Shkruan Vjosa Gervalla/Gjeneve/

Me krijimin e Ministrisë së Diasporës, qeveria kosovare bëri një hap drejt qytetarëve të saj jashtë vendit. Përveç mirënjohjes të rolit thelbësor që luajti në mbrojtjen dhe mbështetjen e Kosovës, diaspora kosovare vazhdon të jetë një shtyllë e palëvizshme për zhvillim e mirëfilltë të saj. Që nga hapat e parë të kësaj ministrie, entuziazmi dhe skepticizmi u ndëshkuan me kupa plot pesimizëm ose optimizëm, ndërsa disa të tjerë vëzhgonin rrugën e saj pa kuptuar se ku do t’ia dalë kjo ministri. Albinfo.ch ka përcjellë me një vëmendje të veçantë zhvillimin e kësaj ministrie të sapothemeluar, e cila duket të ketë synim parimor moshumbjen e kontaktit me popullatën e saj jashtë vendit. Dalëngadalë, kjo ministri po mundohet të hartojë sa më fisnikërisht projekte, të cilat u përgjigjen sa më mirë kërkesave dhe nevojave të diasporës.
Kësaj radhe qytetarët shqiptarë të rrethinës frankofone të Zvicrës ishin të ftuar në Konsullatën e Gjenevës. Konsulli Benjamin Nikoliqi mirëpriti të interesuarit dhe hapi mbledhjen, duke ftuar të pranishmit të mos koncentrohen në vërejtjet e drejtshkrimit, por në ato përmbajtjesore. Përfaqësuesit e ministrisë si dhe grupi punues me të hyrë në bisedë nënvizuan gatishmërinë e tyre për të dëgjuar pikëpamjet e çdo qytetari në lidhje me fuqizimin, plotësimin dhe pasurimin e strategjisë kombëtare të Diasporës. Ashtu siç kishte ndodhur edhe në Cyrih një ditë më herët (shih «Konsultim publik me mërgimtarët kosovarë të Zvicrës»),  të pranishmit kishin ardhur për të shprehur mendimet e tyre për draftin e hartuar në Kosovë me titullin “Koncepti i projektstrategjisë për diasporën dhe mërgatën 2013 – 2018“.  Ky dokument mund të shkarkohej nga albinfo.ch, ku ishte botuar edhe ftesa për këtë ngjarje.

Çfarë përmban ky koncept? I hartuar me mbështetje dhe ndihmën e institucioneve të ndryshme, siç janë IOM, UNDP, Instituti Albanologjik i Kosovës dhe Agjencia e Statistikave e Kosovës, ky projektkoncept do të marrë karakterin e tij final vetëm pasi diaspora dhe mërgata shqiptare të ketë dhënë fjalën e saj të fundit. Me ç’ rast një sërë takimesh janë paraparë kudo që janë shqiptarët për të dëgjuar shqetësimet dhe pikëpamjet e tyre në lidhje me organizimin e të ardhmes së kësaj ministrie. Dëgjimet kanë filluar në Gjermani dhe do të përfundojnë në New York më 28 prill.  Ministri Makolli rikujtoi se vijat e trasha të drejtimit të këtij procesi tashmë  janë vendosur, por plotësimi i tij duhet të bëhet me një vizion afatgjatë. “Nuk guxojmë të hartojmë politika afatshkurtra dhe pastaj të shohim se kemi bërë gabim. Kjo strategji duhet të parashohë se çfarë duhet të jetë zhvillimi i mërgatës sonë edhe pas 10 ose 15 vjetëve”, tha ai. Duke iu drejtuar mysafirëve, ministri Makolli tha që kjo bisedë nuk duhet të anashkalojë fushën e informimit, e cila patjetër duhet të jetë pjesë e përmbajtjes të strategjisë.

Promovimi i të drejtave politike dhe civile, ruajtja e identitetit dhe fuqizimi i lidhje me diasporën, integrimi i pjesëtarëve të diasporës në shtetet ku jetojnë si dhe lehtësimi i përfshirjes së diasporës në zhvillimin socio-ekonomik përbëjnë katër shtyllat themelore të këtij drafti.

Që në hyrje të pranishmit biseduan rreth kushteve të shtetësisë kosovare, kushte të cilat duhet të jenë sa më të lehta, në mënyrë që gjeneratat e dyta dhe të treta të gëzojnë mundësinë që fëmijët e tyre të mbajnë ose të marrin lehtësisht shtetësinë kosovare.
Por ajo që u bë pjesë e debatit ishte dobia e përfaqësimit të diasporës në Parlamentin e Kosovës. Si mund të përfaqësohet diaspora kaq e gjerë dhe e larmishme me vetëm disa deputetë. Edhe pse parimisht qëllimi vlerësohet sikur të jetë i dobishëm, përfaqësimi politik i diasporës në Parlamentin e Kosovës shtron disa pyetje të  efikasitetit. Për disa të pranishëm, deputetët e diasporës nuk do të jenë një instrument i fuqishëm. Ky mekanizëm përfaqësimi duket sipërfaqësor dhe vë pluhur në sy, duke krijuar iluzionin se diaspora do të ketë mjete për të ndikuar në politikat qeveritare. Duket i parealizueshëm, vetë organizimi i zgjedhjes së deputetëve të një diaspore e shthurur, një organizim i cili do të jetë shumë i rëndë dhe i ndërlikuar, kur merret parasysh numri dhe shpërndarja e madhe e diasporës kosovare. Por, ajo që brengosi më së shumti të pranishmit ishte fakti se nëse mërgata zgjedh deputetët e saj, ajo humb automatikisht të drejtën e zgjedhjes në vend (Kosovë). Fuqia e këtyre deputetëve zbehet aq më tepër kur parashikohet se këta të fundit të jenë apolitikë në një mes ku koalicionet japin peshë vendimtare.

Përfaqësuesit e LAPSH-it shprehën shqetësimin e tyre në lidhje me politikat për promovimin e mësimit plotësues në gjuhën shqipe. Pavarësisht përkushtimit të madh dhe organizimit të mirëfilltë të LAPSHI-it në Gjenevë, numri i nxënësve shqipfolës është në zbritje e sipër. Përfaqësuesit e LAPSH-it kërkuan që RTK-ja t’i japë një kohë të caktuar këtij lëmi, të bëjë publicitet për mësimin e gjuhës shqipe në mënyrë që të nxitet interesi për mësimin e gjuhës. Duhet patjetër të mendohen dhe të ndërtohen mekanizma institucionalë joshës në favor të rritjes së numrit të nxënësve për mësimin plotësues.

Në formë të bisedës së lirë, të pranishmit prekën tri orë të tëra temën e shtetësisë, përfaqësimit politik të diasporës, të mbrojtjes së identitetit nëpërmes mësimit të gjuhës amtare, si dhe problemet në lidhje me regjistrimin e popullatës kosovare jashtë dhe brenda Kosovës. Edhe pse numri nuk ishte shumë i madh, debati solli pikëpamje të reja për përgjegjësit e hartimit të këtij dokumenti. Lulzim Dragusha (Këshilltar i ministrit Makolli), Hysen Matoshi (Instituti Albanalogjik i Kosovës), Mustafë Xhemajli (zv. Ambasador në Zvicër) dhe Avni Kastrati (Agjencia e statistikave të Kosovës), u nisën me një valixhe idesh, por edhe vërejtje në lidhje me plotësimin e draftit të lartpërmendur. Të gjithë të interesuarit që nuk kishin mundësi të jenë prezent mund të dërgojnë edhe me shkrim propozimet e tyre. Sepse, edhe pse mbetët shumë për t’u bërë, të paktën themelet duket se po ndërtohen nën vëzhgimin e drejtpërdrejtë të diasporës.(Kortezi Albinfo.ch)