Dr. Bledar Kurti/
Më 8 qershor 1504, Davidi i Michelangelo-s, vepra më e rëndësishme skulpturore në histori u vendos në sheshin kryesor të Firences.
Skulptura e Davidit, krijuar nga një bllok mermeri me shumë nyje e të meta, që e bënte të pamundur të skulpturohej, ishte një deklaratë mbi sesi njeriu humanist e shihte veten në të nesërmen! Populli e shihte si vrasësin e tiranëve, dhe e gjithë Firence ecte plot vetëbesim drejt një të ardhme madhështore.
Me tĂ« mbaruar statuja, Paria e Firences u has me dilemĂ«n se ku do e vendosnin atĂ« kolos madhĂ«shtor. Ajo çështje hapi aq shumĂ« diskutime sa qĂ« pati edhe njĂ« incident me hedhje gurĂ«sh nga disa protestues. Duke qenĂ« republikĂ«, Firence ngriti njĂ« komitet. Rreth tridhjetĂ« artistĂ« dhe drejtues civilĂ« u mblodhĂ«n pĂ«r tĂ« diskutuar kĂ«tĂ« çështje, pĂ«rfshirĂ« edhe Filippino Lippi, Perugino, Botticelli, dhe sigurisht Leonardo da Vinci. Ata u mblodhĂ«n nĂ« 25 janar tĂ« vitit 1504, nĂ« njĂ« sallĂ« mbledhjesh pranĂ« Katedrales, dhe morĂ«n nĂ« konsideratĂ« nĂ«ntĂ« vende pĂ«r vendosjen e statujĂ«s, dy prej tĂ« cilave u zgjodhĂ«n si finaliste. Michelangelo kishte shpresuar qĂ« statuja e tij do qĂ«ndronte jashtĂ« hyrjes sĂ« katedrales tek Piazza del Duomo, por shpejt kuptoi qĂ« do shĂ«rbente mĂ« mirĂ« si njĂ« simbol civil e jo fetar i Firences dhe i shtyu tĂ« bindeshin qĂ« ta vendosnin te sheshi pĂ«rpara Palazzo della Signoria. Giuliano da Sangolla, njĂ« nga arkitektĂ«t mĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« Firences, sikurse edhe skulptor, preferonte njĂ« vend poshtĂ« harkut tĂ« madh tek Loggia della Signoria, njĂ« ndĂ«rtesĂ« nĂ« cep tĂ« sheshit. Ai, bashkĂ« me mbĂ«shtetĂ«sit e tij, argumentuan se duke e strehuar aty Davidin, skulptura do ruante elementet e saj, por ajo zgjidhje e bĂ«nte veprĂ«n tĂ« mos binte nĂ« sy, e tĂ« ishte mĂ« pak dominuese dhe e spikatur. âDo shkojmĂ« ne qĂ« ta shohim atĂ«, e jo tĂ« vijĂ« figura tĂ« na shohĂ« ne,â u shpreh njĂ« nga mbĂ«shtetĂ«sit e idesĂ« sĂ« vendndodhjes tek Loggia.
Leonardo da Vinci ishte njĂ« rival i pĂ«rbetuar i Michelangelo. Ose mĂ« saktĂ« ishte e kundĂ«rta. Michelangelo ishte tejet xheloz pĂ«r mjeshtrin e madh da Vinci i cili me artin e tij kishte dĂ«shmuar se ishte i papĂ«rsĂ«ritshĂ«m. Por, kjo xhelozi u kthye nĂ« drejtim tĂ« kundĂ«rt kur da Vinci pa Davidin, ndaj nuk Ă«shtĂ« pĂ«r tâu habitur qĂ« Leonardo mbĂ«shteste grupin qĂ« kĂ«rkonte tâa strukĂ« statujĂ«n poshtĂ« portikut. Kur erdhi radha e tij pĂ«r tĂ« folur, ai tha, âPajtohem qĂ« duhet tĂ« vendoset tek Loggia, por tĂ« qĂ«ndrojĂ« te parapeti ku varen sixhadetĂ«.â Dukej qartĂ«, qĂ« Leonardo preferonte qĂ« statuja e Michelangelo tĂ« vendosej nĂ« njĂ« vend ku nuk binte shumĂ« nĂ« sy. Por, sikur tĂ« mos mjaftonte kaq, Leonardo e vazhdoi fjalĂ«n e tij e tha diçka tĂ« habitshme. Ai u shpreh se statuja duhej tĂ« vishej âme njĂ« zbukurim tĂ« hijshĂ«m [chon ornamento decente].â Ishte e qartĂ« çfarĂ« nĂ«nkuptonte. Michelangelo e kishte gdhendur Davidin nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« guximshme, tĂ«rĂ«sisht lakuriq. Leonardo sugjeroi qĂ« tâi shtohej njĂ« mbulesĂ« e hijshme nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« atillĂ« qĂ« tĂ« mos prishĂ« ceremonitĂ« zyrtare.
Michelangelo e fitoi betejĂ«n pĂ«r vendin se ku do vendosej statuja. Davidi i tij u lĂ«viz me rrota pĂ«r katĂ«r ditĂ«, nĂ« mĂ«nyrĂ« shumĂ« tĂ« kujdesshme nga punishtja e tij, dhe u vendos nĂ« hyrje tĂ« Palazzo della Signoria. QĂ«ndroi aty deri nĂ« vitin 1873, e mĂ« pas u vendos brenda Galleria dellâAccademia, dhe nĂ« vitin 1910 njĂ« kopje e statujĂ«s u vendos sĂ«rish aty kishte qenĂ«, por kĂ«saj here pallati kishte marrĂ« emrin Palazzo Vecchio.
Por Leonardo fitoi me argumentin e tij se ânjĂ« mbulesĂ« e hijshmeâ duhej shtuar tek statuja. NjĂ« kurorĂ« e stolisur e bĂ«rĂ« prej tunxhi, me njĂ«zetĂ« e tetĂ« gjethe bakri, u var tek skulptura, duke e mbuluar lakuriqĂ«sinĂ« e Davidit. Mbulesa qĂ«ndroi mbi statujĂ«n pĂ«r tĂ« paktĂ«n dyzetĂ« vjet.
Arti Ă«shtĂ« xheloz. Por, arti Ă«shtĂ« esenca e vetĂ« njeriut, pasi njeriu Ă«shtĂ« e vetmja qenie nĂ« univers qĂ« krijon. Ădo njeri e ka brenda vetes kĂ«tĂ« dhunti. Varet nga vetĂ«dija individuale se kush e pĂ«rdor atĂ« guximshĂ«m e kush zgjedh me burracakĂ«ri ta burgosĂ« kĂ«tĂ« atribut tĂ« rrallĂ« brenda kafkĂ«s sĂ« vet.