i bënte dhe oferta për paqe, se e vlerësonte shumë.
Pra Skënderbeu ka operuar në zonat më të larta. Pra Skënderbeu politikan qëndron po aq lart sa Skënderbeu strateg. Pra t’i jepet Çezarit ajo që i takon.
Këto na argumenton bukur, si dikur fjalën, autori Virgjil Kule, me linjat e ndjekjes logjike të ngjarjeve, me shtrirjen në kohë e hapësirë na jep informacione të reja e të bollshme.
Ndihet akoma zjarri atdhetar dhe ngrohtësia qytetare e 100 vjetorit të Pavarësisë Kombëtare dhe me këtë logjikë, themi se, Virgjil Kule na nderon dy herë. Na pasuron fondin e qendrueshëm të bibliotekave tona dhe, ç’ka e falënderojmë më shumë, këtë prezantim të parë të librit të tij të mrekullueshëm nuk e bën në Tiranë, por këtu në Vlorën tonë, në Vlorën e tij, në Vlorën e Ismail Qemalit, të pasardhësit të denjë kombëtar të Skënderbeut.
*ALBERT HABAZAJ
Drejtor i Bilbiotekës “Nermin Vlora Falaschi”,
Universiteti “Ismail Qemali”, Vlorë, ALBANIA