Sokol Paja/

Gazeta “Dielli” si Organi Zyrtar i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA mori rrugën për në çdo cep e në çdo skaj të mërgatës shqiptare që jeton e vepron në Amerikë dhe Kanada. “Dielli” special i Pavarësisë dhe Flamurit Kombëtar u nis për në vatrat Kuq e Zi, aty ku flitet shqip, mësohet shqip, këndohet shqip dhe gëzohet shqip.Ky është numri im i parë i Diellit special si Kryeditor i gazetës me rastin e festave të Nëntorit.U shpreh vlerësim të posaçëm, falenderim të përzemërt dhe mirënjohje të veçantë të gjithë bashkëpunëtorëve të këtij numri të jashtëzakonshëm: Akademik Beqir Meta, Prof. Dr. Romeo Gurakuqi, Prof. Dr. Musa Ahmeti, Prof. Dr. Ardian Ndreca, Prof. As. Dr. Bernard Zotaj(Mjeshtër i Madh), Prof. As. Dr. Jonela Spaho, Prof. As. Dr. Rudina Mita, Dr. Paulin Marku, Dr. Naim Musliu, Dr. Besim Muhadri, Dalip Greca, Eugjen Merlika, Rafael Floqi, Zef Ujkaj, Ndue Bacaj, e pena të tjera të spikatura në Diasporë. Gazeta po rritet çdo ditë falë mbështetjes e vëmëndjes suaj. Bashkëpunimi i Diellit me botën akademike shqiptare e ka kthyer gazetën në një qendër të fuqishme të mendimit kritik, atdhedashurie, informimi, edukimi, shkencor dhe informativ.Jam i privilegjuar që bashkëpunojnë me “Diellin” mendjet më të mprehta, penat më të shkëlqyera dhe më të arrira të botës shqiptare që nga “Zëri i Amerikës”, mediat prestigjioze në Tiranë e Prishtinë, Akademikë, kërkues shkencorë në Fakultete dhe Njësi Kërkimi, analistë e kritikë letrarë, përkthyes, poetë, historianë, diplomatë, personalitete të shkencës, ekspertë të ekonomisë, turizmit, arkivistikës dhe kibernetikës, veprimtarë, humanistë e patriotë që na bëjnë të ndihemi krenarë nga sukseset dhe veprat e mira.Gazeta “Dielli” ka në fokus komunitetin shqiptar në Amerikë, Kanada e kudo ku jetojnë e punojnë shqiptarë që me suksesin e tyre lartësojnë e krenojnë kombin tonë. Gazeta “Dielli” ka në themel historinë, kulturën, gjuhësinë, albanologjinë, arkeologjinë, median, shkencat politike, marrëdhëniet ndërkombëtare, data, ngjarje dhe figura të shquara të kombit shqiptar. Qëllimi i gazetës është informimi i saktë, promovimi i talenteve dhe personaliteteve të botës shqiptare në mërgatë, promovimi i suksesit dhe thithja e mendimit intelektual në gazetën Dielli, ruajtja e gjuhës, kulturës, traditës dhe identitetit kombëtar shqiptar në mërgatën e Amerikës dhe Kanadasë, gjithashtu të jetë si një urë lidhëse mes shqiptarëve të mërguar dhe Atdheut mëmë Shqipërisë, Kosovës dhe viseve shqipfolëse.Faleminderit dhe mirënjohje për të gjithë ju që mbështesni gazetën më të vjetër të botës shqiptare, gazetën “Dielli” që nga 15 Shkurti i vitit 1909. GËZUAR 109 VJETORIN E PAVARËSISË SË SHQIPËRISË DHE FESTËN E FLAMURIT KOMBËTAR

Valbona Toçi nga “Shkolla Shqipe Bolonja” në Itali rrëfen për “Diellin” e Vatrës në New York historinë e themelimit të shkollës, organizimin e mësimit shqip në Bolonja, bashkëpunimin prindër-nxënës, ndikimin e pandemisë në mësimin shqip, dhe sfidën për të ruajtur gjuhën, traditën dhe kulturën kombëtare shqiptare në Itali. Me Valbona Toçin bisedoi Editori i Diellit Sokol PAJA.

SHKOLLA E GJUHËS SHQIPE NË BOLONJA TË ITALISË

Historia dhe lindja e Shkollës se gjuhës Shqipe në Bolonja të Italisë i ka fillimet në vitin 2019. Lënda “Gjuha Shqipe” si fillim dhe shkolla filloi me një numër të reduktuar nxënësish dhe me një tekst libri të blerë privatisht në Shqipëri në verën e vitit 2018. Sigurisht dihen vështirësitë për hapjen e një shkolle të gjuhës mëmë në vend të huaj s’është aspak e lehtë pasi nuk ke mbështetje nga vendi jot dhe s’mund të presim nga shteti ku ne kërkojmë mëkëmbjen e gjuhës tonë të ëmbël. Personalisht ideja e hapjes së një klase të gjuhës shqipe ishte pasi punoj si ndërmjetëse me fëmijë jo të shoqëruar nga prindërit në Itali, si ndihmëse e gjuhës Italiane. Më lindi ideja “Po fëmijët tanë përse mos të mësojnë gjuhën Shqipe”? u interesova për te bashkëpunuar me presidenten e “lidhjes se Mësuesve ne Itali ” zonjën Ariana Kosova dhe vet presidentja me regjistroi në database të Lidhjes se mësuesve. Pastaj bëra të mundur përdorimin e zyrës së ndërmarrjes ku unë punoj si ndihmëse e plotësimit të dokumenteve të ndermarrjeve shqiptare me banim ne Bolonja dhe pronari i ndërmarrjes na dha mundësinë që mësimin ta zhvillonim në prezencë një herë në javë, çdo të shtunë nga ora 15.00 deri në orën 17.00 dhe përdorimin e mjeteve teknologjikë të zyrës ishte një ndihmë e madhe për ne.

VËSHTIRËSITË E SHKOLLËS SHQIPE GJATË PANDEMISË

Siç e kemi të qartë të gjithë për motivin e pandemisë mësimi u ndërpre në shkurt të vitit 2020. Në tetor të vitit 2020 rifilloi mësimi duke u regjistruar me shumë se 13 fëmijë, falë angazhimeve tona numri i fëmijëve u shtua, pra një rol të rëndësishëm luajtën prindërit dhe fëmijët dhe kjo na bëri të ndjehemi më pozitivë dhe më të kënaqur pasi ndoshta kishim gjetur çelësin e duhur meqë ishin prindërit që ishin të interesuar dhe kërkonin vetë ata regjistrimin e fëmijëve për ndjekjen e mësimit shqip. Menjëherë pas dorëzimit të librave mësimi filloi në modelin online megjithatë viti 2020-2021 edhe pse në kushte të vështira ishte një vit shumë frytdhënës duke marrë parasysh rrethanat e ambientit mësimi në prezencë nuk ishte i mundur por rritja e interesit të prindërve dhe fëmijëve ishte ndoshta për ne një shtytje, një realizim i arritur i objektivit të shkollës tonë në vazhdim, që të arrijmë një sukses ne të gjithë se bashku për vazhdimin e ruajtje së gjuhës shqipe në Diasporë. Duke ditur që prindi ka rolin më të rëndësishëm në këtë proçes. Është ai i cili duhet t’ia ushqejë fëmijës dashurinë për rrënjët nga vijnë, t’i flasë në shqip, t’i japë kohë fëmijës që të dëgjojë, të mësojë dhe të flasë shqip kur ata janë gati. Pra, mbill sot, korr mot. Vetëm atëherë nxënësi është i përgjegjshëm dhe ka dëshirë të mësojë më tepër gjuhën shqipe. Gjithashtu ne si shkollë na u mundësua dhurimi i teksteve dy gjuhëshe Shqip-Italisht të mësimit për dy nivelet 1 -2 pasi mosha e fëmijëve vijon nga 6 – 14 vjeç.

NDIHMA E MEDIAS DHE TEKNOLOGJISË

Po të njëjtin vit shkollor me ndihmën e Zonjës Iris Gjinovci, dhe lidhjes se mësuesve u bë i mundur një program mësimor shumë tërheqës, me një përmbledhje nga lëndë të ndryshme siç është historia, gjuha, leximi, gjeografia, muzika etj, dhe shumë ndihmës në shpjegimin e argumenteve dhe një gërshetim në lidhje me tekstet që ne kemi në dispozicion duke e bërë më të këndshme dhe më tërheqëse orën e mësimit. Sigurisht në organizmin e shkollës unë nuk kam punuar asnjëherë vetëm pasi kam pasur ndihma edhe nga dy pjesëmarrës të tjerë në mënyrë vullnetare të cilët janë Geraldina Topalli që ka mbaruar gjuhët e huaja në Shqipëri, e cila më mbështet gjatë gjithë orëve të mësimit qofte onlinë apo në prezencë. Ndërsa Artur Toci me ndihmën e regjistrimeve, formimin e linkut e gjatë përgatitjeve të koncerteve që së bashku me nxënësit dhe ndihmën e prindërve kemi prezantuar përgjatë këtyre dy viteve. Do të veçoja dy prezantimet në TV Shqiptarë falë gazetarit Artur Bejzade i cili i kushton një rëndësi të madhe mësimdhënies dhe ruajtjes së gjuhës shqipe në Diasporë si dhe në seminarin e datës 7 nëntor ku falënderojmë për mirënjohjen e punën kryetaren e lidhjes se mësuesve që këtë vit zgjodhi “Shkolla e gjuhës Shqipe të Bolonjës” në prezantimin e seminarit ku ishin të ftuar autoritete e Komunës së Bolonjës e ftuar nga shkolla jonë dhe na nderuan me pjesëmarrjen e tyre për të njohur komunitetin shqiptar. Në qytetin e Bolonjas banojnë mbi 8 mijë banorë me origjinë nga Shqipëria, një pakicë nga Kosova dhe Maqedonia. Në pjesëmarrjen e konferencës sigurisht nuk mungonin dhe personalitete të ambasadave shqiptare dhe të Kosovës si dhe mësues nga Rajoni Emilia Romagna pa harruar dhe prezencën e prindërve dhe mbi 20 fëmijë që me theksin dy gjuhësh duke marrë parasysh vështirësitë e shqiptimit të bashkëtingëlloreve apo theksin e ngjashmërisë të disa shkronjave siç është Z me S në gjuhen Italiane. Nxënësit shkëlqyen dhe recituan, kërcyen, kënduan duke përcjellë emocione të paharrueshme dhe na bënë të ndjehemi krenar ku e gjithë salla i shoqëroi me duartokitje që s’kishin të mbaruar.

GJUHA ËSHTË IDENTITETI I NJË KOMBI

Neve si brezi i parë i emigrimit nëse nuk vendosim rrënjët dhe bazat tek fëmijët tanë, pra brezi i dytë është humbja e një populli, humbje identiteti, humbja e një Kombi dhe kjo s’duhet të ndodhë, duhet të kontribuojmë, të motivojmë fëmijët që ata të flasin shqip, duhet të mbjellim sot që të korrim nesër, pra e ardhmja e një kombi janë këta fëmijë të apasionuar dhe përkushtuar pas mësimit shqip . Ne emigrantët e 30 viteve deri diku e kemi mohuar identitetin tonë për tu integruar në vendin që na dha mundësinë e punësimit, “mohim jo me zemër dhe i përhershëm por i përkohshëm” jo sepse nuk duam të jemi Shqiptar, por nevoja e gjuhës së dytë, mënyra e integrimit në shtetin fqinje e motive të tjera na detyronin të neglizhonim identitetin. Pra duhet që ne të vendosim “themelet“ dhe gurë – gurë bëhet mur“ bëhet mure, që në të ardhmen fëmijët tanë ose brezi i dytë siç mundet të quhen, do të jenë Identiteti i një kombi, të jenë kureshtarë që të kërkojnë rrënjët e tyre e pse jo mbase dhe të kthehen e të punojnë të investojnë për vendin tonë që në pamundësi prindërit e tyre kanë braktisur. Kudo që ndodhemi në emigrim një rëndësi të veçante është bashkëpunimi mes emigranteve dhe ne si shkollë kemi një bashkëpunim shumë të mirë me prindërit e nxënësve pasi njihemi nga afër; tashmë për disa prindër është viti i tretë i mësimit, dhe në çdo koncerte që kemi realizuar ishte mbështetja dinjitarë e këtyre prindërve pa llogaritur kohën apo distancën nga një qytet në tjetrin siç ishte vitin e kaluar me festen e një qershorit në bashkëpunim me mësuesen e qytetit të Ferrarës me të cilën bashkëpunuam dhe realizuam koncertin e mbylljes së vitit shkollor duke festuar 1 Qershorin të gjithë së bashku.

SHKOLLA SHQIPE DHE BINJAKËZIMI ME SHQIPËRINË, KOSOVËN DHE MAQEDONINË

Por kjo është pak në krahasim me çfarë kemi dëshirë të realizojmë; kemi dëshire që me nxënësit të bëjmë një binjakëzim në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni të paktën për një javë duke ndjekur nga afër ndonjë orë mësimi në ndonjë shkollë apo duke vizituar ABC në Korçë, Manastirin, Prishtinën, Tiranën etj. Sigurisht për të arritur këtë objektiv duhet një Buxhet që ne si shkollë nuk e kemi në dispozicion. Por mos harrojmë sepse të tilla mundësi janë një shtytje me optimiste për nxënësit duke e pasur një shpresë, një motivim PëR Të ARDHMEN…”të japish mësim nxënësve nuk do të thotë të mbushesh një shishe me ujë, por të ndihmosh ata që të rriten si një lule duke e vaditur çdo ditë”. Një nga nxënësit e klasës nuk ka qenë asnjëherë në Kosovë, pra në vendlindjen e prindërve, dhe do të ishte me të vërtet një mrekulli, siç me tha babai i saj, që ta dërgojë të bijën Kosovë që të njohë të afërmit e saj por s’kemi mundësi.Mbështetja e institucioneve është mënyra më frytdhënëse le të themi modeli kyç jo vetëm për bashkëpunimin por edhe në mbështetjen ekonomike, trajnimin e mësuesve me teknologjitë dhe përdorimin e tyre. Çdo mësueses duhet ti ishte bërë e mundur një kurs për përdorimin e teknologjive të reja duke ecur me hapat e kohës sepse edhe edukimi ndryshon me kohën. Dikur mjaftonte një laps, një libër dhe një fletore por tashmë nuk është i njëjti mjet që mundet të japë rezultatin e duhur për të arritur suksesin e kërkuar. Unë personalisht pata fatin që nga universiteti që vazhdoj më mundësuan ndjekjen e kursit për përdorimin e Google Meet, Zoom, azhurnimin e kalendarit duke regjistruar ditarin e ditës etj. Kjo metodë që unë përdor në praktikën me shoqërinë “SAVE THE CHILDREN” më shërben si një pasuri edhe për zhvillimin e mësimit të gjuhës sonë amtare. Me sakrifica dhe me energji të pashterrshme, ky është viti i tretë që me përpjekjet tona unë së bashku me dy ndihmësit në shkollën tonë vazhdojmë të japim kontributin vullnetar në shërbim të komunitetit shqiptar në zhvillimin dhe ruajtjen e gjuhës amtare pasi në Bolonja është e vetmja shkollë e gjuhës shqipe.

BASHKËPUNIM INSTITUCIONAL PËR FORCIMIN E MËSIMIT SHQIP

Duhet akoma shumë punë pasi kërkesat e interesimit të gjuhës janë në rritje dhe kjo shihet qartë nga interesi i prindërve për të regjistruar fëmijët në shkollë. Në të ardhmen neve kërkojmë bashkëpunim me institucione përkatese për zhvillimin e mësimit në ambiente shkollore me një klasë dinjitoze, shpresojmë që shumë shpejt do ta realizojmë kërkesën e bërë nëpër shollat e Bolonjës që gjuha jonë të njihet në CV shkollore duke njohur dhe vlerësuar punën tonë, me ndonjë program bashkëpunimi mes institucioneve Shqipëri-Itali-Kosovë dhe duke bërë thirrje prindërve me banim në qytetin e bolonjës dhe në periferi që të gjithë së bashku të kontribuojmë “Për të njohur kulturën, historinë dhe vlerat e Shqipërisë si dhe të mos shuhet interesi por duhet t’ia përcjellim gjuhën amtare të trashëguar brez pas brezi, fëmijëve tanë. Gjuha, kultura, identiteti ynë janë ata që bashkojnë origjinën, gjakun tone jashtë atdheut. Nuk janë vetëm thirrjet që duhet të ngrejë zërin por edhe një falenderim special për juve dhe gazetën tuaj për përkushtimin, kohën dhe rëndësinë që i kushtoni jo vetëm popullatës shqiptare në Amerikë që gjeje rastin ta përshëndes përzemërsisht por të gjithë popullin me origjinë shqiptare kudo që ndodhen në diasporë. “Gjaku s’bëhet ujë”, meqë jemi në pragun e festave të nëntorit ju uroj të gjithë kombit Shqiptar pa përjashtim gegë e toskë malësi jalli, jemi një komb: Gëzuar festat e Nëntorit.

VALBONA TOÇI NË SHËRBIM TË FËMIJËVE

Valbona Toçi ka lindur në Dibër, në 1998 u regjistrua në universitetin Aleksandër Xhuvani në Elbasan në degën cikli i ulet. Në vitin 2011 u diplomua në Ekonomin aziendale dhe filloi punë në një zyrë të përberë nga profesionistë të ndryshëm që punonin me ndërmarrjet shqiptare. Në vitin 2015 mbaroi disa prej kurseve që kishin një kohëzgjatje prej 2/3 vitesh. Vazhdonte të punonte me komunitetin Shqiptar nga Shqipëria e Kosova, dhe Maqedonia. Më pas në vitin 2019 filloi të punojë me fëmijë shqiptarë, e maqedonas jo të shoqëruar nga prindërit për ti integruar në shkolle dhe duke i ndihmuar me detyrat, si dhe vendosje në kurse kualifikimi. Po në vitin 2019 filloi Universitetin për Edukatore dhe Formatore ku ende vazhdon studimet. Ndërsa ne vitin 2020 mbaroi kursin si ndërmjetëse e gjuhës me nxënësit duke u specializuar me moshat shkollore nga 6-18 vjeçare. Vazhdon të punojë me fëmijët e shkollës fillore dhe tetëvjeçare me shoqërinë “Save The Children” dhe si ndërmjetëse e gjuhës Itali/shqiptare në shërbimin social e sanitare.