Nga Ahmet ZANI/
Laguna e Patokut e njohur si një nga perlat e bregdetit shqiptar me nje bukuri të veçantë në mjedisin dhe natyrën e mrekullueshme të vendit tonë. Laguna e patokut ka një vijë bregdetare prej 8 km dhe është ranore me shenja të dendura erozioni dhe ndryshime të shpeshta të pozicionit të vijës bregdetare. Ndërsa një fshat , që dikur quhej fshati i pushimeve, tani ndodhet ne det si shkak i derdhjes së dy lumenjëve Mat dhe Ishëm dhe gërryerja e madhe e krijuar në vitet e fundit.Laguna zë një sipërfaqe prej 400 hektarë dhe për të eksploruar natyrën e lagunës syri të zë një mori bimësh detare perveç peshkut, që është i njohur për cilësinë dhe shumëllojshmërinë si : Qejfulli, Levreku, gjuhza, çafrra, ngjala etj.dhe një numër i gjuetarëve të zonës që shfrytëzojnë këtë zonë. Janë evidentuar dhe rezervati i Fushë Kuqes për dhelpra dhe kunadhe qe tashme nuk funksionon, por ka dhe një biodiversitet të lartë, që krijon përfaqesimin e shpendëve në migrim. Eshtë një zonë shumë e frekuentuar tashmë së fundmi vetëm nga turizmi përfaqësuar nga disa lokale që njihen në gatimin e peshkut duke u frekuentuar dhe nga një numër i madh turistësh vendas por dhe të huaj.
Këtu udhëton me varkë në një distancë prej 2.5 km për të dalë në grykëderdhjen e lumit Mat do përshkosh një rrugë e cila kalon në një grykë e rrethuar me kallamishte por një pjesë e saj ujore në të cilën udhëton dhe varka që tregon sikur udhëtimi nëpër ndonjë xhungël të vogël që vërtetë të jepte kënaqësi të veçantë ndonëse dhe kohë me temperatura të ulta e ndihmuar dhe nga rrymat e ftohtë e ujit.
Laguna e patokut ka ende shume vlera historike por më së shumti për turizëm e njohur por ka humbur që nga 25 vitet rërën me vlera kurative, ndërsa është investuar në rikonstruksionin e rrugës që të sjell në këtë bregdet të mrekullueshëm por që kërkon dhe më shumë kujdes nga shteti.
Një faktor shumë i rëndësishëm nga humbja e gjallesave detare është dhe gjuetia pa kriter, një gjueti e cila po perdoret në interesa të individëve.Kjo gjueti e paligjshme çdo ditë po zvogëlon numrin e gjallesave detare, dëmton ekosistemin ndërsa vemendja e strukturave që janë përgjegjëse kanë lënë në harresë një nga lagunat e njohura në vendin tonë. Pejsazhet e bregdetit të Patokut janë të rralla natyra ka sjell këtë veçori të cilët dora e njeriut po e shpërdoron.
Laguna e Patokut është e frekuentuar në çdo sitnë turistët e huaj shprehin kënaqësinë e kësaj perle të vërtetë te natyrës e cila nuk ka si duhet vemendjen e strukturave përgjegjëse.
Laguna e njohur e Patokut është rreth pesë km larg nga superstrada e veriut duke përshkuar një rrugë përmes komunës së Fushë Kuqes ndërsa më pas të shfaqet bregdeti. Teksa pas kësaj natyre mjaft të mrekullueshme dhe pak rrugë e asfaltuar të mjafton për të ecur ka nga dy krahët të sheh syri disa rrjeta peshkatarësh dhe pjesët e liqenit që ka ngrënë disa tokë nga baticat detare. Më tej sërish nga dy anët e rrugës biznesi privat me lokale të modeleve të ndryshme duke ju përshtatur dhe natyrës që kohët e fundit ka patur zhvillim për t’i kthyer tjetër panoramë lagunës. Disa lokale ndërtuar me bazament disa shtylla të drujta të futura pak në thellësi nga deti të duken si ngrehina, ashtu të të shijohesh me drekën e servirur me një lloj peshku që dhe mund të shijosh dhe panoramën e detit.
Janë një numër i shumtë peshkatarësh, që jetën e tyre e kanë me detin, njëri është Zef Ulaj i cili të fton për kafen e mëngjesit në lokalin e tij ngjitur me detin. Ai sapo është kthyer nga gjuetia e peshkimit në një mënyrë krejtësisht ndryshe. Një mjet autoveturë e cila kryen funksionin e levave në tërheqjen e rrjetave nëpërmjet pjesës së xhirimit ingranazheve ku nuk janë gomat por kavot e tërheqjes së rrjetave në det. Mjeti i tij i fmashëm ndizet pasi janë lëshuar rrjetat gjatë natës dhe kryejnë tendosjen e kavos ku janë të mbështetura rrjetat e peshkimit që kanë një sipërfaqe mjaft të madhe.
E ndërsa do të vijojmë diku më tej në zemrën e lagunës Rakip Martinaj një tjetër peshkatarë shumë i njohur që ndër vite nuk ka reshtur në apelin e tij strukturave në investimin e lagunës. Udhëtimi në varkën e tij përeth zonës është i veçantë. Lundirmi në varkë shëtitje e bukur në det, por ai ka për qëllim të na zbulonte një tjetër personazh ndryshe nga peshkatarët e tjerë. Martin Gjonin e kanë vlerësuar si Robinson Kruzo nga bëmat në det. Në një distancë prej afro 800 metra larg nga bregdeti ai ka ndërtuar një banesë punon në gjueti, mbarshtron disa shpendë dhe bagëti kalon tërë kohën në këtë ishull. Eshtë ishull që duket e pabesueshme, por me iniciativën e një njeriu të vendosur ai me ndihmën e varkës ka arritur të transportojë dheun nga bregdeti tek kjo pjesë e detit në largësinë prej 800 metrash duke ndërtuar banesën dhe këtë aktitivitet në shërbim të pushuesve ditorë. Një stërmundim shumë i madh -,tregon Martini por ishte vendosmëria për të arritur deri këtu ndaj më është dashur kohë dhe mund të arrij deri këtu në njëmijë metra katrorë si pasion i tij për gjuetinë e peshkut. Mbase duket e pabesueshme kjo që kam sjellë dherat nga fshati i Fushë Kuqes deri në det. Për enrgjinë dhe ujin e pijshëm dhe këtë ja ka arritur nëpërmjet disa shtyllave të vendosura në det shtrihen linjat e energjisë dhe ujit, ndërsa dhe turistët që vijnë të shijojnë drekë tek lokali i tij do t’u vijë në ndihmë Martini pasi ka vendosur një numër telefoni pranë një ndërtese tek bregdeti dhe menjëherë ai mbërrin me varkën e tij të transportojë deri tek lokali në ishullin e tij dhe të servirë drekën e këndshme.
Laguna vetëm 50 km larg kryeqytetit dhe vetëm 5 km nga rruga nacionale dhe për të zbuluar këtë mrekulli të natyrës shqiptare duhet të përshkosh udhëtimin me varkë ashtu siç na ofroj Rakip Martinaj. Këtu gjen gjithçka për të kaluar një ditë ndryshe, ndërsa turistët e huaj janë thuajse në çdo sezon të stinës së verës pasi kanë dëgjuar për mrekullitë e kësaj lagune.
Rreth 25 vite më parë ka shërbyer dhe pwr plazh por aty kanë mbetur vetëm disa nga ish-kabinat e famshme të dikurshme që shërbenin për pushhuesit në stinë e plazhit.
Një sërë gjallesash detare deri tek breshkat e mëdha gjenden në detin pranë Lagunës dhe sikurdoherë biologu Prof. Dr. Idriz Haxhia do të përkujdeset për këta.
Vlerat turistike janë mjaft të mwdha në Lagunën e ;Patokut njëkohëshit dhe për faunën dhe florën e zonës janë një tjetër motiv të shijohet një ndër zonat më të preferuara në bregdetin e vendit tonë.