JAJA*-ja FLET GREQISHT ME MBESËN/
Mbesa trevjeçare e thërret NËNA…/
Nga Abdurrahim Ashiku/Athine/
Në Aharnon, një ndër bulevardet më të mëdha të Athinës, një tabelë të merr e të kthen në Shqipëri, në qendër të saj, atje ku Shkumbini e pret në mes trupin e saj, në Elbasan.
Elbasani është një ndër qytetet e lashta të vendit tim, me një histori të mbushur me qëndresë heroike masive njerëzish të popullit dhe me figura që i bëjnë nder jo vetëm qytetit por edhe tërë Shqipërisë.
Nga këto unë veçoj si më të vyerën (dhe më domethënësen për atë që do të them më poshtë) Normalen e Elbasanit, shkollën që i dha dritë gjuhës shqipe jo vetëm brenda kufirit të ndarë nga Londra si “dashi për kurrizi” por gjithë shqiptarëve në trojet e tyre shekullore…
Në Aharnon mbi një hapësirë të xhamtë ka një tabelë shkruar me germa kapitale…
SKAMPA…
Emri i vjetër i Elbasanit të lashtë ka bërë vend për të gjithë dhe frekuentohet prej të gjithëve…
Nga një tabelë në hyrje lexon në greqisht, anglisht, rusisht dhe shqip fjalën QETHJE dhe bri saj 5 euro.
Është një qethëtore, një berberhane si jemi mësuar ta themi huajtur nga një gjuhë e huaj.
E pastër deri në shkëlqim, me një mirëseardhje në gjuhë të klientit, me respekt…
Disa ditë më parë hapa derën dhe u ula në kolltukun ku qëndrojnë në pritje klientët.
– Para teje, mu drejtua berberi, keni një fëmijë…
– Po pres, i them dhe e përqendrova vështrimin mbi duart e tij që rrëshqisnin herë me makinë qethëse e herë me gërshërë e krehër mbi flokët e dendura të klientit në radhë…
Pak para se të mbaronte në derë u duk një grua e vjetër me një djalë dhe një vajzë përdore. Nga gjatësia e trupit në fillim fëmijët mu dukën si binjakë por kur fjalët dhe mimika e tyre doli paksa në dritë u vura në mes një vit apo një vit e gjysmë diferencë.
Gruaja u ul pranë meje së bashku me vajzën kurse djali, pasi berberi vuri një dërrasë midis dy krahëve të karriges dhe një gazetë në ndenjësen e saj, u ul për tu qethur…
Nga diferenca në moshë fiksova faktin se kisha të bëja me një gjyshe me nipin dhe mbesën.
Ndërsa djali lëvizëte kokën sipas fjalëve të berberit dhe flokët pasi shtroheshin mbi mbulesën ngjyrë qielli binin mbi mermerin e bardhë, gjyshja duke e përkëdhelur mbesën diç i thoshte. U mundova të kap fjalët dhe gjuhën e gjyshesh. Fliste greqisht. E mbante veten greke ndërsa pamja e fytyrës dhe mënyra e veshjes ishin thjesht shqiptare, madje nga krahina të jugut të vendit.
Në një çast nga goja në fytyrën e bukur të mbesës si një margaritar më ra në vesh fjala e bukur shqipe…
-Nëna…
Atë fjalë dinte vajza e vogël dhe atë fjalë e shqiptoi aq bukur dhe aq me ndjenjë sa më bëri të dridhem dhe ta shikoj me ëmbëlsi.
Zgjata dorën dhe e përkëdhela vajzën ndërsa ajo më lëshoi rruaza margaritarësh me buzëqeshjen e saj.
Nuk fola me plakën, kundër zakonit tim në kësi rastesh që nuk e mbaj veten pa ndërhyrë dhe pa thënë fjalë qortuese. E kam thënë shumë herë në biseda, madje edhe në shkrime të shkëputura e në libra. Mirë prindërit e rinj që erdhën në shpërgënj, u rritën, u shkolluan në shkolla greke, u martuan dhe lindën e po rrisin fëmijë (që mbase e kanë më të lehtë të komunikojnë greqisht) po gjyshet dhe gjyshërit që greqishten e dinë si “Hapa te Hupa” pse u flasin fëmijëve në shpërgënj, nipërve e mbesave greqisht?
Djalin berberi e bëri si “pëllumb”, ia nxori në dritë fytyrën e tij të bukur…
Gjyshja i mori përdore nipin e mbesën dhe pasi u tha “Ela…” bëri gjurmë në trotuar…
Kur u ula në karrigen e berberit, para se ai të më hidhëte mbi trup pelerinën e kaltër e pyeta:
– I njeh ata? Nga janë?
– Plaka është nga Vlora, më tha…
…Kur dola nga SKAMPA e mora të përpjetën e bulevardit të gjerë Aharnon u mundova të heq nga vetja momentin e jetuar.
Vajza e vogël i tha gjyshes së vet…
NËNË…
Jaja-ja i foli mbesës së vet në gjuhën e një vendi tjetër nga gjuha e vendit të vet ku lindi dhe u rrit.
Shoqëria shqiptare në Greqi, mërgata me moshë më të vogël se një çerek shekulli është në asimilim. Jo vetëm burrat e gratë, jo vetëm fëmijët, nipërit dhe mbesat, por edhe GJYSHET ato që e kanë këndellë si prushin në zjarr gjuhën e gjyshe- stërgjysheve, tabani i fortë i pa lëvizshëm si malet i Gjuhës Shqipe…
Abdurahim Ashiku
Athinë, 5 prill 2015
*Ps. Jaja (greqisht) Gjyshe