Mimoza Hasanbelliu

Përgëzoj The Association of Albanian-American Dual Language & Culture e përfaqësusesit e   kësaj organizate, znj. Drita Gjongecaj & Marjana Bulku, përkushtimin që kanë treguar në organizimin   e  disa  simpoziumeve  (që ato memodesti i quajnë seminare shkencore) në fushën e pedagogjisë e metodikes  e mësimdhënies  së   gjuhës   shqipe  në  Diasporën  shqiptare. Jam  e nderuar që sot qëndroj përrpara jush në këtë sallë të Vatrës sonë shekullore, që ndoshta fizikisht nga  pamja është modeste dhe relativisht e vogël por që me misionin e saj të madh gjithmonë ka përcjellë historinë, madheshtinë e Trashëgimnisë kulturorore shqiptare në Diasporën shqiptaro-amerikane. Sot do desha të ndaja me ju disa mendime  që shpesh i diskutojmë me familjarë e miq rreth rolit që luan familja në ruajtjen e trashëgimn e gjuhës traditës e kulturës shqiptare. Në ruajtjen e identitetit kombetar në diasporë (ose si une kam deshire të shprehem në vendin prites) ndikojne një sërë faktoresh ekonomiko-shoqërore që udhëheqin tranzicionin e familjes në vitet e para te emigrimit në vendin pritës: gjendja financiare e familjes, familjariteti me gjuhës e kulturës e vendit,qëllimet për të ardhmen, si dhe mendoj më e rendesishmja çfarë lidhjesh familjare-emocionale ke me vendin që ke lënë pas. Në këtë referim do mundohem të prek disa nga elementet e këtyre  faktoreve duke i shpjeguar me shembuj nga jeta ime personale në familje, nga eksperianca profesionale  32 -vjeçare (në Shqiperi e NY)në arsim si dhe nga observimi prapa kameres së TV Albanian Culture I jetës dhe aktivitetit të komunitetit shqiptaro-amerikan në këto 24 -vjet jetë të këtij televizioni.E kuptoj që në këtë moment po ju shkon në mendje “O zot kush e di se sa të gjatë e ka referimin kjo zonjë”. Jo, ky është thjesht fillimi i një bashkë bisedhe në kuadrin e ruajtjes së gjuhës e kulturês në brezat e rinj shqiptaro amerikane. Mendimet e mia rreth kêsaj  teme do ti vazhdoj në referime të ardhshme të kësaj organizate. Në këtë referim do mundohem të jem konçize në ato që dua  të ndaj me degjuesit   -audjencen. Ne jetojmë e praktikojmë  profesionin në një qytet multikulturor që vlerësion dhe respekton   përvojën dhe kulturën  e  çdo individi, por përsëri  ne ngurojmë  të komunikojmë me femijet  tanë   në gjuhen  amtare. Unë jetën time profesionale e ndaj  në dy etapa, para dhe pas emigrimit. Të dyja periudhat I vleresoj pasi me kanë brumosur  me vlera dhe aftësi për  të ndikuar pozitivisht në jetën e fëmijëve ..Shpesh kujtoj   dy momente nga jeta ime si emigrante ne Greqi dhe në NY që lidhen shumë me faktorin ekonomik familjar të emigranteve të rinj. Në një ditë  të bukur vere në vitin 93, më duhej të shkoja të bëja  blerjet ushqimore të javës . Atë ditë do të më  shoqeronte njëri nga nipërit  që ishte mjaft fluent në greqisht. Në atë kohë jetonim në Athinë  në një  shtëpi me gjithe niperit e bashkeshortit tim, Ademit. Hypemnë  autobuz dhe unë fillova të komunikoj  me të në të vetmen gjuhë që kishim të  perbashket; shqipen. Dhe ai në mënyrë kategorike me tha “Te lutem mos fol shqip.” Nipi në ato kohë ishte emigrant pa dokumenta në Athine dhe kishte frike se mos  kapej dhe e kthenin në Shqipëri . Jo shume larg në distancë kohore, përsëritet  e njejta histori por në rrethana e vendodhje të ndryshme. Tashmë në një supermarket në  Nju Jork  me të dy fëmijët , 9 & 2 vjeçarë. Djali në anglisht (kuptohet me  anglishten e folur dhe të praktikuar në shkollë) më kërkoi  diçka që unë nuk përballoja dot financjarisht në atë periudhë Kthehem nga të dy dhe u thashë  shqipçe ; “ju ngordha”. Në atë kohë unë flisja “shqipnglisht “ (në një fjali mund të perdor ja edhe shqip edhe anglisht ashtu si të gjithë shqiptarët ). Dhe gjithashtu, nuk mendoja se  duhej ta mbaja shqipen si patriote, edhe pse elementet e patriotizmit për herë të parë I pamë  dhe mësuam në familjet shqiptare të Kosoves në Amerike. Tashmë e kisha mësuar  që këtu nuk më  ngacmonte njeri nëse  flisja në gjuhën amtare , por e shikoja mbajtjen e shqipes si një mbrojtje nga kultura e vendit pritës që  une nuk e njihja mirë akoma. Kultivimi I gjuhës   shqipe I pati fillesat si një  domosdoshmëri për mbijetese në vendin pritës . Kjo u përforcua  më vonë , kur si familje pamë  që gjuha na duhej për të mbajtur lidhjet familjare brenda dhe jashtë  familjes së ngushte. Si familje na frikesonte ideja që prinderit mund të humbisni komunikimin e çështjeve themeltare të jetës apo të kishin një diskutim academiko-politik pasi nuk kishin një gjuhë fluente të perbashket (prinderit mund të mos dinin  mire anglisht e fëmijët mund të mos dinin mirë shqip). Si rrjedhojë, kishim rënë në një   marreveshje të heshtur që shqipja do të ishte i vetmi mjet komunikimi në tavolinat familjare.  Në ambjentin familjar fëmijët morën komunikimin standard të gjuhës ndërsa në shkollën shqipe “Naim Frasheri” në fund të viteve  1997-2004 mësuan shkrimin dhe leximin e gjuhës, që e praktikojnë edhe sot. Këto  vitet e fundit rrethi ynë familjar është shtuar, dhe unë kam konstatuar që prinderit edhe pse nuk dinë  anglisht ju flasin femijeve shqipnglisht duke I bërë konfuz në komunikim. Psh kam degjuar pyetje “Çfarë toy do te luash?”, “Do të hash cookies?”,  Shpeshhere, më lind pyetja “Perse prinderit hezitojnë  të komunikojnë  në shqipe te plote  me femijet?”  Edhe pse këtu në shkollimin pas universitar si dhe në praktikën   time   të   përditshme   në  arsim,   unë   jam   trajnuar    e   kam   mesuar   që  e rëndësishme nga ana pedagogjike êshtë që fëmija të komunikojë , pavarsisht se perdor fjale nga  të dyja gjuhët  për t’u shprehur, unë  personalisht  nuk jam dakort e një tezë si kjo e kam mbrojtur ne studimet e   pasuniversitare. Mendoj se kjo gjuhë komunikimi nuk êshtë zgjedhja e femijes por modelimi I prindit. Prindi bashkangjit në  fjalite e komunikimit fjalët që I vijnë më lehtë gjatë shprehjes gojore dhe harron që po flet një gjuhë mikse me fëmijën. Fëmija  rrjedhimisht do të imitojë  komunikim e prindit. Si rrjedhojë  fëmijët nuk do të mund të flase shqipe të  rrjedhëshme  e  të  pastër .  Këtu dua   të  përgëzoj iniciativën e Shoqates   Shqiptaro-Amerikane e Dy Gjuheve & Kulturave Paralele, që organizon seminaret shkencore në  mësimdhënie dhe që bën një punë të shkëlqyer me fëmijët në shkollën shqipe. Por nuk duhet të  kënaqemi me  kaq, mendoj se duhet lëvruar më tej puna   me prinderit që janë baza kryesore e komunikimt gojor të gjuhës. Në shkollat   publike   të   NY ka   koordinator   të  prindërve  që  mban  lidhje të drejtpërdrejta me familjet, I ndihmon me burime informative kur kanë nevoje ose organizon aktivitete të ndryshme edukative e professionale me prinderit. Mendoj se kjo   duhet   të praktikohet   edhe   në   shkollat   shqipe   në   rrethinat   e të tre   shteteve.Shkollat shqipe duhet të organizojnë seminare informative per prinderit në fushen e mësimdhënies së gjuhës së huaj në shkollat publike të NY, perdorimi I burimeve të para   gjuhësore  (që   në   këtë   rast   janë   historitë familjare),   pajisja   me   programe mesimore për aplikimin dy-gjuhesor në shkollat publike në NY. Një informim  i mire I prinderve ne fushën metodike të mesimdhenjes (e rendesishme nuk është   vetem   shkrim   e   kendim,   por   edhe   komunikimi   gojor)   do   influenconte  pozitivisht në zhvillimin e komunikimit gojor në shqip nga ana e nxënësve.. Si kryetare e bordit të TV Albanian Culture në këto 24 vjet, kam konstatuar që edhe pse fëmijët kendojnë , vallezojne, recitojne në shqip në aktivitetet e festivalet e shumta kulturore të organizuara nga  shkollat shqipe në  rrethet e  të tre shteteve(NY< NJ< CT), kur vjen momenti të komunikojne me prindin para, gjatë apo pas shfaqjes ata preferojnë  të perdorin gjuhën angleze. Kjo tregon që këtyre  fëmijëve ju mungon elementi foles i gjuhës shqipe të cilën  duhet ta praktikojnë me prinderit,pasi oret e mesimdhenjes në gjuhën shqipe nuk janë të mjaftueshme, duke patur parasysh që shkollat shqipe veprojne gjatë fundjaves për një kohë të limituar. Faktori i fundit që më ka ngelur të analizoj , është lidhja familjare-emocionale me  ata që ke lënë mbrapa. Familja ime e ngushtë është ngacmuar gjatë gjithë kohës nga ky faktor . Ne kemi kaluar më shume vite në Amerikë  se sa në Shqipëri në jetën tonë familjare, pro kishim lënë mbrapa motra e vellezër , nipër , mbesa e kusherinj.Kishim lënë rrenjet. E fëmijët tanë duhet të komunikonin me ato rrënjë . Kështu  që detyra jone si prind ishte që fëmijët në mënyrë të rregullt do flisnin në telefon me familjaret në Shqipëri dhe kjo bëhej  e mundur vetem në shqip, fëmijët të dy në mënyrë të  rregullt   jepnin   video   përshëndetje   që   dergoheshin   te   familjaret   në Shqipëri . Dhe kur vajten per here te parë në Shqipëri pas 8 vjetesh në emigracion flisnim me të gjithe familjaret në gjuhën shqipe.   Ky faktor  vazhdon edhe sot qe kanë  arritur moshen madhore – Gerti 33 vjecar e baba I dy djemve-Aleks & Lucasdhe   Vera 26 vjeçare në mënyrë të rregullt mbajnë  lidhje me familjaret ne tokën mëmë. Në të njejtën  kohë ipo mundohemi ta kalojme në brezin e tretë  – te Aleksi 2vjecar pasi Lucas eshte vetem 5 muajsh. Aleksi me qeleshen me shqiponje ne kokena therret “Nena, Baba, Halla, Mami & Babi” edhe pse mamin nuk e ka shqiptare. Duke dashur t’ju  kursej kohë folësve të tjerë dua edhe nje here të  falenderoj  organizatoret, Znj. Gjongecaj & Bulku për nderin që më dhanë në këtë dite të shënuar  e promovuese për këtë organizatë të re premtuese.