NGA AHMET ZANI/
Ndërsa keni vendosur të bëni një udhëtim në qytetin hero të Krujës më parë duhet të kaloni mespërmes Fushë Krujës dhe aty ku do t’ju shfaqet diku në malin e lartë qyteti i Skëndërbeut. Janë vetëm 11 km derisa të ngjitesh në Krujë një rrugë në pjesën më të madhe me pisha të larta që i kanë rezistuar kohës. Duke u ngjitur nëpër kthesat e forta të rrugës më pas shfaqja e qytetit duket akoma më e bukur , ndersa në majë të malit, që rrok lartesine 608 metra mbi nivelin e detit, ndodhet Teqeja e Sari Salltikut.
Në qëndrën e qytetit lartesohet Heroi Kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu një nga skulpturat më të njohura në vendin tonë, krutanët ndjehen krenarë për të.
Teksa janë pak metra dhe do të futesh në pazarin karakteristik të saj një pamje vërtetë e këndshme e dyqaneve të hershme, rruga e kalldrëmtë dhe disa lloje të ndryshme relike të hershme duke u futur në botën e kohës së lashta. Janë të shumtë këta tregtarë që kanë disa vite që përpiqen të ruajnë historinë dhe kulturën krutane në vlerat që ka qyteti. Ndonëse nga histori thuhet që pazari i vjetër i Krujës është djegur disa herë por është rindërtuar përsëri dhe kjo deëshmi vjen nga tërë ustallarët e vjetër krutanë dhe njëri prej tyre është dhe Xhevdet Bardhi. Kujtimet e oazarit janë si dhe tani me dyqanet në dy anët e rrugës së kalldrëemtë, i ndjesisë së çuditshme nga turistët e huaj apo dhe vendas që këmba e tyre shkel për të parën heër këtë pazar karakteristik. Prodhimet e materialeve prej leshi, kryesisht qelesheve, punishtet që ngjan si galeri arti, por dhe koleksionet e ndryshme, ku do të gjejmë objekte dhe relike të jashtëzakonshme me jetëgjatësi gati 100 vjeçare. Teksa vijon rrugën e kalldrëmtë të cilat i kanë rezistuar kohrave diku më tej do të gjejmë objekte nga më të ndryshmet që vizitorët do të preferojnë të përzgjedhin nga këta për nga vlerat që ruajnë të tilla relike
Nga këta pazarxhinj të vjetër krutanë tregojnë se nga fillimi i shekullit të 18 kanë marrë zhvillim një sërë zejesh gati rreth 400 vjeçare që u ngjasojnë laagjeve të kohës së antikitetit dhe që rrjedhin nga lashtësia, nga mënyra e servirjes dhe se si prodhohen që vjen si version artizan. Këtu është nja pazar të e vjetra sfidon modenen nga këta artizanë që natyrshëm shijojnë harmoninë tërheqëse të prodhimit dhe tregtimit nga të tilla produkte karakteristike krutane shumë të hershme që ruajnë modelet autoktone, pasi dhe kërkesat nga blerësit janë të shumta.
Iniciativa në ngritjen e disa reparteve sidomos në punimin e bakrit pasi është dhe si zonë e pounimit me dorë pasi dhe klientela është kërkuese.
Një tjetër dëshmi në prodhimet tradicionale artizane është dhe përpunimi i qylymave dhe sixhadeve dhe siç tregon Bardhi kanë jetëgjatësi nga materiali shumë i fortë. Janë përpunim tërësisht primitive pasi kjo është mënyra më e njohur gjë që shumë gra krutane janë të punësuara në këtë aktivitet, ndonëse ëështë një punë e lodhshme, por njëkohësisht dhe kënaqësi pasi janë duart artizane të krutaneve që sjellin të tilla modele mjaft të preferuara.
Një tjetër dëshmi është dhe nga artistët krutanë në studjot e tyre si në pikturë dhe konkretisht veterani Skënder Rroshi që ka një arkivë mjaft të çmuar nga ky pazar ndërsa syri ynë do të shohë portretin e madh të heroit Kombëtar Skënderbeu. Më shumti janë dhe kërkesat nga turistët sidomos kosovarët që preferojnë portretin e luftëtarit.
Por një eveniment që konsiderohet i rëndësishëm nga konkurenca e pandershme është dhe përdorimi nga disa tregtarë me sende të prodhimit të jashtëm që i prishin bukurinë këtij aktivitteti dhe traditës krutane. janë sende dhe relike që nuk janë prodhime tradite të krutanëve ndërsa janë denoncuar raste produktesh dhe nga importi.
Shoqata e artizanëve
Prej disa vitesh në Krujë kryen aktivitet shoqata e artizanëve krutanë me kryetar Esat Taga një banor shumë i hershëm i kqtij qyteti. Qellimi i kësaj shoqate është evidentimi i ruajtjes së vlerave dhe objekteve të vjetra tradicionale. Anëtarë të saj janë disa historianë si Muharrem Goci i shquar për traditën, duke ju referuar dhe seminareve që zhvillohen një domsdoshmëri për brezat që duhet të pasojnë këtë traditë mjaft të çmuar në Krujë.