Nga Enver Bytyçi /
Ka dy lloj pragmatistesh: Pragmatiste oligarke dhe pragmatiste liberale! Te paret jane mafioze, me lidhje kriminale, te etur per pasuri, makuter qe shohin vetem thesin ta mbushin.
Inhumaniteti e bashkepunimi me krimin eshte tipari themelor i pragmatisteve oligarke. Ndersa humanizmi, dhenia e drejtesise, respekti per te vobegtet e te dobetit, kufizimi i fuqise se te fortit jane tipate te pragmatizmit liberal. Per oligarket individi shkelet me kembe, por jo nga kolektivi si ne diktature, nga oligarkia qe sundon. Per liberalet eshte individi ne themelin e filozofise se zhvillimit. Oligarket bejne llogari persoale ose lobiste, forcojne lidhjet ne grup, aplikojne kodet e besnikerise mafioze, jane pragmatiste ne lidhjet me njeri-tjetrin ne grupin perkates, por jane te dhunshem per ata qe “tradhetojne” interesat e grupit.
Per liberalet nuk erkziston nocioni “tradheti”, sepse ata i permbahen parimit te transparences e kur gjithçka zhvillohet ne syte e publikut, tradhetia nuk ekziston. Tradhetite ekzistojne kur ekzistojne pale, qofshin keto dhe dy persona ne lidhje partneriteti. Liberalet nuk e njohin konceptin e pales, nuk vuajne nga kompleksi i intriges. Prandaj nuk e njohin nocionin e tradhetise. Ata punojne ne grup. Oligarket nuk e izolojne veten si diktatoret. Ata gjejne partneret e tyre nderkombetare. Prandaj quhen pragmatiste! Ne dobi te pasurise dhe pushtetit oligarkik ata nuk njohin parime. Kryesisht mafiozet, klanet, klientelat ose partneret ne qeverisje ose jo ne vende te tjera jane lidhjet e oligarkeve.
Oligarket nuk jane vetem ne pushtet. Ata krijojne partneritete. Psh ky partneriteti privat-publik i shpikur dhe aplikuar keto kater vite ne Shqiperi eshte partneritet oligarkesh. Kjo do te thote se oligarket ne pushtet nuk mund te quhen te tille, nese nuk kane ne rrethin e tyre te oligarkise edhe pjesen tjeter “luajale” te biznesit, si dhe pushteteve te tjera, veçmas te medias. Liberalet demokrate jane domozdoshmerisht pragmatiste ne kuptimin e ndertimit te shtetit sipas dobise nacionale, sipas interesit kombetar dhe ndertojne çdo marredhenie ne varesi te ketij interesi. Ndaj liberalet demokrate nuk mund te sillen si manipulatore, si mashtrues, si rrenacake ne publik, e per pasoje nuk lind nevoja per manipulimin e medias. Oligarket forcojne pozitat financiare, me qellim qe te perjetesojne pushtetin permes shit-blerjes se votes.
Gjate ushtrimit te qeverisjes forcojne asetet financiare me qellim qe te dhunojne voten e lire e me pas ne çdo cikel qeverisjeje bejne te njejten gje. Mbledhin para per t’i shperndare ne zgjedhje, vjedhin buxhetin e shtetit per te rimbushur thesin e oligarkise. Liberalet demokrate sundojne me pushtetin e moralit politik, udhehiqen nga parime pragmatiste, ku ne qender qendron njeriu, humanizmi. Prandaj dhe liberalet demokrate nuk frikesohen nga rrotacioni. Edhe ata perballen me krizen e zhvillimit. Por kane aftesine qe permes logjikes se pragmatizmit te gjejne zgjidhje brenda sistemit demokratik funksional. Oligarket i gjejne zgjidhjet vetem te mashtrimi dhe bashkepunimi pragmatist ne grupin oligarkik, ne dem te interesave te individit dhe te vendit, kombit.