nga Abdurahim Ashiku-Athinë/
Një rreth i madh me flamuj e banderola, dy qeveri qark e qark, dy kryeministra me një numër të madh ministrash që ua kalojnë edhe qeverive me qindra milionë (pse jo miliarda) banorë…
Shqip flasin të gjithë në rrënjë të një toke, të një kombi e të një gjuhe…
Një duzinë marrëveshjesh thithin bojën e firmave të të gjithëve.
Njëra prej tyre për “Organizimin e Përbashkët të Mësimit të Gjuhës Shqipe dhe të Kulturës Shqiptare në Diasporë dhe Mërgatë, më tërhoqi vëmendjen dhe dua që të shpreh dilemat e mia.
Së pari më bënë përshtypje fjalët “Diasporë dhe Mërgatë”, mësimi i gjuhës shqipe dhe i kulturës shqiptare.
Mbase e kam gabim por Diasporë të mirëfilltë shqiptare ku gjuha shqipe dhe kultura shqiptare janë “në këmbë” gjen vetëm tek Arbreshët e Italisë. Ata edhge pse kanë kaluar më se pesë shekuj ikje masive dhe vendosje në “çizmen” e gadishullit të Apeninëve, e kanë ruajtur, madje vazhdojnë ta ruajnë gjuhën e të parëve të tyre. Madje shkrimtarë të mëdhenj të tyre dhe të gjithë Kombit Shqiptar si De Rada, Gavril Dara i Riu, Zef Serembe, Jul Variboba dhe të tjerë, kanë shkruar shqip, me një shqipe që të hyn e të mbetet në shpirt.
Flitet në mënyrë folklorike (madje kohët e fundit janë bërë edhe emisione televizive) për shqiptarët e Turqisë, arnautët, për numrin e tyre që citohet (pa dhënë burime) se i kalojnë të pesë milionët.
Nuk po shkruaj për shqiptarët nizamë të Perandorisë Otomane që të shtuar e kryqëzuar me etni të tjera u nuk e di në u ka mbetur në spiralen e ADN-së ndonjë gen i moçëm shqiptar.
Po marr një shembull të vonë, të periudhës 1913-1971, periudhë kur shqiptarët e viseve që mbetën jashtë kufirit të pa precedent të Londrës, u dëbuan me dhunë në Turqi, shqiptarëve nga trevat e Kosovës, Malit të Zi, Medvegjës, Bujanovcit, Maqedonisë dhe Çamërisë.
Nga të dhënat më të afërta që japin botimet e bëra në Jugosllavi del se nga trevat e Kosovës, Malit të Zi, Medvegjës, Bujanovcit dhe Maqedonisë, pas Luftës së Dytë Botërore janë shpërngulur për në Turqi 400.000 shqiptarë (nga të cilët 203.000 vetëm për vitet 1955-1958).
Këta 400 mijë (pa folur për ata që u shpërngulën me dhunë para Luftës së Dytë Botërore) nuk kanë hapur as edhe një shkollë të vetme që fëmijët e tyre ta mbajnë gjallë dhe ta zhvillojnë gjuhën e mëmës dhe të gjyshes, të babait dhe të gjyshit. E kanë lejuar veten të asimilohen plotësisht.
A mundet të mendohet e veprohet që këta njerëz që tash e shumta është të thuhet se “janë me origjinë shqiptare” të shkojnë në shkollë dhe të mësojnë gjuhën e kulturën shqipe?
Për arvanitët në Greqi studiues (hamendësues) flasin e shkruajnë për tre apo edhe katër milionë. Bëhet fjalë për një popullsi shqiptare shekullore, më larg e më gjatë se sa shekulli skënderbegian. Arvanitët ishin shtylla e revolucionit grek që nisi më 25 mars 1821 për pavarësinë e Greqisë nga pushtimi otoman. Emra të përveçëm komandantësh legjendarë arvanitasish i dëgjova të përmenden sot në parakalimin e forcave të armatosura greke në Athinë në Ditën Kombëtare të Greqisë, emra heronjsh “grekë”.
Arvanitët në Greqi janë asimiluar në masë absolute. Gjuhën e gjysh-stërgjyshëve të tyre mund ta gjesh në individë të vjetër jeta e të cilëve është rrotulluar rreth fshatit të tyre malor, kryesisht në familje blegtore që tërë vitin me delet “flasin”.
Kam njohur, intervistuar, kam qenë në stanin e tij të deleve, madje edhe në shtëpinë e tij në një fshat malor, një arvanitas që kur e takova për herë të parë më tha: “Jam njëqind pa tre vjet”. Dhe kur pas shumë takimesh e takova për të fundit herë para se të largohej nga kjo botë bashkë me thesarin e gjuhës së të parëve vitin e kaluar më tha “Jam njëqind edhe katër vjet”.
I kam botuar intervistat me Të në pastërtinë e shqipes së të parëve të tij. Kur një ditë u ngjita në fshatin e tij në Kukurin në male dhe i dhurova librin “Rilindësit e kohës sonë” me intervistën dhe fotografinë me Të, ndjeva dramën dhe tragjedinë e shqipes në shpirtin e tij. Ai, pasi e përkëdheli faqen e librit me duart e një shekullori më tha: “Po unë nuk di të lexoj”. Pashë një rrjedhë loti të nxehtë tek mbushte e kapërcente rrudhat e fytyrës së tij të vrarë nga jeta dhe nga brenga.
Nuk e di në se qeveritë dhe ministritë tona të arsimit në Shqipëri dhe në Kosovë mund të flasin për “Organizimin e Përbashkët të Mësimit të Gjuhës Shqipe dhe të Kulturës Shqiptare në Diasporë…” dhe të arrijnë diçka. Shikuar në realitetin dhe përvojën time në mërgim kjo më duket, e largët në mos utopi.
Diaspora, “fara e shpërndarë shqiptare” në Evropë, Azi, Amerikë, sado që dy shtetet dhe dy ministritë përkatëse të arsimit në Shqipëri dhe në Kosovë të mundohen, nuk mundet dhe nuk do të mundet të futet në hullinë e mësimit të gjuhës shqipe. Ata tashmë janë të asimiluar 99 për qind…
Për Mërgatë Shqiptare mund dhe duhet të flitet, madje të bërtitet që ajo, që fëmijët për të cilët bëhen demonstrata në Greqi për “nënshtetësi greke”, ta mbajnë në gojë gjuhën dhe kulturën shqiptare tash sa janë gjallë gjyshet dhe gjyshërit e tyre.
Është fjala për brezin e ri të mërgimtarëve, brez të pas vitit 1990, në Shqipëri dhe në Kosovë e viset e tjera shqiptare.
Të mendosh për të tashmen e mbajtjes gjallë të gjuhës shqipe në Greqi, Itali, Gjermani, Angli, Francë, Austri, Gadishullin Skandinav…është çështje e ditës, e urgjencës, e të sotmes dhe të ardhmes.
Mërgata shqiptare në Evropë e kalon numrin e një milionë shqiptarëve, mërgimtarë që janë të tubuar, që jetojnë në një pallat, në një lagje, në një qytet apo ishull, që takohen përditë, që pinë kafe e flasin për politikë, që janë të organizuar në shoqata e federata, që zhvillojnë festivale folklorike, që botojnë libra në shqip e që hapin ekspozita, që mbushin rreth 60 për qind të orkestrave të Athinës e Selanikut…
Një vlerë që as është vlerësuar dhe me përjashtim të fushatave elektorale për thithjen e votave me autobusë blu apo rozë, nuk është lakuar.
Është vlerë e jashtëzakonshme atdhetare e mësueseve dhe mësuesve shqiptarë në Greqi, Rilindës të Kohës Sonë, që kanë gjetur guximin dhe trimërinë që edhe në një vend ku gjuha shqipe ka qenë në prushin e djegies, të hapin shkolla (siç i quajnë, kurse siç janë në të vërtetë) nga Veriu në Jug të Greqisë, nga Stereja në ishuj të Jonit e të Egjeut. Nuk janë pak por mbi 60 mësues me histori mësimi të gjuhës shqipe që nis më 7 mars 2001 në Selanik për të vazhduar në Athinë, Korinth, Patra…e deri në ishullin e Tinosit dhe të Sirosit ku një mësuese me atdhetarizëm të çuditshëm kalon detin dhe u mëson fëmijëve të dy ishujve të shkruajnë, lexojnë e këndojnë shqip.
Ka një histori të shkruar për mësueset shqiptarë në Greqi përmbledhur në tre libra dhe në dhjetëra shkrime gazetash në gjuhën shqipe. Ka një prezantim dinjitoz të mësuesve shqiptarë në Greqi në tetë seminare (nga dhjetë të tillë) organizuar nga ministritë e arsimit të Kosovës dhe Shqipërisë në Kosovë, Shqipëri, Maqedoni dhe Mal të Zi.
Kosova ka përvojë për mësimin e gjuhës shqipe në Mërgatë. Ka krijuar një legjislacion për këtë, një “Udhëzim administrativ për shkollat e mësimit plotësues në gjuhën amtare në diasporë” me 22 nene në përgjegjësi për mësimin e gjuhës shqipe. Kosova ka dy ministri, Ministrinë e Arsimit dhe të Teknologjisë” dhe “Ministrinë e Diasporës” që merren me mërgatën kosovare në Evropë e në botë të cilat kujdesen që edhe në shkollat e “rrethit polar” librat të shkojnë drejt e në dorën e fëmijëve në klasë.
Duhej mësuar gjatë këtyre 7 viteve Kosovë të Pavarur dhe duhej thithur kjo përvojë.
Duhej gjetur forma që mësuesit shqiptarë në Greqi të trajtoheshin moralisht dhe materialisht.
Mund të them se kjo ka qenë dhe është larg vëmendjes së shtetit e në veçanti të ministrisë së arsimit, asaj blu dhe kësaj rozë.
Me përjashtim të abetareve (për të cilët mburret Ministria) rruga e të cilave ka përshkuar vijën Ministri e Arsimit-Ministri e Punëve të Jashtme për tu ndaluar në Ambasadën Shqiptare në Athinë apo Konsullatat Shqiptare në Janinë e Selanik nuk mund të flitet për ndihmë për mësuesit dhe nxënësit në Greqi.
Madje për ta, për mësuesit shqiptarë që udhëtuan nga skajet e Greqisë në Ulqin të Malit të Zi në seminarin e vitit 2013 Ministria e Arsimit dhe e Sporteve nuk u pagoi as biletat e udhëtimi (!)
***
Ditën e nënshkrimit të “Marrëveshjes së bashkëpunimit për Organizimin e Përbashkët të Mësimit të Gjuhës Shqipe dhe të Kulturës Shqiptare në Diasporë dhe Mërgatë” i ndoqa ministrat Bajrami dhe Nikolla në një bashkëbisedë në ekranin e vogël të emisionit “Shqip”. Nuk pashë dritë në “tunelin” e mësimit të gjuhës shqipe nga fëmijët e mërgimtarëve. Marrëveshjes i mungon mbështetja financiare e shtetit shqiptar, pagesa e mësuesve për mësimin që bëjnë, vlerësimi i tyre me të njëjtën masë si të gjithë mësuesit shqiptarë në Shqipëri, një ligj kuvendar si detyrim nga kushtetuta, nga neni 8 i saj ku thuhet se…”Republika e Shqipërisë u siguron ndihmë shtetasve shqiptarë që jetojnë e punojnë jashtë shtetit për të ruajtur e zhvilluar lidhjet me trashëgiminë kulturore kombëtare”
Një ligj me faturë financiare pas dhe jo me fjalë që fluturojnë pa bërë vend askund.
Abdurahim Ashiku
Athinë, 25 mars 2015