Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for April 2014

Kremtimi i Pashkëve nga besmitarët shqiptarë në SHBA

by

NGA BEQIR SINA,New York/
HARTSDALE NEW YORK : Java e Shejtë – Pashkët të cilat janë festa më e madhe e të krishterëve, Ringjallja e Krishtit anembanë Shteteve të Bashkuara janë kremtuar me mesha të ringjalljes së Jezu Krishtit. Festa e cila nisi ditën e ejte, sot, të dielën ka vazhduar me dy mesha të Shejta dhe gjatë gjithë ditës kur besimtaret shkëmbyen dhe thyen vezët mes tyre – deri tek festa familjare e cila vijon me dreken e Pashkës – një drekë e veçantë kjo e cila dallohet për gatimet tradicionale të krishtera- dhe daljet familjare nëpër pikniqe në parqet e qyteteve për reth qendra të banimit dhe vizita tek njëri tjetri. Kësaj radhe, për herë të parë në shumë vite, Pashkët – dita për të cilën të krishterët besojnë se Jezu Krishti është ringjallë – festohet në të njejtën ditë nga të krishterët katolikë dhe ata ortodoksë. Edhe në Shtetet e Bashkuara shqiptarët nga të gjitha trevat shqiptare, emigruar në kohë të ndryshme për kremtimin e Pashkëve mbajtën festime të veçanta dhe të përbashkëta.
Në informacionin e përcjellur në faqet e interrnetit, tregohet se celebrimet dhe krimtimet kan qenë madhështore, kudo në kishat shqiptare. Më së miri këtë fakt e shohin në videot dhe fotografite ne rrjetet sociale. Në facebook e Our Lady of Schodra (https://www.facebook.com/albanianchurch?fref=ts) lexojmë se mesha qendrore e festës është kremtuar të shtunën, më 19 prill, në orën 21.00, në Kishën Katolike Shqipëtare Zoja e Shkodrës në Harstadle Nju Jork. Ndërkohë që Ditën e Pashkëve, të dielën, më 20 prill, po në këtë kishë kryefamullitari Dom Pjetër Popaj, dhe ndihmësi i tij Dom Viktori kremtojë meshën në orën 09.00 dhe 12 të mesdrekës.
Pashkët, simbas njoftimeve të këtyre protaleve shqiptare në internet, janë shënuar me festime dhe celebrime të mëdha edhe nga besimtarët e krishterë shqiptarë në Detroit – Kishët Zoja Pajtore dhe Shën Pali, në kishat ortodokse shqiptare Boston dhe Uster, kisha ortodokse në Nju Jork, dhe Florida, Uashington dhe Ohio, vende këto ku më së shumti jetojnë shqiptarët e besimit të krishter dhe që kan edhe kishat e tyre, besmtarët shqiptarë.
Në faqen e internetit të Kishës Katolike Shqiptare Zoja e Shkodrës -në Harstdale në Nju Jork, është publikuar edhe kalendarit liturgjik i Kishës Katolike, ku thuhet se Pashkët të cilat janë kremtimi më i madh i kishave të krishtera që kremtojnë Ringjalljen e Jezusit të Nazaretit, ndodhur, sipas Besëlidhjes së Re, të tretën ditë pas vdekjes së tij në kryq, u kremtuan me madhështi në këtë kishë, ku mijëra besimtarë kryen të gjitha ritet fetare në Kishë.
Simbas, kalendarit liturigjik të Kishës Katolike Shqiptare Zoja e Shkodrës në Hartsdale, në faqen e internetit, shkruhet se: “Java e Madhe e këtyre kremtimeve dhe celebrimve nisi me atë që quhet “E Ejtja e Madhe”, më 17 prill, kur është mbajtë “Mesha e Shejtë. Ndërkohë që “E Premtja e Madhe” më 18 prill është shoqëruar me kremten: “Udha e Kryqit” dhe “Shërbimi Tenebrae”, duke vazhduar më tej me “E Shtuna e Madhe”, më 19 prill me meshën “Vajtimet e Jeremisë Profetë dhe Bekimi i bukëve” dhe, duke vazhduar me atë që thirret “Mesha e Vigjiljes së Pashkëve” dhe Bekimi i bukëve”. Kurse, “E Diela e Pashkëve” ka vazhduar me dy “Mesha të Shejtë”, një e mbajtur në orën 9 të mëngjesit dhe tjetra orën 12 të mesdrekës, të rkeyera edhe këto nga meshtarët Dom Pjetri dhe Dom Viktori.
Çka duket qartë edhe në pamjet filmike , në Kishë për të celebruar së bashku Pashkët, ishin mbledhur mijëra besmitarë katolikë shqiptarë që qendruan deri mbrëmë vonë në meshat madhore për Pashkët në Kishën Katolike Shqiptare Zoja e Shkodrës – Our Lady of Shkodra në Harstdale në Nju Jork, simbas telekronikës së transmetuar në new.livestream.com/albanianchurch.
Simbas livestream, thuhet se në liturigjinë e tij meshtari i saj Dom Pjetër Popaj – tha ndër të tjera se :”Ndihma jonë është në emër të Zotit, i cili krijoi Qiellin dhe Tokën! O Zot dëgjoje britmen time dhe ajo të mbrrijë tek Ti! O Ati Ynë bekojë gjithë këtë ushqim, bukën, vezët dhe djathin dhe ushqimet e tjera që kemi përgatitur për këtë festë dhe na bën që në dashuri me gëzim t’i kremtojmë këto Pashkë – Na përmbush me fuqin tande që qysh tani te jetojmë me Krishtin dhe duke u ringjallemi me Të, që jeton dhe mbretëron në shekuj të shekujve. Amen!”
Më tej, Dom Pjetër Popaj u lut, duke thënë: “Zoti qoftë me Ju! ju bekoftë Hyji i gjithpushteshëm: Ati e biri e Shpipri Shenjt. Zoti ju ruajtë dhe për shumë mot dhe më gëzime – për shumë vjetë dhe Gëzuar Pashkët! të gjithë besimtarëve”, tha në fund të meshës famullitari i Kishës Katolike Shqiptare “Zoja e Shkodrës” Dom Pjetër Popaj.
Meqënse, kjo natë është nata e felënderimit – dhe falënderojmë Zotin për ringjalljen e Krishtit prej së vdekurit që është shëlbimi ynë, shpresa jonë për jetën e amshueme. I përndershmi Dom Pjetër Popaj tha se: “Dhe ne ju falënderojmë të gjithë ju besimtarëve, sikur meshtarët e juaj, për shembullin e mirë që jepni, për inspirimin që keni ndaj një feje të dallueme tuajën, që vazhdimisht e tregoni me bujarinë tuaj të pashterrshme, solidaritetin dhe besnikërinë tuaj – Shumë ju falëmi nderit, ne sikur meshtarët tuaj – shërbëtorët tuaj gjithmonë e ndijemë veten edhe më të gëzueshëm kur ju shohim ju të gëzueshëm dhe jeni aq afër Zotit dhe aq afër njëri tjetrit. Dhe një falënderim të posaçëm të gjithë atyre që kan ndihmuar këtë Meshë të Madhe dhe për shumë vjetë dhe Gëzuar Pashkët! të gjithë besimtarëve”.

VËRTETË KEMI BAJRAM E PASHKË, POR SHQIPTARINË E KEMI BASHKË

by

Nga Dalip Greca/*
Titullin e këtij editoriali ia kam marrë borxh At Gjergj Fishtës. Mendoj se nuk ka shprehje më të gjetur se kjo për të shprehur realitetin e shkueshmërisë fetare mes shqipatrëve. Vetë Fishta ishte modeli praktik i asaj harmonie ndërfetare që shqiptarët e kanë fe’ e përmbi f’e. Është shumë dmoethënës akti i priftit franceskan, intelektualit erudit, politikanit kombëtar, letrarit të shkëlqyer-kandidat për çmimin Nobel, At Gjergj Fishta, kur me çlirimin e Shqipërisë nga perandoria Osmane, do të ngrinte Flamurin Kombëtar në Shkodër, dhe në bashkëveprim me myftiun e xhamisë pranë, do të lidhte me konopin ku ishin vendosur dritëza ndriçuse, këmbanoren e kishës me minaren e xhamisë, ndërkohë që në të dyja, edhe në minare, edhe në këmbanore, shpalosej Flamuri Kombëtar. Ka një shekull që ka ndodhur kjo ngjarje dhe ende përcillet ndër breza si mesazh harmonie dhe bashkëjetese ndërfetare.
Kjo harmoni ndërfetare është prezente edhe tek shqiptarët e Amerikës. Nuk është rastësi që në themel të bashkimit më solid të shqiptarëve të Amerikës, Federatës Panshqiptare, Vatra, është pikërisht lidhja e fortë ndërfetare që e bëri atë rezistente të kohës. Po ashtu nuk është rastësi fakti që shqiptarët e kuptuan se “manovrat” dhe kurthet e fqinjëve për të na përçarë me fenë, kërkonin si kundërveprim shpëtues kombëtar- bashkim, dhe vetëm bashkim Kombëtar. Dhe u bashkuan këtu në Amerikë, fillimisht duke krijuar Kishën Orthodokse Autoqefale Shqiptare, e më pas Federatën Vatra, që i ndihu bashkimit Kombëtar. Kur Venizellosi i Greqisë shpallte botërisht se “çdo ortodoks ishte grek”, shqiptarët e Amerikës nën drejtimin e Vatrës firmosnin peticione se të gjithë ishin ortodoksë,veçse jo grekë, por shqiptarë (madje dhe myslimanët).
Për Federatën Vatra harmonia fetare është e shenjtë dhe e përcjellur ndër breza. Në të 101 vitetet e jetës së saj ajo është udhëhequr nga ky parim. Vatra i ka parë të tre besimet fetare të lidhura ngushtësisht me kombin dhe egzistencën e tij.Peshkop Noli ishte një lis i fortë, rreth të cilit u bashkuan shqiptarët e Amerikës, pavarësisht fesë. Vetë Kisha Ortodokse shqiptare që ai themeloi këtu, u bë një gur prove për shkueshëmrinë fetare në mërgatën shqiptare të Amerikës. Ai ndërtoi marrdhënie të shkelqyera me udhëheqësit myslimanë, veçanërisht me Imam Vehbi Ismailin, me komunitetin bektashian, Baba Rexhepin dhe me udhëheqësin shpirtëror të katolikëve, Monsinjor Zef Oroshin. Këto marrdhënie edhe në ditët e sotme, mes Vatrës dhe komuniteteve fetare, janë të shkëlqyera.
Vatra e ktheu në traditë njëshekullore bekimin e darkës së Pavarësisë së Shqipërisë, duke aplikuar rregullin e radhës së përvitshme, herë një imam e bekonte darkën,herë një prift katolik apo prift orthodoks. Kjo rregullsi vazhdon deri në ditët e sotme.Natyrisht këto marrdhënie nuk janë formale, por reale dhe bazë për ruajtjen e traditave kombëtare këtu në mërgatë.
Shembulli më i qartë ishte ai i festimit të 100 vjetorit të themelimit të Federatës Panshqiptare të Amerikës Vatra, ku i gjithë kleri ndërfetar, nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia, diaspora, përfshi dhe arbëreshët e Italisë, ishin të përfaqësuar në rangjet më të larta.Mënyra e përcjelljes së mesazheve, qoftë në Konferencën Shkencore”100 vite në shërbim të kombit”, qoftë edhe në darkën festive me më shumë se 1000 të ftuar, ishte emocionuese.
Faktet nuk kanë nevojë për komente, ato flasin në dritën e diellit.Ndonjë koment që përcillet në internet apo kafeneve nuk mund ta trondisë ata ç’ka paraardhësit tanë e kanë ndërtuar me mund e përkushtim.
Por jo gjithëçka shkon sot si në vaj. Tendencat e kohëve të fundit për të futur mes shqipatrëve rryma fetare agresive, ekstremiste, kërkojnë pjekuri dhe reagim kolektiv me qëllim që e keqja të mos hyjë mes nesh dhe të na përçajë. Trysnia radikale e rrymave fetare nuk përputhen me trashëgiminë tonë fetare tradicionale. Veçanërisht fondamentalizmi radikal është i rrezikshëm për kombin tonë, që nuk e ka në natyrën e tij të përqafojë rryma të tilla.
Kombi shqiptar, autokton në trojet e veta, e ka pësuar nga teoritë dhe tezat radikale fetare dhe nuk duhet të bjerë preh e tyre. Kujtesën duhet ta kemi të kthjellët: a nuk u dëbuan nga trojet autoktone myslimanët çamë në fund të Luftës së Dytë Botërore me pretekste fetare? Po rreth treqind mijë muslimanë të Kosovës, a nuk u dëbuan nga trojet e veta nga Jugosllavia duke ua mohuar autoktoninë? Po një milion shqiptarët e Kosovës në agimin e shekullit të ri, a nuk u dëbuan dhunshëm nga racistët e Beogradit?
Ne shqiptarët e sotëm duhet ta ruajmë drejtpeshimin harmonik fetar si një hajmali, ndryshe brezat që vijnë pas nesh do të na gjykojnë rëndë. Ne do të jemi përgjegjës për atë ç’ka trashëguam, nëse nuk e ruajmë.
Natyrisht ne kemi pasë edhe problemet tona në të shkuarën.Siç ka konstatuar edhe shkrimtari ynë Kombëtar, kandidat shumë herë për çmimin Nobel, Ismail Kadare-Historia e harmonisë fetare në Shqipëri nuk është një histori idilike, në thelb ajo ka qenë dhe mbetet dramatike përgjatë historisë,- nuk është fjala këtu vetëm për episode të atilla, si farsa tragjikomike e ndalimit të besimeve nga regjimi komunist, as për mallkimin që në emër të fesë iu bë alfabetit shqiptar, dhe as rebelimit proturk të Haxhi Qamilit , historia ka qenë dramatike sepse ka qenë përherë e mbarsur me rreziqe të mëdha. Edhe tani në demokraci të gjitha rreziqet e kapërcyera, janë prapë të mundshme, sepse ato janë të tilla edhe në botë.
Kombi ynë karakterizohet nga tri fe tradicione dhe secila ka vendin e vet, pa i hyrë në pjesë tjetrës. Kombi nuk mund të identifikohet as me njërën, as me tjetrën më vete, por me të tria bashkë. Kjo përbën thelbin e shkueshmërisë fetare dhe ne duhet të krenohemi me harmoninë tonë fetare. Kjo është pasuria me të cilën trokasim për të hyrë në dyert e Europës. Është fakt se kombi ynë është në Evropë dhe po shkon drejt saj me dy shtete shqiptare. Nuk ka qenë kurrë në gjendje më të mirë se në këtë shekull, por harmoninë duhet ta ruajmë fort, si pasuri Kombëtare. Ata që veprojnë kundër nuk punojnë për Kombin.
Edhe pse në tërësi kombi ynë është i rreshtuar në krah të Amerikës dhe Europës kundër terrorizmit, fatkeqësisht trojet tona duken të ekspozuar nga rryma fetare radikale që nuk janë karaktersitike për psikologjinë shqiptare. Mjerisht po përzihen shqiptarët në emër të fesë edhe në luftra në vendet arabe, ku ka përplasje ndërfetare, siç është rasti i Sirisë e gjetkë, ku kanë humbur edhe jetën. Kush do t’ua ndriçojë mendjet shqiptarëve se nuk duhet të përzihen në luftra fetare? Sa shpejt e harruam kurthin që na pat ngritur Millosheviçi duke trumbetuar nëpër botën perëndimore se lufta e shqiptarëve të Kosovës, nuk ishte luftë për të drejta njerëzore, por luftë fetare, luftë kundër krishtërimit Seb! Sa mirë që bota nuk e hëngri përrallën e Millosheviçit se nuk ishte fjala për Luftë fetare të myslimanizmit shqiptar kundër krishtërimit Serb, por luftë për të drejta njerëzore. Nëse shqiptarët e Kosovës do të kishin rënë në kurthin e Millosheviçit dhe makinës së tij propagandistike , tragjedia do të kishte përmasat e katastrofës njerëzore.
Për asnjë çast nuk duhet t’i harrojmë aleatët tanë që na shpëtuan nga katastrofa. Nëse ata na thonë sot se duhet të ruhemi nga radikalizmi fetar, duhet t’i bëjmë sytë katër.
Qeveritë e shteteve tona është koha që të bëjnë kujdes që ta kultivojnë më tej drejtpeshimin dhe shkueshëmrinë fetare, duke u udhëhequr nga ligjet dhe toleranca. Krahas lirisë, nuk duhet hequr dorë nga kontrolli i institucioneve fetare, nga shkollat, fondacionet, klerikët shqiptarë dhe të huaj që shërbejnë në to, financimet e brendshme dhe të jashtme.Varfëria ekonomike mund të pranojë çdo urdhërese që vjen në emër të fesë.
Në mbyllje të këtij komenti, po i rikthehem edhe një herë, vlerësimit të Kadaresë, për harmoninë fetare shqiptare:” Shqipëria e re dhe ajo e vjetër karakterizohet nga marrdhënie të mira mes besimeve. Tolerance dhe harmonia fetare është vlera më e madhe e Shqipërisë dhe kjo nuk është vetëm diçka proverbiale. Shqiptarët ditën të përballen me holokaustin. Pas Lufëts së Dytë Botërore, Shqipëria ishte vendi i vetëm, ku numri i hebrejve u rrit gati dhjetëfish. Megjithëse në Shqipëri ekzistojnë tre besime e katër komunitete fetare dhe nuk shquhemi si popull i urtë, nuk i kemi njohur konfliktet fetare. Dy vëllezër, njëri katolik e tjetri musliman kanë jetuar në një pullaz.”
Kjo na bënë që të ndjehemi krenar për ç’ka kemi trashëguar, dhe të mos harrojmë se jemi vëllezër të një gjaku, të një gjuhe, pavarësisht besimit.Të mos e harrojmë thëinien e at Gjergj Fishtës në krye të shkrimit,”Vërtetë kemi Bajram e Pashkë, por Shqiptarinë e kemi bashkë”!
Editorial I Diellit, Korrik 2013

Mesazhi i Papës drejtuar Romës e Botës për Pashkët 2014

by

“Christus syrrexit venite et videte!”.
Të dashur vëllezër e motra: për shumë vjet Pashkët!
Jehon në Kishën e përhapur në mbarë botën, kumti që u dha Engjëlli grave: “Ju, mos kini frikë! E di se kërkoni Jezusin, të kryqëzuarin. Nuk është këtu. U ngjall… ejani e shikoni vendin ku ishte vënë” (Mt 28,5-6). Ju, mos kini frikë! Zoti u ngjall!
Ky është kulmi i Ungjillit, është vetë Lajmi i Mirë: Jezusi, i kryqëzuari, u ngjall! Kjo ngjarje është në bazë të fesë sonë e të shpresës sonë: nëse Krishti nuk do të ishte ngjallur, Krishterimi do ta humbiste vlerën e tij; gjithë misionit të Kishës do t’i sosej frymëzimi, sepse prej aty u nis e riniset gjithnjë. Mesazhi, që të krishterët ia përcjellin botës, është ky: Jezusi, Dashuri e mishëruar, vdiq mbi kryq për mëkatet tona, por Hyji Atë e ngjalli dhe e bëri Zot të jetës e të vdekjes. Në Jezusin, Dashuria ngadhënjeu mbi urrejtjen, mëshira mbi mëkatin, e mira mbi të keqen, e vërteta mbi gënjeshtrën, jeta mbi vdekjen.

Prandaj ne të gjithë themi: “Ejani e shikoni!”. Në çdo situatë njerëzore, mbi të cilën rëndon mëkati e brishtësia, Lajmi i Mirë nuk është thjesht fjalë, por dëshmi e dashurisë besnike, pa asnjë shpërblim: është dalje nga vetvetja, për të shkuar e për të takuar tjetrin, është të jesh pranë të plagosurit nga jeta, të ndash gjithçka me njeriun, që i mungojnë gjërat më të nevojshme; t’i rrish pranë të sëmurit, plakut, të braktisurit…“Ejani e shikoni!”: Dashuria është më e fortë, Dashuria jep jetë, Dashuria bën të lulëzojë shpresa në shkretëtirë.

Me këtë siguri të gëzueshme në zemër, sot të drejtohemi ty, o Zot i Ngjallur!
Na ndihmo të të kërkojmë, që të gjithë të mund të të takojmë, duke e ditur se e kemi një Atë, që mund ta takojmë e ta adhurojmë e nuk jemi jetimë.
Na ndihmo ta shërojmë plagën e urisë, rënduar nga konfliktet dhe shpërdorimet e pamasa, për të cilat shpesh jemi fajtorë.
Na bëj të aftë të mbrojmë të pambrojturit, posaçërisht fëmijët, gratë, pleqtë, shpesh objekt i shfrytëzimit e i braktisjes.
Bëj që të mund t’i mjekojmë vëllezërit e goditur nga epidemia e ebolës në Guinea Konakrì, Sierra Leone e Liberi, e edhe të tjerët, të prekur nga sëmundjet, që përhapen edhe për shkak të mungesës së mjekimeve e të varfërisë së plotë.
Ngushëlloi ata, që sot nuk mund t’i kremtojnë Pashkët me të dashurit, sepse të detyruar të shkëputen padrejtësisht nga dashuria e tyre, ashtu edhe njerëzit e tjerë të shumtë, meshtarë e laikë, të rrëmbyer në vende të ndryshme të botës.
Ngushëlloi ata, që janë larguar nga trojet e tyre për të emigruar në vise, ku mund të shpresojnë në një ardhmëri më të mirë, ta jetojnë jetën me dinjitet e shpesh herë, edhe ta praktikojnë lirisht fenë e tyre.
Të lutemi, o Jezus i lumnueshëm, premto të pushojë çdo luftë, çdo armiqësi e madhe a e vogël, e vjetër a e re.
Të lutemi, posaçërisht, për Sirinë, Sirinë e dashur, që ata, të cilët vuajnë pasojat e konfliktit, të mund të marrin ndihmat e nevojshme humanitare e palët në ndeshje të mos e përdorin më forcën për të mbjellë vdekje, posaçërisht kundër popullsive të pambrojtura, por të kenë guximin të bisedojnë për paqen, që pritet tashmë prej shumë kohe.
Të lutemi t’i ngushëllosh viktimat e dhunës vëllavrasëse në Irak e t’i mbështetësh shpresat, që ngjalli rifillimi i bisedimeve ndërmjet izraelitëve e palestinezëve.
Të lutemi të marrin fund ndeshjet në Republikën Qendrafrikane e të ndalen atentatet e egra terroriste në disa zona të Nigerisë e dhuna në Sudanin e Jugut.
Të lutemi, që shpirtrat të kërkojnë pajtimin e harmoninë vëllazërore në Venezuelë.
Për Ngjalljen tënde, të cilën sivjet e kremtojmë së bashku me Kishat që ndjekin kalendarin julian, të lutemi t’i ndriçosh e t’i frymëzosh nismat e paqëtimit në Ukrainë, që palët e interesuara, të ndihmuara nga Bashkësia Ndërkombëtare, të rifillojnë të gjitha përpjekjet për ta ndaluar dhunën e për të ndërtuar, me shpirtin e unitetit e të dialogut, ardhmërinë e vendit.Për të gjithë popujt e Tokës, të lutemi, o Zot: Ti, që ngadhënjeve mbi vdekjen, na e jep jetën tënde, na e jep paqen tënde!

Obama: Ditët e shenjta na kujtojnë përgjegjësitë ndaj Zotit dhe njëri-tjetrit

by

Presidenti amerikan Barack Obama foli sot në fjalimin e tij të përjavshëm për kuptimin e Javës së Shenjtë dhe Pashkëve për të krishterët.
Zoti Obama tha sot se ditët e shenjta na kujtojnë për “përgjegjësitë tona ndaj Zotit dhe, si fëmijë të Zotit, për përgjegjësitë ndaj njëri-tjetrit”.
Presidenti tha se ai dhe shumë të krishterë të tjerë, gjatë Javës së Shenjtë dhe Pashkëve, “kujtojnë mirësinë e një Zoti të jashtëzakonshëm, që na deshi aq thellësisht saqë na dhuroi birin e tij”.
Zoti Obama tha se në këtë periudhë të vitit është e udhës të kujtojmë “fillin e përbashkët të njerëzimit që na lidh të gjithëve, jo vetëm të krishterë dhe hebrenj, por edhe myslimanët, hindutë dhe sikët, i cili është përkushtimi ynë i përbashkët për të dashur fqinjët dhe veten”.