Në kuadër të 40 vjetorit të rënies te Sokol Sejkos/
Studiuesi i njohur Giovani Sartori në studimin e tij “Edhe një herë për teorinë e demokracisë“, botuar në vitin 1987, shkruan:Njerëzit që kurrë nuk e kanë njohur diktaturën dhe tiraninë e kanë të lehtë të jepen pas retorikës për lirinë duke harruar fare realitetitn e thjeshtë dhe të tmerrshëm të shtypjes së njimendtë atje ku ekziston përnjmend“.
Shkruan Reshat KRIPA*/
Sot, në emër të lirisë, flasin dhe rrahin gjoksin, më tepër se kushdo tjetër, pikërisht ata që e ndihmuan sistemin totalitar të qëndronte në këmbë për një periudhë aq të gjatë. Këta korba të zinj janë pikërisht ata që nuk e kanë ndjerrë kurrë mbi shpatullat e tyre peshën e rëndë të diktaturës. Janë ata që nuk kanë provuar kurrë çdo të thotë të humbasësh një familje të tërë, në holokaustin më të egër që ka parë bota. Një holokaust të tillë mund ta ndjejnë vetëm ata që e kanë pësuar dhe një nga këto është edhe familja Sejko, një familje që i dha gjithçka atdheut dhe nuk mori asgjë prej tij. I dha të parin e familjes, Teme Sejkon, komandantin e flotës luftarake, njërin prej figurave kryesore të luftës për liri. I dha më të riun, Sokol Sejkon, që edhe para togës së pushkatimit pati kurajon t’u thërriste kriminelëve “Afrohuni dhe pak e qëlloni!“. E treta ishte nëna, Shpresa, që e dërrmuan tragjeditë e njëpasnjëshme dhe i dha fund jetës me dorën e saj. I katërti ishte djali tjetër, Rajmondi, që u syrgjynos në humnerat e thella të burgjeve dhe kampeve të tmerrshëm. A keni dëgjuar ndonjëherë që targjedi të tilla të kenë ndodhur në vende të tjera? Ndoshta vetëm në Gjermaninë naziste por edhe këtu ka një diferencë. Ndërsa holokausti nazist zhvillohej në kondita lufte, holokausti komunist zhvillohej në kondita paqeje, me një gjakftohtësi prej ciniku.
Zoti Benesh, përfaqësues i grupit demokrat çek, në seancën e miratimit të Rezolutës së Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Europës, deklaroi:
Unë nuk kam frikë as nga nazizmi, as nga komunizmi, por nga lakejtë e tyre që i kanë ndihmuar regjimet ish komuniste të qëndrojnë në këmbë.
Janë pikërisht këta lakej të komunizmit që sot kanë ngritur zërat e tyre të ngjirur duke i bërë jehonë kryediktatorit të zi dhe epokës së tij si dhe duke hedhur baltë mbi martirët e vërtetë të këtij kombi, midis të cilëve edhe këta martirë për të cilët jemi mbledhur sot. Janë pikërtisht këta zëra korbash që pretendojnë për ditë çlirimi nga robëria e huaj. Por a u çlirua vërtet? Ajo nuk është dita e çlirimit. Ajo është dita e skllavërimit të këtij populli. Është dita e mbi 6.000 të vrarëve pa faj, mbi 17.000 të burgosurve politikë, mbi 30.000 familjeve të internuara politikisht, mbi 400.000 të përndjekurve politikë. Atëherë, përse bëni fjalë? Për atë “çlirim që Çamëria nuk është truall shqiptare. Për atë “çlirim” që hëngri edhe bijtë e vetë? Për atë “çlirim” që varfëroi deri në palcë një popull të tërë? Kjo është ajo dita e “çlirimit” që ju kërkoni ta ngrini në qiell?
Pas Luftës së Dytë Botërore në shkollat gjermane nuk studiohej as Hitleri dhe as nazizmi. Kjo bëhej me qëllim që populli gjerman ta harronte atë periudhë të errët të historisë së tij. Po tek ne çfarë po ndodh? Janë mbushur faqet e mediave të shkruara dhe ato vizive me “bëmat” e hienave të së kaluarës që e përmbysëm në fundin e viteve 90-të. Kanë kaluar 23 vjet nga ndryshimet demokratike dhe ende diktatori Enver Hoxha nuk është deënuar. Ai ruan ende titujt dhe dekoratat e fituara nga sistemi që gatoi vetë. Jemi i vetmi vend i Europës Lindore që nuk ka hapur dosjet e ish Sigurimit të Shtetit. Jemi vendi ku, për të përndjekurit politikë, nuk zbatohen detyrimet e caktuara në Statusin e miratuar nga Kuvendi i Shqipërisë për ta, por janë pikërisht ata që pushohen nga puna në rradhë të parë. Jemi i vetmi vend ku mbi 4000 të rënëve nuk u gjendet një vend varri ku familjarët të vendosiun një tufë me lule apo të derdhin dy pika lot. Një nga këto është edhe familja Sejko. Jemi vendi që nuk ka asnjë burg apo kamp muze të mirëfilltë, që nuk ka një memorial për kujtim të të rënëve në një kohë që edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës e kanë ngritur një të tillë madhështor, megjithëse nuk e kishin provuar kurrë diktaturën komuniste. Ka kohë që flitet për një rishikim të historisë së Shqipërisë, por deri tani asgjë konkrete nuk është bërë. Nëpër shkollat nxënësit tanë vazhdojnë të helmohen me propagandën neokomuniste. Në Muzeun Historik Kombëtar vazhdon të qëndrojë mozaiku i realizmit socialit. Në Varrezat e dëshmorëve vazhdon të mbizotërojë ylli i kuq i komunizmit, a thua se të rënët u flijuan për atë yll dhe jo për atdheun. Mua më duket sikur gjembat e atij ylli ende vazhdojnë të ngulen në eshtrat e martirëve tanë të rënë në përpjekje me diktaturën. Deri kur kështu?
Zonja Saks (Estoni) në debatin e zhvilluar në parlamentin e Këshillit të Europës, me rastin e miratimit të rezolutës së përmendur më sipër ka thënë: Edhe pse kam qenë komuniste, e mbështes raportin. Nuk jam krenare që kam qenë komuniste.
Një deklaratë dinjitoze e një intelektualeje dinjitoze. Por, a keni dëgjuar ndonjë personalitet të së kaluarës në vendin tonë të ketë bërë një deklaratë të tillë? Shumë rrallë. Sepse nuk e kanë burrërinë ta bëjnë një gjë të tillë. Kjo është fatkeqësia e këtij vendi. Kjo fatkeqësi merr përmasa më të mëdha kur mendon se, qysh në vitin 2006, Kuvendi i Shqipërisë ka miratuar rezolutën “Për dënimin e Krimeve të Kryera nga Regjimi Komunist në Shqipëri”, në mbështetje të rezolutës analoge të miratuar më parë nga Këshilli i Europës, rezolutë që në shumicën e pikave të saj ka mbetur në letër. Deri kur do të vazhdohet kështu? Ne jemi në pritje.
Së fundi kam edhe një thirrje për historianët dhe studiuesit e djathtë. Kohët e fundit, në vendin tonë, ka filluar një fushatë e shfrenuar e së majtës, për të ringjallur figurat dhe epokën e së kaluarës më të egër që ka kaluar vendi. Ku është zëri i tye? Përse nuk u përgjigjen? Ne duam ta dëgjojmë atë zë me forcën më të madhe. Në të kundërt, nesër do të jetë shumë vonë.
* Mbajtur në takimin përkujtimor në sallën e Muzeut Historik Kombëtar