Universiteti “Ismail Qemali” promovon botimet e vitit 2012 të shkrimtares Vilhelme Vranari Haxhiraj/
Nga Saimira Konda/
E quaj veten të nderuar dhe të privilegjuar që pasqyroj një takim letrar sa të bukur dhe tejet produktiv të një zonje të respektuar, e vlerësuar me disa çmime kombëtare dhe ndërkombëtare. Nuk e tepëroj me entuziazmin tim, pasi referuasit apo moderatori u pritën me duartrokitje nga të pranishmit.
Dje më 7/12/2012, ditën e premte, në orën 11, në sallën e Konferencave në Universitetin “Ismail Qemali” me nismën e Z. Bujar Leskaj (ish Ministër i Kulturës) dhe nën drejtimin organizativ të Rektorit të këtij tempulli dijeje, Prof.Dr. Albert Qarri, u promovuan tre libra të shkrimtares Vilhelme Vranari Haxhiraj, ku u prezantuan 4 botime të vitit 2012. Theksoj 4 botime, pasi romani “Rikthim i Ismail Qemalit” është botuar dy herë. Botimi i parë u bë nga Sh. Botuese”LULU” (USA),nën kujdesin e Dr. Fatmir Terziut – Londër. Kurse ribotimi u bë nga Sh. Botuese “Nacional”.
Moderator i takimit ishte Z.Fitim Haxhiraj.
Librat që u analizuan dhe u bënë të njohur për të pranishmit janë:
1- “Rikthim i Ismail Qemalit” -roman
2-“Çmimi i Dualizmit “-novelë
3- “Bashkë në dashuri dhe atdhetari” studim, që u botua në Bukuresht nën kujdesin e plotë (tekniko-financiar) të Z.Baki Ymeri.
Ky takim ndryshe nga promovimet e tjera të shkrimteres Haxhiraj kishte një vlerë të veçantë pasi u bë në prani të mëse 300 studentëve.Morën pjesë përfaqësues të: Ministrisë së Kulturës, Zv/ministri Abaz Hado, ish ministri i Kulturës, Z.Bujar Leskaj(Kryetar i Kontrollit të Lartë të Shtetit, me përfaqësues të Qarkut Vlorë ,sekretari i Qarkut Vlorë Z. Ridvan Mersimi, Drejtori i Drejtorisë Arsimore Vlorë, Z.Ermal Xhelili,përfaqësues të shoqatave, “Ismail Qemali”, “Ali Asllani”,”Dukati”,”Labëria”, “Kanina”, “Shoqata e të persekutuarëve”, shkrimtarë dhe lexues të autores.
Moderatori Fitim Haxhiraj, pasi falenderoi Rektorin e Universitetit, z. Bujar Leskaj, Zv/ministrin Hado, Sekretarin e Qarkut, Z.Ridvan, drejtorin e arsimit Z. Xhelili studentët dhe pjesëmarrësit, për këtë takim në Universitetin që mban emrin e Ismail Bej Vlorës, burrit të shquar të kombit, themeluesit të Pavarësisë dhe shtetit të parë shqiptar, citoi këto vargje të kënduara në Labëri:
“Moj Vlorë,
moj strehë xheneti,
Doli e foli prefekti,
Osmën Haxhi Muhameti:
Të mblidhet gjithë mileti
Se vjen Qemali nga deti”
“Labëri”
Fjalën e çeljes e mbajti Rektori i Universitetit, Z. Qarri, i cili e quajti domosdoshmëri takimin me një shkrimtare të tillë me përmasa tej kufijëve tanë shtetëror me studentët e Universitetit. Ai e quajti të rëndësishëm futjen e letërsisë bashkëkohore në institucionet e arsimit dhe Kulturës për një edukim dhe drejtim ndryshe studentëve dhe brezit të ri.
Më pas, Prof.Dr . Bardhosh Gaçe “Mjeshtër i Madh” bëri analizën e romanit “Rikthim i Ismail Qemalit”dhe nxori në pah vlerat e tij, referat që do ta japim të plotë, fjalën e të cilit moderatori Haxhiraj e përshëndeti me disa vargje krenarie pr të shoqen:
“Zoti i madh që je lart.
Ma bëre dhuratë mua.
I lumtur që e kam shoqe
I nderuar që e kam grua!”
Fitim Haxhiraj
Bedri Çoku ardhur enkas nga Tirana, foli për vlerat e Vilhelmes si shkrimtare, së cilës ia mohuan të gjitha të drejtat humane apo si një nga gratë e para , që theu frikën e punoi në fushën sociale për demokracinë tonë të brishtë, për emancipimin e shoqërisë dhe veçanërisht në integrimin e gruas, ka luftuar dhe vazhdon të luftojë me letërsinë e dhe publicistikën e saj për barazi gjinore si dhe zbutjen e problemeve sociale . Z.Bedri Çoku theksoi se asnjë shkrimtar tjetër ,jo në 16 vjet por as në 68 vitet e pasluftës, si Znj. Haxhiraj që i ka dhuruar lexuesit 32 libra, me mijëra faqe , gjë për të cilën e falendereoj. Si Vilhelmja nuk ka tjetër në Shqipëri, është unikale.Ndaj pa droje jam i lumtur që e quaj “Shkrimtarja e Kombit”.
Nxënësja e shkollës së mesme “Orikum” Brixhid Çeloj, përshëndeti takimin me poezinë në hyrje të romanit, e cila me deklamimin e bukur, bëri gjithë auditorin të ngërthehej pas fjalëve të saj shprehëse.
“E Djeshmja”
Iku…
si ku kështu?!
Mbeti diku…
në rrugët e drobitura,
nën peshën e kohës.
La pas të qeshurat,
gëzimin,
dhembjen…
dhe zhgënjimin që lë mohimi.
Harroi përleshjet mes epokave.
Shpërfilli
ngërdheshjet demoniane,
hakërrima zagarësh…
lajkat servile…
buzëqeshjet hipokrite…
dhe me pluhurin e shekujve i mbuloi…
Ajo që iku dje,
vazhdon të çapëlojë
këmbëzbathur …
e përbaltur…
e lodhur…
e sfilitur…
Në shinat e jetës
bashkëudhëton me të sotmen,
rrugën e Nirvanës i tregon…
E sotmja …kapur për dore,
të dyja i ngërthen…
dilemën që nesër pritet të vijë
me gungaçen e zymtë që shkoi…
Buzëqeshjen…
shpresën…
të bukurën e rilindur…
mes dallgëve zulmëmëdha të jetës…
në një pikëkohë …e tashmja i bashkon!”
Vivra
Z.Ahmet Demaj, mësues, Kryetar i Sh.” Labëria”, autor i librit”Burimi që s’fal”,para se të bënte analizën e novelës “Çmimi i Dualizmit”,tha: “Z.Fitim Haxhiraj e kam njohur si qytetar, si artist, koreograf e kërcimtar, apo aktor, kohët e fundit si menaxher i letërsisë së bashkëshortes, znj.Vilhelme, kurse sot po njoh një moderator të shkëlqyer. Pas analizës së novelës, u shpreh duke pyetur: “Kjo novelë, këlthet ulërin:’ O njerëz, çfarë jemi dhe ku po shkojmë?” dhe më pas vazhdoi: “Kjo ngjarje mos ndodhtë në Shqipëri…larg nga vendi im, larg nga qyteti a fshati im, larg nga lagjia ime dhe larg nga shtëpia ime…!”
Ndërsa Z.Bajram Koshena pasi dhe mendimin për vlerat letrare të krijimtarisë së Vilhelme Vranarit, ku ai gjente veten, përshëndeti me një poezi kushtuar autores:
Lulja që mbiu në gur
Në agun e qiellit arbëror
Kur nata ra…
mbi qiellin blu të vendit blu,
dhe maleve shkrepin vetëtima
Rrënjët …
Ti fort i mbolle mbi gurë,
Atje…,
ku lindin vetëm trima.
Mbi kalanë e lashtë
të Kaninës Zonjë…
u rrite …hodhe shtat,
detet e kaltër ta lanë ball
ti emrin e saj e ngrite lart.
S’të trembën vitet e përgjakur
fjala jote…
mes territ çeli si dritë
mirësi…
shpresë shpërndau anekënd,
edhe pse të keqen barbarët
mbillnin për çdo ditë,
Ti shpërfillëse
të ardhmen e brishtë po gdhend.
Lule je
në ballkonin mbi Vlorë,
fjala aromë mirësie
kë kundërmon në çdo vend
sikur Zoti…
të paska dërguar me dorë.
Si rreze drite, ngjyrë ergjënd
fjala jote
si ujëvarë që zbret nga mali
mendjekthjellët..
nën shkëlqimin diellor,
e shtrenjta jonë, Vilhelme Vranari,
je si rreze drite…
në agimet e qiellit arbëror!
Ish i burgosuri politik,qytetari fisnik,Anëtar Nderi i Sh.”Ali ASllani”,Z.Shaban Xhyheri, përmes fjalëve të tij si i moshuar përcolli te studentët mesazhe e dukimi mbi vlerat e një letërsie bashkëkohore, ku shkrimtarja i bënë radiografinë dhe autopsinë shoqërisë dje edhe sot. Lexoni letërsinë e saj që të njihni të vërtetën për Shqipërinë dhe shqiptarët. Moderatori Haxhiraj e përshëndeti me vargjet:
“Kështu lufton shqiptari,
për mëmëdheun e tija,
ndaj e gjithë bota thonë :
“atje buron trimëria!”
Zv/ministri Abaz Hado përgëzoi takimin e mrekullueshëm, uroi për vlerat e kësaj shkrimtareje të famshme brenda kufijëve tanë tokësor, në trevat shqiptare. E vlerësuar me çmime edhe jashtë vendit, në formë autoktritike pranoi mungesën e futjes së letërsisë moderne, veçanërisht të zonjës së nderuar Vranari për t’u studiuar nga nxënës dhe studentët tanë. E mori si detyrë për të ardhmen.
Nxënësja e gjimnazit të Orikumit, Marsela Seferi uroi shkrimtaren dhe përshëndeti të pranishmit me poezinë në ballinën e fundit të romanit. E ulur në gjunjë, ajo vajzë e re 16-17 vjeçe, iu fal qytetit “Nder i Kombit”mes duartrokitjesh për qytetin ëndërr.
Të falem , o Vlorë
Të falem …
ty Vlorë!
O qytet i Diellit,
ty…Parajsa,
ku kanë folenë Perënditë…
Adriatiku i kaltër…
të dhuroi mirësinë…
Joni blu i thellë…
me të tepërt të fali bujarinë…
Kodrat me agrume e ullinj…
dhuratë e vyer për begati.
Të pyes moj fatmadhe:
-a gjendet ndokund..
një tjetër Perlë margaritare…
si ti ?!
Ndaj Zoti…
me bujari të përkëdheli…
sepse të ka pasur …
dhe përjetësisht të ka
“Të Përzgjedhurën e tij…”
Unë…
bija jote të përgjërohem,
sot e përgjithënjë,
se kurrë nuk do të të ndërroj
me asnjë thesar të gjithësisë…
Të lutem,
më thuaj,
o qytet ëndërr…
a mund ta gjej vallë …
tjetërkund…
si ti një tjetër mrekulli ?!
Vivra
Iniciuesi i takimit, biri i Vlorës Z. Bujar Leskaj i bëri një analizë prurjes letrare dhe cilësore të autores. Kujtoi promovimin e trilogjisë “Vështroni Meduzën”më 2005, kur ishte Ministër i Kulturës, e kam quajtur Zonjën Vranari “Musine Kokalari e Vlorës” kurse trilogjinë “Saga e Vranajve”.Ajo që ka shumë vlerë është ballafaqimi që i bën autorja të vërtetës së hidhur. Nga romani ai udhëtoi bashkë me Ismail Qemalin nëpër vite duke pasqyruar vlerat e diplomatit të shquar, fisnikut të mençur që pas Skënderbeut themeloi shtetin e parë shqiptar. Si Skënderbeu për kohën e vet, edhe Ismail Bej Vlora kanë vlera të pallogaritshme dhe janë të papërsëristshëm. Vilhelmja na e solli të gjallë në këtë 100 vjetor., gjë që nuk e bëri asnjë tjetër: Ndaj kritiku i mirëfilltë Dr. Fatmir Terziu dhe Prof. dr.Eshref Ymeri e kanë quajtur“E munguara në letrat shqipe”
Së fundmi shkrimtarja Vilhelme Vranari Haxhiraj shprehu falenderimet për të pranishmit, iniciues dhe organizatorë, si dhe lumturinë e saj që ky promovim u bë mes studentëve, pasi para së gjithash ajo është mësuese.