Nga shënimet e mia: Shpresa, Odhisea dhe unë/

Nga Albana M. Lifschin/

Pas praktikes gazetareske më emëruan si redaktore tek gazeta “Zëri i Rinisë”. Fillova të njihesha me kolegë të vjetër ndaj të cilëve kisha një farë drojtje që e diktonte respekti ndaj emrit të tyre. Përveç rubrikës sime më dhanë të mbuloja edhe aktivitetet e moshës shkollore.
Kjo do të thoshte që të bashkëpunoja shpesh me redaktorët e shtypit për fëmije , të gjithë shkrimtarë e poetë të njohur.
Ishin fillimet e punës sime kur më thiri sekretari i kolegjumit Zef Gurakuqi, një burre i gjatë, serioz, i pashëm e fjalëpak, që të impononte respekt. Po afronte “Dita e Pionierit” ndaj duhet të përgatisja një faqe gazete.
Kështu ndodhi që u takova për herë të parë me Shpresa Vreton, kryeredaktoren e “Fatosit” të cilën deri atë kohe e njihja nga larg. Zakonisht e shikoja tek rruga e Kavajes. Aty qe Lidhja e Shkrimtarëve. Më bënte përshtypje figura e saj e rregullt, e pastër dhe gjithnjë i ndriste një jakë e bardhë. Më pëlqenin edhe flokët e saj të prera kapelon, siç i thoshim atëhere. Shpresa më priti me një buzeqeshje të përzemërt që më ndihmoi të hyja në komunikim me të pa drojtje fare. I thashë si e kisha punën.
-Oh, sa bukur! tha ajo. Unë mendoj që ta hapesh faqen e gazetës të kësaj dite me një poezi . Nxorri nga sirtari i tavolinës së punës një dosje me krijime letrare për revistën e saj.
-Në këtë sirtar zakonisht ruaj poezi që nuk i kam botuar ende në revistë. Ja të shohim . Te gjejmë ndonjë poezi të bukur.
I mori disa minuta kërkimi i poezisë dhe më së fundi veçoi njerën prej tyre.
-Ja, tha kjo është nga Odhise Grillo dhe të nderon. Eshte mirë të kesh në krye të faqes një autor të njohur e te respektuar si Odhisea. Ajo e lexoi poezinë me zë të lartë. Ishte një poezi patriotike. Mua m’u duk si poezi flamur dhe e mora menjëherë. Pastaj ndalova edhe tek redaksia e Pionierit, ku gjeta Adelina Mamaqin, një figurë e plotë zonje, e kulturuar me një ze të ëmbël e të veçantë si të një vajze të re. I thashë që Shpresa më kishte dhënë një poezi për Ditën e Pionierit.
– Oh, sa zgjedhje të mirë paska bërë ! Odhisea është shkrimtar dhe njeri i mrekullushëm-tha ajo. Pastaj folëm për gjëra “të lehta” dhe ndërkohë më mbetën sytë tek një varëse argjendi rreth qafën së saj bardhoshe. Në fund të saj varsja përfundonte me një çelës të bukur.
–Sa interesante kjo varëse me… çelës!
Adelina ma ktheu me zërin e saj ledhatar.
-Jo, Albana, nuk është çelës. Eshtë KYC!
M’u duk përgjigje e zgjuar që s’e harrova deri më sot. Vërtet çelës dhe kyç ishte një, por transmetonte dy kuptime të ndryshme.
Faqja e gazetës që u kushtohej fëmijëve u mbush me materiale në krye të cilave vura poezinë e Odhisesë dhe ia dorëzova Zefit. Atë pasdite Zefi më thiri në zyrën e tij. Mbi tavolinë kishte dosjen me shkrimet e ditës.
-Albana, shkrimet janë të mira e të larmishme, por po nguroj për poezinë me të cilën do të hapim faqen festive. Do t’i hedhësh edhe një sy? Ai më zgjati poezinë. Unë e mora disi e habitur.
Poezia e Odhise Grillos qe shkruar plot pasion. Eshtë vështirë ta mbaj mend fjalë për fjalë, tani pas katër dekadash por në mënyrë figurative flitej për dashurinë për atdheun e lirinë duke kombinuar bashkë disa simbole të rëndësishme në ngjyrën e gjakut, si ylli i kuq,(simbol që shihej në përparsen e yllkave, shalli i kuq simbol i pionierit. Flamuri i kuq kombëtar…Mirëpo të mbeste në mendje përdorimi i foljes “digjet”.
–Hë , si mendon ti? Kjo fjala “digjet”… sikur s’tingëlllon mirë. Ty, si të duket?
-Unë e kuptoj që ashtu siç themi digjet zemra per liri, për atdhe.
Ai heshti pak dhe tha:
-Unë të kuptoj, por mos na merret ndryshe, ketu digjet edhe shamia e kuqe e pionerit, edhe flamuri, madje edhe tesëra e partisë.
Dola nga zyra duke ndjerë të injektuar dyshimin e tij në trurin tim, por prapë thashë me vete : “Po pse duhet të më shkojë mendja për keq?”.
Atë ditë që u botua numri festiv, unë u gdhiva me grip e me temperaturë. Kuptohet që nuk shkova në punë. Nga ora 1 e pasdites, ra telefoni. Ishte shefja e kuadrit. Ajo më tha, pa shumë fjalë, që duhet të paraqitesha në punë. Më kërkonte sekretari i parë i KQ të Rinisë.
Nxitova. Kur u ngjita lart, sekretarja më mbajti disa minuta në zyren e saj. Brenda degjoheshin zërat e atyre që diskutonin.
-Të presim dhe pak tha, ajo. Mbledhja mbaroi dhe ajo më shoqëroi në zyrën e sekretarit. Tani do të fillonte mbledhja “ime”. Në zyrë hyri edhe Zefi , sekretari ynë i kolegjumit. Nuk kisha më dyshim që na kishin thirur për gazetën.
Sekretari i parë i KQ BRPSH, foli me zë të qetë duke shtruar çeshtjen e poezisë dhe së fundi m’u drejtua mua.
-Albana, si i kupton ti këto rreshta në këtë poezi që keni botuar sot?
I dhashë po atë përgjigje që i kisha dhënë Zefit. Nuk ndjeja kurfarë faji në ndërgjegjen time dhe kuptohej qartë që kisha vepruar pa paragjykim. Dy ditë më pas më njoftuan që më ishte dhënë vërejtje me shënim në dokumenta. Po kështu edhe Zefit. Mora mësimin e parë për vigjilencën revolucionare në fushën e shtypit. Më pas mësova ligjin e patundur: Në shtyp po dyshove, hiqe!
M’u kujtua Shpresa. Mos i kishin dhënë edhe asaj vërejtje? Shkova në zyrën e saj e ngarkuar me shqetësimin tim.
-Mua jo, por Odhisenë e shkretë e hoqën nga Tirana,- tha Shpresa.
Kur thoje “E hoqën” ose “e transferuan” ishte njëlloj , sikur të thoje “e dënuan”. Që atëhere nuk e pashë më Odhisenë . Por sa herë më vinte ndër mend më zgjohej meraku që nuk i thashë diçka. Më dukej se një pjesë e fajit për transferimin e tij binte mbi mua.
Erdhi puna ta takoja njeriun e mirë e shkrimtarin e njohur në letersinë për femijë, e më tej, në vitin 2001 në aeroportin Kenedi tek po përcillja nënën për në Tiranë. Po kërkoja me sy ndonjë familje shqiptare që ta shoqëroja me ta. Në një stol më zuri syri një çift në moshën e nënës. Burri flokëbardhë mbante një palë syze të errta. Më mbetën sytë tek ai. Mos është Odhisea ai? S’më ishte hequr nga mendja edhe pas 2 dekadave. Më së fundi iu afrova dhe i thashë:
-Zotëri, më mbani mend mua?
Ai vuri buzën ne gaz.
-Po s’i nuk të mbaj mend, moj Albana?
Buzëqeshja ishte aq dashamirëse, aq miqsore, saqë nuk ndihej nevoja të bisedonim për të kaluarën.
Ai dhe e shoqja filluan menjëherë bisedë me nënën time. Dolën të njohur nga miq të përbashkët. Nëna u kthye nga unë dhe tha: Albana, ti mund të shkosh pa merak tani.
Dy vjet me vonë mësova që Odhisea i paharruar qe ndarë nga ne.
Albana M. Lifschin., NYC 2010