Shkruar nga SERGIO  ROMANO/

Kur Vladimir Putin takoi Henry Kissinger-in, i rrёfeu se n’epokёn sovjetike ai kishte qёnё njё agjent i fshehtё. Duket se Kissinger, me njё buzёqeshje djallёzore, ka thёnё : “Tё gjithё njerёzit e mirё kanё filluar nё shёrbimet e fshehta. Edhe un.” Por rasti i Kim Filbit, i nderuar sё fundi nga Moska, me njё ekspozitё nё tё cilёn shihen mjaft dokumenta tё nxjerra nga shёrbimet britanike, ёshtё mjaft i ndryshёm.

Filbi u bё komunist mё 1936, ndёrsa studionte nё Cambridge e qё atёherё, pёr pothuaj tridhjet vjet, qe njё “urith” sovjetik nё rradhёt e MI5 (seksioni i pestё i Shёrbimit ushtarak britanik). Nuk qe i vetmi student i Cambridge-it i pёrvёluar nga besojma marksiste. I pёrkiste njё grupi prej 5 vetёsh ( tё tjerёt ishin MacLean, Burgess, Blunt dhe Caircross) e qe ai qё i zbuloi sovjetikёve njё veprim perёndimor pёr tё stёrvitur nё Greqi luftёtarёt shqiptarё qё do tё ishin pёrpjekur pёr tё pёrmbysur regjimin komunist. Kur ata kaluan kufirin, shqiptarёt (rreth 300) u zunё dhe u pushkatuan. Nёse kjo masakёr do t’i pёrplasej atij nё fytyrё, Filbi do tё ishte pёrgjigjur se ishte duke luftuar nё fushёn armike, pёr tё fituar betejёn e madhe tё komunizmit kundёr fashizmit. Kur u zbulua dhe arriti tё shkojё nё Moskё mё 1963, u trajtua nё fillim me njё farё mosbesimi dyshues, por u bё pastaj “njё hero i atdheut tё madh rus “ dhe njё “luftёtar bujar i Luftёs sё ftohtё”. Sё bashku me tё tjera dekorime, ai pati Urdhёrin Lenin, njё varrim solemn, njё pllakё nё Lubjanka (selia moskovite e spiunazhit), portretin nё njё  galeri shtetёrore t’artit dhe sot njё ekspozitё pёr nder tё tij.

Nderime tё mёdha i u kushtuan nё kёto ditё edhe njё tjetёr personazhi t’epokёs sovjetike. Ёshtё Mihail Kallashnikov, ideatori i njё pushke qё pёrfaqёsohet sё bashku me krijuesin e saj, prej njё monumenti shtatё metro e gjysёm tё lartё, tё pёruruar nё Moskё shtatorin e shkuar. Nёse shpikёsit do tё gjykoheshin pёr pёrdorimin qё i bёhet shpikjeve tё tyre, ndonjeri mund t’i kujtonte kryebashkiakut tё Moskёs se “kallashnikovi”, nё dhjetёvjeçarёt e fundit ka qёnё arma e parapёlqyer e xhihadistёve dhe terroristёve tё ngjyrave mё tё ndryshme. Pёr rusёt, megjithёse i birёsuar mbas fundit tё luftёs sё Dytё botёrore, u bё mё vonё simboli i heroizmit tё Ushtrisё sё Kuqe nё betejat e Stalingradit dhe Kurskut, n’ato tё Prusisё Lindore e tё pushtimit tё Berlinit.

Filbi dhe Kallashnikov i shёrbejnё tё njёjtit qёllim : tregojnё se nё tё shkuarёn e Rusisё nuk janё vetёm Revolucioni i Tetorit ( njё ngjarje pёr tё cilёn duket se Putini nuk provon asnjё simpati), Stalini, uria ukrainase, spatrimet e mёdha, shpёrnguljet e dhunёshme tё popullsive tё tёra. Nё tё shkuarёn ruse janё edhe lufta kundёr fashizmit dhe lufta e madhe patriotike kundёr Hitlerit.

Nё gjithё kёto, natyrisht, mund tё ketё pak retorikё, por asnjё Shtet nuk mund tё mbijetojё pa marrё nga e shkuara e tij ndonjё motiv krenarie.

“Corriere della Sera”, 12 tetor 2017

E shqipёroi Eugjen Merlika