Nga Astrit Lulushi/Washington/

Historia përman edhe ngjarje të çuditshme – të vendeve të dëshpëruar që kërkojnë të heqin dorë nga pavarësia, ia ofrojnë atë një vendi tjetër, ky i refuzon, ata i shpallin luftë, dalin fitues, dhe e detyrojnë të mundurin t’i sundojë. Kështu ndodhi me Sicilinë që hyri me dëshirë nën sundimin romak. thotë Polibi, autor i Historive, ku përshkruhen edhe 3 luftrat ilire. Gjithashtu sot, çudi të tilla ndodhin.

“Aristokracia nga natyra degjeneron në oligarki. Pastaj njerëzit indinjohen me këtë qeverisje, hidhen në protesta ndaj padrejtësive; këto lëvizje sjellin demokracinë. Me kalimin e kohës kjo lloj qeverisje shndërrohet në sundim turmash, dhe cikli behet i plotë”, shkruan Polibi, duke i parë shoqëritë të kalonin nëpër gjashtë faza – anarki, monarki, tirani, aristokraci, oligarki, demokraci, dhe përsëri në anarki nga ku gjithçka përsëritej.

Polibi (200 – 118 pes ), lindur në Greqi, ishte ushtarak, e diplomat, i dhënë pas dëshirës për të shpjeguar ‘pse Roma u bë kaq e fuqishme?” Idetë e tij mbi ndarjen e pushtetit në 3 degë për kontroll e balancë janë përdorur në kohëra të ndryshme, përfshi për hartimin e kushtetutës amerikane më 1787.

Duke shkruar në fund të shekullit II pes, kur Roma ishte fuqia dominuese në Mesdhe, Polibi besonte se një nga arsyet për suksesin e Romës ishte stabiliteti i sistemit politik, ku kombinoheshin format më të mira të qeverisjes; monarkia që përfaqësohej nga konsujt; aristokracia ndaj së cilës senatorët ishin të prirur; dhe demokracia, ose populli, I cili nga pakënaqësia, shumë lehtë mund të shndërrohej në turmë jashtë kontrollit për ta kthyer vendin përsëri në anarki.