-Avancon zbatimi i marrëveshjes së IBM në dy fusha të rëndësishme, në dogana dhe drejtësi/
Prishtinë, 10 nëntor 2015/ Pas përpjekjeve të shumta të Qeverisë së Kosovës për avancimin e zbatimit të Marrëveshjes për Menaxhimin e Integruar të Kufirit ndërshtetëror (IBM), në dialogun e Brukselit është arritur pajtimi për dy fusha të rëndësishme siç janë: Marrëveshja për Shkëmbimin Sistematik Elektronik të të Dhënave Doganore sipas standardeve evropiane (SEED) dhe Marrëveshja për Ndihmë të Ndërsjellë Juridike në mes të dyja shteteve (MLA).
Ndërmjetësuesi i BE-së e ka njoftuar zyrtarisht ministren për Dialog, Edita Tahiri se pala serbe është pajtuar dhe ka filluar së zbatuari plotësisht marrëveshjet për Shkëmbimin Sistematik Elektronik të të Dhënave Doganore dhe Ndihmë të Ndërsjellë Juridike në mes të dyja shteteve, bën të ditur njoftimi dërguar sot nga qeveria e Kosovës.
Përfitimet nga Marrëveshja për Shkëmbimin Sistematik Elektronik të të Dhënave Doganore (SEED) për shtetin e Kosovës, janë si vijon:
Shteti i Kosovës ka përfitime ekonomike dhe politike nga kjo marrëveshje sepse ajo mundëson rritjen e kontrollit të mallrave që eksportohen nga Serbia në Kosovë, rritjen e buxhetit të Kosovës përmes rritjes së të hyrave nga taksat doganore si dhe luftimin e informalitetit në fushën e eksport-importit. Po ashtu, me këtë marrëveshje Kosova kompleton standardet evropiane në fushën e shkëmbimit elektronik të të dhënave doganore në bashkëpunimet rajonale.
Qëllimi kryesor i marrëveshjes për SEED është ndërtimi i një sistemi të përbashkët standard regjional për këmbimin elektronik dhe automatik të të dhënave në kohë reale, përkatësisht para arritjes së mallrave të eksportuara tek doganat e shtetit tjetër. Këmbimi i të dhënave për mallrat e eksportuara para arritjes së tyre në dogana ndihmon në rritjen e kontrollit të saktë doganor dhe ka për qëllim të rrisë luftën kundër dukurive negative si mashtrimi, informaliteti dhe kontrabanda.
Marrëveshja për SEED ka për qëllim lehtësimin e tregtisë së ligjshme në mes të shteteve, duke realizuar para-njoftimet me ç ‘rast arrihet që në mënyrë të konsiderueshme të reduktohet kohëzgjatja e kontrolleve doganore. Përmes tij arrihen rezultatet më të mira në luftën kundër tregtisë informale, domethënë nëpërmjet kontrolleve doganore në shënjestër të mirë (zyrtarët doganorë të shteteve përfituesve janë në gjendje për të identifikuar ndryshimet në deklaratën doganore në mes të pikave të kalimit kufitar).
Përmes këtij projekti rritet numri i konfiskimeve, parandalohet kontrabanda dhe rrjedhimisht rriten të hyrat përmes doganave, kjo ndihmon po ashtu në parandalimin e korrupsionit dhe ndihmon luftën kundër krimit të organizuar (shkëmbimin automatik të informacionit para mbërritjes, do të kufizojë qëllimin për manipulimin e procedurave doganore në kufi).
Ky sistem njëkohësisht e rritë bashkëpunimin rajonal dhe e promovon Menaxhimin e Integruar të Kufirit (MIK) si njëri nga standardet e rëndësishme dhe kriter për anëtarësim në Bashkimin Evropian. Përfitues të marrëveshjes për SEED janë përveç Kosovës edhe Shqipëria, Maqedonia, Mali i zi, Bosnja dhe Serbia.
Në kuadër të Marrëveshjes së IBM-së dhe Planit të Veprimit të arritur në dhjetor të vitit 2012 për zbatimin e plotë të marrëveshjes për IBM-n ishte paraparë që Doganat përkatëse ajo e Republikës së Kosovës dhe ajo e Serbisë të respektojnë standardet evropiane në shkëmbimin të dhënave doganore në mënyrë elektronike dhe automatike përmes projektit të Komisionit Evropian i njohur si SEED (këmbimi sistematik elektronik i të dhënave). Mirëpo, pala serbe kishte dështuar ta bëjë këtë në mënyrë të plotë duke bërë këmbimin selektiv të të dhënave për eksportet nga Serbia në Kosovë, në kundërshtim me standardet evropiane. Pala e Kosovës i kishte raportuar vazhdimisht BE-së për këtë dështim të Serbisë.
Përfitimet nga Marrëveshja për Ndihmën e Ndërsjellë Juridike mes dy shteteve (MLA), për shtetin e Kosovës, janë si vijon:
Kjo marrëveshje avancon zbatimin e Protokollit teknik të Marrëveshjes për Menaxhimin e Integruar të Kufirit (IBM) në mes të Republikës së Kosovës dhe Serbisë, në fushën e sundimit të ligjit në të dyja shtetet sepse që të dyja shtetet zotohen zyrtarisht që të krijojnë procedura të cilat lehtësojnë procedimin e kërkesave për ndihmë të ndërsjellë Juridike (NNJ) për rastet kur paraqitet nevoja. Kjo praktikë përkon me standardet evropiane në fushën e sundimit të ligjit dhe obligimet për bashkëpunim mes shteteve që aspirojnë integrimin në BE.
Zbatimi i kësaj marrëveshje do të bëhet në mes të ministrive përkatëse të drejtësisë, asaj të Republikës së Kosovës në njërën anë dhe të Serbisë në anën tjetër.
Marrëveshjet për Ndihmë të Ndërsjellë Juridike janë marrëveshje ose traktate në mes një apo më shumë shteteve me qëllim të këmbimit të informatave për forcimin e sundimit të ligjit.
Kjo marrëveshje është arritur në janar të vitit 2013, por se zbatimi i saj, ishte ndërprerë nga Serbia në tetor të vitit 2014, kur BE-ja transferoi kompetencat nga EULEX-i tek Përfaqësuesi Special i BE-së në Kosovë (PSBE). Derisa Kosova kishte dhënë pëlqimin për vazhdimin e ndihmës së ndërsjellë juridike përmes Zyrës së BE-së në Kosovë, ishte Serbia ajo e cila e ndërpreu njëanshëm zbatimin e kësaj marrëveshje, për t’ju rikthyer zbatimit tani. Pala e Kosovës i kishte raportuar vazhdimisht BE-së për këtë dështim të Serbisë.
Pas kësaj zvarritje dy vjeçare të zbatimit të marrëveshjes nga ana e palës serbe, kjo e fundit më në fund ka pranuar që Përfaqësuesi Special i BE-së në Kosovë dhe Delegacioni i BE-së në Serbi, të veprojnë si ndërmjetës për të ndërmjetësuar komunikimin përmes transmetimit të kërkesave për Ndihmë të Ndërsjellë Juridike në mes të dyja shteteve.

TEKSTI I MARRËVESHJES PËR NDIHMË TË NDËRSJELLË JURIDIKE:
Duke njohur që përpjekjet për fuqizim të Sundimit të Ligjit avancohen duke miratuar qasje bashkëpunuese dhe në pajtim me Protokollin Teknik për zbatimin e konkluzave të dakorduara të dialogut për MIK[1], palët pajtohen të krijojnë procedura të cilat lehtësojnë procedimin e kërkesave për Ndihmë të Ndërsjellë Juridike (NNJ):
1. Palët do të krijojnë një kanal komunikimi për NNJ ndërmjet organeve të tyre përgjegjëse, në pajtim me juridiksionin relevant të secilës palë;
2. Fushëveprimi i kërkesave që do të barten do të përbëhet nga:
2.1 Kërkesat e përgjithshme për NNJ
3. Palët pajtohen që nga Përfaqësuesi Special i BE-së në Kosovë (PSBE) dhe nga Delegacioni i BE-së në Serbi (DBES), të kërkohet të veprojnë si ndërmjetës për të ndërmjetësuar komunikimin vetëm me transmetimin e kërkesave për NNJ dhe përgjigjet e palëve për to. Palët pajtohen që PSBE dhe DBES, në asnjë mënyrë nuk mund të thirret në përgjegjësi për dëmet ose të jetë përgjegjës për mossukses në zbatimin e kërkesave.
4. Teknikisht, ndërmjetësimi në komunikim ndërmjet palëve do të bëhet si vijon:
Organi kërkues do t’ia dorëzojë kërkesat ose përgjigjet PSBE/DBES. Pas pranimit, PSBE-i, në përputhje dhe gjatë kohëzgjatjes së mandatit të tij, do të bashkëngjit një shkresë përcjellëse në të cilën do të specifikohen bashkëngjitjet e kërkesës ose përgjigjes, dhe do ta bartë atë me dokumentet e bashkëngjitura të pala pranuese sipas rastit.
5. Procedurat e paraqitura nuk do të ndikojnë në detyrimet e palëve lidhur me juridiksionin relevant të zbatueshëm, traktatet ose aranzhimet e tjera në fuqi.
6. Palët do të përpiqen që të zgjidhin çfarëdo mosmarrëveshje që mund të shfaqet lidhur me pranimin, zbatimin ose realizimin e këtyre procedurave. Me ndërmjetësim të PSBE/DBES palët do të takohen së paku një herë në vit për këtë dhe me qëllim të vlerësimit dhe përmirësimit të zbatimit të këtyre procedurave. Për më tej, me kërkesë, palët mund të takohen në çfarëdo niveli kompetent të palëve, përfshirë PSBE/DBES, këto të fundit do të mbajnë shënime zyrtare, për të cilat do të pajtohen palët.
7. Palët do të përballojnë kostot dhe shpenzimet e veta që paraqiten lidhur me pranimin, zbatimin ose realizimin e këtyre procedurave.
8. Pas konsultimit me BE-në, secila palë është e lirë të njoftojë për shkëputjen e këtyre procedurave, gjë që do zbatohet përmes njoftimit të të gjitha palëve. Shkëputja do të hyjë në fuqi tre muaj pas njoftimit.
9. Pas pranimit të këtyre procedurave me shkrim nga secila palë, BE-ja do të njoftojë palët për hyrjen në fuqi të këtyre procedurave./b.j/