Pas nismës së shkrimtares dhe gazetares Lindita Arapi, mbi 90 shkrimtarë dhe personalitete të botës ndërkombëtare kanë firmosur një peticion i cili mbështet hapjen e dosjeve në Shqipëri.
Ky peticion, i cili është një apel për hapjen e dosjeve, është bërë publik në ambjentet e institutit të ish-të përndjekurve politikë.
“Jemi vetëm 4-5 intelektualë shqiptarë që jemi pjesë e apelit të nënshkruar nga intelektualë të ndryshëm evropianë, por ne tentojmë që sot të sensibilizojmë publikun dhe të ftojmë ata që kanë ndjeshmëri t’i bashkohen peticionit”, deklaroi publicisti Mark Marku.
Por a ndikon hapja e dosjeve dhe bërja transparencë e funksionarëve të lartë të shtetit në dhunimin e së drejtës personale? Arapi solli shembullin e Gjermanisë.
“Nëse unë dua të ruaj të drejtat e mia, atëherë dua të di se çfarë ka të regjistruar shteti për mua. Kjo qe baza juridike e ligjit të dosjeve në Gjermani. Nuk kaloi kollaj, por sot në Gjermani çdo individ mund të shohë dosjen e tij dhe kjo nuk shkakton më frikë dhe tmerre që ngjallnin debatet mediatike”, deklaroi Arapi.
“Nëse ata që do emërojnë zyrtarë apo që do kenë mundësi të fusin në lista kandidatë do jenë të vetëdijshëm që kemi një ligj që bën transparencë mbi të shkuarën, nuk besoj se do jenë aq guximtarë e kurajozë që të marrin vendime për të vënë në jetën tonë publike njerëz me të shkuar të errët nga regjimi i kaluar”, tha nga ana tjetër Bilal Kola, drejtor i Institutit të ish-të përndjekurve.
Projektligji për hapjen e dosjeve parashikon që çdo i përndjekur politik të njihet me dosjen e tij, si dhe të mësojë se kush është bashkëpunëtori i sigurimit të shtetit, i cili ka hartuar dosjen.
Në nenin 28 të këtij projektligji kërkohet që për funksionarë të lartë të hallkave të shtetit shqiptar të bëhet transparencë, pra të shihet nëse ata kanë ose jo dosje.

Arkiv
Hapja e dosjeve, Veliaj: Jo “gjueti shtrigash”, pastrim të institucioneve/

Projektligji për hapjen e dosjeve të Sigurimit të Shtetit përfshin pastrimin e figurave, por jo hapjen e një fushate për të dëmtuar emra apo persona të caktuar.
Ministri i Mirëqenies Sociale, Erion Veliaj, tha se ky projektligj, i cili është hartuar sipas modelit gjerman por duke respektuar vendimin e Gjykatës Kushtetuese dhe Komisionin e Venecias, do të ndihmojë fillimisht ish-të burgosurit politikë, të cilët kërkojnë të zbulojnë se çfarë u ka ndodhur atyre dhe familjarëve të tyre.

“Një pjesë e politikës fillon e shantazhon pjesën tjetër, duke kërkuar një ligj lustracioni me një target të qartë në mendje, për të përjashtuar nga jeta publike dikë. Realisht ky ligj ka parasysh së pari transparencën totale; së dyti një lustracion apo pastrim të figurës, ku çdo institucion duhet të marrë këto përgjegjësi. Ligji përcakton që, për shembull, Këshilli i Ministrave apo kryeministri duhet të kërkojë verifikimin e figurave të anëtarëve të kabinetit të vetë dhe të marrë vendime mbi këtë verifikim që do t’i kërkohet komisionit. Ministri, një drejtues tjetër, apo një ambasador i ardhshëm, do të kërkohet gjithashtu të verifikohet dhe më pas të marrë një vendim. Ne nuk mund t’i heqim dikujt të drejtën kushtetuese, duke qenë se gjykata është shprehur për të zgjedhur dhe për t’u zgjedhur, ose për të punuar diku. Por, kryesorja është se publiku ka të drejtë të informohet”, theksoi ministri Veliaj.

Por si do të bëhet pastrimi i figurave? Çdo institucion ka të drejtë të kërkojë lustracionin e zyrtarëve që punojnë aty.
“Kjo lloj pastërtie figure që ne kërkojmë do të jetë në vendimmarrjen e çdo institucioni. Parlamenti do të duhet të marrë një vendim për deputetët, ndërkohë që ekzekutivët për stafet e tyre, sepse një Sekretar i Përgjithshëm apo një drejtor në një Ministri nuk është i zgjedhur, por i emëruar ose ka fituar një konkurs. Kjo do të thotë se procedura të tjera janë për persona të ndryshëm. Ndaj dhe këtu nuk duhet të ngatërrojmë dënimet kolektive ‘alla komuniste’ për të kërkuar dekomunistizim, por duhet të kërkojmë për ata që kanë pasur përgjegjësi individuale”, u shpreh më tej Erion Veliaj.
Janë me mijëra dosje, të cilat duhet të dixhitalizohen dhe inventarizohen. Një komision prej pesë vetësh, jashtë politikës dhe krejtësisht të pastër, do të drejtojë këtë arkivë, ngritja e të cilit kërkon një buxhet dhe një staf të specializuar.