per gazetaret – Dielli

Nga Frank Shkreli/

Komiteti për Mbrojtjen e Gazetarëve (KMG), (Committee To Protect Journalists), një organizatë jo-fitimprurëse me qëndër në Nju Jork e cila promovon lirinë e shtypit dhe mbron të drejtat e gazetarëve, në një raport të posaçëm thotë se viti 2012 ishte një ndër vitet më vdekjeprurëse për gazetarët anë e mbanë botës. Komiteti për Mbrojtjen e Gazetarëve thotë se numëri i gazetarëve të arrestuar është më i larti ç’prej vitit 1990, duke identifikuar 232 gazetarë të burgosur anë e mbanë botës, 53 më shumë se vitin e kaluar. Raporti thotë se burgimet e shumta të gazetarëve gjatë vitit 2012 në Turqi, në Iran dhe në Kinë e kanë ngritur numërin e gazetarëve të arrestuar në një nivel rekord. Këto tre vende që sipas KMG, janë vendet më të këqia për të punuar si gazetar dhe përdorin ligje të paqarta për veprimtari anti-shtetërore kundër gazetarëve. Raporti citon Mehmet Ali Birand një kryeredaktor i stacionit Kanal D në Stambollë, se “këto ligje nuk diferencojnë midis një gazetari që ushtron të drejtën e shprehjes së lirë dhe një individi që mbështetë terrorizmin’’, duke shtuar se zbatimi i ligjeve për veprimtari anti-shtetërore kundër gazetarëve është një “sëmundje kombëtare’’. Sipas raportit, të pakën 49 gazetarë mbeten të burgosur në Turqi.

Anë e mbanë botës, thuhet në raport, akuzat për veprimtari anti-shtetërore siç janë terrorizmi, tradhëtia dhe subversioni, ishin akuzat e ngrehura më së shumti kundër gazetarëve gjatë vitit 2012. Sipas raportit, gjatë këtij viti, vrasjet u shtuan me 42 për qind për gazetarët, të cilët ndër të tjera mbulonin luftimet në Siri, në Pakistan dhe Somali dhe thuhet se organizata KMG është duke bërë hetime në lidhje me rrethanet e vdekjes së 30- gazetarëve të tjerë.

Duke vazhduar dhënjen e statistikave vjetore për vrasjen e gazetarëve anë e mbanë botës, organizata për mbrojten e lirisë së medias, thotë se nga 68 vrasjet, 28 prej tyre janë vrarë duke mbuluar konfliktin në Siri.

Drejtori Ekzekutiv i Komitetit për Mbrojtjen e Gazetarëve, Xhoel Sajmën tha me rastin e botimit të raportit se megjithëse pothuaj çdo aspekt i gazetarisë ka ndryshuar falë teknologjisë së re, detyra kryesore e gazetarit nuk ka ndryshuar, mbetet ajo që ka qenë gjithmonë duke shtuar se, ”Gazetarët janë dëshmitarë”. ”Kur vriten gazetarët”, tha ai, ”mundësia për të mësuar se ç’po ndodhë në krizat kritike globale zvogëlohet ndjeshëm, ose zhduket fare.” Ai përmendi Sirinë si shëmbull, ku aq shumë gazetarë janë vrarë duke u përpjekur të bëjnë punën e tyre me qëllim për të informuar botën mbi ato që po ndodhin në atë vend. Raporti njofton se gjatë trazirave dhe luftës në Siri, janë vrarë të pakën 67 gazetarë duke mbuluar luftën ose pasi ishin venë në shënjestër për t’u vrarë nga forcat qeveritare ose ato të opozitës.

Në një statistikë interesante, KMG thotë se një e treta e gazetarëve të vrarë ishin nga ata që punonin ”on-line”, ngritje e dukshme këjo, sipas raportit, në krahasim me një vit më parë për këtë kategori gazetarie. Kina, sipas raportit të organizatës për mbrojtjen e gazetarëve, më shumë se çdo vend tjetër ka përdorur ligjet për veprimtari kundër shtetit, për të burgosur gazetarët dhe shkrimtarët “on-line’’, të cilët shprehin pikpamjet e tyre disidente si dhe gazetarët që mbulojnë pakicat etnike në atë vend. Në këtë kategori gazetarësh të burgosur përfshihet edhe redaktorja e portalit Klubi i Grave Iraniane, Zhila bani-Yaghoub, e akuzuar për “propagandë kundër regjimit.’’

Gjithashtu në raport thuhet se nga të ashtuquajturit ”qytetar-gazetarë”, të cilët kanë shërbyer si burime lajmesh për organizata ndërkombëtare lajmesh, kanë pësuar vdekjen 13 prej tyre. Sipas Komitetit për Mbrojtjen e Gazetarëve, në Pakistan janë vrarë shtatë gazetarë dhe në Brazil u vranë katër gazetarë, megjithë angazhimet e atij vendi për të zbatuar ligjet ndërkombëtare dhe për të respektuar të drejtat e njeriut. Gjithashtu sipas raportit, ”dhunë e jashtzakonshme”, është përdorur edhe në Meksikë për të censuruar shtypin. Vendet e tjera, që përmenden në raport si abuzuese të gazetarëve, përfshijnë Eritrenë e cila mban 28 gazetarë të burgosur, Vjetnami me 14 gazetarë në burg, Azerbajxhani me të pakën 9 gazetarë nën akuza të ndryshme, të pasuar nga Etiopia, Uzbekistani dhe Arabia Saudite.

Komiteti për Mbrojtjen e Gazetarëve thotë, në përmbyllje të raportit, se nuk beson që gazetarët të burgosen vetem e vetem sepse kryejnë punën e tyre gazetareske dhe shton se i ka dërguar letër — duke shfaqur shqetsimet e tij serioze — çdo vendi që ka burgosur madje edhe një gazetar, dhe shton se përpjekjet e kësaj organizate në mbrojtje të gazetarëve kanë përfunduar në lirimin e të pakën 58 gazetarëve anë e mbanë botës.

Liria e shtypit është një e drejtë themelore e njeriut dhe çdo shtet do të duhej të respektojë dhe të mbrojë ata të cilët i raportojnë të vërtetën bashkqytetarëve të vet, megjithë sfidat dhe kërcënimet me të cilat përballen gazetarët. Vende të ndryshme të botës kanë ligje të ndryshme në lidhje me lirinë e shtypit dhe të fjalës, por të gjitha shtetet kanë nënshkruar Nenin 19 të Deklaratës Universale të Kombeve të Bashkuara mbi të drejtat e njeriut, nen i cili mbron lirinë e të shprehurit dhe të drejtën e lirisë së shtypit. Por në fund të fundit, pa marrë parasyshë se cilat janë ligjet mbi lirinë e shtypit dhe si zbatohen ato, siç ka thënë edhe Xhorxh Orvelli, “nëqoftse shumica e popullit beson në lirinë e shtypit, atëherë do të ketë liri shtypi, edhe nëqoftse e ndalon ligji, por nëqoftse opinioni publik nuk është i vendosur për të mbrojtur këtë liri, atëherë pakica që beson në lirinë e shtypit do të përsekutohet, madje edhe nëqoftse ligjet ekzistojnë për t’a mbrojtur atë’’.

Nga Frank Shkreli/

Komisioni Për Mbrojtjen e Gazetarëve me qendër në Nju Jork, botoi kohët e fundit një raport prej 53 faqesh në të cilin vë në dukje ”persekutimet e gjithanshme kriminale si dhe burgosjet e gazetarëve, përfshirë edhe perdorimin nga ana e qeverisë, të lloj lloj forma presionesh, për të detyruar krijimin e një atmosfere të vetcensurimit nga ana e gazetarëve.” Shkurt, Komisioni për Mbrojtjen e Gazetarëve, thotë se kufizimi i ”Lirisë së shtypit në Turqi ka arritur një nivel krize.” Raporti akuzon qeverinë e Kryeminstrit turk Rexhep Taip Erdogan se ”ka ndërmarrë masat më të egëra në botë kundër lirisë së shtypit, që mbahen mend në kohët e fundit”.

Komisioni për Mbrojtjen e Gazetarëve akuzon autoritete turke se kanë ”burgosur gazetarë në masë me akuza terrorizmi ose për veprimtari anti-shtetërore dhe se kanë filluar me mijëra procedime ligjore me akuza të ndryshme kundër gazetarëve. Rapoti vazhdon duke thënë se vet kryeministri Erdogan ka kritikuar publikisht gazetarët dhe u ka bërë thirrje pronarëve të mediave të ndryshme që të disiplinojnë, ose madje edhe të pushojnë nga puna gazetarët që kritikojnë qeverinë.

Duke reagur ndaj raportit, autoritetet turke kanë thënë se vlerësimet e pavarura – siç është raporti në fjalë — të problemeve të lirisë së shtypit në vend, janë të ekzagjeruara. Autoritetet qeveritare kundërshtojnë numërin e arrestuar të gazetarëve duke thënë se shumica e atyre që janë të burgosur mbahen për krime serioze dhe se nuk kanë të bëjnë aspak me gazetarinë. Ministri turk i Drejtësisë, Z. Sadullah Ergin, në përgjigje ndaj raportit tha se ”Turqia po përpiqet të krijojë një balancë midis nevojës për të ndaluar lavdërimin e dhunës dhe propagandën e terrorizmit, me nevojën për zgjërimin e lirisë e fjalës. ”

Mirëpo, Komisioni për Mbrojtjen e Gazetarëve thotë se Turqia është vendi numër një në botë për arrestimin e gazetarëve duke nënvijuar se në përgjithësi Ankaraja ka arrestuar më shumë gazetarë se Kina, Irani dhe Eritrea së bashku, vende këto që cilësohen si shtetet më shtypse në botë ndaj gazetarëve dhe lirisë së medias. Raporti mbi lirinë e medias në Turqi identifikon 76 gazetarë të arrestuar deri në muajin Gusht të këtij viti — që sipas raportit është numëri më i madh i gazetarëve të arrestuar në dhjetë vitet e fundit — dhe thotë se pas një shqyrtimi të secilit rast, Komisioni për Mbrojtjen e Gazetarëve, ka ardhur në përfundimin se 61 prej këtyre gazetarëve janë arrestuar për arsye të botimeve të tyre ose si rrjedhim i punës së tyre gazetareske. Sipas raportit të Komisionit për Mbrojtjen e Gazetarëve, 30 për qind e gazetarëve të arressstuar në Turqi, janë të akuzuar për komplot me qëllim për të rrëzuar qeverinë. Ndërsa të tjerët janë kryesisht gazetarë e korrespondentë të minoritetit kurd, të cilët janë arrestuar nën akuzat se kanë mbështetur terrorizmin.

Qeveria turke e Kryeministrit Erdogan ka filluar bisedimet për antarësim në Bashkimin Evropian ç’prej vitit 2005 dhe krenohet me zgjërimin e demokracisë në vend, por raporti nënvijon shqetsimet serioze të orgnanizatës në lidhje me mos tolerancën e qeverisë turke ndaj kritikave në shtyp.

Në një letër bashkangjitur raportit, Drejtori Ekzekutiv i Komisionit për Mbrojtjen e Gazetarëve, Z. Xhoel Sajmën i bëri thirrje kryeministrit Erdogan që “të ndalojë sulmet e tij kundër shtypit dhe të sigurojë drejtësi për gazetarët, ndërsa në të njëjtën kohë, të ndërmarrë reforma dhe të garantojë lirinë e të shprehurit.’’ Në një raport të botuar në fillim të Tetorit, edhe Komisioni Evropian ka shprehur “shqetsime serioze’’, në lidhje me numërin e të arrestuarëve për mungesë të lirisë së të shprehurit në Turqi. Edhe nga mbrenda Turqisë ndëgjohen zëra kritike ndaj politikës së qeverisë së Erdoganit ndaj kufizimit të fjalës së lirë dhe arrestimit të gazetarëve që ushtrojnë këtë të drejtë universale. Nën-kryetari i Partisë Republikane Popullore turke në opozitë, Z. Erdogan Toprak, sipas gazetës Milliyet, e cilësoi raportin mbi lirinë e shtypit në atë vend si një provë se qeveria është duke u bërë më autokratike, dhe shton se qeveria, “ka ndërmarrë një operacion të madh presionesh dhe frikësimesh kundër gazetave, televizioneve, medias në përgjithësi, intelektualëve, artistëve dhe demokratëve.’’

Reagimet në lidhje me këtë raport të Komisionit për Mbrojtjen e Gazetarëve në lidhje me mungesën e lirisë së medias në Turqi kanë qenë të shumta në Shtetet e Bashkuara si edhe në Evropë. Në një raport nga Ankaraja, gazeta Nju Jork Tajms shkruan se “Nëqoftse qeveria (turke) do të mirrte një qendrim më të arsyeshëm ndaj sigurimit kombëtar dhe të tregonte më kujdes në lidhje me kriminalizimin e kërkesave të kurdëve për më shumë të drejta, atëherë edhe gazetarët do të trajtoheshin më mirë.’’ Ankaraja, sipas gazetës Nju Jork Tajms, “duhet të ndryshojë kodin penal, duke e bërë të qartë se protestat paqësore nuk përbëjnë krim.’’

Sipas raportit të Komisionit për Mbrojtjen e Gazetarëve, si rrjedhojë e kufizimit të lirisë së fjalës, edhe marrëdhënjet e ngushta midis Turqisë dhe Shteteve të Bashkuara – të cilat të pakën pjesërisht janë ndërtuar e zhvilluar në imazhin e Turqisë si një vend model rajonal i demokracisë – mund të jenë në rrezik.

Komisioni për Mbrojtjen e Gazetarëve përfundon duke i bërë thirrje Kryeministrit turk, Z. Erdogan dhe qeverisë së tij, “që të ushtrojnë vullnetin politik duke hequr dorë nga shtypja sistemike dhe sistematike e pikëpamjeve të kundërta dhe të shpartallojnë sistemin e gjithanëshëm të vendit që është ngritur për të shtypur fjalën e lirë dhe median.’’

NJË VIT VDEKJEPRURËS PËR GAZETARËT

TURQIA: VEND I RREZIKSHËM PËR GAZETARËT