Nga Christoph Hasselbach/DW/

Mund tё dukej i njё shaka, nёse rrethanat nuk do tё ishin ka serioze: Ambasadori turk nё BE Selim Yenel i tha gazetёs “Die Welt”, se vendi i tij do tё antarёsohet nё vitin 2023 me tё drejta tё plota nё BE, kjo pёrkon me 100 vjetorin e Republikёs Turke. Por cila republikё duhet tё jetё kjo?

Themeluesi i shtetit Kemal Ataturk aplikoi laicizmin nё vitin 1923. Presidenti i sotёm Rexhep Erdogan ёshtё duke e vendosur religjonin mbi tё gjitha. Turqia e sotme ёshtё njё vend i spastrimeve politike, i shtypjes sё medieve dhe sipas vlerёsimit tё Ministrisё sё Brendshme gjermane njё vend, qё bashёkpunin me islamistёt dhe terroristёt. Ky vend do tё jetё partner i barabartё nё Bruksel?

Schröder, Blair dhe Chirac ishin pёr antarёsimin

Christoph Hasselbach

Sado e papranueshme tingёllon sot kjo kёrkesё, jo gjithmonё ka qenё kёshtu. Kryetarёt e tre vendeve mё tё rёndёsisshme tё BE-sё, kancelari Gerhard Schröder, britaniku Tony Blair dhe francezi Jaques Chirac (njё konservator!), u angazhuan nё ndёrrimin e shekujve pёr antarёsimin e Turqisё. Nё vitin 2005 qё tё tre u dhanё dritёn e gjelbёr asokohe 25 vendeve anёtare tё BE-sё pёr fillimin e bisedimeve tё antarёsimit. Atёherё shprehimisht thuhej: “qёllimi i bisedimeve ёshtё antarёsimi”.

Sidoqoftё edhe nё tekst ishte shёnuar, qё BE-ja do ta miratojё antarёsimin, vetёm nёse vendi vendi ёshtё nё gjendje ekonomike dhe politike pёr kёtё.

Sot kjo ёshtё mё pak e mundshme se kurrё mё parё. Nё njёrin prej argumentave mё tё rёndёsishme deri mё sot nuk ka ndryshuar asgjё. Njё popull me gati 80 milionё njerёz, qё nё pak vite do ta ketё tejkaluar edhe Gjermaninё deri mё sot me popullsinё mё tё madhe, do tё gёzonte tё drejtёn e lёvizjes dhe qendrimit tё lirё nё BE. Nёse do tё bёnim tё qartё vetёm kёtё pikё nё sfondin e debatit tё nxehtё tё migracionit sot nё Europё, vёren se sa absurd ёshtё pretendimi pёr njё antarёsim tё plotё. Ҫdo qeveri europiane, qё sot do tё kёrkonte atё qё kanё kёrkuar para dhjetё vjetёsh Schröder, Blair ose Chirac, do tё kishte marrё fund politikisht.

Kjo do tё thotё, qё Turqia nuk i pёrmbush aspak kushtet e antarёsimit, Europa nuk e do Turqinё dhe vet Erdogani ka lёnё tё nёnkuptohet, qё pёr tё antarёsimi nuk ka kaq rёndёsi.

Europa ndihet e detyruar

Megjithatё bisedimet vazhdojnё, nё bazё tё marrёveshjes pёr refugjatёt ato duhet tё pёrshpejtohen.

Pёrse duhet gjithё kjo farsё? Pёrgjigja ёshtё e thjeshtё: Turqia mund ta vendosё me kёtё BE-nё nёn presion. Europianёt kanё njё ndёrgjegje jo tё pastёr, sepse ato i kanё hapur Turqisё perspektivёn e antarёsimit nё kohё krejt tё tjera dhe sepse sot ato pёr shkak tё marrёveshjes pёr refugjatёt ndihen tё detyruar kundrejt Ankarasё.

Por kjo nuk mund tё jetё arsyeja. BE-ja jo vetёm duhet t’i pezullojё bisedimet, por duhet t’i ndёrpresё ato plotёsisht. Njё antarёsim i plotё as qё do tё shtrohej edhe nёse Turqia do t’i pёrmbushte tё gjitha kushtet. Marrёdhёnie tё ngushta po, nё tё gjitha fushat, por jo pa kushte. Pretendimet, qё rrjedhin nga njё antarёsim i plotё do ta rrezikonin BE-nё. Vetёm perspektiva e antarёsimit nxit ekstremizmin politik nё vendet e BE-sё. Ndaj duhet, qё mё nё fund tё thuhen gjёrat qartё dhe t’i jept fund kёsaj loje jo dinjitoze.