Reportazh Beqir SINA – New York/
“Arthur Avenue” në Bornks, Nju Jork: Italianët dhe shqiptarët “mbretërit” e biznesit!/
BRONX NY: Megjithëse, është piku i verës i vapës dhe i pushimeve verore – ku pothuajse të gjitha familjet shqiptare nga kjo lagje – kan shkuar të kalojnë me familjet e tyre pushimet në Kosovë, Shqipëri, dhe vendbanimet shqiptare në Mal të Zi, Luginën e Preshevës, përsëri rruga e njohur Artur Avenue, Bronks, Nju Jork, gumëzhin pasditeve nga shqiptarët. Dyqanet e tregtarëve janë hapur, dhe klientët vijnë që të frekuentojnë çdo ditë pak aromë vendlindje , prej nga ushqimet por dhe shërbimi shqiptarë në këtë rrugë, ku tani Italianët dhe shqiptarët janë bërë “mbretërit” e biznesit në rrugën Arthur Avenue.
Sapo, hynë në ballë të kësaj rruge, ku në një dalje të saj nga lart, nga Fordham Avenue, sheh një tabel e cila shkruan “Welcome Arthur Avenue” , dhe një banderol e madhe në mes të rrugës e cila njofton se “rruga” e famshme, Arthur Avenue, po përgatitet të festojë 75 vjetorin e emërimit të saj.
Dhe, ajo që të tërheq vëmendjen në Arthur Avenue, është se në asnjë rrugë apo shesh në Amerikë nuk gjen kaq shumë biznese shqiptare, lokale, të vogla dhe të mesme, që tregtojnë dhe shërbejnë me të gjitha specialietet prej atyre nga vendlindja – deri tek ato italiane, spanjole, franceze dhe amerikane. Axhensi të biletave të udhetimeve, zyra avokatësh e noteresh, management, e të tjera shërbime, me shqiptarë pronarë e biznesmen.
Revista më e madhe amerikane, njoftoi më të madhe, para disa viteve , se ajo kishte bërë një “zbulim”, në mesë të Amerikës. Prestigjozja amerikane, e njohur në të gjithë botën revista “Times”, dukej se “mburrej”, kur e mori përsipër të informonte se shumë restorante, të cilat njihen si Italiane, në rrugën e famshme Arthur Avenue, në qytetin Bronks, Nju Jork, tani janë pronë e imigratëve Shqiptarë. “E vërteta, shkruante gazetari si më të qeshur, është siç thotë një proverbë e vjetër amerikane ” Se vërteta – po del nga dollapi”.
Por, unë, zgjodha t’ju tregojë lexuesve dhe atyre të cilëve nuk e kan vizituar ndonjëher këtë rrugë, e cila është e përfshirë edhe në guidën Turistike, të Nju Jorkut, se cila është kjo rrugë për shqiptarët, e kësaj zone, por edhe për ata që e frekuentojnë – çdo ditë, sidomos në mbrëmje, me shoqëri dhe familje.
Në rrugën Arthur Avenue, vetëm emrat e lokaleve, për të “thithur” sa më shumë klientelë – për çështje biznesi të duken ndryshe. Përndryshe, gjithçka është shqiptare. Në asnjë rrugë apo shesh në Amerikë – nuk dëgjon të flitet kaq shumë shqip – nga që ne shqiptarët e kemi edhe për zakon flasim dhe bisedojmë me zë të lart……
Në, Arthur Avenue(Rruga Artur), prej nga gjuha shqip – ushqimet e vendlindjes, dhe shërbimet, gjenë atmosferën e gjall të rrugve të Prishtinës, Tiranës, Tetovës, Preshevës, Ulqinit, aty gjënë shumëllojshmërinë e bukur shqipëtare, në Amerikë. BRONX NY: Megjithëse, është piku i verës i vapës dhe i pushimeve verore – ku pothuajse të gjitha familjet shqiptare nga kjo lagje – kan shkuar të kalojnë me familjet e tyre pushimet në Kosovë, Shqipëri, dhe vendbanimet shqiptare në Mal të Zi, Luginën e Preshevës, përsëri rruga e njohur Artur Avenue, Bronks, Nju Jork, gumëzhin pasditeve nga shqiptarët. Dyqanet e tregtarëve janë hapur, dhe klientët vijnë që të frekuentojnë çdo ditë pak aromë vendlindje , prej nga ushqimet por dhe shërbimi shqiptarë në këtë rrugë, ku tani Italianët dhe shqiptarët janë bërë “mbretërit” e biznesit në rrugën Arthur Avenue.
Sapo, hyn në ballë të kësaj rruge, ku në një dalje të saj nga lart, nga Fordham Avenue, sheh një tabel e cila shkruan “Welcome Arthur Avenue” , dhe një banderol e madhe në mes të rrugës e cila njofton se “rruga” e famshme, Arthur Avenue, po përgatitet të festojë 75 vjetorin e emërimit të saj.
Dhe, ajo që të tërheq vëmendjen në Arthur Avenue, është se në asnjë rrugë apo shesh në Amerikë nuk gjen kaq shumë biznese shqiptare, lokale, të vogla dhe të mesme, që tregtojnë dhe shërbejnë me të gjitha specialietet prej atyre nga vendlindja – deri tek ato italiane, spanjole, franceze dhe amerikane. Axhensi të biletave të udhetimeve, zyra avokatësh e noteresh, management, e të tjera shërbime, me shqiptarë pronarë e biznesmen.
Revista më e madhe amerikane, njoftoi më të madhe, para disa viteve , se ajo kishte bërë një “zbulim”, në mesë të Amerikës. Prestigjozja amerikane, e njohur në të gjithë botën revista “Times”, dukej se “mburrej”, kur e mori përsipër të informonte se shumë restorante, të cilat njihen si Italiane, në rrugën e famshme Arthur Avenue, në qytetin Bronks, Nju Jork, tani janë pronë e imigratëve Shqiptarë. “E vërteta, shkruante gazetari si më të qeshur, është siç thotë një proverbë e vjetër amerikane ” Se vërteta – po del nga dollapi”.
Por, unë, zgjodha t’ju tregojë lexuesve dhe atyre të cilëve nuk e kan vizituar ndonjëher këtë rrugë, e cila është e përfshirë edhe në guidën Turistike, të Nju Jorkut, se cila është kjo rrugë për shqiptarët, e kësaj zone, por edhe për ata që e frekuentojnë – çdo ditë, sidomos në mbrëmje, me shoqëri dhe familje.
Në rrugën Arthur Avenue, vetëm emrat e lokaleve, për të “thithur” sa më shumë klientelë – për çështje biznesi të duken ndryshe. Përndryshe, gjithçka është shqiptare. Në asnjë rrugë apo shesh në Amerikë – nuk dëgjon të flitet kaq shumë shqip – nga që ne shqiptarët e kemi edhe për zakon flasim dhe bisedojmë me zë të lart……
Në, Arthur Avenue(Rruga Artur), prej nga gjuha shqip – ushqimet e vendlindjes, dhe shërbimet, gjenë atmosferën e gjall të rrugve të Prishtinës, Tiranës, Tetovës, Preshevës, Ulqinit, aty gjënë shumëllojshmërinë e bukur shqipëtare, në Amerikë.
Këtë, realitet, e tregojnë emrat e vërtetë të ”banoreve”, të rrugës Arthur Avenue, pronareve dhe frekuentuesve, flamujtë, stikeret, emblemat, CD-it, kasetat, video-kaseatat, librat, revistat, gazetat, veshjet popullore, dhe mbi të gjitha, ushqimet e shijëshme dhe të këndëshme, tradicionale shqiptare.
Aqsa të thonë se do vijë një ditë që edhe ngjyrat e tri kolorit Italianë, janë duke u zvëndësuar shumë shpejtë me Flamurin kuq e zi, dhe Shqiponjën e zezë dy kokëshe( gjë që me punën dhe sponosirizimin e asamblesitit shqiptarë, është aritur këto vitet e fundit me rastin e festës së pavarësisë, kur rruga Arthur Avenue ,vishet e gjitha kuq e zi mbulur me flamurin Shqiptarë.
Mbi të gjitha, simbas statistikave popullimin të madh, nga emigrantët shqiptarët, Arthur Avenue(Rruga Artur” e ka pasur mbas pas 90′, ndryshimve të mëdha politke e sociale në Shqipëri, pasë rrëzimit të kobit të zi, komunistë, dhe rënjen e sitemeve diktatoriale në trojet tona. Shqiptarët nisën të lëvizin të lirë, dhe kjo rrugë, ashtu si shumë vende të tjera, tashmë është mbi populluar me shqiptarët e imigruar nga të gjitha viset, e sidomos ata të ardhur nga Shqipëria, Kosovës, Malit të Zi, Luginës së Preshevës, e të tjerë.
Këta, kanë filluar të servisin edhe me të gjitha ushqimet e vendit tyre, ëmbëlsira, djath, ullinj, buk, suxhuk, qebap, grosh, lakra, turshi, ujë vendlindje, pije, raki, birra dhe verëra, konserva, recel dhe komposte, nga Kosova, dhe Shqipëria e viset shqiptare.
Restorantet janë pothuajse të gjitha me manaxher dhe kamarjer shqiptare, që ja u kanë marrë klientelen thuajse të gjithave restoranteve italiane e biznesve italiane, të cilat konsideroheshin deri due si”mbretërit” e biznesit, në këtë rrugë.
Këtu,pronarët, dhe biznesmenët, të cilët ndjehen të suksesëshem, kanë imituar duke ju krijuar ambjetin tradicional shqiptar të tregëtis së shërbimit social frekuentusve të tyre. Në disa lokale tavolinat e vendosur në trotuar, dhe ato brënda nëpër lokale të kësaj rruge, të tërheqin vëmëndjen nga bisedat me humor shqiptarë, shoqëruar me shakat “alla shqiptarçe” me të gjitha llojet e debateve miqësore(familjare-politike,kulturore-artistike-historike-shkencore). Çfarë nuk diskutojmë ne shqiptarët! kur bëhmi bashkë, gjithë ”botën, e lidhim dhe e zgjidhim”.
Në Arthur Avenue, shehë shqiptarë duke pirë puro, cigare të cilat punohen me dorë simbas traditës kubaneze, në supermarketin aty në “zemër” të rrugës, sheh dendur shqiptar duke pirë kafe “turke ose ekspreso” si e quajn , disa të tjerë gjejnë vend duke luajtur letra dhe dukë pirë birra e raki, argëtuar me tingujt e muzikës popullore shqiptare, bëjnë edhe “pak” politikë. Aty janë tre a katër barë – kafe, që të “çajnë” hundët, me erën e mishit të pjekur, të qofteve, qebapëve, mishit të thatë, e peshkut të zgarës.
Nga që menuja, shqiptare nuk është shumë e komplikuar, ndër ushqimet më të frekuentuara janë byrekët, groshët, makaronat, që kanë më shumë lloje gatimi dhe kanë imituar pastat italiane, dhe pulat janë të gatuara si ato Italiane. Në të gjitha lokalet shërbehet “chicken shoemaker”, është gjoks pule me krem kërpurdhash. Ndërsa, po t’u thoshë se je shqiptarë, në ç’do lokal, të shërbehet me ushqime origjinale shqiptare, sup, sallat, peshk dhe mish viçi, qingji, sallat turshie, e cila përgatitet me tranguj dhe speca të kuqë, e me djath të bardh, dhe speca djegës. Këto të serviren, për hapjen e oreksit dhe duken si një fillim i mirë. Një specialitet, që ka joshur më shumë klientë, nga ushqimet e tjere, është Peshk zgare, peshk i pjekur deri sa bëhet i verdh dhe shoqërohet me aromën e limonit dhe hudhrat. Por, edhe një ushqim më i tregtuar janë edhe qoftet e qebapët, në Amerikë, vetëm guzhinjerët e amviset shqiptare mundet t’i gatuajn ato. Këto përgatiten nga mishi i viçit i grirë duke nxjerr krem, kur gatuhet. Ushqimi më i frekuentushëm nga të gjith shqiptarët është qingji i pjekur, një qingj i pjekur elegantisht dhe sperkatur me lengje dhe ereza te ndryshme.
Në nga hyrja në anën veriore të rrugës Arthur Avenue, është i pari një nga lokalet më të vjetra shqiptare në këtë rrugë dhe më origjinale shqiptare, Gurra Café. Thuajse, në qoshe të kësaj rruge, ajo të pret me bujarin e sofrës shqiptare. Me një tabelë të madhe, ku proklamohet edhe në shqip e anglisht “Guzhina Shqiptare – Albanian Cuisine”, aty çdo ditë dhjetra familja shqiptare shishojnë ushqimin e traditës. Këtë lokal mjaft tërheqës, dhe nga më të frekuetuarit, e kanë vizituar edhe shumë personalitete të njohura nga vendlindja. Të gjithë polikanët, që kanë pasur rastin të vizitojnë Arthur Avenue-n, e të gjithë mysafirët familjar, ndjenë kënaqësin e shqiptarëve të Bronxit, që kërkojnë t’u bëjnë një suprizë në këtë lokal. Lokali, ka një ambjet karekeristik shqiptarë, aty, të shoqëron gjatë ushqimi i larëmishëm, muzika popullore shqiptare, si dhe filimi artistik e humori shqiptarë nëpërmjet ekranit të televizorit. Në një sfond të dukshëm në mes të lokalit është vendosur portreti i madh i ish Presidentit të Kosovës, dr Ibrahim Rugovës. Pronari i tij, është Jahë Dedushaj i vëllai i njërit prej ish aktivistëve më të njohur të komunitetit, tonë Dr. Naim Dedushaj.
Megjithse, lokali është në vulgun e punës, pronari i saj Jahë Dedushaj, gjenë kohë të bisedojë pak me ne. “Jamë duke u pergatitur per te shkuar ne Kosovë, edhe unë me familje – por më se i kënaqur me këtë biznes edhe në këtë koh pushimish sesionale”, na tha Jah Dedushaj. Për këtë Dedushaj, ju faleminderohet gjithmon klientëve shqiptarë, me të cilët ai bënë edhe biznesin. Ai, thotë, gjithashtu se “gjithmon jamë i angazhuar me aktivitetet e shqiptarëve, japë, sado pakë atë kontributin tim modest si antarë i vjetër i këtij komuniteti.
Në anën tjetër të rrugës, Artur Avenue ndodhet edhe një ndërtes ku janë duke punuar disa biznese shqiptare, Aty janë disa zyra avokatësh të njohur në komunitet, është edhe Shoqata Rugova, është edhe biznesi i suksesshëm Albanian Yellow Page ( pronar Ismer Mjeku).Ismer Mjeku dhe Enti Botues “Albanian Yellow Pages, Inc”, Bronx, New York, është një adresar i pari dhe i vetmi shqiptar – dokument dhe dëshmi e vijimsisë së traditës së hershme, që ka pasur ky biznes me Ismer Mjekun.
Mbi 150 kanale televizive nga të gjitha trojet shqiptare, vetëm për 20 dollarë në muaj – TV ALB, i ka afruar edhe më shumë Shqiptarët e Amerikës dhe Kanadasë, me Shqipërinë , Kosovën, Malin e Zi, Maqedoninë, dhe Luginën e Preshevës. Me një paket trasmetimesh televizive , plot prfesionalizëm, bashkohore, me kultur shërbimi, TV-ALB i ka bërë shqiptarët të ndihen çdo ditë si në Tiranë, Prishtinë, Tetovë, Ulqin, Preshevë e kudo ku ka shqiptarë.
Le Parisien – quhet lokali i biznesmenit nga Gjakova – Dervish Jahjaga – kryeredaktorit dhe botuesit te gazetës Bota Sot, në New York, i cili u sjell të gjithë klientëve me shërbimin e tij, një atmosferë të këndshme me aromë Europe, një “Parisë të vogël” në rrugën Arthur Avenue.
Restoranti i Gjergj Dedvukaj që ndodhet në Arthure Avenue të Bronxit (Nju Jork) njëkohësisht është edhe seli e aktiviteteve të shumta kombëtare. Seli dhe qendër e takimeve të shumta të grupeve, jo vetëm kulturore, por edhe të atyre politike. Atë e kanë vizituar personalitete të shquara të jetës politike dhe kulturore të Amerikës. Në mesin e atyre që kanë qenë në “Giovani’s” të Gjergj Dedvukajt në “Arthure Avenue” të Bronxit është edhe ish presidenti i SHBA, Gjorgj W. Bush (Juniori). Po ashtu, në këtë restorant, ka qenë edhe ish sekretarja e shtetit, zonja Hilari Klinton, ish prefekti i Nju Jorkut, Rudoloph Giuliani, e shumë e shumë personalitete të tjera. Të jetës politike amerikane, si senatorë e kongresmenë. Aty kanë qenë dhe vazhdojnë të frekue-entojnë vazhdimisht personalitete të jetës shoqërore dhe politike nga Shqipëria, Kosova dhe viset e tjera të banuara me shqiptarë. Po ashtu, gjatë kohës së luftës së UÇK-së në Kosovë, në restorantin e Gjergj Dedvukajt janë bërë shumë takime dhe janë marrë vendime të rëndësishme për financimin e luftës së Kosovës. Këtu, është edhe qendra e Ansamblit Bashkimi Kombëtar.
Lokali më i njohur dhe më i frekuentuari i shqiptarëve – kafe – ëmbeltore “Palombo”, në Arthure Avenue, Bronx – New York, e arbëreshit Paolo Palombo, ish profesor në Fordham University dhe mik i madh i shqiptarëve, ndodhet në mes të kësaj rruge.
Kafe “Malësia” është pak më tej – një klub i vogël shqiptarësh edhe ai me shërbim dhe shije shqiptare. Pastaj vjen axhensia e biletave të udhetarëve nga më të vjetrat në komunitetet, pronë e veprimtarit dhe bisnesmenit shqiptar Ded (Danny) Dedvukaj – “Malesia Tour & Travel Service”.
Një biznes tjetër i fuqishëm dhe mjaft i suksesshëm shqiptarë në rrugën Arthur Avenue, është edhe ai Arbeni Management, Inc. me pronar Avni Gecaj – i biri i veprimtarit të njohur Rrustem Gecaj biznesmenit të kantinës së verës në Rahovec -Stone Castel.
Kush ka qenë në Bronx dhe nuk ka ndaluar ndonjëher në lokalin më të njohur dhe më të frekuentuar për Byrek dhe Pica – lokalin shqiptar Toni & Tina, e cila e shërben picën dhe byrekun ma të mirë të Ballkanit, thonë klientët. Ky vend është veçanërisht drejtuar me pronar shqiptarë i cili ka dy shitore në rrugën Arthur Avenue.
Rradhë, njëri pasë tjetërit tregëtojn shqiptarët në Arthur Avenue, ku dallohen edhe bukëpjkësit dhe ëmbëltoret e njohura . Restornatet e famshme italiane domionjonë në këtë rrugë, të cilat sjellin çdo ditë mijëra turistë vendas dhe të huaj. Arthur Avenue, ka edhe një nga supermarketet më të mëdha me disa shitore të fruta perimeve, frutave të detit, mishit, dhe sallamit, veshëmbathjes, axhensitë e udhëtimve, zyrat e shitë -blerejes së shtëpive, elektronikës, qeramikës, bojarave dhe materialve të ndërtimit, paisjve shtëpijake, purove, e tjer.
Tani mund të thuhet se këtë zonë të qytetit përfudimishtë, e kanë zbuluar shqiptarët dhe se shqiptarët dhe italianët, janë “mbretërit” e kësaj rrugë të famëshme, njujorkeze e quajtur, Arthur Avenue” ose shqip Rruga Artur”.
Arthur Avenue, rruga njujorkeze në njërën prej lagjeve më të mëdha të emigrantve, Bronks Nju Jork e populluar me të gjitha racat e ngjyrat e njërëzve, nga të gjitha vendet e botës, është konsideruar gjithmon si një zbulim i emigrantve italian. Por, Arthur Avenue”Rruga Artur” sot flet dhe gumëzhin edhe shqip, ajo, gjallërohet e lëviz më së shumti nga shqiptarët. Italianët më 1964 ishin të parët që filluan të ngrënë tregëtinë e vogël dhe të mesme në këtë pjesë të qytetit. Por, shumë shpejtë atyre u hynë si më thënë në pjesë edhe shqiptarët, të cilët me zotësinë dhe suksesin e tyre kanë “pushtuar” tregëtin në këtë rrugë dhe anët e saj. Simbloet kombëtare shqiptare dhe flamurin shqiptarë e gjenë në të gjitha lokalet e kësaj rruge . Muzika shqiptare, ushqimi dhe gatimi me specialitete nga vendlindja i ka tërhequr mërgimtarët tanë, që ç’do ditë si lumë vërrshojnë rrugës që gumëzhin nga shqiptarët
DJEMTE E DETIT DHE TE TOKES
Djemtë e detit dhe të tokës, guxim, profesionalizëm dhe shkathtësi në ujërat e Pashalimanit/
Mbyllet me sukses stërvitja komplekse ujore “Pashalimani-2015”/
Nga Shefqet Kërcelli/
Për bazën e Pashalimanit ndër vite janë shkruar më qindra artikuj, reportazhe, tregime, poezi dhe drama, janë xhiruar plot filma dhe dokumentarë, të cilët kanë mbushur faqet e gazetave dhe ekranet e televizorëve tanë. Me gjithë këtë shumore veprash artistike, historike dhe ushtarake është njohur jo vetëm opinioni shqiptar brenda dhe jashtë vendit, por dhe opinioni i huaj dhe shqiptarët që jetojnë jashtë kufijve tanë. Gjithkush sa herë shkruan për të, përpiqet të zbulojë dicka të re, ndërsa interesi dhe kërshëria e shqiptarëve, mjaft prej të cilëve kanë shërbyer në këtë bazë, me ose pa uniformë është e përhershme,-cfarë ndodh në bazën e Pashalimanit, sa anije kemi ne, cfarë bëjnë marinarët atje? Të paktën këto pyetje i bën cdo qytetar i thjeshtë cilido që e sheh me uniformë marinari. Mbi të gjitha është fakt që cdo familje shqiptari ka pasur një pjesëtar të familjes, fisit, mëhallës, fshatit, lagjes, qytetit që ka shërbyer në këtë bazë në detyra të ndryshme. Shqiptarët sa janë të ndjeshëm ndaj detit, aq janë të ndjeshëm ndaj uniformës së marinarit. Ndërsa ata më të diturit, gjithfarë analistësh, politologësh, historianësh, e shtrijnë diskursin e tyre më larg,- hedhin mendime dhe shtrojnë teza për rëndësinë gjeopolitike të kësaj baze në shekuj apo për të ardhmen e afërt ose të largët.
Baza gjallërohet sa herë ka miq dhe vizitorë
Këtë më tha nja nga shoferët e bazës, Ilir Nelaj, teksa bënim rrugën nga Orikumi në Pashaliman. Iliri është një qytetar i vjetër vlonjat dhe e ka lidhur jetën me këtë bazë. Ai me shpjegon lidhjen e tij të hershme me ushtrinë, ku si babai dhe miqtë e tij kanë punuar për shumë vite si shoferë në ushtrinë shqiptare, ndërsa Iliri është më me fat, se po i përfaqson ata duke ushtruar këtë zanat në një repart me emër sic është baza e Pashalimanit. Ndërkohë Iliri vec profesionit të shoferit stërvit një ekip mundje në qytetin e Vlorës, ku është dhe djali i tij i madh, të cilët do jenë kontigjent dhe për ushtrinë dhe marinën shqiptare. Ka disa vite që e kam lidhur jetën me këtë bazë, ashtu si qindra vlonjatë të tjerë, më thotë Iliri. Një njeri i thjeshtë, gojëëmbël, Iliri përcjell cdo ngjarje apo zhvillim të bazës, me ndjeshmërinë e një njeriu të thjeshtë, por që ka brumin, dhimshurinë dhe sinqeritetin brenda. Respektoj rrëfimin dhe opinionin e këtyre njerzve, që djersijnë shumë dhe flasin pak. Kështu mbas kontrollit rutinë në postbllok, duke përshkuar rrugën që të con në bazë, kaluam shpejt objektet arkeologjike të Orikumit. Disa metra më tutje, Iliri më tregoi disa cadra dhe dy godina në të majtë,- janë paqeruajtësit tanë më tha, po stërviten së bashku me detarët e bazës. Në më pak se gjysëm milje, na shfaqen godinat e kantierit, ku të gjitha shkallët, ambientet dhe molet ishin mbushur me anije ushtarake dhe civile, që riparonin difektet e ndryshme. Pamja të tregonte një gjallëri të pazakontë. Kanë ardhur dhe specialistë amerikanë këtu më shpjegon Iliri, janë duke riparuar anijet bashkë më mjeshtrat tanë të kantierit dhe ekuipazhet e anijeve. Kam disa dekada që ndjek aktivitetin e bazës më të madhe detare të vendit, të them të vërtetën më pëlqeu pamja që më afroi kjo ditë e nxehtë korriku bashkë me rrëfimin e thjeshtë të Ilirit, që vërtet e donte këtë bazë me gjithë qënien e vet. Në fakt sa herë shkoj në Pashaliman dua të shkruaj dicka të re për të, dhe në këtë rast më ndihmoi mencuria e qytetarit vlonjat, -sa herë ka miq gjallërohet baza, më thotë Iliri, pasi këtë muaj kemi paqeruajtësit tanë dhe inxhinjerët amerikanë të anijeve.
Baza e Pashalimanit në funksion të stërvitjes
Ndalesa jonë e radhës është sheshi kryesor para Komandës së Flotiles, ku marinarë dhe specialë ishin rreshtuar për të zhvilluar një stërvitje tepër specifike, luftën në det, bazuar në situate reale dhe koncepte bashkohore. Zv/Komandanti i Flotiljes, Kapiten i Rangut të II-të, Engjëll Sinanaj, është në krye të detyrës bashkë me efektivin. Kemi bërë gjithëshka për zhvillimin normal të kësaj stërvitje thotë Kapiteni. Në këtë mes kemi gërshetuar detyrën me mikpritjen. Kemi vendosur ambiente stërvitore, akomodim fjetje dhe ushqim, masa sigurie, mbeshtëtje shëndetsore, anije, grupin e bordingut dhe zhytësave, thuajse gjithë personeli i flotiljes është angazhuar për realizimin me sukses të kësaj stërvitje, shpjegon zoti Sinanaj. Më datën 14 korrik u zhvillua faza finale e stërvitjes nënujore. Djemtë e detit, tokës dhe ajrit, kishin 20 ditë që ushtronin veprime stërvitore në ujërat e Pashalimanit, veprime të ndryshme taktike, notime të gjata deri në 4 milje, zhytje në thellësitë e ujërave të këtij gjiri. Mbas angazhimeve të shumta në Irak dhe Afganistan, Forcat tona Speciale kishin disa vite që nuk kishin zhvilluar stërvitje në det. Ndërkohë që misioni dhe detyra e tyre përmbledh cdo lloj relievi, moti e natyre. Ndaj serioziteti, përkushtimi dhe mobilizimi ishte në nivelin maksimal. Një stërvitje e këtyre përmasave në këtë bazë të rëndësishme u ndoq direkt nga Shefi i Shtabit të Përgjithshëm të Forcave të Armatosura, Gjeneral-major Jeronim Bazo, me stafin e tij. Gjeneral Bazo u prit nga Zv/Komandanti i Bazës Kapiten i Rangut të II-të Engjëll Sinanaj, Komandanti i Batalionit të Forcave Speciale, N/kolonel Qazim Hoxha, Shefi i Degës operacionale të FD, Kapiten i Rangut të II-të Eduard Jeminaj dhe trupat pjesmarrëse. Ndërkohë që personeli dhe mjetet lundruese mdodheshin në rajonin e stërvitjes, Major Agron Kuta shpjegoi detajet dhe skenarët e kësaj stërvitje taktiko-komplekse ujore. Qëllimi i stërvitjes ishte ruajtja e kapacitetve operacionale, integrimin i këtyre kapaciteteve në tokë, det dhe ajër, për përmbushjen e misionit dhe detyrave të këtij reparti special, nënvizoi major Kuta. Ndaj në stërvitje morrën pjesë dhe efektivë nga tre forcat, tokësore, ajrore dhe detare. Para se të arrihej në fazën finale këto efektiva zhvillluan ushtrime të ndryshme në det, që nga zhytjet në thellësi, not në distance të mëdha, me pajime, ditën dhe natën, operacione speciale në anije, bordim dhe kontroll anijes, zbarkimi dhe imbarkim me mjete të thjeshta, operacione zbulimi, braktisja e mjetit në rast dekonspirimi të detyrës, maskimi në det, kapja dhe neutralizmi i objekteve dhe personave terroristë nga deti, shpëtimi i efektivit të marrë peng,, etj. Kjo stërvitje kishte objektiv kompaktësimin e batalionit në gjithë nivelet e tij,, etj. Ajo kishte objektiv kryesor kompaktësimin e batalionit në gjithë nivelet e tij, mundësi reale për aftësimin e drejtim-kontrollit, harmonizimi i elementëve operacionale dhe logjistikë, vënia në eficensë e teknikës dhe pajimeve në përdorim, bashkërendim i veprimeve midis tre forcave, ajore, detare dhe tokësore. Ndërkohë gjatë praktimit të këtyre elementëve u synua shfrytëzimi i kohës në interes të stërvitjes, ulja e kostos finaciare, mundësi të tjera të FA për realizmin e stërvitjeve të ndryshme, etj. Më parë djemtë tanë kishin bërë rikonicionin dhe kishin peshuar cdo milje, kabel, pash, pulqer e djujm të detit me not. Pra, stërvitja u zhvillua në kushte reale për cdo temë e element përbërës të saj. Pastaj këta djem vinin në këtë strëvitje nga shkretëtirat e Kandaharit dhe kishin disa vite që nuk kishin “shijuar” ujërat Joniano-Adriatikase. Sigurisht që këta djem të fortë, elitë e ushtrisë shqiptare ndër vite janë trajnuar vazhdimisht nga instruktorë amerikanë dhe aleatë të tjerë.
Një betejë detare kundër elementëve terroristë…
Stërvitja, kjo betejë e vogël detare, filloi me një demostrim të forcave speciale për kapjen dhe neutralizimin e një grupi terrorsit që kishte kapur një objekt të bazës detare. Në sajë të veprimeve të shpejta nga deti, djemtë tanë me shkathtësi, ekselencë e forcë arritën të hyjnë në objekt dhe të kapin terroristët. Si ishushtarak ndjej kënaqësi kur shoh stërvitje të tilla. Gjithëshka prefekte, reale, me sa duket këta djem, në këtë performancë të pazakontë i ka ndihmuar dhe përvoja në operacionet paqeruajtëse në Irak dhe Afganistan. Por ndërkohë që këta luftëtarë po conin terroristët e lidhur, anija me të cilën ata zbarkuan ishte marrë peng nga një grup tjetër terrorist dhe po ushtronin dhunë mbi ekuipazhin e saj. Situata u bë më komplekse. Por në nje kohë rekord, zhytësat, grupi i përbashkët i bordingut, mbështetur nga një helikopter i Forcave Ajrore u futën në anije dhe bënë të mundur clirimin e ekuipazhit dhe lirimin e anijes. Pamvarësisht veprimeve të kundërshtarit për përmbysjen e mjeteve lundruese dhe mbytjen e forcave tona në det, specialët dhe marinarët tanë me veprimet e tyre të guximshme ju shmangën këtyre kurtheve. Për mëse një orë baseni i Pashalimanit u shndrrua në një ujëmbledhës beteje. Hapësira midis anijeve të bregëzuar në molet e bazës u kthye në një teatër lufte. Nëpërmjet demonstrimeve të varianteve taktikë dhe skenarëve të ndryshëm u konktretizuan elementë të luftës antiterror, clirimi i pengjeve në tokë dhe det, sigurimi i anijes, operacione SAR, një stërvitje me kushte dhe situate reale, pasi dhe moti qëlloi me det dhe erë. Një spektakël ku u gërshetua spektri i gjithë operacioneve në det, këtë na dhuruan djemtë tanë të Forcave Speciale dhe marinarët e Flotiljes, ditën e 14 korrikut. Ndërkohë dhe grupi i bordingut i Forcës Detare, me komandant KapitenLejtnant Spartak Shytin, për gjatë gjithë kohës ishte pjesë e stërvitjes me forcat speciale. Ai siguroi rajonin e stërvitjes, anijen “Butrinti” pjesmarrëse në këtë stërvitje dhe shkëmbeu përvojën me djemtë e tokës. Sigurisht stërvitje të tilla me një dinamikë reale të dhurojnë emocione të vecanta dhe meritojnë vlerësime pozitive. Këtë theksoi dhe Shefi i Shtabit të Përgjithshëm Gjeneral Bazo, mbas përfundimit të stërvitjes. Gjenerali përgëzoi efektivat pjesmarrës për rezultatet e arritura në këtë stërvitje dhe theksoi përmirësimin e teknikave të saj në të ardhmen. Gjithashtu Gjenerali falenderoi efektivin e Flotiljes për masat e mara dhe kushtet e siguruara në mbarëvajtjen e kësaj stërvitje .Në vijim Gjeneral Bazo shprehu vlerësim dhe konsideratë të veçantë për punën dhe profesionalizmin e trupave të angazhuara në këtë stërvitje dyjavore. “Nuk është thjesht cështje noti…ju jeni asa në tokë, por jeni edhe në det shumë të mirë. Këtë e treguat në stërvitjen e sotme. Situata reale është e vështirë për këto detyra, askush nuk i kupton kushtet reale menjëherë dhe kjo ishte një stërvitje në kushte reale. Ju përgëzoj për këtë stërvitje në kushte të detit. Është një sakrificë e shtuar, një vlerë e shtuar për efektivat tanë…”, theksoi gjenerali. Sa veta e bënë katër milshin not?-pyeti gjenerali. Të gjithë u shprehën njëzëri specialët tanë. Gjenerali shprehu besim se elementët e kësaj stërvitje specifike do përmirësohen në të ardhmen. Gjatë vizitës në bazën e Pashalimanit, Shefi i Shtabit u ndal dhe tek kantieri detar, ku u njoh me punën konkrete që po bëjnë specialistët shqiptarë dhe amerikanë për riparimin e anijeve. Në fund të vizitës gjenerali vizitoi kampingun e Forcave speciale, ku u diskutua mundësia e ngritjes së një kampingu të përhershëm në këtë bazë,{ duke riparuar objektet ekzistuese}, i cili mundëson zhvillimin optimal të stërvitjes nënujore në vitet e ardhëshme. Kështu Baza e Pashalimanit ka mjaft kohë që po përjeton një dinamikë dhe gjallëri të pazakontë, ku kryesore janë operacionet në det. Më gjerësisht për këtë do njiheni me reportazhet e ardhëshme për këtë bazë.
Pashaliman, 14 korrik 2015
Speciale nga udhëtim nëpër trojet shqiptare Struga një kurorë e bukur plotë me fshatra shqiptare
Reportazh special nga Komuna e Strugës – Beqir SINA/
STRUGE : Struga si qytet është një nga destinacionet më i popullarizuar turistik, në Maqedoni, ai ndodhet në jug-perëndim të zonave të Republikës së Maqedonisë , të shtrirë prej bregut të liqenit të Ohrit. Banorët e tij rrefejnë se turistët nga Hollanda e kan pasur Strugën, si Amsetrdamin ose si qytetin turistik më të preferuarin në botë.
Qyteti i Strugës, ka tre pjesët kryesore të qytetit, ndërtuar këto në një stil karakteristik të qyteteve shqiptare , në këtë shtrirje në pjesën veri lindore të Illiridës . Ajo ka , bregun e liqenit dhe dy anët e bukura të lumit Drin si dhe “Tregun e madh”. Por, ka edhe korsin e famshme, e cila çdo mbrëmje, sidomos, ato verore – janë përplot me njerëz, sepse vijnë edhe kurbetqarët, dhe, qyteti gumëzhinë si ” bletët në koshere “.
Struga, ka edhe qendrën e saj administrative , e cila ndodhet në qendër të saj me selinë e Komunës së Strugës, ku kryetar është një figurë politike, mjaft e njohur, Zijadin Sela. I cili, na tregoi se Struga, ka pasur edhe një “dekovil” tren të vogël të asaj kohe, që punonte me avull, me dy tre vagona që lidhte Strugën me Kërçovën.
Në ndërtesat e rëndësishme administrative të qytetit është e përfshirë edhe posta qendrore, komisariati i policisë, dhe elketrana . Struga ka shumë buste dhe shtatore kushtuar figurave të ndritura të këtij qyteti dhe në qendër , të saj ka edhe shtatoren e Nana Terezes, dhurat kjo e vëllezërve shqiptarë nga Amerika, vëllezërve Gojçaj.
Pika më e preferuar sidomos për turistët e huaj dhe shqiptar është natyrisht bregu i liqenit dhe dy anët e Drinit, ku ky lumë i gjatë “gjarpërosh” i cili nga Struga, nisë “ turra- vrapin” e gjatë , duke përshkruar 149 kilometra, duke kaluar me dy të treta e tij nëpër Shqipëri, Dibër, Kukës, Tropojë, dhe deri në grykëderdhjen e tij në Shkodër.
Urat e shumta që lidhin dy brigjet e Drinit të Zi i japin Strugës epitetin “Qyteti i Urave”. Lumi rrjedh në veri në drejtim të qytetit të Dibrës në një zonë malore, ku pastaj e shënon një pjesë të kufirit Maqedoni – Shqipëri, për të kaluar pastaj në territorin e Shqipërisë. Në pjesën e Maqedonisë rrjedha e lumit është e ndërprerë nga dy liqene artificiale, të cilat shërbejnë për përfitimin e rrymës elektrike. Në ujërat e Drinit të Zi rriten një numër i madh peshqish si krapi, trofta, ngjala etj.
Liqeni i Ohrit është pika më pikëtoreske e këtij qyteti liqenor me një bukuri përrallore, sidomos natën këtu mund të mahnitesh me pamjet e tij, dhe nga ku shikohet edhe Lini i Shqipërisë.
Nga etimologjia origjina e emrit të Strugës, thuhet se vjen në gjuhën e vjetër maqedonase. Për të cilën qyteti k a tre teoritë e saj në lidhje me emrin Strugë, ku secila perj tyre thuhet se ka “përqafuar” nga banorët lokalë emrin që e thërrasin sot e kësaj dite : Strugë -Struga .
Ndërkaq, për mua ky qytet të cilin e kam vizituar më shumë se çdo vendbanim shqiptar, mbas Prishtinës, gjatë vizit ës së këtyre ditëve ” ditëve strugane ” (maj 2015) , të qëndrimit tim pesë ditor në Strugë , do t ‘a veçoja për shoqërinë dhe bujarinë e treguar strugane njohjen dhe takimet mbresalënëse, me çdo njerin prej atyre, që u takova dhe u përshendeta në çdo lokal, apo edhe ambient familjar e rrugë të saj.
Ku me një dashuri dhe respekt më shoqërojë si një ciceronë – miku im nga Waterbury – që kishte ardhur e famljen e tij, të kalojë pushimet verore, Hamdi Sadiku – Volina.
Për shumë arsye të cilat do t’i shpjegojë gjat këtij reportazhi të gjatë, nga ky udhtim dhe qëndrim në Strugë kësaj rradhe ka qenë paksa i vecantë . Mbasi ,ky jo vetëm se ishte qëndrimi më i gjatë (5 ditë) , por edhe përjetova – një bujari, dashuri dhe respekt të veçantë, të këtyre njerëzve të mrekullueshem.
E nisa vizitën time me miqt e mi , të parë, djemtë e Kaim Murtishit, dhe Nadiren sekretaren sharmante , me shume edukat dhe e zgjuar, të biznesit të tyre të suksesshëm në qendrër të Strugës. Etnomuzikologu i shquar strugan, Kaim Murtishi, studiues, hulumtues, dhe shkrimtar i tre librave.
Kaim Murtishi, është një këngëtar i njohur. Pensionist, dinamik, gjithmonë i angazhuar në aktivitetet që asnjëherë nuk i ndahet jo vetëm aktiviteve dhe veprimtarive në Strugë e Tetovë, por dhe në të gjitha viset shqiptare, që gjithë kohën ja ka përkushtuar kombit shqiptar, traditave, kulturës, muzikës dhe botimeve në shqip.
Kai, si i thërrasin struganët, atij, është, një shqiptar nga Ladorishti i Strugës, një muzikolog, folklorist, shkrimtar dhe botues i disa librave të ndryshme. Ai shtëpinë e tij a ka kthyer në një muze etnografik, ku gjen gjithçka që as edhe një muze nuk e ka.
Kaim Murtishi shpjegon se si ka mbledhur instrumentet muzikore që tek çiftelia, mandolina, ku këtë të fundit ja ka mësuar profesori nga Elbasani, Gani Jahja, i cili e ndihmoi dhe krijoi grupin e parë të mandolinave, ku më pas Kaimi e ngriti grupin e mandolinave në fshatin e Ladorishtit si fillim në vitet 1957, i cili i ka dhënë mësimet e para në Shkup, kur ishte normalist. Ka incizuar këngë të zonës së Prespës, Ohrit, Tetovës, Kërçovës, Dibrës dhe gjithë trevave shqiptare. Të gjitha i ka regjistruar më një magnetofon, në shtëpinë e tij, të cilen e ruan si një reike së bashku me makinat e shkrimit.
Rajoni i Strugës perfshin një siperfaqe prej 50703 ha. Në këtë siperfaqe janë të vedosur 50 fshatra dhe qyteti i Strugës, ku sipas regjistrimit të fundit të popullsis(2013) jetojnë 63367 banorë. Në bregun e Liqenit të Ohrit janë ngritur fshatrat Radozhdë dhe Kalishtë . Në cepin perëndimor të fushës së Strugës ngjitur me masivin malor ndodhen fshatrat Ladorishtë , Shum , Zagraçan , Belicë e Poshtme , Veleshtë , Oktis , Vevçan , Podgorc dhe Llabunishtë .
Në masivin malor të Jabllanicës shtrihen fshatrat Mali Vllaj , Frëngovë , Vishnja dhe Belica e Sipërme .Rajonit të Strugës i përkasin edhe fshatrat Jabllanicë , Borovec, Piskupshtin , Lukovë , Bezevë, Nerezi, Lakajce, Modriç dhe Drenok . Në malësi shtrihen fshatrat Prisovjan , Zbazhdë , Rzhan dhe Llokov si dhe dy fshatrat Burinec dhe Sellce .Në pjsën jugore të masivit të malit Karaorman shtrihen fshatrat Misllodezhdë , Bërçeve , Tashmurunisht , Toskë dhe Poum , ndërsa pak më poshtë tyre fshatrat Dobovjan , Tatesh i poshtem dhe Tateshi i sipërm , Koroshishtë dhe Dollogozhdë . Ndërsa nga ana tjetë për rreth rrugës për në Dibër shtrihet fshati Glloboçicë . Në thellësi të fushës së Strugës ndërkaq , ndoshen fshatrat Vranishtë , Moroishtë , Mislleshovë , Drasllajcë , Llozhan , Novo Sellë , Bixhovë dhe Livadhi .
Frëngova, fshati parë sapo kalon pikën kufitare të Qafë Thanës
Sapo kalon pikën kufitare të del përpara rrëzë një mali Frëngova e cila gjendet në pjesën jugperëndimore të Strugës. Territori i këtij vendbanimi ngrihet deri në malin Jabllanicë në kufi me Shqipërinë. Fshati është kodrinor, me një lartësi mbidetare prej 810 metra. Fshati ka shkollë fillore, një xhami, disa puntori të vogla dhe shitore. Nga qyteti i Strugës është larg 6 kilometra. Territori është pyjor me pak fushë bujqësore, për këtë arsye një pjesë e banorëve të këtij lokaliteti merren me pylltari, bujqësi dhe blegtori, një pjesë e banorëve punojnë në punë të ndryshme në qytetin e Strugës.
Nuk është i vogël numri i banorëve që punojnë dhe jetojnë përkohësisht jasht vendit nga ky fshatë, të cilët kan bërë emër në këto anë dhe në emigrm (kurbetë) janë histori suksesi me shpjegon një fshatarë i kësaj ane, ulur në një lokal të bukur rrëzë kodrës .
“Një nga ata më tha ai është në Amerikë, i shpërngulur prej këtej në qytet me gjithë familje. I njohur për këngët e tija aq të buka për “Strugën time” siç e quan ai me shumë mall e dashuri. Ai është njëri prej aty qindra struganëve të suksesshëm – që e njofin dhe e kan mik pothuajse të gjithë shqiptarët, e Amerikës, është Rrok Stari Strugan, Haxhi Dauti, i cili me notat e muzikës dhe këngës së tij për këtë qytet magjik, sikur e ka hymnizuar Strugën , duke i dhën këtij qyteti historik dhe piktoresk më shumë dashuri – muzikëalitet dhe ngjyra të bukura Strugës.
Ladorishta: Bazilika Ilire, Masakra e Ladorishtit dhe Beteja e Petrinjës
Ladorishti, është një ndër fshatrat më të mëdhenj të rajonit të Strugës me rreth 700 shtëpi dhe rreth 4000 banorë. Në fshat është e organizuar jeta kulturore dhe sportive nëpërmjet aktiviteteve te klubit futbollistik “Flamurtari” dhe SHKA “Valët e Liqenit” të cilët janë përfaqësuar nëpër shumë festivale si brenda vendit ashtu edhe jashtë duke u nderuar me shumë çmime dhe lëvdata.
Ladorishtin gjatë kësaj vizite do t’a quaja “Zvicrën” shqiptare,një fshatë ky me shtëpitë -vila, që të mahënitin me bukurinë dhe stilin e tyre alpinë, shtëpitë e stilit zvicerane,ndërtuar me djerësën e kurbetqarve ladorishtas në Zvicër
Ladorishti, është një vendbanim i vjetër, dhe këtë e dëshmon Bazilika, ka qënë një popull trim, trimëri të cilën e dëshmon me pjesmarrjen e banorëve në disa luftra, ka qënë gjithmon mikpritës dhe mbajtës i fjalës, ka ngritur flamurin atëherë, kur ka qënë i kërcënuar, dhe ka hapur shkolla atëherë kur ka qënë e ndaluar, e sot Ladorishti është krenar për të gjitha këto.
Në qendër të fshatit ngrihet lavdishëm një monument i madh që kujton 71 vjetorin nga masakra e forcave nazifashiste mbi fshatin Ladorisht, ku u vranë thuhet më shumë se 84 fshatarë të pafajshëm, u plagosën qindra të tjerë dhe u dogj e u shkrumua i tërë fshati… Ishte kjo hera e tretë e djegies së fshatit, pas forcave bullgare dhe forcave serbe gjate lufterave ballkanike… Herën e katërt thonë ladorishtarët e provoi Gligorovi me 1992, por nuk ia doli mban ë, të nënshtrojë dhe të gjunjëzojë këtë fshat i cili historiksht është i dalluar për trimëri, patriotizëm, mënçuri dhe pena të forta kombëtare.
Në periudhën komuniste janë bërë disa hulumtime në Bazilikë nga disa arkeolog të ndryshëm. Nga ajo periudhë e deri tash studiues të ndryshëm dhe Albanolog të njohur kanë theksuar për vjetërsinë, dhe vlerat që ka Bazilika, qe daton nga shekulli IV-VI e.s. Albanologu kroat, Aleksandër Stipçeviq i cili ka deklaruar se ka preardhje ilire, gjithashtu para ca kohësh ka bërë një vizitë në Bazilikën e Ladorishtit, në librin e tij “ Ilirët: historia, jeta, kultura- simbolet e kultit” i botuar në vitin 1990, në hartën e vendbanimeve më të rëndësime arkeologjike nga periudha parahistorike, bën pjese edhe Ladorishti.
Nga ana tjetër e Dibrës së Madhe vjen Veleshta
Veleshtë, është fshat në Komunën e Strugës, Maqedoni shtrihet në një rrafshnalt për gjatë rrugës kur vjen nga Dibra e Madhe. Mbi prejardhjen e emrit të Veleshtës ka shumë hipoteza, por sipas konsultimeve të shumta me historianë, albanologë, shkencëtarë dhe etimologë, ajo është e lidhur para së gjithash me kultivimin e rrushit.
Veleshta sipas regjistrimit të vitit 2002 ka 8156 banorë, mirëpo në fshat jetojnë jo më pak se 6200 banorë. Një përqindje e madhe nga popullata jetojnë dhe veprojnë në Perëndim. Shqiptarët e Amerikës sidomos ata të zonës së Tri Shtetshit – NY-NJ-CT,njofin policin e e uniformës së Nju Xhersit, në qytetin e Patersonit, Lirim Kaba , atdhetar e patriot i flakët, i cili ka dhënë së bashku me fmljen e tij një kontribut të madh për luftën e UÇK-ës, atë të 2001 dhe çdo veprimtar kombëtare në SHBA
Mirepo ne vitet e sotme Veleshta eshte zgjeruar edhe me teper prandaj ka arritur ne 11.000 banore ku 30% jetojne ne vendet e huaja.
Një nga vendbanimet më të vjetra në fushëgropën e Strugës është edhe fshati Dollogozhdë
Një nga vendbanimet më të vjetra në fushëgropën e Strugës është edhe fshati Dollogozhdë i cili ndodhet në pjesën veriore rrezë malit Karaorman në një lartësi mbidetare prej 720 metra. Burimi i emrit Dollogozhdë edhe sot e kësaj dita ka teza të cilat sipas gojëdhënave shpjegohen në këtë mënyrë. Pasiqë në veri ka malin Karaorman, në lindje Krasten dhe në jug fushën ndodhet në lugë, thuhet se dikur është quajtur Luguoshtë, varianti i dytë është Guri i Bardhë sepse shkëmbinjtë janë gëlqeror dhe kanë ngjyrë të bardhë, dhe varianti i tretë është kur fshatarët e Poumit kanë zbritur poshtë kanë thënë “dola poshtë” që kur i bashkojmë këto fjalë fitohet emri Dolloposhtë.
Popullata në Dollogozhdë është shqiptare dhe i përket besimit Islam. Që në kohët e lashta popullata e Dollogozhdës vërehej si arsimdashëse, bujare dhe punëtor.
Në këtë fshat është shumë i theksuar edhe migracioni dhe sidomos i rinisë, e cila për shkaqe fillimisht politike dhe më pas ekonomike kanë migruar në SHBA, Zvicër, Austri Gjermani por edhe në Australi.
Por edhe sot e kësaj dite edhe pse mërgimtarët Dollogozhdarë janë në mërgim zemrën dhe shpirtin i kanë në vendlindje, ku vazhdimisht kontribuojnë në çdo aspekt për rindërtimin e fshatit.
Sot në Dollogozhdë veprojnë edhe Klubi Futbollistik dhe Shoqëria kulturoro-artistike, të cilët permes punës së tyre të pandërprerë dhe aktiviteteve edhe jashtë vendit mbajnë gjallë dhe shfaqin kudo traditat dhe kulturën e Dollogozhdës.
Dollogozhda kujtohet dhe mbahet mend edhe për kontributin e saj madhor në luftërat e fundit për liri të shqiptarëve ku djemtë e këtij fshati ishin aktivë po edhe në radhët udhëheqëse të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, por edhe të Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare, e cila luftoi në vitin 2001 për të drejta të barabarta të shqiptarëve në Maqedoni. Shumë djem të rinj në mënyra të ndryshme ndihmuan të dy këto lëvizje me rëndësi të madhe kombëtare ku mjaft mirë mbahet mend dhe përmendet Nuri Mazari i cili mbante nofkën “Komandant Struga”.
Radozhda është një fshat në komunën e Strugës në rajon jugperëndimore të Republikës së Maqedonisë.
Radozhda është vendosur në bregun perëndimor të liqenit të Ohrit. Është 10 km në jug të qytetit të Strugës. Ky vendbanim është 2 km nga kufirin shqiptaro-maqedonas. Fshati më i afërt është fshatit Lin i cili ndodhet në Shqipëri. Lartësia mbidetare e këtij vendbanimi është 725 metra. Fshati është themeluar në skajin perëndimor të liqenit të Ohrit mbi dhjetë shekuj më parë. Ësht ë themeluar në një tokë pjellore me kushte për zhvillimin e bujqësisë. Zonat përreth kanë qenë të përshtatshme për bujqësi në shkallë të vogël. Fshati u themelua rreth 1 km në perëndim të pozitës së sotme.
Kur vizitojë Strugën tonë, në mendje më vjenë gjithmonë një fjalë e kryetarit të komunës së saj , Dr. Ziadin Sela në fjalimin e tij – përmbyllës elektoral para qytetarëve të shumtë, më 23 Mars 2013, teksa, ai theksoi se:” Strugën, e fali perëndia të bukur, e fali që këtu të jetojnë shqiptar, të lindin të rriten, të plaken dhe të vdesin këtu si shqiptarë|”.
Në kurorën e fshatrave për rreth Strugës,dhe në qytetin e Strugës gati çdo shtëpi dhe rrugë mban flamrin kuq e zi me shkabën dy krenare. “Shumë bukur ngjan Struga kuq e zi. Këtu ka vetëm flamuj me Shqiponjë, këtu ka vetëm shqiponja edhe të Skënderbeut, por edhe të Ismail Qemalit , një nipi tij është varrosur në këtë qytet . Kjo është dëshmia më e mirë që ne jemi këtu, kemi qenë këtu dhe do të të jemi këtu. E thotë edhe himni ynë, se Zoti vetë e la me gojë, që kombet shuhen përmbi dhe, por shqiptarët do të rrojnë, për to dhe vetëm për to punojmë të gjithë ne.Këtë vend ne do ta trashëgojmë në emër të gjyshërve dhe stërgjyshërve tanë, ashtu siç do ta trashëgojnë nipërit dhe stërnipërit tanë, besat dhe stërmbesat tanë ” ka thënë kryetari Sela , i cili tani është duke udhëhequr një lëvizje poliitike në Maqedoni me ndjenja dhe frymëzim të thellë kombëtar .
Mirëp o , sa her të vizitosh Strugën mënjëher e ndjen atë “erën” shqiptare ngado që shikon e vizitonë çdo pëllëmbë, të kësaj toke Arbërore . Aty ku si në Tetovë, Gostivarë, Kumanovë, Dibër, Kërçovë, e të gjitha viset shqiptare më shumë se kurrë çdo gjë frymon shqip. Vetë qyteti i Strugës ka më shumë shqiptarë se sa maqedonas , dhe ngaqë rrethinat e saj përbëjnë edhe pjesën më të madhë të popullsisë shqiptarët, aty të duket vetja shumë shqiptarë.
Kryetari i Komunës së Strugës është zoti Ziadin Sela, i cili ka fituar admirimn dhe mbështetjen e të gjithë komunës,duke bërë një nga kryetarët e komunav më të suksesshëm – duke ja ndrruara faqen qytetit të Strugës, i cili duke punuar për qytetin e ka bërë atë si një kantier ndërtimi – qysh nga infrastruktura dhe objeketet e tjera të ndërtimit
Struga qyteti i “Ditëve të Poezisë”
Sipas burimeve të databasit observues të quajtur Wikipedia, thuhet se Struga, është qytet dhe qendër e komunës me të njëjtin emër që shtrihet në pjesën jugperëndimore të Maqedonisë. Qyteti shtrihet në brigjet veriore të Liqenit të Ohrit. Përmes qytetit kalon lumi Drini i Zi, i cili buron nga liqeni. Struga përmendet që nga antika, aty pranë kalonte rruga romake Via Egnatia, emri i vjetër ilir i Strugës ishte Enhallon.
Qyteti i Strugës gjatë shekujve ka formuar fizionominë e tij në aspektin historik, kulturor dhe arkitektonik. Qyteti i Liqenit, ka histori të pasur. Gjatë zhvillimit qyteti kalon nëpër periudha zhvillimi të traditave, ekonomisë dhe kulturës. Historia e Strugës fillon nga neoliti. Buzë Drini i zi dhe në afërsi të tij janë zbuluar figura arti që padyshim tregon se prej neolitit e këtej Struga ka qenë vend i banuar. Sipas asaj që është e njohur prej epokës greko-romake mund të thuhet se Struga ka qenë vendbanim i rëndësishëm peshkimi në afërsi të vendbanimeve Lyhnida (Ohri i sotëm) dhe Patra (vendbanim antik mbeturinat e të cilit janë gjetur ne fshatin Ladorishti 2 kilometra larg Strugës). Në epokën greko-romake, para ardhjes së sllavëve në Ballkan, Struga ka qenë territor ku intensivisht është zhvilluar jeta kulturore. Prej asaj koha është e rëndësishme nekropola në fshatin Trebenisht e cila ka dhënë material të shkëlqyer për shkencën greke dhe ballkanike si dhe për bazilikat e mëvonshme romake dhe bizantine “në Ladorishti, Oktisi dhe Dollogozhda.
Për historinë kulturore të Strugës dhe rrethinës me një rendësi të veçantë janë bazilikat në Oktisi dhe në Ladorishti. Për bazilikën në Ladorishti dihet se ka pasur atrium, bazilika të tilla ka në të gjithë Ballkanin mirëpo rrallë gjenden bazilika me mozaik në podium. Në një terren kaq të pasur në shekullin e VII erdhën sllavët, në atë periudhë Ohri ishte shkatërruar nga një tërmet, gjithashtu edhe bazilikat në Oktisi dhe Ladorishti.
Kultura
Struga është një nga qytetet më të rëndësishëme kulturore në Republikën e Maqedonisë , ajo është vendlindja e poetëve Konstantin аnd Dimitar Milladinov . Ngjarja kryesore nga jeta kulturore në Strugë është taikimi më i madh i poezisë në botë i njohur përndryshe si :” Struga Mbrëmjet Poetike”.Ngjarje poetike, kjo në të cilën kan marrë pjesë edhe laureatë nga bota, përfshirë edhe disa fitues të Çmimit Nobel për Letërsi, si fituesit të këtill si Joseph Brodsky , Eugenio Montale , Pablo Neruda , Seamus Heaney , Fazil Hüsnü Dağlarca dhe shumë të tjerë që nga viti 1966 .
Qyteti ka edhe disa monumente kulturore në afërsi të saj të tilla si Manastiri оf Kalista , pak kilometra larg me qendrën e qytetit , të shtrirë në bregun e liqenit të Ohrit. Struga ka disa objekte artitoteknike që besohet se datonjnë nga shekulli i 16të, afreske prej Shekullit të 14 dhe 15 .
Pjesa më e madhe e qytetit është e ardhur sidoms përmes turizmit të brendshëm dhe të huajve . Vendndodhja e Liqenit të Ohrit e bën ajo jetën turistike më qetë dhe më paqësore që vizitorët të përjetojnë një pushim më aktiv . Kur vizitonë Strugën qyteti i Republikës së Maqedonisë , ka jo pak vende që tregojnë kulturën e bukurisë , shtëpi karakteristike balte, shtëpia e vëllezërve Milladinovci , pazari i vjetër i Strugës , kishat e vjetëra dhe xhamit madhështore .
Çdo verë іnkultura e ka qendrën e saj në Strugë – Struga, edhe më shumë se Miami ndoshta është qyteti që ka më shumë edhe sot e kësaj dite, skenën e hapur verore , ku ajo organizon festivalin Cinemania dhe Music Festival “Ejani” përfshirë , rock metalike , elektro , hip hop , r’n bаnd dhe shumë më tepër nga grupe në të gjithë vendin . Struga shquhet edhe për “korsat” e mbrëmjes ose shetitjet e mbrëmjes, në dy anët e lumit Dirni i Zi, ose natë shëtitje nga liqeni , nga lumi , оr gо аtmоst popullor disko Oaza , Glamour , Alibia , Empire dhe të tjerët.
Çikago qyteti i Gradaçeleve
*Udhëtim nëpër Eldaradon : Çikago qyteti i Gradaçeleve ose si i thërrasin amerikanët :”Qiell-gërvishtësit – Skyscrapers”/
NGA BEQIR SINA – Çikago Ilinois/
Arkitektuara deri në re dhe muzetë e klasit botëror të Qytetit të Erës mbizotërojnë Çikagon/
CHICAGI ILLINOI : El Dorado e cila shqiptohet nga spanjisht për ” një të artë ” është një mrekulli më vete, është term i përdorur nga evropianët për të përshkruar një kryetar fisnor të një populli. Më vonë , ai u bë emri i një qyteti legjendar në Amerikën e Jugut i cili ishte i pasur në arë dhe thirrej ” Qyteti i artë ” , i njohur edhe si Manoa , ishte i vendosur me sa duket në Liqenin Parime në malësitë e Guajana , Amerikën e Jugut.Imagjinuar si një vend , El Dorado shkoi nga një emër qyteti në një mbretëri dhe një perandorie të këtij mbreti legjendar të një vendi të artë.
Eldorado, është tani emri i vendeve të shumta , sidomos qytetet e minierave , në Amerikën e Jugut , Shtetet e Bashkuara dhe vende të tjera , si dhe emri i shumë filmave dhe shfaqjeve televizive , pjesë të muzikës , ekipeve sportive, dhe sende të tjera.
Në ndërsa nga popujt e ndryshëm të botës, të cilët kur vinë këtu realizojnë dhe gjejnë ëndrrën Amerikëne, tok me një duk emra të tjerë, ata e thërrasin ose e njohin si : “Toka e Premtuar” – “Vendi i Bekuar, që vetë Perendia e krijojë si një Mrekulli të Botës” – “Vendi Kampion” – “Superfuqia e vetme e Botës” e tjera e tjera.
Kurse, latinët Shtetet e Bashkuara të Amerikës i thërrasin me emrin e artë dhe të bukur Eldorado !
Amerika është vendi i bekuar që të mrekullon ngado që ta shohësh . Nga veriu në jug dhe nga lindja në perendim kudo që ta vizitosh këtë vend me bukuri të rralla natyrore, të ngallëzejnë ndërtimet simetrike dhe ndërtimet gjigande
Aqsa që njeriu mund të arrijë të ndërtojë edhe gjëra të mrekullueshme por të arrijë deri aty sa të ndërtojë atë që ngjan e pamundur është e papërshkrueshme, vetëm në Amerikë. Vendi që kur sheh ndërtimet që ka bërë dora njerëzore është e pamundur të mos ngelesh gojëhapur, sidomos kur arrijnë përmasa kaq të mëdha, siç është aktualisht ndërtesa më e lartë në Amerikë Willis Tower në Chicago (SHBA).
Momentalisht,Willis Tower në Chicago (SHBA), është ndërtesa më e lartë në Amerikë e cila ndodhet në qytetin e Çikagos, ose që quhet kryeqyteti i gradaçieleve. Kjo ndërtesë është momentalisht edhe një ndër 10 ndërtesat më të larta në botë, dhe të bie në sy se pothuajse nga të gjitha, ndërtimet në këtë qytet nga çdo largësi që e vëren këtë qytet . Çikago dhe Nju Jorku janë dy qytet amerikane që dallohen për numërin e madh të Gradaçeleve ose si i thërrasin amerikanët :”Qiell-gërvishtësit – Skyscrapers”
Fjala gradaçele vjen e ka nga një term nautik që i referohet një trekëndëshi lundrues të vendosur në anijen e lundrimit. Ky term për herë të parë u përdor për ndërtesat në fund të shekullit të 19 si rezultat i një surprize ekstreme publike tek ndërtesat e larta që po ndërtoheshin në Çikago dhe Nju Jork Siti. Definicioni tradicional i një gradaceli filloi me “Gradacelin” e pare të Çikagos i cili ishte 10 katesh, i ndërtuar me çelik.
Një gradacel, si një koncept është një produkt i Epokës së industrializuar i cili bëhet i mundur nga energji e lire dhe materiale. Sasia e çelikut, betonit dhe xhamat që nevojiten për ndërtimin e gradacelit është ekstremisht e madhe.
Ky zhvillim solli ne formën e ndërtimit të “skeletit të Çikagos”.
Arkitektuara deri në re dhe muzetë e klasit botëror të Qytetit të Erës mbizotërojnë qendrën e qytetit, por kënaqësia e vërtetë fillon pasi të keni vizituar kryeveprat e tij.
Ne fillim te viteve 1960 inxhinieri struktural Fazul Khan kuptoi qe skeleti i lëvizshëm i strukturës te çelikut i cili kishte dominuar ne dizenjimin e ndërtesave te larta dhe ndërtimin, nuk ishte i vetmi sistem qe iu përshtatej ndërtesave te larta, duke krijuar fillimin e një epoke te re te revolucionit ne shtimin e sistemit te strukturës. E reja e tij kryesore ne ndërtimin dhe dizenjimin e gradacelave ishte idea e një sistemi strukturor ne forme tubi qe përfshinte kornizën prej tubi dhe bashkimin e tyre me njëra-tjetrën. Keto sisteme lejonin efekt ekonomik me te vogël dhe gjithashtu lejonin gradacela te efektshme te merrnin forma te ndryshme jo me vetëm ne forme kutie. Gjate 15 viteve te ardhshme shume kulla u ndërtuan nga Khan dhe “shkolla e dyte e Çikagos”, duke përfshire masivin 442 m Willis Tower. Çikagoja po shkon drejt një bumi konstruksionesh qe do te shtohen ne vijën qiellore te qytetit. Qe ne vitin 2000, te paktën 40 ndërtesa me minimumin e 50 kateve te larte janë ndërtuar ose planifikuar. Chicago Spire, Trimp International Hotel and Tuwer, Waterview Tower, Mandarin Oriental Tower, Park Michingan dhe Aqua janë disa nga projektet me te dukshme qe po ndërtohen ne qytetin ku u shpik gradaceli.
Kulla Willis: Chicago, Illinois Kulla Sears -: 1.451 feet – 108 kate
Willis Tower e emërtuar më parë dhe ende zakonisht e referuara si Sears Tower, është një 108-katëshe(103 kate për vizitorët), 1451-këmbë (442 m) rrokaqiell tipik amerikan në Çikago, Illinois.Në kohën e përfundimit të saj në vitin 1973, ajo ishte ndërtesë e lartë në botë, duke tejkaluar Qendrën Botërore të Tregtisë në Nju Jork dy Kullat Binajke, dhe ajo mbajti këtë vlersim për gati 25 vjet. Kulla Willis është e dyta-ndërtesë e lartë në Shtetet e Bashkuara dhe i teti-si strukturë më e lartë në në botë. Rrokaqielli është një nga destinacionet turistike më të njohura në Çikago, dhe mbi një milion njerëz vizitojnë katet të saj çdo vit.
Kulla Sears gjatë gjithë historisë së saj, vetëm në vitin 2009 kur u mor nga Grupi Willis iu dha e drejta që të ndërrojë emrin e ndërtesës, si pjesë e qirasë së tyre në një pjesë të zyrave të saj. Më 16 korrik 2009, ndërtesa u quajt zyrtarisht Kulla Willis. Më 13 gusht 2012, United Airlines njoftoi se do të vendoste selinë e saj të korporatës nga 77 Drive West Wacker në Kullën Willis.
Disa fakte për Willis Tower në Chicago
• Përfunduar ndërtimin në vitin 1973
• 108 kate
• Projektuar nga firma arkitektonike Skidmore , Owings & Merrill
• 1,450 metra të lartë ( 443 metra ) ; 1,730 metra të lartë ( 520 metra ) , duke përfshirë antenat binjak
• Ndërtimi i tetë – e lartë në botë , dhe ndërtesa më e lartë në hemisferën Perëndimore
• Ndërtesa më e lartë Botërore deri në vitin 1998
• 1.354 këmbë deri në Skydeck
• Nga maja e kësaj ndërtese ju mund të shihni katër shtete : Illinois , Indiana , Wisconsin dhe Miçigan
• 4,5 milionë metra bruto katrore ( 418.064 metra katror bruto ) e hapësirë ??në tokë , afërsisht sa 101 fusha futbolli prej 3.8 milionë metra katrore rentable
• Peshon 222.500 ton
• Ka 76.000 ton të çelikut – ose çelikut i përshtatur me metoda të ndërtimit bundled – tub
• Mesatarja gjashtë inç ( 152 milimetër ) ndikoj ndërtimi nga qendra e vërtetë , të dizajnuara për t’i bërë ballë deri një lëkundje deri në tre këmbët
• Kjo ndërtesë ka rreth 25.000 vizitorë ditorë ose mbi 1 milion në vitë
• ka të punësuar më shumë se 12.000 punonjës
• Mori më shumë se 2,000 punëtorë për tre vjet për të u ndërtuar
• Përafërsisht ka gjithësejet 16,100 dritare
• 25.000 milje të kabllove elektrike
• 43,000 milje të kabllo telefonike
• Kosto e e saj ka qenë më shumë se 175.000.000 dollar amerikan për të u ndërtuar
• Ka 104 ashensorë lëvizin 1.200 metra për minutë, dhe për 1 sekond kalon tre kate
• Më shumë se 16.000 metra katrore janë vetëm dhomat e konferencave
• Kati i 99- ka një hapësirë të madhe për ??ngjarje të veçanta
• Ka dy hyrjet
• Ka antenat e transmetimeve të stacioneve të radios dhe televizionit nga me të njohurat në SHBA
Çikago, Hong Kong dhe New York City ndryshe te quajtur si tre te mëdhenjtë, janë te njohur ne rrethe arkitekturale si ata qe kane prekur qiellin.
Sot, gradacelat janë ne rritje aty ku toka nuk është e lehte te gjendet dhe te zotërohet si psh. ne qendrat e qyteteve te mëdha, sepse ato sigurojnë një raport te larte te hapësirës qe mund te lëshohet me qera për çdo km katror te tokës. Por ata janë ndërtuar jo vetëm për ekonomi ne sipërfaqe. Ashtu si tempujt dhe pallatet ne te shkuarën gradacelat janë konsideruar si fuqitë ekonomike te një vendi. Ato jo vetëm qe prekin qiellin, ndihmojnë qe te përcaktohet identiteti i qytetit.Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës pothuajse nuk ka qytet që nuk ka një gradaçiele
Reportazh : Një konferencë në Sofje (I)
Nga Arjan Th. Kallço/
Kur ke kaluar disa herë në unazën e një qyteti të madh si Sofja, ndoshta mendoje se autobuzi do të hynte në qytet dhe kështu do të krijoje një ide më të qartë për të. Por ndodh që disa rregulla të komunitetit duhen respektuar dhe mjeti i udhëtimit nuk mund të kalonte përmes, pavarësisht dëshirave të zjarrta të udhëtarëve. Ndryshe do të shkelej një normë që do të kishte kosto të shumëfishtë. Por në mendje kisha udhëtimin e dytë, pasi nga dritarja vështroja qytetin e pafund që s’kishte të mbaruar. Të gjitha kryqëzimet të ngjanin me sheshe ku secila bënte jetën e vet, pavarësisht nga sheshi kryesor qëndror. Nuk ka dyshim që ka dallim, por edhe qendrat më të vogla kërkojnë të kenë jetë në ditët apo netët festive, duke e ditur mirë se vëmendja gjithmonë spostohet tek kryesorja. Njëlloj si në dallimet qendër-bazë, ku aksi i filluar nga baza të çon detyrimisht drejt qëndrës. Si kryeqytetet që janë qendra e madhe e gjallimit dhe lëvizjes së një kombi. E kanë këtë përparësi kryeqytetet, prandaj përqëndrimi i mendjes drejtohet për nga qyteti më i rëndësishëm. Nuk ka vend në botë që të mos i bindet kësaj aksome, ndonjëherë edhe pa dëshirë, edhe pse shumë ngjarje në historinë e kombeve mbajnë vulën e qyteteve që kurrë nuk e kanë patur këtë rol. Sofja nuk mund të bëjë përjashtim, prandaj ftesës për një konferencë iu përgjigja pozitivisht, me shpresën se do të realizohej ëndrra e mbetur pezull për një vizitë në të. Përgjigjia vonoi, por më në fund trokiti një mëngjes në adresën time të internetit. Disa gjëra kryesore që lidhen me qytetin ke mundësi t’i zbulosh më parë, duke ua hequr mundësinë surprizave të pakëndshme, veçanërisht kur je në vend të huaj. Ftesa thoshte shprehimisht se në datat 2-3 nëntor do të zhvillohej konferenca me tëmë Rishkrimi dhe variantet, me rastin e 90 vjetorit të krijimit të Katedrës së Romanistikës. Kur ditët e kryen misionin e tyre të afrimit, udhëtimi mori jetë në një itinerar tashmë të njohur për të gjithë shqiptarët: Tushemisht-Ohër e më pas nga Shkupi në Sofje. Tek stacioni i autobuzave të Ohrit mëson se ka linjë direkte deri në Sofje dhe kështu ditën e merr me nge. Disa ditë nëntori me diell dhe temperatura janë të pazakonta për ata që banojnë në zonat malore, prandaj mendova që të merrja linjën direkte, duke shijuar për orë të tëra buzë liqenit kënaqësitë që t’i jep vetëm një qytet bregdetar. Ohri ngjante me një qytet veror ku njerëzit përpiqeshin ta shfrytëzonin në maksimum këtë ditë të dhuruar gjysëmvere. Barkat dhe anijet e vogla nuk rreshtnin së vozituri mbi liqenin e qetë dhe plot shkëlqim. Aty nga ora 17.00 dielli kapërceu malin dhe muzgu po binte ngadalë mbi qytet. Nuk ka trishtim më të madh sesa kur një ditë e mrekullueshme që i drejtohet fundit.
Ora 19.00, autobuzi mori rrugën drejt Shkupit mes natës nën një qiell plot me yje. Qytetet kalonin në radhë njëri pas tjetrit dhe ndalesa e parë në Bigëll, për një pauzë të domsodoshme rigjenerimi. Dikush mori ndonjë kafe, ndonjë tjetër për të ngrënë dhe të tjerë në ritet e tyre të përditëshme, por që nuk ngjajnë kurrë deri në përputhje. Rreth orës 22.00 iu afruam Shkupit dhe të mahnit qëndra e tij historike e ndriçuar si për festë. Në një udhëtim një muaj më parë pashë nga afër të gjithë punën që bëhej për ta shndërruar qytetin në një qendër atraktive për turistët. Them me plot gojë se ia kanë arritur, pasi ngjan me një metropoli të vërtetë. Në qendër gërshetohet bukur në një stil antik historia e njerëzimit. Më kujtohet se në një bisedë me një shqiptar të Shkupit shkëmbyem këto dy fjalë : Ai-kush nuk e ka historinë përpiqet ta ndërtojë! Unë- kush e ka po e shkatërron! Dy fjali që nëse e mendon mirë përmbajnë në vetvete mesazhe të kthjellta për të gjithë.
Pas një qëndrimi të shkurtër edhe aty, më në fund rruga mori drejtimin e pakundërshtueshëm drejt Sofjes. Linja Galeb sillte risinë më të fundit, linjën e internetit në ëf, kështu që nuk ishe vetëm në një udhëtim disi të gjatë. Në doganën maqedonase u krye kontrolli rutinë i dokumentave dhe i bagazheve dhe më pas tek ajo bullgare. Kohëpritja e vendosur kur kalon nga vende të tjera drejt eurozonës u respektua me përpikmëri. Kjo ishte pengesa e fundit dhe më pas rruga kishte vetëm një ritëm. Sado që përpiqesha të flija, ishte e pamundur, sepse kërshëria ishte bashkëudhëtare e pandarë. Atu nga ora 5 e mëngjesit autobuzi u ndal tek stacioni dhe udhëtarët zbritën një e nga një. Në googleearth kisha parë se pranë ndodhej edhe stacioni i trenit dhe qëndra historike shtrihej pas tij. U nisa drejt tij për të pyetur sesi funksiononte trasporti për në qytet, por edhe të kalonin disa orë deri në agim. Në hyrje të tij mbeta i shtangur nga madhështia dhe bukuria e tij, edhe pse bënte pak ftohtë. Në orën 5.30 treni solli njerëz që edhe pse ishte e shtunë, nxitonin drejt punëve të tyre. Më pas nevojiten të holla në monedhën vendase dhe u drejtova për tek stacioni i autobuzave që ishte një tjetër befasi e këndshme: ngrohtë, njerëz, lokale dhe agjensi të shumta për destinacione të ndryshme në Europë.
Mëngjesi trokiti nën një mjegull të bardhë që të dukej se pritja nuk ishte komode. Tek informacioni një mesoburrë, tregoi të gjithë klasin e vet të mirësjelljes që të më ndihmonte. Më vuri përpara një hartë të qytetit dhe më tregoi të gjitha opsionet për të mbërritur tek Universiteti i Sofjes, Shën Klementi i Ohrit. Zgjodha rrugën më këmbë meqë nuk ishte larg: rruga e parë mbante emrin e mbretëreshësh, më pas vazhdonte e ndarë në dy pjesë me një përrua në mes dhe ura disa ura, për të dalë tek rruga e tretë që mbante emrin e një patrioti të madh bullgar. Qyteti dalëngadalë po merrte jetën normale të një dite plot qarkullim. U ndala para godinës së universitetit që të mahniste nga bukuria dhe në takimin e parë me një kolege të italishtes, mësova se kishte qënë rezidenca e carit, por për një çast i thashë se nuk e merritonte askush përveç dijes një ndërtesë të tillë.
Por surprizat nuk kanë fund në këtë fillimmuaji, studentët kishin bllokuar universitetin prej disa ditësh në shenjë proteste, por kishin garantuar një mabrëvajtje të konferencës. Tek dera e hyrjes nxorrën para një listë me disa faqe dhe pasi u thashë emrin, më lejuan që të hyja në territorin e saj. Dukej si një protestë tepër serioze, me një rregull të madh edhe brenda mjediseve të universitetit. Tek dera e dytë e hyrjes përsëri konfirmimi dhe hap pas hapi po zbuloja atë ndërtesë që dikur i përkiste një aristokrati që ishte në krye të vendit. I shoqëruar nga kolegia u ngitëm në sallën e amfiteatrit ku po bëheshin përgatitjet e konferencës. Më prezantoi me organizatoren e konferencës dhe drejtuesen e katedrës së romanistikës, së cilës i dhurova një suvenir me flamurin tonë, meqë jemi në muajin e festave të 28-29 nëntorit. Më pas dolëm për një kafe jashtë territorit të universitetit dhe takuam kolegë të tjerë të ardhur nga Greqia, Spanja, Italia për konferencën. Me të gjithë njihesha, pasi ishim takuar në konferenca të tjera në vende të ndryshme. Është një kënaqësi e madhe tek takohesh e ritakohesh në qytete të ndryshme të Europës dhe të kesh mundësinë të parashtrosh kumtesat dhe të diskutosh për temat në fjalë. Por kisha edhe një kënaqësi tjetër, pasi kisha lexuar se me Bullgarinë që nga koha e Ismalil Qemalit e deri vonë miqësia mes dy kombeve kishte një histori të pasur. Në Bullgari është botuar për herë të parë edhe Himni ynë kombëtar, por kemi qënë edhe miq në fatet tona gjatë viteve të Luftës së parë botërore. Tek Bullgaria shumë shqiptarë kishin gjetur atdheun e dytë si emigrantë politikë.