te sotem – Dielli

Nga Ramiz LUSHAJ/
1. Në disa elektoriada lokale shqiptarët etnik të Tivarit ishin të bashkuar, të pa përndamë nëpër partina politike shqiptare. Krejt ndryshe nga vllaznit e vet shqiptarë në Ulqin, Tuz, Plavë-Guci, Podgoricë e Rozhajë, këta, hqiptarët tivaras, votonin vetëm për një parti politike, për Lidhjen Demokratike (LD) të Mehmet Bardhit, ma e vjetra parti shqiptare në Mal të Zi. Parti një çerek shekullore.
Shqiptarët e atyshëm në zgjedhjet lokale të fundit (2010) fituan vetëm një këshilltar në kuvendin komunal me 36 antarë. LD mori 749 vota, kryesisht nga shqiptarët e krahinës etno-historike të Krajës. Këto vota të LD, për krahasim, mund të përkthehen edhe si një e pesta e një mandati deputeti në Parlamentin e Malit të Zi.
Lidhja Demokratike (LD) doli e vetme në zgjedhjet lokale të vitit 2010 në Tivar dhe mori pothuaj sa dy grupimet politike shqiptare në kit’ komunë në zgjedhjet e fundit parlamentare Tetor – 2012, si “Koalicioni Shqiptar” (Lidhja Demokratike, Partia Demokratike e Alternativa Shqiptare) 511 vota dhe ai “Për Bashkim” (Forca e Re Demokratike–FORCA, Partia Inisiativa Qytetare, Lëvizja “Perspektiva”) 255 vota.
Edhe sivjet, më 25 maj 2014, Lidhja Demokratike, kryetari i këshillit komunal të saj në Krajë, Ismail Doda, ende pa fillue votimi e ka të sigurt një vend ulës në “parlamentin” lokal 37 antarësh të Tivarit.
2.Sivjet, drejt Tivarit iliro-arbnor, në zgjedhjet komunare të 25 majit 2014, kanë hyrë rishtar edhe dy parti politike shqiptare: Partia Demokratike (PD në MZ) dhe Fryma e Re Demokratike (FORCA), të cilat po duan me e zgjerue gjeografinë e fuqinë e tyre elektorale. E dyta parti politike shqiptare në Mal të Zi, Unioni Demokratik Shqiptar (UDSH), nuk ka qasje. Të tjerat parti politike shqiptare po lëvizin kryesisht në “korridorin politik shqiptar” nga Tuzi (Podgoricë) – Ulqin. Ndonjana parti mrizon nën hijen e vet. Ndokush sish (UDSH) marrëzon me Gjukanoviçin deri edhe për zgjedhjet lokale në treva me shumicë shqiptare (!)
Çka i shtyni drejt Tivarit shqiptar dy forcat politike shqiptare PD e FORCA? E para, numri i votave të siguruara në koalicionet elektorale të Tetorit 2012. E dyta, zgjedhjet lokale në komunën e Ulqinit në fundjanar 2014, ku FORCA e Nazif Cungut mbeti humbëse e Partia Demokratike (PD) e Fatmir Gjekës doli fituese. Këto dy parti kishin dalë në skenën politike pas shkëputjes të liderëve të tyre nga Unioni Demokratik i Shqiptarëve (UDSH) tue i marrë edhe një pjesë të antarësisë së saj, etj. E treta, e fshehta, disa parti politike shqiptare të sprovës apo orbitale të tyre po duan me i marrë terren politik, elektoral, Lidhjes Demokratike (LD), që ndër dekada ka figura politike të hershme e të reja që e kanë mbajt veten e qëndrue fortas në kambë politikës sllave.
Për herë të parë shqiptarët e Tivarit u vnuen përballë alternativës me zgiedh njanën prej tri partive politike shqiptare për me ua dhanë votën e tyre më 25 maj 2014 për pushtetin lokal. Kjo shumësi partish politike, shihet në dukje si arritje e demokracisë, po në palcën e kockën e vet është kryqëzatë antishqiptare.
Tri parti në Tivar janë shumë për ma pak se 2.000 shqiptarë votues të 25 majit 2014. Kjo rrezikonte që shqiptarët e Tivarit të mos e fitonin as një mandat këshilltari si më 2010 (!) Mos përfaqësimi i tyre ishte humbje politike për shqiptarët, (vet)përjashtim nga qeverisja lokale, asimilim i tyre.

3.
Ndaj, tri partitë politike shqiptare LD, PD e FORCA, degët e tyre lokale në Krajë të Tivarit, siç duket i parandjenë këto rreziqe politike-etnike-elektorale prandaj lidhën sëbashku në prill 2014 një aleancë paraelektorale me firmat e liderve lokal partiak: për LD nga kryetari Ismail Doda, për FORCA nga kryetari Ilirijan Koliqi dhe për PD nga kryetari Fitim Draga. Ishin të pranishëm edhe tre liderët kryesorë të partive politike shqiptare: Mehmet Bardhi, Fatmir Gjeka e Nazif Cungu.
Ishte koalicioni i parë panshqiptar në komunën e Tivarit nga “partitë e Krajës”.
Njëherash është edhe i vetmi koalicion partiak gjithëshqiptar komunar e rajonal që kryhet në trevat etnike shqiptare me të gjitha partitë politike shqiptare pjesmarrëse në zgjedhjet lokale të 25 majit 2014. Kjo risi politike shqiptare nuk ndodhi sivjet në asnjë nga komunat me popullsi shqiptare si ato të Ulqinit, Tuzit, Gucisë, Podgoricës, Plavës e Rozhajës.
Pas këtij akti politik me vullnet të lirë e të mirë ky Koalicion Shqiptar Trepartish lidhi një aleancë ma të hapët me Partinë Boshnjake (PB) me kryetar lokal Munib Licina, për të cilin kam me shkrue veçmas, pasi kam disa kritika e sugjerime.
Ky koalicion ishte koalicioni i parë ndëretnik në Tivar, në mes të shqiptarëve të bashkuar e myslimanëve boshnjakë të bashkuar.
Tivari me mbi 43 mijë banorë të etnive të ndryshme: malazezë, serbë, “muslimanë”, shqiptarë, boshnjakë, kroatë, etj. sivjet numëron 36.400 votues të regjistruar . Kjo rritje e elektoriatit do të thotë ndryshe edhe një këshilltar komunal ma shumë se në zgjedhjet e kaluara të 2010-tës. Pra, gjithsej, 37 “deputetë lokal”, nga të cilët mendohet se mund të jenë dy apo tre “deputetë” shqiptarë, ndoshta tre përfaqësusit e tri forcave politike shqiptare.
Shqiptarët në Tivar vit pas viti po rriten si forcë aktive në politikbërjet komunare, po faktorizohen përballë kohës e etnive apo komuniteteve etno-kulturore-historike të ardhura në këtë komunë bregdetare portuale, tokë etnike iliro-arbnore.
Shqiptarët e Tivarit, veçmas në krahinën etno-historike të Krajës, kanë gjithato problematika për zgjidhje emergjente nga shteti i Malit të Zi: përdorimi i gjuhës dhqipe në komunën e tyre; ruajtjen e trashëgimisë kulturore, historike e shpirtërore; kthimi në gjëndjen e maparshme të kishave nëpër ujdhesat e liqenit të Shkodrës, mosuzurpimi nga sllavët i kishës së Shën Mërisë, heqja e objektit në formë kishe nga maja e Rumisë; hapja e pikës kufitare me Shqipërinë në Zogaj (Hutaj)-Skje; realizimi i shpejtë i projektit të furnizimit me ujë të pijshëm të Krajës; riparimi i rrugëve regjionale si ajo Katërkoll-Ostros-Virpazar që i lidhën tri bashkësi vendore Cërmicë-Shestan-Ostros; vendosja e linjës periodike të autobuzit Gjuraç-Ostros-Tivar, etj.
Kraja e banuar nga shqiptarët e saj etnik shtrihet në breg të bazenit ma të madh të ujit në Ballkan, ndërsa në truallin e shtëpiat e saj nuk ka ujë të pijshëm. Kjo mungesë e pajustifikueshme lejohet pasi kësisoj synohet shpërngulja e shqiptarëve nga trojet e veta etnike. Ky rast ëshë kulmi i burokracisë gjukanoviçiane, i papërgjegjshmërisë të qeverisë së tij, pasi projekti nga agjensia turke “TIKA” është vetkrye prej kohësh dhe ndodhet në sirtarët e komunës së Tivarit bregdetar dhe tek një agjensi tjetër në Alpe, në Bijellopoljn veriore, e cila e ka ekskluzivietin e përkthimit të projektit nga gjuha turke në atë malazeze e mbasandejna përcillet për liçensim. A thue edhe kësaj vere shqiptarët e Krajës do të mbeten buzëtharë pranë ujit, me shpresë përballë pabesisë shtetërore malazeze e serbe në Tivar, Podgoricë e Çetinë?!

4.
Kjo aleancë e tri partive politike shqiptare në Tivar duhet përshendet, po jo për ta admirue në tepri, pasi shqiptarët nën Malin e Zi nuk duhet të kenë ma shumë se dy apo tri parti në krejt rajonin nga bregdeti në Alpe.
Tashti shqiptarët nën Malin e Zi kanë 11 parti: Lidhjen Demokratike (LD) të Mehmet Bardhit, Unionin Demokratik Shqiptar (UDSH) të Mehmet Zenkës, Forca e Re Demokratike (FORCA) e Nazif Cungut, Partia Demokratike (PD) e Fatmir Gjekës, Partia e Prosperitetit Demokratik (PPD) e Ali Rexhës, Alternativa Shqiptare (ASH) e Gjergj Camajt, Inisiativa Qytetare (IQ) e Vasel Sinishtajt, Lëvizja Perspektiva (LP) e Amir Hollit, Aleanca Rinore Shqiptare (ARSH) e Anton Lulgjurajt, si dhe dy parti të reja në Plavë-Guci, të porsa daluna nga dimni i vitit 2014.
Partia Demokratike (PD në MZ) ka dalë e vetme në Tuz e Podgoricë, në Guci dhe në Plavë. Ende nuk kam të dhana për elektoriadën e shqiptarëve tanë të Rozhajës.
Unioni Demokratik i Shqiptarëve (UDSH) pasi i doli krah antishqiptar partisë (DPS) të Gjukanoviçit në zgjedhjet lokale të parakoshme në Ulqin (26 janar 2014), tashti ka ri/hy thithtas në “Koalicionin për Tuzin Evropian” të Gjukanoviçit e nën sqetullën e partisë së tij (DPS) elektoron edhe në Podgoricë e komunën tjetër urbane të Golubovcit. Tashti UDSH po del e vetme në komunën e Gucisë dhe në aleancë me FORCA në Plavë (!) Kjo parti, UDSH, me dal haptaz edhe në Alpe, si në Ulqin e Podgoricë, me u fut në aleancë me partinë e Gjukanoviçit, që në Plavë ka nxjerrë devizën elektorale “Për Plavën Europiane–Milo Gjukanoviç” dhe në komunën e Gucisë t’i bashkangjitej Koalicionit antishqiptar të Gjukanoviçit “Njëzëri për Gucinë” (sëbashku me partitë DPS-BS-SDP).
Në komunën urbane të Tuzit dhe në komunën e kryeqytetit, të Podgoricës, dy parti shqiptare: Alternativa Shqiptare e Inisiativa Qytetare kanë krijue një koalicion të përbashkët. Asnjera prej tyre nuk konkuron në komuna të tjera me popullsi shqiptare, as në Tivar, as në Plavë, as në Guci, as në Rozhajë.
Dy partitë e reja shqiptare konkurojnë vetëm në komunat e tyre, pasi ndoshta aty apo prej aty duan të bajnë “bio-politikën” e vet. Inisiativa Qytetare konkuron e vetme në Plavë, sikurse edhe Aleanca Shqiptare doli e vetme në komunën e re të Gucisë.
Nisur nga kjo panoramë gjeo-politike elektorale kjo aleancë e tri partive politike shqiptare në Tivar duhet përshendet vllaznisht, po nuk duhet admirue në tepri, pasi shqiptarët nën Malin e Zi nuk duhet të kenë ma shumë se dy apo tri parti në krejt rajonin e vet nga bregdeti Ulqin-Tivar deri në Alpe, në Plavë-Guci e Rozhajë.(Ne Foto:Mehmet Bardhi, Kryetar i LD ne Mal te Zi)

Nga Arjan Th. Kallço/ Universiteti Fan s. Noli, Korçe/

Disa ditë më parë u zhvillua në Fakultetin e shkencave në Korçë një simpozium me një temë të rëndësishme që lidhet me Didaktikën e shkencave. Profesionistët e zanatit, ata që kanë një përvojë të gjatë në të, e kuptojnë mirë termin dedaktikë, pasi jo vetëm e kanë studiuar në universitet, por e kanë praktikaur edhe në shkollat ku punojnë. Është një moment shumë i rëndësishëm në ditët e sotme, aq më tepër kur dihet tashmë se në çafrë standarte përfundoi shkolla shqiptare, si rezualtat i masakrës së quajtur reformë. Pra qeverisë së sotme dhe ministrisë përkatëse i del si detyrë që të vendosë rregull në kaosin pakrye të kësaj shkatërrire. Por ka edhe një didaktikë tjetër që lidhet me kërkimin shkencor dhe që duhet të jetë prioriteti kryesor i jetës akademike universitare shqiptare, nëse duam që me hapa të vazhdueshëm t’i afrohemi universiteteve të vendeve përreth nesh e për të shkuar më larg, të marrim përvojën tek ato më të fuqishmet botërore, që sot janë pararoja e shkencës. Vetëm pak ditë më parë lexova një artikull në një prej gazetave më të mëdha italiane ku zbulohet tragjikisht se universiteti ka marrë natyrë tjetër. Mendova se më në fund edhe në Itali pas një hallakatje disa vjeçare, në klasifikime jo dinjitoze të tyre, erdhi momenti që të rifitojnë kohën e humbur, nuk u duhet shumë, nëse ndiqen politika të drejta arsimore, dhe të hyjnë në garë me universitetet më prestigjoze botërore. Historia flet për ecurinë e tyre, por si ishte është një kohë që ka përfunduar. Por jo, artikulli ishte një kritikë e hapur dhe ironi deri në sarkazmë për fatet e fytyrës së sotme të Universitetit. Autori me një analizë dhe logjikë të mprehtë na jep disa prej parimeve të këtij universiteti që kur e lexon me vëmendje të kujton komedinë shqiptare të këtyre viteve dhe politikat që u ndoqën ndaj institucioneve të shkencës. Kam shkruar shumë rreth këtij fenomeni shqiptar, duke theksuar se masivizimi dhe politika e shkatërruan plotësisht atë. Mesa duket disa njerëz “gjenialë” po përpiqen që edhe tempujt e dijes t’i kthejnë në një vend ku mblidhen njerëz që në vend të merren me punë, u duhet të bëjnë më shumë mbledhje, mos qofshin partie, dhe fjalë. Një pasqyrë e shëmtuar e këtyre përpjekjeve është realiteti universitar dhe shkencor shqiptar, me ndonjë përjashtim, dhe norma e realizuar e politikës me një numër rekord dhe të pathyer më parë të njerëzve me diploma dhe tash e tutje do të kenë “fatin e mirë” edhe me tituj. Por cilat janë këto parime të reja të universitetit të sotëm italian? Duke i lexuar në vijim do ta kuptoni se ku po e çojnë politikat e gabuara, kriza e rëndë dhe faktori globalizëm universitetin. Një qeverie që nuk i dhimbset më e ardhmja e një kombi, bën krimin më të shëmtuar ndaj tij, duke e fundosur pikërisht institucionin që i prin zhvillimit dhe përparimit. Shembulli gjerman është drita në errësirën dhe qorrsokakun shqiptar. Këto ditë lexova shumë opinione pas refuzimit të statusit nga B.E-ja për Shqipërinë dhe të them të drejtën nuk e kuptoj sesi e kërkojmë atë status me këtë realitet në nivele gati të një prapambetje totale, gjithmonë kjo e krahasuar me disa lloj standartesh. Më të zellshmit ose janë të verbër, ose u bien daulleve sipas orientimeve të poltikës, nuk përjashtohet ndonjë manipulim partiak, dhe në euforinë kolektive nuk e dinë dhe vetë se çfarë kërkojnë. Shumë zhurmë për asgjë!

Parimet sipas autorit të shkrimit të artikullit

Universiteti i sotëm nuk është më vendi i studimit dhe kërkimit, sepse janë lukse qënuk i interesojnë askujt. Detyra e universitetit sot është të merret me gjëra serioze, si të përpilojë dokumente të pafund, të thërrasë mbledhje të shumta. Pra të bëjë gjithçka me përjashtim të kërkimit dhe studimit. Studimi nuk është i ndaluar, por duhet të mbetet në kuadrin privat, sidomos pa i ekspozuar efektet negative të kërkimit tek studentët. Është frika se grupe të vogla studentësh mund të bëhen kuriozë nga librat dhe të interesohen për reflektimin kritik, objekte dhe veprimtari të konsideruara të papranueshme në universitetin e sotëm, duke korruptuar veten dhe të tjerët.

Nëse studimi, leximi, mendimi, diskutimi kritik janë të dekurajuara në universitetin e sotëm, nuk është e vërtetë që kërkimi po eliminohet plotësisht. Kërkimi nuk praktikohet në universitetin e sotëm dhe librat tradicionalë janë ndaluar.

Të gjithë e dinë se në universitet është më e lehtë të shkruash artikuj shkencorë, sesa t’i regjistrosh në vqr, prandaj energjitë janë destinuar për këtë të dytën.

E gjithë puna kalon nën kompetencat e një organi ministerial dhe bëhen qëndrore për për kualifikimin nga ku nxirren listat e pedagogëve të aftë. Si ka mundësi që kërkimi të jetë kaq i rëndësishëm, kur pengohet me të gjitha mjetet? Puna në universitetin e sotëm nuk ndalet këtu, por i mban në formë pedagogë dhe stafin, duke organizuar minimalisht 5 mbledhje në ditë.

Anmëtarët e këtij universiteti nuk pyeten në publik për këto lloj praktikash, sepse kurioziteti i tepërt mund të mos jetë në favorin e tyre.

Parimet e reja priren ta pengojnë studimin dhe mendimin. Arsyeja që i shtyn nuk është kaq misterioze. Pushteti burokratik – politik e konsideron punën intelektuale kritike të padobishme, gati të rrezikshme.

Parimet e universiteti të sotëm ku vlerësohet gjithçka, por pa e mneduar se përse vlen, janë të destinuara që t’i dekurajojnë intelektualët : duhet ta kenë të qartë se universiteti nuk është vend për ta. Më shumë i referohet rrogave të profesëorëve që konsiderohen ende intelektualë kritikë. Rroga e tyre maten me sasinë e dokumenteve që hartojnë dhe numërin e mbledhjeve në të cilat marrin pjesë.

Asnjë iluzion se universitetit i duhen njerëz që e duan kulturën shkencore, por vetëm për vete. Ideja e këtij universiteti është konceptuar nga ekonomistë fondamentalistë të tregut, i ngjan më shumë ish Bashkimit Sovjetik, sesa ëndrrave të Friedmanit dhe Hayekut. Duket më shumë masë dhe aspak kuptim, shumë eficiencë pa e ditur përse. Mendimi kritik flaket në margjinalitet.

Fantazia të çon tek të rinj që që diskutojnë gjallërisht për filozofinë, matematikën dhe artin në periferi dhe fshat. Ndërsa në Itali studimi dhe kërkimi janë vetëm tregues dhe nuk investohet për kulturën, në Gjermani mendojnë se sistemi edukativ është antidoti më i mirë i krizës dhe motori më i mirë për zhvillimin e së ardhmes.

LEKSIONI SHQIPTAR I TIVARIT TË SOTËM

Fytyra e shpërfytyruar e Universitetit të sotëm