Dëshmori i kombit Xajë Sahit Jashari rrjedh nga një familje përparimtare, bujare e atdhetare në të cilën kultivohen ndjenjat e trimërisë, guximit patriotizmit e atdhedashurisë. Në këtë familje shkollarësh e intelektualësh, më 19 qershor 1955, në fshatin Strofc të komunës së Vushtrrisë u lind dëshmori i kombit Xajë Jashari. Si familje brez pas brezi gjithmonë ishte në lëvizjen dhe në luftën për lirinë gjithëshqiptare.
Atdhedashuria dhe ideali i lirisë e bashkimit kombëtar babin e Xajës, Sahitin e mobilizuan ushtarakisht vullnetarisht në brigadat shqiptare në Luftën e Dytë Botërore, ndërsa axha Demiri luftoi deri në përjetësi kundër pushtuesve – hordhive çetnike.
Xajë Jashari shkollimin fillor e kreu në shkollën “Liria” në Gurëkuq (ish-Gllavotin), ndërsa të mesmen, gjimnazin në Vushtrri. Studioi në Shkollën e Lartë Pedagogjike në Prishtinë, në degën e BAT-it. Përpos aktiviteteve mësimore ai merrej edhe me aktivitete tjera e sidomos me ato sportive. Kështu në vitet e 70-ta themeloi dhe udhëhoqi klubin e futbollit “Besa“ të Strofcit. Përpos prirjes për sport dhe përkushtimit rreth tij ai u mor edhe me gazetarinë sportive. Ishte gazetar – korrespondent në rubrikën e sportit në gazetën “Rilindja”.
Në vitin 1978 Xaja punësohet në Radiotelevizionin e Prishtinës (RTP) ku punoi deri më 5 korrik 1990 kur u mbyll dhunshëm ky institucion informativ nga ana e okupatorit serb. Në RTP ishte shumë i respektuar nga shokët dhe punoi me sukses me teknologjinë më të përparuar të telekomunikimit-marrjes dhe shpërndarjes së informacioneve.
Veprimtarinë atdhetare Xaja e kishte nisur herët që nga koha e demonstratave të vitit 1981, ku ishte pjesëmarrës aktiv i demonstratave në Prishtinë. Përpos pjesëmarrjes në demonstrate ai bashkë me disa shok ishte edhe dhurues vullnetar i gjakut për shokët e plagosur në demonstrata.
Ishte i martuar me Ajmane Krasniqin nga fshati Trimor (ish-Zhilivodë) dhe kishin pesë fëmijë tre djem e dy vajza.
Xaja merrej edhe me krijimtari letrare e sidomos krijonte poezi të cilat si shumë krijuesve të tjerë në luftën e fundit iu dogjën bashkë me bibliotekën e tij të pasur me rastin e djegies së shtëpisë nga ana e pjesëtarëve të okupatorit serb.
Xajë Jashari edhe në vitin 1998 rikthehet në protesta-demonstrata dhe në organizimin e tyre për mbrojtjen e Kosovës dhe të rrugës së saj drejt realizimit të vullnetit të popullit.
Duke e ndier gjithnjë e më shumë se vetëm me luftë të armatosur mund të dëbohet okupatori nga trojet tona e të realizohej ideali i lirisë në vitin 1991 kishte siguruar një armë personale, një pushkë automatike dhe 500 fishekë. Ajo pushkë më vonë u bë pushkë e ushtarit-luftëtarit të UÇK-së, e dëshmorit të kombit Xajë Jasharit, që jehoi fuqishëm bashkë me pushkët e mijëra ushtarëve tjerë të lirisë anekënd Kosovës. Pushka e Xajës jehoi deri në momentet e fundit kur ai iu bashkua mijëra dëshmorëve të kombit që luftuan për lirinë që ne sot e gëzojmë, ndërsa ata fituan përjetësinë.
Pushkën, Xaja ia la amanet vëllait të madh, Behxhetit, që ai ta vazhdoi luftën kundër okupatorit deri në fund, deri në çlirimin e Kosovës.
Fillimi i organizimit të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe fillimi i luftës në Kosovë, Xajën si edhe shumë të tjerë i gjeti të gatshëm për sakrificën që po kërkohej për Kosovën e për lirinë e saj. Meqë kushëriri i tij, dëshmor i kombit, Jashar Jashari ishe ndër të parët çlirimtarë të cilët menjëherë pas Epopesë së Prekazit e të komandantit legjendar Adem Jashari u kthye në Kosovë dhe filloi aktivitetin të cilit menjëherë iu bashkua Xaja.
Dëshmori i kombit, Xajë Jashari nga prilli i vitit 1998 ishte aktivizuar në radhët e UÇK-së. Ishte pjesëtar i njësitit të parë gueril, që operonte në fshatrat e Ortakollit e më gjerë. Nga fundi i majit 1998 ai emërohet zëvendëskomandant i njësitit gueril “Duraku” të udhëhequr nga komandant Jashar Jashari me nofkën – Duraku.
Ata filluan aktivitetin e përbashkët në rrugën për çlirim dhe tani të gjitha detyrat i zbatonin me përpikëri dhe kështu ata vinin duke e zgjeruar aktivitetin e tyre sa më shumë dhe duke aktivizuar edhe njerëz tjerë si të fshatit dhe rrethit më të gjerë. Jashari dhe Xaja punonin pa u ndalur në shtrirjen dhe zgjerimin e formacioneve të UÇK-së në trevën e Artakollit. Kështu në fshatin Trimor (ish-Zhilivodë) të Vushtrrisë u vendos shtabi vendor i UÇK-së për Artakoll, ku Jashari ishte komandant, ndërsa Xaja zëvendëskomandant. Ata këtu shpërndanë edhe armë për luftëtarët e lirisë . Ndërsa për këta luftëtarë ishte qendra stërvitore në fshatin Trimor. Zgjerimi i aktiviteteve vazhdoi edhe në fshatrat tjera përfshirë këtu edhe fshatin e lindjes së Xajës, Strofcin.
Pas organizimit të UÇK-së në Strofc dhe fshatrave përreth, pozicionet e UÇK-së u shtrin përgjatë vijës së frontit që përfshinte fshatrat rrëzë Qyqavicës, Mirashit, Gurakuqit, Lajthishtës, Hamidisë, Bardhit të Madh dhe Hades. Ndërsa forcat serbe ishin të përqendruara në fshatrat serbe, Prelluzhë e Plemetin. Ato tani nuk kishin mundësi të depërtojnë në këto anë por vetëm me granatime nga largësia, sepse ushtarët trima të UÇK-së ishin të pozicionuar dhe nuk lejonin depërtimin e tyre në këto pjesë. Në mesin e këtyre ushtarëve ishte edhe dëshmori i kombit Xajë Jashari.
Xaja ka qenë i angazhuar si zëvendëskomandant në njësitin e UÇK-së që ka vepruar në fshatin Strofc dhe në fshatrat përreth. Ndër luftëtarët me të cilët kishte bashkëpunim më të ngushtë kanë qenë komandanti Jashar Z. Jashari, Januz Z. Jashari, Rrahim Tahiri, Sejdi Selimi, Avni Klinaku etj.
Ka marrë pjesë në shumë luftime të cilat i ka zhvilluar Brigada 142 e UÇK-së të ZOSH.
Edhe në riorganizimet e mëvonshme Xaja prapë do të jetë në detyrën e zëvendëskomandantit, ku ishte shumë i dashur dhe i respektuar nga të gjithë luftëtarët e lirisë dhe qytetarët e tjerë. Xaja gëzonte respekt tek populli, eprorët dhe ushtarët e UÇK-së që bashkërisht ishin të përkushtuar e të bashkuar rreth idealit më madhor të lirisë së atdheut, të gatshëm për çdo sakrificë e flijim.
Në luftën që po zgjerohej përditë e më shumë Xaja ishte pjesëmarrës në aksionin e 11 qershorit 1998 i njohur si aksioni i Hamidisë, ku me atë rast u vranë katër policë serbë, u shkatërrua një pizguaer dhe në bazë të gjurmëve të lëna nëpër livadhet e Hamidisë në këtë aksion janë plagosur edhe disa serbë të tjerë.
Ai mori pjesë në luftimet ballëpërballë që u zhvilluan kundër pjesëtarëve të okupatorit serb në luftimet e njohura si “Ofensiva e Shtatorit” e cila u zhvillua prej 22 deri më 25 shtator 1998. Gjatë zhvillimeve të luftës nga vija e parë e frontit, përpos luftës që bënte jepte edhe informacione për zhvillimet e luftës për mediat dhe gazetarët që raportonin për zhvillimet e luftës i shërbente me informata të sakta dhe të dorës së parë nga fronti i luftës në këto anë. Kështu ai u bë edhe një zë i së vërtetës, së drejtës dhe madhështisë së luftës së UÇK-së .
Në mbrëmjen e 27 tetorit të vitit 1998 kalon në përjetësi, ndërsa të nesërmen varroset me nderime të larta ushtarake në fshatin e lindjes në Strofc, rrëzë malit Qyqavicë. Radiotelevizioni Shqiptar duke dhënë lajmin aq shumë të dhembshëm dhe krenar për Xajën thoshte: ”Xajë Jashari kolegu ynë për shumë vite ishte i shkëlqyeshëm në Radiotelevizionin e Prishtinës, u bë shembull në Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës, në luftën për liri. Ishte kjo lavdi e madhe e gjithë kombit për dëshmorin Xajë Jashari ”.
Familjes së dëshmorit Xajë Sahit Jashari i ka dhënë mirënjohje Shtabi i Përgjithshëm i UÇK-së, Ministria e Mbrojtjes e Qeverisë së Kosovës, Kuvendi Komunal i Vushtrrisë etj. (M. K.)

• Marre nga Radio Kosova e lire- Xaje Jashari, dëshmori I Lirisë së Kosovës, vëlla I Behlul Jasharit,  korrespondentit të Gazetës”DIELLI” në Kosovë.