Nga Faton Bislimi*/

Pesëmbëdhjetë vite më pare, po më këtë date, tek shqiptarët e Kosovës ishte kthyer edhe njëherë shpresa e vërtetë për lirinë. Sulmet e NATO-s kundër Serbisë dhe ish-Jugosllavisë së asaj kohe, kishin shënuar edhe intervenimin e parë ushtarak në historinë e NATO-s. Bota tani më kishte kuptuar se lufta e shqiptarëve të Kosovës për liri e pavarësi ishte gjithësesi e drejtë. Djemtë dhe vashat më të mira të kombit, nën siglën e UCK-së, tani më po shndërroheshin në heronjë e heroina të gjalla. Sensibilizimi ndërkombëtar i cështjes së Kosovës, që nga viti 1989 e deri në fillimin e luftës, e kishte trasuar kogja mire rrugën drejtë përkrahjes ndërkombëtare, e vecanërisht asaj Amerikane, ndaj kauzës sonë kombëtare.

Tani më që Kosova e lire dhe e pavarur po konsolidohet si shtet, përkundër të gjitha sfidave dhe barrierave që po e përcjellin e që i ka përpara, është koha që imazhi i saj dhe popullit të saj të debuton ashtu sic i ka hije në katër anët e botës.  Pesëmbëdhjetë vite më pare, Kosova u bë e njohur për ‘të madh e të vogël’ nënpër gjithë botën—për shkak të brutalitetit dhe mizorisë që po përjetonte populli i saj. Mirëpo, ‘shkëlqimi’ që pati Kosova atëherë, me kalimin e kohës normalisht se është shuar.

E për një vend të ri, sikur Kosova, është shumë e rendësishme që imazhin e vet ta projektojë si duhet ndërkombëtarisht—dhe këtu, nuk nënkuptojmë vetëm anën politike të imazhit, dmth atë që bëhët përmes punës së Ministrisë së Punëve të Jashtme, Ambasadave, Konsullatave, etj. Por, ndoshta edhe shumë më e rendësishme është projektimi i imazhit të Kosovën anekënd përmes fushave tjera—si sportit, kulturës, e shkencës.

Në sport, shkëlqimi i Kosovës sa vjen e shtohet. Yje të shumta të sportit nga Kosova po ndricojnë nëpër Evropë e botë—qoftë në futboll, boks, xhudo, etj. Edhe në muzikë nuk jemi keq—yjet që i lindi ky vend i vogël po ndricojnë hit-listat e muzikës në Britani, SHBA, e gjetiu.

Por, si duket ende kemi ngecë në shkencë e letërsi apo publikime relevante akademike. Skandalet e fundit ne UP e vertetojnë mungesën e një vizioni të duhur drejtë casjes në botën akademike të publikimeve—që realisht është një ndër fushat më me influence në krijimin e opinionit ndërkombëtar karshi vendit tone. Të pyesim, për shembull, sa libra të tipit akademik ose letrar të bazuar në të vërtetën, janë botuar në anglishtë, nën recension ndërkombëtar, nga autorë kosovarë? Mund të ketë ndonjë që unë nuk e dij, por dyshoj. E, ka me qindra të tillë nga autorët serbë e pro-sllavë që shtrembërojnë dhe keqinterpretojnë historinë, kulturën, popullin, dhe vet të kaluarën e Kosovës, e që fatkeqësisht ndikojnë negativisht në imazhin e Kosovës nëpër botë. Po, ka edhe libra që janë bërë nga autorë të huaj e që e thojnë të vertetën (të paktën deri dikund) për Kosovën. Por, këto janë të pakta, shumë të pakta!

Së fundi, një shkrimtar e publicist i khtyer në historian bëri bujë në Kosovë e botën shqiptare me librin e tij në tre volume, “Kosova.” Autori në fjalë, Jusuf Buxhovi, u lavdërua e u kritikua, u përfolë e u nderua, nga qarqe të ndryshme intelektuale, akademike, e bile edhe politike nëpër gjithë trojet shqiptare. Libri i tij, “Kosova”, u ribotua disa here në gjuhën shqipe nga shtëpia botuese “Faik Konica” në Prishtinë dhe “Jalifat Publishing” në Houston. Duket se u ble hovshëm nga lexuesi shqiptar. Puna e tij është voluminoze. Referencat janë të shumta, dhe burimet kogja relevante. Nuk më takon mua të komentoj përmbajtjen në aspektin shkencor, sepse nuk jam historian. Mirëpo, në aspektin akademik, vepra e Buxhovit duket të jetë një punë që duhet konsideruar seriozisht si një projekt i rendësishëm i përmbledhjes së histories së këtij shteti të ri që nga koha e Pellazgëve e deri më tani. Sidoqoftë, vepra e Buxhovit nuk është as e para e me gjasë as e fundit për historinë tone.  Por, ajo që bëri Buxhovi, e respektivisht botuesi i tij në SHBA, z. Ramiz Tafilaj është me të vërtetë edhe historike edhe e para e llojit të vet.

Një atdhetar i devotshëm përkundër fatktit që gati një gjysëm shekulli jete e kaloi në SHBA, një njeri i përkushtuar ndaj vendlindjes dhe popullit të vet, i pasionuar ndaj shkencës dhe letrares, dhe një vizionar që realisht ka kapur mu në dhjetëshe nevojën për ndërtimin e mire të imazhit të Kosovës, z. Ramiz Tafilaj dhe shtëpia e tij botuese, Jalifat Publishing, e bënë historike vepren e Buxhovit sepse e përkthyen atë në Anglishte dhe e botuan ndërkombëtarisht duke e bërë kështu trilogjinë e pare të një autori shqiptar të botuar ndërkombëtarisht në gjuhën angleze.

Në javët e kaluara, Buxhovi i shoqëruar nga Tafilaj, paten rastin ta promovojnë librin në disa vende nëpër SHBA—në universitete, takime me komunitetin, librari, etj. Libri tani gjendet për blerje edhe online dhe përmes rrejtit ndërkombëtar te distribuimit që Jalifat Publishing si një botues me bazë në SHBA ka, “Kosova” tanimë është prezente nga Alaska në Brazil e Argjentinë, nga British Columbia në Japoni, si dhe nga Kina në Australi.

Se vepra e Buxhovit mund të ketë vend për kritikë, nuk diskutohet; por se ajo, me përkrahjen vetmohuese dhe tejet të kushtueshme të z. Tafilaj po bëhet libri i pare, i një autori nga Kosova, i botuar dhe distribuuar ndërkombëtarisht në gjuhën angleze paraqet thyerjen me të rendësishme të miteve dhe historive të njëanëshme të serbëve e pro-sllavëve që deri më tani e kanë patur primatin nëpër libraritë e bibliotekat e vendeve të ndryshme të botës.

Projekti i z. Tafilaj për ta përkthyer dhe botuar ndërkombëtarisht librin e Buxhovit nuk ishte e as nuk është i ndërlidhur me promovimin e autorit, më shumë se sa me promovimin e historisë së vendit dhe popullit tonë. Kur ky libër në tre volume do zërë vend nëpër bibliotekat më të rendësishme të botës akademike nëpër gjithë globin, ai do të jetë një reference bazike për akademikët, politikbërësit, opinion-krijuesit e huaj, në lidhje me Kosovën. “Kosova” tani më do të jetë një përfaqësues i qetë, i urtë, por definitivisht i rendësishëm dhe shumë i nevojshëm për shtetin tone të ri nëpër mbarë botën.

Lufta që Kosova tani duhet ta fitojë është ajo e diplomacisë publike dhe intelektuale, përtej asaj zyrtare. Kështu, projektet si ky i fundit me “Kosovën” i z. Tafilaj janë përgjigja më adekuate kundrejtë propagandës disa shekullore serbe ndaj shqiptarëve. Ne jemi ende mbrapa në këtë drejtim, por si duket kemi një fillim të mbarë. Andaj, uroj që pesëmbëdhjetë vite pas fillimit të fitores ushtarake të Kosovës ndaj Serbisë, po fillojmë edhe fitoren në sferën e publicistikës akademike dhe displomacisë publike.

*Faton Bislimi, ligjërues i lendëve të zhvillimit ekonomik dhe marrëdhënieve ndërkombëtare, është studijues pranë Qendrës së Ekselencës së BE-së në Universitetin e Albertës në Edmonton, Kanada.