Nga Luan Çipi/
Në datën 10 Shkurt 2015 në sallën Aleks Buda të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, u promovua libri monografik “Spiro Jorgo Koleka (1879-1940) dhe fati tragjik i atdheut”, i Prof. Dr. Bardhosh Gaçes, “Mjeshtër i Madh”.
Aktiviteti u organizua nga Shoqata Atdhetare “Labëria” dhe Akademia e Shkencave, në bashkëpunim me familjarët e fisit Koleka dhe Harito.
Merrnin pjesë akademikë e intelektual të shquar dhe pjesëtarë të ftuar të Shoqatës Labëria nga Tirana, Vlora dhe Himara, profesorë, poetë, shkrimtarë, gazetarë, artistë dhe, sportistë të njohur.
Aktivitetin e hapi Kryetari i Shoqatës Atdhetare “Labëria” Prof. Dr. Ago Nezha dhe referatin kryesor e mbajti shkrimtarin i njohur Profesor, Nasho Jorgaqi, që ka bërë edhe parathënien e librit. Diskutuan edhe përshëndetën edhe historiani Prof. Dr. Paskal Milo dhe studiuesi himarjot Foto Bixhili. Stërmbesa e Spiro Jorgo Kolekës, e bija e Prof. Dr. Tatjana Kolekës (Harito), Ministrja e Teknologjisë dhe Inovacionit, zonja Milena Harito, foli në emër të familjarëve, përshëndeti pjesëmarrësit dhe falënderoi përzemërsisht autorin, Bardhosh Gaçe.
Një përmbledhje të shkurtër të Monografisë për Spiro Jorgo Kolekën e realizoi së fundmi, vet autori Brdhoish Gaçe.
Libri Monografik mbi atdhetarin e shquar Spiro Jorgo Koleka, i iniciuar dhe sponsorizuar nga trashëgimtarët e familjes Koleka, me kujdesin dhe parathënien e shkrimtarit Nasho Jorgaqi dhe me autor Bardhosh Gaçen, ka redaktor dhe korrektor letrar Stavri Sharrëxhi dhe është botuar nga cilësisht nga Shtëpia Botuese “Maluka”, në 224 faqe.
Publicisti, historiani, poeti dhe shkrimtari vlonjat Prof, Dr. Bardhosh Gaçe, Mjeshtër i Madh, në vazhdim të krijimtarisë së tij të shquar për atdhetarët e spikatur vlonjat e mbarëkombëtar, me 20 librat e tij cilësore e voluminoze, kryesisht të estetikës letrare, monografisë historike dhe poezisë për fëmijë, me veprën e re, thellohet dhe më shumë dhe përqendrohet e hedh dritë e njohuri të reja, për një prej bijve të shquar të fisit Koleka të Vunoit të Vlorës, mbështetës i Qeverisë së Ismail Qemalit, diplomat e pjesëmarrës i Luftës së Vlorës më 1920, senator i Krahinës së Vlorës në Kongresin e Lushnjës, deputet e deri diplomat e përfaqësues fuqiplotë e ministër i punëve botore dhe bujqësisë vite më vonë, gjithnjë si pjesëtar i krahut përparimtar i Partisë Popullore me Nolin e Gurakuqi me shokët dhe i mbështetjes demokratike të shoqërisë shqiptare, po më pas edhe si anti Zogist e anti Italian.
Libri monografik mbi jetën e atdhetarit, inxhinierit të ndërtimit, Spiro Jorgo Koleka, paraqet të plotë me fakte, fotografi dhe dokumente, një jetë aktive, plot vuajtje e peripeci edhe veprimtarinë e një himarjoti të shquar. Në këtë monografi, ashtu si në veprën tjetër “HIMARA NË SHEKUJ”, me autor Bardhosh Gaçen, paraqiten edhe më mirë përpjekjet direkte të protagonistit për shqiptari e përparim.
S’ka dyshim se veprimtaria aktive e Spiro Jorgo Kolekës është më shumë e rëndësishme në shkallë kombëtare por njëkohësisht sidomos është e spikatur, domethënëse dhe vendimtare për kundërvënien ndaj sillogeve verioepirote, që ngulmonin, nëpërmjet renegatëve Niko e Spiro Milo, në ato vite të vështira të Pavarësisë Kombëtare, për mos ta bashkuar Himarën me Shqipërinë. Në ato ditë kritike të vitit 1921 ish kryeministri Iliaz Vrioni dhe Ministri i Brendshëm Mehdi Frashëri ngarkuan si delegat fuqiplotë për zgjidhjen e “çështjes së Himarës”, deputetin e Vlorës, z. Spiro Jorgo Koleka. Ishte pikërisht autoriteti, kompetenca, zgjuarsia dhe diplomacia e Spiro Jorgo Kolekës, që diti të përcaktoi kompromiset e nevojshme me lëshime logjike në 10 pika mirëkuptimi dhe që pas shumë përpjekjesh, arriti në rrugë paqësore të bindi edhe pjesën himarjote kundërshtare e progreke, për vazhdimin normal të bashkëjetesës shqiptare në këtë krahinë të trazuar e të turbulluar nga politika shoviniste greke, me rrezik eminent shkëputje nga Shqipëria.
Pas kësaj në Himarë u vendos administrata shqiptare dhe u përzu Niko Milo e kompani, duke goditur rëndë politikën shoviniste greke për helenizim. Ishte koha kur vetë himarjotët i kërkuan Këshillit Kombëtar Shqiptar bashkimin në front me vëllezërit e tyre shekullor. Ky qëndrim, në kushtet e testimit popullor të “vetëvendosjes”, ishte i rëndësishëm dhe vendimtar, kur në Lidhjen e Kombeve, në Konferencën e Ambasadorëve të Londrës të vitit 1913, u përcaktuan përfundimisht kufijtë e Shqipërisë.