Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

STIGMA SI FAKTOR PENGUES NË KËRKIMIN E NDIHMËS DHE PËRMIRËSIMIN E SHËNDETIT MENDORË

by

Elvis Popaj, psikolog klinik/psikoterapist pranë Qendrës Shqiptare të Psikoterapisë Konjitiv – Bihejviorale, analizon për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, çështjet e shëndetit mendor në shoqëri si dhe menaxhimin, reduktimin e simptomave dhe përmirësimin e shëndetit mendor te personat e prekur. Me Elvis Popajn bashkëbisedoi gazetari Sokol PAJA.

ÇËSHTJET E SHËNDETIT MENDOR NËNVLERËSOHEN DHE PËRÇMOHEN NGA SHOQËRIA 

Fjala ‘stigmë’ rrjedh nga latinishtja ‘stigmat’ që e përkthyer në shqip do të thotë ‘shenjë’. Termi stigmë përdoret për të përshkruar një fenomen i cili gjykohet negativisht nga shoqëria dhe ndaj të cilit ka shumë paragjykime. Historikisht, çështjet e shëndetit mendorë janë trajtuar nga shoqëria në një mënyrë nënvlerësuese dhe përçmuese – si një ‘shenjë e turpshme’ që personat me çrregullime mendore mbartin. Edhe pse ankthi, gjendjet depresive, varësitë, psikozat, çrregullimet e të ngrënit etj, janë fenomene shumë të zakonshme, sërish është mjaft e vështirë të flitet hapur për to për shkak të stigmës që i rrethon ato. Për të kuptuar sesi lind dhe mbartet stigma në lidhje me çështjet e shëndetit mendorë duhet të shkojmë më herët, qëkur fëmijëve iu transmetohet që të ndjerit e frikës, ankthit, trishtimit apo cdo lloj emocioni tjetër të pakëndshëm, nuk është asgjë tjetër veçsë dobësi, turp apo pazotësi. Nëse fëmija shfaq frikë apo ankth, etiketohet si ‘frikacak’; nëse trishtohet është ‘qarraman’; nëse zemërohet është ‘i prapë’. Në këtë mënyrë, ne rritemi me mesazhin e gabuar që emocione të caktuara janë të papranueshme nga ambjenti përreth dhe si rrjedhim duhet ti fshehim, të mos i ekspozojmë apo ti mohojmë në mënyrë që të ndihemi më të sigurt dhe më të pranuar. Në fakt gjithsecili prej këtyre emocioneve ka një funksion të caktuar: fëmija është i frikësuar sepse ka dicka që e frikëson në ambjentin përreth, është i trishtuar sepse i mungon dikush apo dicka, është i zemëruar sepse nuk po i plotësohet një nevojë e caktuar legjitime. Dhe kur ndodh që këto emocione të intensifikohen më vonë si çrregullime të mirëfillta të ankthit apo depresionit bëjmë cmos që ti maskojmë në mënyrë që të mbrohemi nga gjykimi stigmatizues i të tjerëve apo/dhe i vetes. Në këtë mënyrë personat që përballen me çrregullime të shëndetit mendorë duhet të vuajnë vështirësi të dyfishta: nga njëra ata duhet të menaxhojnë vuajtjen e lidhur me çrregullimin mendorë që po përjetojnë dhe nga ana tjetër duhet të maskojnë këtë vuajtje për të mos u përballur me gjykimin stigmatizues të ambjentit përreth. Në momente të caktuara stigma brendësohet duke u kthyer në një rreth vicioz vetgjykues – në këtë mënyrë gjykimi stigmatizues ‘pse je kështu’, ‘pse ndihesh kështu’, ‘pse nuk bëhesh i fortë dhe ta kalosh këtë gjë’ kthehet në gjykime vetstigmatizuese të tipit ‘pse jam kështu’, ‘pse jam kaq i dobët sa të mos kem kontroll mbi ankthin tim’ duke e përkeqësuar ndjeshëm vuajtjen psikologjike.  

ALARMI I OBSH, 1 NË 4 PERSONA KALOJNË PROBLEME TË SHËNDETIT MENDOR 

E pra, çështjet e shëndetit mendorë janë aq të zakonshme sa sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, 1 në 4 persona në botë përjetojnë në një moment të jetës së tyre probleme të shëndetit mendorë. Kjo shifër pritet të jetë akoma më e lartë duke qënë se stigma, nuk i lejon shpesh individët të raportojnë çështjet e shëndetit mendorë hapur nëpër studime të ndryshme epidemiologjike. Një në katër veta do të thotë që në familjet tona, të paktën një prej nesh vuan çështje të shëndetit mendorë për të cilat në shumicën e rasteve nuk merr ndihmën e nevojshme. Studime të tjera pohojnë se rreth gjysma e Amerikanëve (46%) në një moment të jetës së tyre përballen me një vështirësi të shëndetit mendorë, qofshin këto çregullime të ankthit, çregullime të humorit, varësi nga substancat apo çregullime të tjera (Kessler et al, 2005). Pra një në dy persona në Amerikë përjetojnë në një moment të jetës së tyre probleme të lidhura me shëndetin mendorë.

PSE ËSHTË E VËSHTIRË TË FLITET PËR SHËNDETIN MENDOR 

Natyrshëm lind pyetja: përderisa çregullimet e shëndetit mendor janë kaq të zakonshme, përse është kaq e vështirë të flitet hapur për to dhe të kërkohet ndihmë kur po përballemi me to? Për t’ju përgjigjur kësaj pyetje duhet ti rikthehemi sërish asaj çfarë po diskutonim në fillim: se si shfaqja e emocioneve të caktuara si frika, ankthi, trishtimi interpretohet si dobësi në shumë kultura përfshirë edhe kulturën tonë. Nëse ju referohemi statistikave të mësipërme problemet e shëndetit mendorë janë po aq në mos më të zakonshme se shumë nga sëmundjet fizike që na prekin gjatë ciklit të jetës sonë. Por nga ana tjetër për shumë prej nesh është e lehtë të themi që vuajmë nga gastriti por jo edhe aq e lehtë kur duhet të flasim për ankthin që përjetojmë, është e lehtë të ankohemi për dhimbjet e mëdha të migrenës por jo të flasim për ndjenjat e thella të pavlefshmërisë që vijnë bashkë me depresionin, është e lehtë të qahemi për dhimbje të ndryshme fizike që përjetojmë por jo të flasim për stresin kronik të pranishëm në jetën tonë. 

PËRMIRËSIMI DHE TRAJTIMI I PROBLEMEVE TË SHËNDETIT MENDOR 

Po, a përmirësohen problemet e shëndetit mendor dhe a ka mënyra për ti trajtuar ato? Fatkeqësisht stigma pengon shumë njerëz që të marrin ndihmën e duhur dhe aq të nevojshme kur përballen me çështjet e shëndetit mendor. Sot ekzistojnë shumë disiplina të ndryshme shkencore që ndihmojnë në menaxhimin, reduktimin e simptomave dhe përmirësimin e ndjeshëm të problemeve të lidhura me shëndetin mendorë. Pa u ndalur shumë gjatë tek përshkrimi i gjithsecilës – psikoterapia, medikamentet, ushtrimet fizike, meditimi, yoga etj – janë studjuar gjërësisht dhe vlerësuar si efektive në përmirësimin e shumë prej problemeve të shëndetit mendorë. Psikoterapia, për shembull është një mjet mjaft efektiv jo vetëm në reduktimin e vuajtjes që rrjedh nga prania e çrregullimit mendorë por gjithashtu një mekanizëm efikas që ndikon në rritjen e cilësisë së jetës, rritjen personale, përmirësimin e marrëdhënieve dhe orientimin drejt një jetë më të kuptimshme dhe më të plotë.    

SHQIPËRIA NË BETEJËN NDAJ COVID-19. KU ËSHTË GABUAR?

by

Leonard Solis, si ish-Ministër i Shëndetësisë në Shqipëri dhe tashmë Drejtor mjekësor i “International Hospital- Amerikan Group” në Tiranë, rrëfen Shqipërinë në luftën ndaj Covid-19. Si mjek z.Solis analizon ku çaloi sistemi shëndetësor shqiptar, dhe pritshmëritë për të ardhmen. Z. Solis rrëfen ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, urdhërat dhe masat disproporcionale të qeverisë, rimëkëmbja e ekonomisë etj, intervistë dhënë gazetarit Sokol PAJA.

NGA TËRMETI TE PANDEMIA COVID-19

Fillimi i pandemisë e gjeti Shqipërinë në një situatë të vështirë ekonomike e psikologjike, menjëherë pas dy tërmeteve të fuqishme 5,8 dhe 6.4 ballë Richter në zonën më të populluar të saj. Dëmet ekonomike ishin të pallogaritshme jo vetëm në humbje njerëzore, por dhe direkt mbi ekonomitë e vogla dhe shumë familje të varfra që humbën gjithçka.  Tërmeti është një shkundje në nivel kapilar edhe për shtete me ekonomi shumë të zhvilluar e jo më në një Shqipëri me një ekonomi të dobët, fragile e me një fond rezervë për rastet e fatkeqësive natyrore qesharak. Tërmeti dhe Epidemia gjunjëzojnë edhe shtetet më të fuqishme. Epidemia bëhet edhe më e vështirë për ta trajtuar kur është në situatë pandemie. Dallimi qëndron në mungesën totale të solidaritetit në raste Pandemie. Seicili merr masa për vendin e vet dhe askush nuk të ndihmon në raste Pandemie. Ashtu si edhe ndodhi me të gjithë Europën. Vendimi i parë në Pandemi që morën Parlamentet dhe Qeveritë e çdo shteti, ishte ndalimi i çdo lloj eksporti të materialeve mjekësore dhe aparaturave. 

SI REAGOI QEVERIA NDAJ COVID-19

Mendoj se situata dramatike në Kinë u vlerësua si duhet e në kohën e duhur nga autoritetet Shqiptare duke ndezur kambanat e alarmit. Marrja e masave dhe vlerësimi i situatës në rastet e pandemisë në kohën e duhur është tepër e rëndësishme dhe jetëshpëtuese. Edhe disa ditë të fillosh më herët, shpëtohen shumë jetë njerëzish. Ngritja e task-forcës në kohën e duhur, ekspertiza shkencore e Institutit të Shëndetit Publik që ka një experiencë pozitive me epidemitë që ka kaluar vendi ynë në këto vite, bëri një vlerësim e marrje të masave adekuate. Në vendet e Evropës Qëndrore e Lindore për shumë arsye komplekse, vala e parë e Pandemisë kaloi shumë më lehte dhe me dëme minimale në jetë njerëzore edhe falë masave të gjithanshme të izolimit fizik, mbylljes së shkollave, ndalimit të grumbullimeve publike, mitingjet e të gjithë paketës që OBSH udhëzoi. Për herë të parë vendet e Evropës Lindore dhanë një shëmbull poźitiv e rezultativ. Çdokush e di që epidemitë nuk trajtohen vetëm me spitale. Ajo është hallka e fundit e përballimit. Kaskada e masave që synon të ulë kurbën dhe të ulë fluksin që vjen në njësinë e kohës drejt spitaleve është kyçi i suksesit për të kursyer jetët njerëzore. Shumë shtete të Evropës Lindore e Qëndrore duke njohur fraxhilitetin dhe vulnerabilitetin e sistemeve të tyre shëndetësore në përgjithesi, por edhe te Shtretërve të Reanimacionit në veçanti për trajtimin e rasteve me pamjaftueshmëri respiratore, i shtrenguan masat e izolimit, karantinimit, ndalimit të fluturimeve me vendet e vatrave të nxehta si Kina e më vonë Italia me masa shumë të forta e të ashpra se vendet Europiano perëndimore që kishin besim më tepër tek strukturat e veta. Për Shqipërinë shpalosja e frikshme e situatës në Lombardi dhe sidomos amplifikimi nga media ishte një sinjal shumë domethënës që Pandemia,  nuk ishte më Kineze por kishte marrë pasaportën Evropiane. Shkurt, nga ana e izolimit dhe uljes së mundësisë së transmetimit para dhe pas shfaqjes të pacientit zero mund të themi se qeveria veproi me korrektesë e ashpërsi maksimale. Jeta mbi gjithçka. Po ashtu dhe zbrazja e Spitalit Infektiv dhe më vonë i Sanatoriumit duke u adoptuar si spital Covid ishin masa adekuate dhe në kohën e duhur. Fatmirësisht e fituam një betejë, një fitore delikate, jo permanente e në një terren rrëshqitës por  mbase atë më të rëndësishmen me Covid 19. Tashmë kemi kaluar nga strategjia “ Qëndro në Shtëpi” në situatën aktuale : “ Qëndro alert”.

KU U GABUA? ÇFARË DUHET TË ISHTE BËRË NDRYSHE?

Paqartësia, gabimet, deklaratat katërcipërisht kontradiktore të kryera nga shumë lidera Botërorë ishin tipari i kësaj faze të Pandemisë. Qeverisë shqiptare mendoj që i mungoi zhdërvjelltësia e shkathtësia për tu përshtatur më shpejt me situatat e paqëndrueshme. Masat ishin “clockëise” por shpejtësia, testimet jo në shkallë të gjerë, pamundësia e njerëzve të dyshuar për të kryer testimin e konsultën, mosaktivizimi i mjekëve të familjes bëri që të dhënat mbi ecurinë e sëmundjes, shkallën e përhapjes dhe izolimin në vatër e gjurmimin ta kishim me mangësi. Po ashtu dhe shumë pacientë me temperaturë e sëmundje të tjera infektive ngelën pa marrë shërbimin për shkak të frikës të personelit ose mungesës së strukturave jo covide. Komplikacionet nga sëmundjet e tjera u shtuan shumë dhe rastet kirurgjikale të paraqitura në spitalet tona të traskuruar. Grafiku i incidencës e prevalencës, tendenca e përhapjes, edhe për shkak të spontanitetit e moskryrjes në shkallë të gjerë të testimit nuk ishte domethënës e orientues. Grafiku i ulje-ngritjeve të rasteve covid pozitiv nuk shpjegon saktë tendencën e shpërndarjes dhe intensitetin e covid për shkak të numrit të pamjaftueshëm të testimeve. Problem më i rëndë për vendin tonë është rrënimi i individëve, ekonomive të vogla e të mesme për shkak të masave të imponuara. Te ashtuquajturat SME ( small & medium enterprises) që mbajnë gjallë ekonominë, pra, edhe bizneset fragile individuale a familjare, hoteleritë, turizmi, fasoneritë kanë pësuar një nockdoën dhe gati pa asistencë. Shteti është treguar tepër inaktiv për të asistuar dhe e gjitha bie në shpatullat e bizneseve. 

QEVERIA, URDHRA NON SENSE DHE MASA DISPROPORCIONALE

OBSH orienton që pa një paketë shoqëruese masash kompensuese ekonomike në kohë të shpejtë, do çedojë shpejt a vonë dhe strategjia e imponimit për izolimin social apo distancimin. Shpesh qeveria ka dhënë urdhra nonsense apo marrë masa disproporcionale. Shpesh të egzagjeruara e shumë herë të neglizhuara fare. Ky është dhe problemi më i madh deri tani. Për të krijuar një ide të pasojave shëndetësore në Shqipëri: Shqipëria ka rreth 21 000 vdekje në një vit të zakonshëm. Pjesën më të madhe rreth 14000 e përbëjnë sëmundjet kardiovaskulare.  Rreth 5-6000 vdekjet vijnë nga sëmundjet kanceroze. Mosha është gjithmonë faktor rreziku dhe kjo sëmundje dukej si e projektuar për moshën e tretë. Pra i bie që në ditë në Shqipëri vdesin rreth 60 persona jashtë pandemisë. Rreth 1800- 2000 vdekje në muaj. Për këta pesë muaj nga Covid 19 , ne kemi rreth 1000 të sëmurë dhe rreth 30 vdekje. Ky është tregues i suksesit të menaxhimit të pandemisë krahas shumë faktorëve të tjerë të panjohur mirë që na kanë favorizuar. Të dhënat inkurajuese kërkojnë një hapje më të shpejtë e të kujdesshme për mos dëmtuar edhe më tej një ekonomi të lodhur. Pra, nuk duhet të jemi inertë me masat e marra dhe duhet të jemi më fleksibël për ti dhënë frymëmarrje ekonomisë. Ekspertët duhet të flasin më shumë, politikanët më pak e të marrin vendime jo arbitrare të konsultuara me ekspertët. Në shumë raste politika keqpërdori situatën pandemike për interesa të veta të ngushta, gjë që shkaktoi zëmërim dhe ulje të besueshmërisë. Media dhe shtypi i shkruar kanë bërë një propaganda panikndjellëse duke hiperbolizuar situatën. 

ÇFARË PRITET TË NDODHË NË TË ARDHMËN ME COVID?

Ka një paqartësi të madhe për të ardhmen e covid 19. Ende nuk ka trajtim optimal, ka shumë skema trajtimi që tregon pasigurinë e një mjekimi eficient megjithëse gjërat kanë evoluar për mirë. Imuniteti sipas studimeve duket i përkohshëm dhe bie pas gjashtë muajsh duke e bërë receptiv të njëjtin pacient ndaj shtamit mutant të covid-19.  Nuk duket se do të kemi një vaksinë të sigurtë brenda një afati mbi një vjeçar. Vaksina mund të mos prodhohet asnjëherë dhe Covidi të fitojë “qytetarinë”. Ne duhet të vazhdojmë me kujdes e me masa strikte jetën tonë për të pritur me durim e kujdes përparimin e shkencës, perfeksionimin e mjekimit, por dhe të shpëtojmë familjet tona e shoqërinë nga rrënimi ekonomik.

A KA KAPACITETE SHQIPËRIA PËR TË PRITUR VALËN E DYTË TË COVID?

Një shembull të mirë e dhamë, pavarësisht nga kosto e frikshme ekonomike. E njohim sëmundjen më mirë, jemi më të përgatitur. Kemi një shtresë njerëzish që e kanë kaluar sëmundjen dhe shërbejnë si izolantë për përhapje, duke ulur koeficientin, kemi marrë disa masa për paisjen e reanimacioneve më mirë, sepse kjo periudhë na bëri të reflektonim. Të gjitha këto na bëjnë optimistë që situata do të kontrollohet më mirë dhe kurba do të jetë më e kontrollueshme. Pasazhimi i virusit duket se po sjell dhe dobësimin e virulencës së tij. Vaksinimi i detyrueshëm i shqiptarëve dhe Evropës Lindore me BCG ( Bacille Calmette- Guerrin) tregoi një imunitet jo specifik të lartë që ka ndikuar jo pak në gravitetin e ulët të rasteve që është një faktor lehtësues për të gjithë Evropën lindore. Mosha mesatare e popullsisë relativisht e ulët, mikroklimat dendësia e popullsisë, të gjitha këto na bëjnë optimistë për një qarkullim të butë dhe të menaxhueshëm të situatës në një valë të dytë. Shembull suksesi është dhe Greqia, Bullgaria, Maqedonia e Veriut, Mali i Zi, Rumania, Çekia, Hungari Polonia. 

MESAZHI PËR LEXUESIT E DIELLI DHE DIASPORËN SHQIPTARE NË USA

 Gëzuar 111-vjetorin gazetës “Dielli”. Ju uroj edhe qindra vjet të tjerë aktivitet të plotë e të suksesshëm për të shërbyer si burim i pastër informimi për shqiptarët kudo ndodhen e si një  nukleus ku mbahen gjallë të ndjenjës kombëtare. Dëshiroj të përshëndes të gjithë ata prindër që në kulmin e vet u zhvendosën në Amerikë duke vetësakrifikuar karrierën për të asfaltuar të ardhmen e fëmijëve të tyre. Fatmirësisht familja shqiptare ngelet një bërthamë e fortë.  

SOLIDARITETI DHE HUMANIZMI I TEQESË SË BABA REXHEPIT QË MAHNITI AMERIKANËT NË MICHIGAN

by

Eliton Pashaj, Dervishi i Teqesë Bektashiane Shqiptare në Michigan, rrëfen për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, xhestin human dhe solidar që Teqeja e Baba Rexhebit bëri për policët dhe zjarrfikësit në qytetin Taylor, Michigan duke gatuar ushqime si shënjë falenderimi e mirënjohjeje për shërbimin dhe sakrificat në luftë ndaj Covid-19.  Me Dervish Eliton Pashaj bashkëbisedoi për DIELLIN gazetari Sokol PAJA.

TEQEJA BEKTASHIANE E BABA REXHEBIT HUMANIZËM E SOLIDARITET NË KOHË PANDEMIE

Bujaria, zëmërgjerësia dhe mirënjohja janë ndër virtytet më të larta të shqiptarit. Në një kohë kur bota përballet me një virus vdekjeprurës global, të shprehësh mirënjohje e falënderim për luftëtarët e vijës së parë është në nderin tonë. Policë, zjarrfikës, mjekë dhe kushdo që sfidon vdekjen në vijën e parë të luftës ndaj të keqes do ta ketë kurdoherë ndihmën e Zotit, bekimin e Zotit dhe mirënjohjen tonë të përjetshme.

Heronjtë e sigurisë dhe shëndetësisë, po rrezikojnë jetën e tyre për të siguruar e shpëtuar jetën tonë. Duke qenë se ne jetojmë, punojmë dhe predikojmë këtu në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, si çdo qytetar tjetër me të drejta të plota, në bashkëpunim me bordin e Teqes Baba Rexhebi dhe në veçanti kryetarit të bordit z.Ekrem Bardha, vendosëm që ti dhurojmë Drejtorisë së Policisë dhe qëndrës së Zjarrfikësve të qytetit Taylor ku dhe Teqe-ja Bektashiane ushtron aktivitetin e saj klerikal prej 66 vjetesh, ushqime në shenjë mirënjohjeje për punën e kryer në veçanti ne këtë gjëndje të jashtëzakonshme të covid-19. Bota po përballët me një virus të tmerrshëm. Policët dhe zjarrfikësit janë në vijën e parë të frontit të luftës dhe meritojnë shumë respekt e mirënjohje. Ata kanë qenë në frontin e parë në shërbim të qytetarve dhe fatkeqësish puna e tyre nuk vlëresohet sa duhet por nga vendi ku ne vijmë e dimë mirë çdo të thotë mungesa e shtetit dhe mungesa e rendit publik.

Fillimish kur u drejtuam në zyrën e Drejtorit të Policisë Mr. Blair, John ai u shmang dhe i habitur pyeti: “The Albanian Bektashi Monastery at North line?”  Kjo është vërtetë një suprizë dhe vlerësim, sinqërisht Taylori ka shumë kisha por askush nuk na ka ardhur me një propozim të tillë. Bashkë me shefin e Guzhines së Teqes z.Dhimiter Skordileva ne ju përgatitëm një drekë dhe darkë pasi ata punojnë me dy turne të ndryshme. Përveç ushqimeve Amerikane ne vendosëm në menu edhe ushqime tradicionale shqiptare.

Një falënderim të veçantë për z.Genti Metko për kontributin e dhënë në mbulimin e shpenzimeve të kësaj darke bujare dhe patriotike. Kemi marrë falënderime nga shumë bashkatdhetar këtu në Amerikë dhe nga Shqipëria. Njëkohësish kryetari i degës së Vatrës Mondi Rakaj na ka falënderuar dhe ka shprehur dëshirën që ky projekt të vazhdojë edhe me institucionet e tjera që edhe ne të promovojmë vlerat tona kombëtare por dhe një mirënjohje për atë se çfarë Sh.B.A ka bërë për Shqipërinë dhe çështjen shqiptare.

VLERAT E BEKTASHIZMIT SHQIPTAR 

Në çdo sfidë që ka kaluar shteti shqiptar dhe historia shtetformuese e kombit tonë, padyshim kleri fetar ka dhënë një kontribut të jashtëzakonshëm. Bektashinjtë shqiptarë kanë qenë kurdoherë një vatër e ngrohtë atdhedashurie. Bujaria, mikëpritja dhe atdhedashuria kanë qenë përherë virtyt i lartë i bektashinjve shqiptarë. Teqetë Bektashiane historikisht i janë gjendur pranë komunitetit shqiptar si në kohë të begata ashtu edhe në kohë të vështira.

Dyert shpirtëroe dhe institucionale të këtyre institucioneve klerikale kanë qenë të hapura për çdo njeri pa dallim rrace apo feje. Mikpritja dhe zemërgjerësia është një vlerë që ne shqiptarët e kemi dhe e kultivojmë brez pas brezi, sidomos në kohë të vështira ku sensibilizimi dhe vëllazëria ndërmjet njëri-tjetrit është edhe më e madhe dhe kuptimplote. Shënjë e një dashurie vëllazërore u tregua në bashkimin, solidaritetin dhe mbështetjen që diaspora shqiptare kudo në botë por vëçanëisht në USA tregoi në ndihmë të bashkatdhetarëve tanë të cilët u goditën pabesisht nga tërmeti i 26 nëntorit në Shqipëri. Edhe pse larg mëmëdheut, mëndja dhe zemra punon përditë për Shqipërinë tonë të dashur nga ku lutemi përditë për vëllezërit e motrat tona atje për ditë më të begata dhe më të shëndetshme. 

VATRA ËSHTË ZEMRA E SHQIPTARISË DHE ATDHEDASHURISË

Nëse ka identitet shqiptar në diasporë në Amerikë kjo i takon ekskluzivisht Vatrës. Sa herë që Amerika ka ndërhyrë fuqishëm në çështjet shqiptare, kjo ka ardhur falë punës së shkëlqyer dhe patriotike që Vatra ka bërë në më shumë se 1 shekull ekzistencë. Vatra është një institucion mbi institucionet e tjera. Ndaj vlerave dhe kontributit të Vatrës në dobi të kombit tonë, secili prej nesh sot duhët të përulet me respekt. Ne si Teqeja Bektashiane patëm rastin të kishim mysafirë të gjithë Delegatët e Vatrës në Ambjentet e saj për kongresin që u bë më 19 Janar 2020. Ishim shumë të lumtur që u bëmë pjesë e këtij Kuvendi të jashtëzakonshëm. Më vjen mirë që si dikur në kohën kur Noli dhe Baba Rexhebi qanin hallet e Shqipërisë në gjirin e Vatrës, dhe ne hodhëm themelet që ky institucion të vazhdojë tu rrezatoi shpresë brezave që po rriten në mërgim, ndonëse larg Shqipërisë fizikisht por të lidhur shpirtërish nën hijën e Vatrës dhe institucioneve të tjera. Vatra i ka të gjitha mundësitë që të vezullojë shpresë ashtu siç bënte dikur në kohën e Nolit dhe Konicës. Të gjithë ne duhet të mësohemi ta pranojmë njëri-tjetrin ashtu siç jemi me gabime dhe të mirat tona dhe duhet të kuptojmë diçka se: “Shqiptari nuk ka mik tjetër veç se Shqiptarin. Sa më të bashkuar aq më shumë do dëgjohet zëri jonë, aq më shumë do të jemi të vlerësuar nga të tjerët dhe do të mund të mbajmë gjallë traditën, kulturën tonë dhe fëmijët tanë do të ndihen krenar dhe nuk do të kërkojnë një kulturë tjetër, por do të ndihen të vlerësuar në gjirin e diasporës shqiptare. Vatra e ka treguar veten se kush ka qenë dhe kush është sidomos me degët e hapura pothuajse në të gjitha shtetet e Amerikës. Na takon ne të gjithë bashkatdhetarëve që ti mblidhemi rrotull Vatrës asaj që Vatra na ka ofruar atdhedashuri, identitet dhe vlera kombëtare.

LITURGJI FETARE NË KOHËN E PANDEMISË GLOBALE

Ne si institucion jemi të mbyllur që në 18 Mars 2020 për arsye të covid-19 dhe jemi munduar që ti porosisim besimtarët që të gjitha obligimet fetare ti bëjnë pranë familjeve të tyre. Duke ruajtur edhe veten edhe shëndetin e të tjerëve, ne si institucion jemi munduar që predikimet javore ti trasmetojmë nëpërmjet kanalit tonë në Youtube “ALBTEQEUSA” por njëkohësisht dhe televizioni shqiptarve të Amerikës na ka dhënë mundësi të trasmetojmë predikimet tona. I shpreh mirënjohje dhe falenderim të veçantë z.Gani Vila për mundësinë që na ka krijuar për të mbërritur vizualisht te besimtarët tanë nëpërmjet medias masive siç është televizioni. Për shkak të virusit vdekjeprurës, si institucion fetar do të vazhdojmë të jemi të mbyllur derisa Governatorja e shtetit Michiganit t’na japin mundësinë e rihapjes dhe kthimit në aktivitet normal fetar. Do tu lutesha të gjithë besimtarëve dhe bashkatdhetarve të vazhdojnë lidhjen shpirtërore me Teqen e Baba Rexhebit dhe të vazhdojnë që ta mbështesin këtë vend të shenjtë të të gjithë shqiptarve në mërgim. Si institucion fetar u garantoj besimtarëve dhe çdo shqiptari se edhe pas kësaj krize globale ne do vazhdojmë të jemi në shërbim të tyre siç ishim dhe më parë duke shtuar te njerëzit dashurinë për Zotin dhe mëmëdheun tonë Shqipërinë. Ju bëj thirrje të gjithë bashkatdhetarëve ti respektojnë ligjet dhe rregullat e vendosura nga shteti dhe Governatorja në mënyrë që ne të demostrojmë qytetari por dhe respekt për këtë vend që me bujari na ka hapur dyert dhe gezojmë të drejta si çdo qytetar amerikan. 

KUSH ISHTE BABA REXHEBI

Baba Rexhebi është themeluesi i Teqesë së parë Bektashie Shqiptare në Taylor, Michigan, Shtetet e Bashkuara. Ai u lind në Gjirokastër më 18 gusht 1901, ishte me prejardhje nga një familje gjirokastrite.. Vendos t’ia kushtojë jetën fesë bektashie që kur ishte gjashtëmbëdhjetë vjeç. Pasi shërbeu si klerik bektashi në Shqipëri për mbi 20 vite, u detyrua të largohej nga atdheu pas ardhjes në pushtet të komunistëve më 1944. Largimi nga Shqipëria ishte i detyrueshëm pasi regjimi komunist kishte synim zhdukjen me çdo kusht të klerit fetar në Shqipëri dhe ndërtimin e një shteti ateist. Si fillim Baba Rexhebi u zhvendos në Itali dhe më pas në Kairo duke mos u shkëputur për asnjë moment nga përkushtimi i tij fetar. Më 1954 hapi Teqenë e parë bektashie Shqiptaro-Amerikane, në Detroit duke qenë përherë një vatër e ngrohtë besimi dhe atdhedashurie për çdo pjesëtar të komunitetit shqiptar. Baba Rexhepi ndërroi jetë në Detroit më 10 gusht 1995.

KATËR“BOMBAT BIOLOGJIKE” QË PARALIZUAN SPANJËN

by

Mjeku shqiptar Prof. Kita Sallabanda Diaz, Mjek Neurokirurg në Spitalin Klinik Universitar San Carlos në Madrid, skanon Spanjën në përballjen ndaj Covid-19, intervistë ekskluzive për gazetën Dielli, dhënë gazetarit Sokol Paja.

ÇFARË NDODHI NË SPANJË 

Më 14 mars 2020, Qeveria spanjolle shpalli gjëndjen e Alarmit Shëndetësor. Gjithë vendi filloi të mbyllet nëpër shtëpija, ndërpritet i gjithë aktiviteti jetësor, punojnë vetëm ndërmarrjet e rëndësishme jetike që merren me ushqimin e popullatës, energjisë elektrike, telefonike si dhe shëndetësia, policia, pastrimi etj. Pas kësaj dite shifra e të infektuarve ka filluar të rritet në mënyrë të ndjeshme dhe numri i të vdekurve arrin në tre javë në 950 persona në ditë. Sistemi shëndetësor u kolapsua, nuk kishe vende nëpër spitale, nuk kishte vende në repartet e reanimacionit, nu kishte respiratorë disponibël, nuk ka medikamente të mjaftueshme, nuk ka ekipe mbrojtjeje individuale, nuk ka personel mjekësor të mjaftueshëm. Vendi është totalisht i paralizuar. Shkollat që para dy javësh të mbyllura, industria nuk punon, transporti publik në minimo.

PSE NDODHI KATASTROFA? 

Duke analizuar situatën mendojmë se masat u morën me vonesë. Qeveria italiane kishte mbyllur vendin një javë përpara po në Spanjë vinin përditë dhjetëra avionë nga Italia pa kontroll, u lejuan ndeshje futbolli me ekipe italiane, Atlanta me Interin, reth 3000 tifozë spanjollë zhvendosen në Milano pa kontroll në kohë kur Lombardia ishe në pikun e infeksionit. U lejuan manifestimet me qindra mijëra pjesëmarrës për 8 marsin, u lejua një kongres i një partie politike ku shumë drejtues të sajë ishin të infektuar, këto u quajtën 4 bombat biologjike (Taransporti Publik, Ndeshja e futbollit, Kongresi, dhe manifestimet me mijëra pjesëmarrës të 8 marsit).

SHIFRAT QË JAPIN SHPRESË

Në 9 mars njoftohet popullata për situatën dhe në 14 mars shpallet në buletinin Shtetëror gjendia e Alarmit. Ka kaluar dy muaj e gjysëm që nga ajo ditë, situata aktuale është e përmirësuar, në një ditë numërohen reth 30-40 të vdekur dhe numri qytetarëve të infektuar ka rënë, gjithësej në ditën e sotme në Spanjq janë 28.000 të vdekur, (shifrat lëvizin) 278,188 të infektuar, 150.000 të shëruar. Një situatë e pazakonshme u krijua me personelin shëndetësor, reth 52.000 të infektuar 57 të vdekur. Pa mjete mbrojtëse në fillim të pandemisë dhe në një situatë psikologjike të rënduar. Shumë shoqatë të mjekeve kanë shprehur preokupimin e tyre për një situatë të rënduar psikologjike më disa mjekëve e infermierëve, kemi shumë personel shëndetësor që ka marrë raport mjekësor për ngarkesë psikologjike. Mësues, edukatorë, kanë frikë, mjekët kanë frikë, po të gjithë vazhdojmë të punojmë në vijën e parë.

DENONCIME KUNDËR QEVERISË

Shoqatat zyrtare të mjekëve, infermierëve, dhe farmacistëve kanë bërë denoncime të shumta pranë organeve gjygjësore ndaj qeverisë së Spanjës dhe ndaj qeverive lokale, 3600 familjare të të vdekurve kanë denoncuar qeverinë, ministrinë e shëndetësisë dhe organizmat e emergjencës shtetërore për mungesë masash e informacioni. Aktualisht kemi kaluar në fazën e ¨desescalades¨ siç quhet në Spanjë, të masave liruese në formë graduale. Gjithësesi nuk mund të zhvendosemi nga një krahinë në tjetrën, maskat e fytyrës janë të detyrueshme në ambientet publike, nuk lejohen takime më me shumë se dhjetë persona, janë hapur vetëm baret e restorantet në natyrë, Universiteti vazhdon i mbyllur, shkollat e kopshtet po ashtu. Shumica e aktivitetit zhvillohet on-line.

PASOJAT PSIKOLOGJIKE TË KARANTINËS

Popullata u ambientua mirë në fillim me situatën e izolimit, karantinës, po më mbrapa karantina më shumë se dy muaj shkaktoi një gjëndje të rënduar psikologjike, dhe mbyllja a shumë ndërmarrjeve bëri që për një dite papunësia të rritet me 700.000 të papunë dhe sot reth 1.500.000 kanë humbur punën dhe mbahen me ndihma nga shteti por pa pasur siguri që do fillojnë hapjet, Turizmi ka humbur pjesën më të madhe të kontraktimeve dhe është pjesa e ekonomisë që me shumë po e vuan. Turizmi në Spanjë jep reth 12-13% të GDP dhe është në situatë të kolapsit. Shpresojmë që nga fillimi i korrikut të përmirësohet kur të hapen rrugët ajrore dhe të lëvizin turista të europës. Turizmi i brendshëm është me frikë, njerëzit kanë frikë të levizin edhe brënda Spanjës, shpresojmë që me kalimin e ditëve kjo situatë të përmirësohet.

KOMPLIKACIONET PREJ COVID-19

Si mjekë kemi parë që shumë të sëmurë e kanë kaluar shumë keq infeksionin me Covid 19, kanë humbur 5-10 kile peshë, janë të dërrmuar psikologjikisht, nuk duan të kthehen më në punë. Kemi parë shumë komplikacione të reja, si tromboza të enëve të gjakut. Miokardite, Mialgji, reaksinone inflamatore të fuqishme, dhe te fëmijët sindromin e Kaëasakit.

Një tragjedi e madhe ka qenë vdekja e reth 20.000 të moshuarve nëpër rezidencat e të moshuarve, është numri më i madh i vdekjeve, në muajin prill nga sistemi i pensioneve u zhduken 37-40000 pensonistë që nuk e dimë se ku janë. Është hera e parë në historinë e Spanjës që shpenzimet në pensione kanë rënë dukshëm. Ajo që shqetëson më tepër aktualisht spanjollët është gjendja katastrofike ekonomike dhe virusi është në vend të dytë. Dalë nga dalë po dalim dhe gjendja shëndetësore po përmirësohet, por ajo ekonomike është e vështirë.

MESAZHI PËR LEXUESIT E DIELLIT DHE DIASPORËN NË USA

Të dashur miq, lexues të gazetës Dielli, të dashur bashkatdhetar në USA, është një nder dhe kënaqësi për mua t’ju përshëndes nëpërmjet gazetës Dielli, gazetë me histori si historia e brezave të diasporës në USA. Si mjek dhe si bashkatdhetar dua t’ju them që të gjithë bashkë do ta kalojmë me siguri këtë situatë, por duhet të mësojmë të kujdesemi, të kemi higjienë, të mbajmë maska dhe të mbrojmë të moshuarit, prindërit tanë. Temperaturat e larta dhe higjena do ta mposhtin virusin. Ne mjekët sot jemi më të përgatitur, kemi mësuar si ta mjekojmë sëmundjen dhe shpejt do kemi vaksinën. Përqafime të gjithëve!

KOMPLOTI KUNDËR REFORMËS NË DREJTËSI

by

TË PËRNDJEKURIT POLITIKË TË SHQIPËRISË DENONCOJNË KAPJEN E DREJTËSISË NGA XHELATËT E DIKTATURËS/

Nebil Çika Kryetar i Shoqatës Antikomuniste e të Përndjekurve Politikë të Shqipërisë letër e hapur Znj.Yuri Kim, Ambasadore e SHBA në Shqipëri!/

 NGA SOKOL PAJA/

KOMPLOTI KUNDËR REFORMËS NË DREJTËSI/

Duke vlerësuar shqetësimin tuaj publik për Reformën në Drejtësi dhe duke besuar në korrektësinëe ndershmërinë e shqetësimit tuaj për bllokimin dhe degradimin e saj mendojmë se ndajmë të njëjtin dyshim me Ju: Ka një komplot kundër saj. Ne të përndjekurit politikë antikomunistë të Shqipërisë ndjehemi shumë të shqetësuar nga zhvillimet dhe sidomos produkti i deritanishëm i reformës në drejtësi të cilën Jusi SHBA kenimarrë përsipër ta monitoroni bashkë me BE gjë e sanksionuar kjo nga kushtetuta e Shqipërisë e cila ja ka ngarkuar OMN këtë detyrë. Ne si shtresa e interesuar e vendosjes në vendit tonë të shtetit ligjor, pasi për 45 vjet diktaturë komuniste, por jo vetëm, kemi qenë viktimat e padrejtësisë, kemi pritur që reforma në drejtësi të hedhë bazat e shtetit të së drejtës në këtë vend dhe kemi mbështetur çdo përpjekje për ta arritur këtë. Mirëpo, me keqardhje dhe shqetësim të madh konstatojmë se deri tani produkti i reformës nuk është ai që prisnim.

VETTINGU NË SHKELJE TË LIGJIT

Kemi konstatuar me keqardhje dhe shqetësim se procesi i Vetingut ka injoruar në vendimet e marra pjesëmarrjen e gjyqtarëve dhe prokurorëve në proceset politike gjyqësore të diktaturës komuniste duke konsumuar hapur e në mënyrë të përsëritur një shkelje të ligjit. Kjo ka bërë që në institucionet e reja të drejtësisë madje edhe në krye të tyre të emërohen ish pjesëtarë të Sigurimit të Shtetit, policisë politike të diktaturës, hetues, prokurorë e gjyqtarë që kanë qenë pjesë e proceseve politike ndëshkimore ndaj kundërshtarëve të rrëgjimit komunist, që karakterizoheshin dhe në të cilat përfshihen; tortura, montime, falsifikime dhe dënime të ashpra jo vetëm për ata që dënoheshin ekzekutoheshin ose burgoseshin por edhe për familjarët e tyre përfshi, gra pleq e fëmijë, që internoheshin e u mohoheshin të drejtat themelore të njeriut. Nuk bëhet fjalë për pak individë por, sipas vetë statistikave të Sigurimit të Shtetit rreth 35% e popullsisë shqiptare u përndoq politikisht gjatë diktaturës komuniste në Shqipëri dhe e gjithë kjo u realizua nëpërmjet proceseve dhe vendimeve të hetuesve, prokurorëve dhe gjyqtarëve të diktaturës komuniste. Ne kemi denoncuar rast pas rasti kalimin e Vetingut dhe emërimin në krye të drejtësisë të persekutorëve tanë politikë por nuk kemiparë asnjë reagim, as nga Ju për këtë fenomen tejet negativ.

KUSH JANË XHELATËT E DIKTATURËS NË DREJTËSINË E RE NË SHQIPËRI

Për ta bërë më konkret këtë shqetësimin tonë po ju tregojmë disa nga emërimet e fundit të xhelatëve tanë në institucionet e Drejtësisë, si produkt Reformës:

1-Emërimi në krye të SPAK-ut të Arben Kraja, një ish hetues i Sigurimit të Shtetit në Shkodër 1987-1992.

2-Emërimi Zëvendësprokuror i Përgjithshëm i ThomaJano, hetues dhe shef i hetuesisë së Sigurimit të Shtetit në Krujë 1980-1991 autor i dhjetëra proceseve hetimore politike komuniste.

 3-Emërimi në krye të Këshillit të Emërimeve në Drejtësi (KED) të Ardian Dvoranit nga një prokuror komunist që ka dhënë dënime të rënda politike për kundërshtarët e regjimit komunist si prokuror i diktaturës në Shkodër përfshi edhe ata që rrezuan bustin e Stalinit në 1990.

4- Emërimi në Këshillin i Lartë Gjyqësor (KLGJ) si anëtare e Fatmira Luli, gjyqtare në kohën e diktaturës; ka dënuar qytetarët pse morën pjesë në rrëzimin e bustit të Enver Hoxhës më 20 shkurt 1991 apo për hyrjen në ambasada.

5-Emërimi në Këshilli i Emërimeve në Prokurori (KLP) të Bujar Sheshit ish hetues i Sigurimit të Shtetit autor i shumë arrestimeve torturimeve dhe dënimeve politike si hetues në Rrethin e Fierit, sipas AIDSSH edhe bashkëpunëtor i Sigurimit të Shtetit.

6- Emërimi në Këshilli i Emërimeve në Prokurori (KLP) e Nurihan Seiti, gjyqtare e diktaturës komuniste, ka dënuar disa persona me akuzat për agjitacion propagandë dhe tentim arratisje nga kufiri. Për të gjitha këto ne i jemi drejtuar zyrtarisht dhe publikisht edhe znj.Gjinovefa Calavera drejtueses së OMN dhe përgjigja e saj ka qenë fyese dhe jo korrekte për ne. Besoj se këto raste që ju përmenda më lart tregojnë qartëse produkti i vetëm Reformës në Drejtësi deri tani është: rikthimin në krye të institucioneve kryesore të drejtësisë të ish persekutorëve. Dua t’iu theksoj që bëhet fjalë për krime të rënda, krime kundër njerëzimit dhe gjenocid të cilat si nga ligji shqiptar edhe ai ndërkombëtare nuk parashkruhen.

BLLOKIMI I GJYKATËS SË LARTË DHE GJYKATËS KUSHTETUESE

Ne besojmë në standardet dhe vlerat e SHBA dhe Presidentit Donald Trump që Ju përfaqësoni në Shqipëri dhe ndajmë me Ju shqetësimin tonë edhe për bllokimin e Gjykatës Kushtetuese dhe Gjykatës se Lartë, mungesa e të cilave ka dëmtuar seriozisht interesat e njerëzve tanë. Me vakumine Gjykatës Kushtetuese ne kemi humbur çdo mundësi për të kundërshtuar ligje të qeverisë që kanë prekur drejtpërdrejtë interesat e të përndjekurve politike antikomuniste dhe me mosfunksionim e gjykatës së lartë shumë nga njerëzit tanë janë prej vitesh në pritje të përfundimit të proceseve gjyqësore shumë jetike, si për pronat e sekuestruara nga komunistet, dëmshpërblimet për persekutimin, pushimet politike nga puna etj. Prandaj ne mbështesim çdo përpjekje tuajën për të normalizuar drejtësinë shqiptare! Nuk e di si e shikoni ju por për ne është e qartë që reforma në drejtësi, jo tani, por, qe kur nisi, është deformuar e bllokuar nga një komplot komunist që nuk synon, pastrimin dhe normalizimin e saj por kapjen e drejtësisë nga politika ish komuniste shqiptare. Ne besojmë se palët apo personat politikë e zyrtarë të Shqipërisë apo edhe ndërkombëtarë me të cilët ju bisedoni e bashkëpunoni për këtë çështje nuk e kanë integritetin moral dhe vullnetin politik për të bërë një reformë reale e të ndershme në drejtësi. Sot shteti shqiptar drejtohet në shumicën e tij nga autorët e krimeve komuniste. Parlamenti, për shembull, institucioni kyç në kryerjen e reformës drejtohet nga ish ministri i fundit i brendshëm i diktaturës komuniste Gramoz Ruçi, autor i drejtpërdrejt i krimeve kundër njerizimit dhe gjenocid. Fotoja e tij ndodhet sot në muzeun e krimeve të komunizmit si autor i tyre (gjë që mund ta vërtetoni lehtësisht) ndërkohë që ai është edhe nr. 2 i shtetit shqiptar.Vërtet besoni se ai dhe te tjerë si ai janë partnerë normal Tuajt, sidomos për Reformën ne Drejtësi? Këto njerëz me të cilët ju po përpiqeni të bashkëpunoni kanë qënë për vite të tera armiq të lirisë demokracisë dhe veçanërisht SHBA-ve. Besoj e dini sa njerëz janë pushkatuar, burgosur e intenuar nga komunistet se ishin por-amerikanë apo dyshoheshin si të tillë?!Ne besojmë se ju keni zgjedhur partnerin e gabuar për të bërë reformën në drejtësi e shtetin ligjor si garant të demokracisë në Shqipëri. Nisur nga deklarata Juaj  publike për një “komplot” ndaj Reformës në Drejtësi dëshiroj të besoj se e keni kuptuar me në fund ku qëndron problemi, që për ne kanë qenë janë dhe mbeten komunistët antiamerikanë, me maskë demokratesh filo-amerikanë! Sa të vazhdoni të konsumoni kohë nerva e parame ta vetëm komplote do te keni! Së fundi ne mendojmë se me forcën e shtetit më të fortë e më demokratik në botë,mik i shqiptarëve do të mundni të imponoheni për të ndryshuar gjendjen e rëndë të lirisë, demokracisë dhe shtetit ligjor në Shqipëri por besojmë dhe këmbëngulim se kjo nuk mund të arrihet me partnerë të gabuar të cilët e kanë cilësuar Presidentin Tuja të nderuar shkëlqesinë e tij, Z. Donald Trump “turpin e njerëzimit”.