Archives for June 2023

MARK GJOMARKAJ – “THEROR I TRADITËS” DHE SHQIPËRIA E KOHËS SË TIJ

June 21, 2023 by s p

Nga Eugjen Merlika/

(Vijon nga numuri i kaluar)

“Flijimi vullnetar me vetëdije të plotë dhe I lirë nga çfarëdo detyrimi, flijimi i vetëvetes për të mirën e të gjithëve, është simbas meje, treguesi I zhvillimit më të madh të personalitetit, të epërsisë, të zotërimit të plotë të vetëvetes, të më të madhit vullnet të lirë.”

FIODOR DOSTOJEVSKI

Nga Eugjen Merlika

(Vijon nga numuri i kaluar)

Mbas kërkesave të z. Mirakaj , që fliste n’emër të tij, por përfaqësonte Bllokun Kombëtar Indipendent dhe shqiptarët në përgjithësi, i erdhi rradha kryeministrit italian të shprehte pikëpamjet e tij e të Shtetit të tij, në lidhje me gjëndjen e përgjithëshme dhe, në veçanti, mbi marrëdhëniet ndërmjet Italisë e Shqipërisë. Mussolini tregohet shumë dashamirës e i vendosur të sigurojë popullin shqiptar, në lidhje me t’ardhmen e tij. Nga ajo bisedë po shkëpus për t’i paraqitur këtu pjesët më të rëndësishme:

“Jam thellsisht i prekun nga sinqeriteti me të cilin më foli kaq kjartë e me zemët të haptë kamerata Mirakaj. Më keni folë burrnisht edhe tjera herë si Ju shkëlqesë, ashtu edhe të tjerë përgjegjsa e patriotë Shqiptarë.

I çmoj burrat e sinqertë qi kanë guximin t’a thonë të vërtetën edhe kur të jetë e hidhun”

Është një hyrje më duket, më shumë diplomatike, se sa e sinqertë, në përputhje më shumë me mendësinë shqiptare se sa atë italiane. Por të rëndësishme janë fjalët që ai thotë, pavarësisht se ato ishin të kushtëzuara nga shumë faktorë, e nuk mundën të sendërtohen në vepra.

“Përveç korigjimeve që janë në vazhdim simbas dëshirës së shprehun nga përgjegjsat Shqiptarë, provën ma të prekëshme të dashunisë e të ndjenjës së drejtësisë, u a kam dhanë tue i këthye në gjiun e Atdheut tokët iredente menjëherë, pa pritë mbarimin e luftës; me këte kam dashtë t’u jap provën e të drejtave të njëpërnjëshme të dy popujve tanë në çështjet që i përkasin veçmas njanit apo tjetrit. Lufta siç ka barrën e randë e rreziqet, ka edhe të drejtat e saj. Në parim të këtyne të drejtave, Italia po të kishte dashtë kishte mujtë me i konsiderue Kosovën e të tjera vende, pjesë integrale të Jugosllavisë së mundun, e si të tilla, me i administrue për llogari të vet deri në mbarim të luftës.

Nuk desha të përfitoj këte rasë e këte të drejtë, konseguent me premtimet që i kam ba un Popullit Shqiptar.

Kemi lanë të varun për tashti çështjen e Çamërisë me administratë autonome dhe një Komisar Shqiptar, pse ashtu e lypshin rrethanat, por edhe kjo në mos ma përpara, në mbarim të luftës do të zgjidhet në favor të Shqipnisë pse asht e drejtë e saj.”

Ka një dozë të theksuar hipokrizie në këto fjalë të Kryeministrit italian. Ai e din se flet për një problem tejet qenësor e jetik për shumicën dërmuese të shqiptarëve e përdor në këtë rast “shkopin dhe karrotën”. Nga një anë ve në pah rëndësinë e vlerën e vendimit te qeverisë italiane për t’i bashkëngjitur Shqipërisë krahinat e rrëmbyera me fuqinë ushtarake nga Vëndet fqinjë e në tjetrën i përmënd bashkëbiseduesit “të drejtën për t’i administruar për llogari të vet deri në mbarim të luftës” që bie ndesh me premtimin e mëposhtëm se “në mbarim të luftës do të zgjidhet në favor të Shqipnisë pse asht e drejta e saj”. Mbi të njëjtin objekt, simbas tij, ka dy të drejta.

Për sa i përket bashkimit të Çamërisë ai thotë një të pavërtetë, të cilën e mbulon me shprehjen e përgjithëshme “pse ashtu e lypshin rrethanat”. Fakti ishte se edhe mbas dy vitesh të prillit 1941 ai mbeti vetëm një shpresë e pasendërtuar, megjithë përpjekjet e pafund të kombëtaristëve shqiptarë. Madje ai përgënjeshtrohet nga vetë komisari i caktuar prej tij, që nuk është as Fejzi Alizoti dhe as Xhemil Dino, por Karlo Umiltà, njeriu drejtpërdrejtë përgjegjës për mos bashkimin e Çamërisë, si pasojë e raporteve të rreme që dërgonte nga terreni. Ja çfarë shkruante vetë komisari Umiltà në librin e tij: “Jugosllavia e Shqipëria”:

“Të gjithë ishin të një mendimi, të përjashtonin si të papërshtatëshëm zmadhimin e Shqipërisë drejt jugut, me bashkimin e territoreve të tjera, të banuara, pothuajse krejtësisht nga grekët. Edhe shqiptarët myslimanë ishin kundër bashkimit me çamët e racës dhe besimit të tyre. Nga ajo anë kufijtë shqiptarë ishin mirë ashtu siç ishin.

Megjithë ankesat e Xhemil Dinos dhe të atyre si ai që ishin t’interesuar për projektin e rrezikshëm të Çamërisë, qeveria e jonë miratoi plotësisht përfundimet e mija dhe u arrit të bindej dhe qeveria shqiptare për mungesën e leverdisë për të mbajtur në Shqipëri e jashtë saj, një shqetësim në dobi të bashkimit, që tashmë nuk mund të sendërtohej në kundërshtim me opinionin e pothuaj gjithë popullsisë, që do të bëhej viktimë pa dobi për askënd.

Për Çamërinë nuk u fol më dhe vetë Xhemil Dino u kthye nga Tirana në Romë pa bezdisur më qeverinë tonë”

Duket qartë kundërshtia në mendime ndërmjet Mussolinit dhe komisarit Umiltà mbi çështjen e bashkimit të trevave jugore. Kjo gjë të le një farë dyshimi në strategjinë italiane n’atë drejtim, dyshim që kthehet në siguri, sepse nuk u vu asnjëherë në tryezë për zgjidhje. Por le të vazhdojmë të ndjekim fjalën e kryeministrit në përgjigje të bisedës së Mirakajt:

“Një gja asht e krejt e kjartë dhe e pandryshueshme në koceptin tim evropian, e në të cilin hyn në konsideratën ma të favorshme edhe Atdheu i të Madhit Gjergj Kastrioti-Skënderbé, i Atij Hero që nuk asht vetëm i Shqipnisë, por edhe i gjithë Evropës: një ndër shpëtimtarët e qytetërimit evropian-kristjan. Ky koncept përmblidhet në këtë formulë:

“Do t’ishte utopija ma e shëmtueme e shekullit të XX me synue aneksimin e kolonizimin e një Populli Evropian cilido kjoftë. Do t’ishte mohimi i misionit qytetnues e turp për historinë e Italisë po të synonte këtë padrejtësi, e po e them: vepër barbare në dam të Popullit Shqiptar, që asht ndër ma të vjetrit e autokton të këtij kontinenti.”

Retorika e kryeministrit italian është në një nivel të lartë. E po n’atë nivel është edhe mashtrimi i tij, por le t’a ndjekim deri në fund në këtë sprovë gojtarie të lëvdueshme:

“Ju ap autorizimin t’a shkëmbeni Partinë Fashiste Shqiptare në “Lëvizjen e Birëve të Shqipes” e t’i epni ato karakteristika e atë frymë që ma mirë e ma me dobi u përshtaten ndjenjave, nevojave e dëshirave të Popullit tuej. Ju autorizoj të formoni njëzet bataljone shëtitës e jam i bindun se do të jenë të denjë për emnin me të cilin keni vendosë t’i pagëzoni; emën magjik “Birt e Shqipes” (nome magico “figli dell’aquila), për të cilin ata, që do të kenë nderin me e pasë, duhet të jenë krenarë (orgogliosi). Do t’u ve në dispozicion gjithshka u lypet për plotsimin e këtyne formacioneve, përfshi këtu edhe fondet. Ka kohë që kam vendosë me i dhanë individualitetin kombtar ushtrisë Shqiptare, në kuadrin e përgjithshëm t’ushtrisë italiane. Kemi shembull HONVED-in e dikurshëm të Hungarisë. Hapi i parë asht ba në bashkfjalimin qi kam pasë së fundit me shkëlqesën Kruja, i cili m’a pat kërkue këte gja, tue i përmbledhë përnjëherë bataljonet Shqiptare në katër regjimente, e tue i dallue me Kunorën e Skënderbeut në qafore të xhaketës. Që atëherë i premtova shkëlqesës Kruja , me arrijtë në katër divizione e me iindividualizue krejt Shqiptarisht.”

“U kam premtue Shqipninë e Madhe; e Madhe them, pse tregu politik ndërkombëtar e pat gjymtue tepër padrejtësisht ndër kufinjtë e 1913-ës. Do të keni mbas ksajë lufte Shqipninë Shtet Sovran, ndër kufinjtë etnikë tansisht.”

“Edhe në rasën ma fatkeqe, të hipotezës së humbjes së luftës nga ne, nuk kanë për t’iu mungue armët as tjerat mjete, e as teknikët për të mbrojtë ekzistencën e Kombit. Kam mjaft djelmoça që, me një shenjë të shprehjes së vullnetit tim, kanë për të ngelë në Shqipni, e që do të vihen vullnetarë në rreshtat e forcave t’armatosuna Shqiptare. Justifikimi i një veprimi të tillë asht i thjeshtë. Un due t’i jap Popullit Shqiptar provën e plotë se, në Popullin italian ka me të vërtetë një vlla ma të madh, tek i cili ka për të gjetë përherë mbështetje të sinqertë.”

Këtu mbaroi fjala e Benito Mussolinit. Për z. Mirakaj dhe shoqëruesit e tij qenë fjalë shprese e besimi që mbështeteshin tek vetë shpresa e kryeministrit italian që e bëri të tejdukej në aluzionin për armët speciale të gjermanëve. Falënderimet qenë të sinqerta, por nuk mungoi nga ana e tij, shprehja e shqetësimit dhe ritheksimit të nevojës imediate e të domosdoshme për Shqipërinë, duke paralajmëruar një tjetër “trokitje në derën e Duçes”:

“Gjaja e ngutëshme për t’i a arrijtë qëllimit përfundimtar në çështjen Shqiptare asht sigurimi i qetësisë së mbrendëshme, sigurimi i rregullit. Kjo arrihet me shkatrrimin e lëvizjes komuniste, që çështja Shqiptare e ka thikë mbas shpatullash në shërbim të sllavizmit, prandej, gjaja e parë e kryesore për tani asht me rekrutue e organizue bataljonet shëtitës, i vetmi mjet për të vue qetsinë e për të shkatrrue lëvizjen bolshevike.

Porsa të kthejmë në Tiranë , do të vé në dijeni Kryeministrin dhe Ministrin e punëve të mbrendëshme, me të cilët më lidhë edhe miqësi e ngushtë (e ka fjalën për Mark Gjomarkajn) (shënim i autorit), e kështu, na vihemi në dispozicjon pa kushte. Po kje se ndeshim në moskuptime e pengesa, kemi për të trokitë prap në derën e Duçes”

Siç shihet në këtë bisedë jo zyrtare të ish ministrit Mirakaj, vihet në dukje një problem i hershëm i Shqipërisë së pushtuar nga italianët, ai i kërkesës për mundësinë e armatosjes së një numëri të caktuar të të rinjve shqiptarë, që të ishin të varur nga ministria e Brëndëshme e që të ishin të gatshëm për të mbrojtur kufinjtë e Shqipërisë etnike kur të vinte çasti i volitshëm e i nevojshëm. Kjo kërkesë ishte bërë edhe nga Mustafa Kruja, si kusht për të marrë në dorëzim qeverinë në dhjetor 1941. Edhe atëherë ishte premtuar nga ana e Italisë, por mbeti vetëm një premtim. Kola e dinte mirë, por ka dashur t’i a shkëpuste këtë premtim kryeministrit italian, si e vetmja shpresë për të përballuar gjëndje shumë të vështira që hamendësonte se mund të vinin për Shqipërinë e për kombëtarizmin shqiptar. Mussolini e premtoi përsëri por nuk pati mundësi t’a sendërtojë, sepse mbas tre muajsh ai nuk ishte më kryeministër. Ishte vetëm kjo arsyeja e mos realizimit të premtimit apo mungesa e dëshirës e ndoshta frika tek italianët se ata ushtarë shqiptarë do të ktheheshin kundër tyre? Fakti ishte se premtimi i bujshëm mbeti vetëm në fjalët e tij pa gjetur zbatim.

Megjithatë ai mbeti në histori si një veprim në dobi të atdheut e dëshmon se ajo klasë politike, bashkëpunuese me Italinë, ka punuar me ndershmëri për interesat e vërteta të Shqipërisë, pa vështruar interesat vetiake. Edhe Marku ishte i vendosur në vijën atdhetare të kolegëve të tij. Mbas dorëheqjes së qeverisë Kruja ai u kthye në shtëpi, por më 12 shkurt 1943 ai u betua përsëri si ministër i Punëve të Brëndëshme në qeverinë e Maliq bej Bushatit, që mbeti në fuqi vetëm 76 ditë. Në librin “Historia e 33 kryeministrave të Shqipërisë” të studjuesit e gazetarit Roland Qafoku shkruhet: “Vetëm pas disa ditësh që mori detyrën kryeministri pati debat të madh me ministrat, shumica e të cilëve ishin nga Veriu. Një prej tyre ishte Marka Gjoni, ministër i Brëndshëm , i cili kërkonte të vepronte me forcë në jugë të Vëndit për të shtypur rezistencën. Kryeministri nuk e pranoi këtë, madje debatoi gjatë, deri sa i mërziti italianët…”Ky fragment i cituar është marrë nga libri “Shqipëria gjatë luftës “1939-1945”të historianit e e politologut amerikan Bernd Fischer.

Muajtë kalonin me shpejtësi e lufta kishte ndërruar drejtim përsa i përkiste fateve të saj. Si pasojë e fuqisë së aviacionit amerikan të zotuar në qiejt e Bashkimit Sovjetik, Stalingradi qëndroi kundër rrethimit gjerman e, më pas, filloi kundërsulmin sovjetik. Italia kapitulloi më 8 shtator 1943 e Gjermania mbeti e vetme në luftë kundër aleatëve. Megjithatë, për të mos lejuar hapjen e një fronti të ri në Ballkan me ndonjë zbarkim të anglezëve, komanda e lartë gjermane dha urdhër të pushtohej Shqipëria. Marku, siç e thamë më sipër, me mirditorët e tij siguroi qetësinë e duhur për të lejuar zhvillimin e lirë të punimeve të Asamblesë kombëtare të dalë nga zgjedhjet e vetme të përgjithëshme të Shqipërisë etnike.

Vijon

ARTISTI, ËNDËRR DHE ZGJIM DHE DASHURI NË PENELIN E PIKTORIT GJERGJ KOLA…

June 21, 2023 by s p

Visar Zhiti/

Ai kap penelin dhe e ngjyen në blunë e një çasti, me qiell dhe ujra, i duhet ari i mëngjezit, me penel prek diellin, dhe tani rruga, ja, përvijimet e saj, hapat e bukur dhe gjurmët si njolla shpresash, lulnajë dëshirash, bregu i ëndërrimeve, fytyra të jetës, sy e buzë, rini, puthje, mendim, rrudhat e mençurisë, vallja, që na bën bashkë, kostumet e popullit në vendlindje, në Ballkan, një copëz muzgu se nga bie, frushullima e erës mbi pemë si frymëzimi, një ujvarë yjesh, etj, etj.
Është Gjergj Kola, nuk mund të rrijë pa pikturuar, një peizazh shpirti që nis trojeve të atdheut, Shqipërisë së tij dhe vazhdon, në Greqinë fqinje dhe kalon detin, në Italinë rilindase, ku jeton dhe punon ndërkaq, ikën vepra, në Francë e Gjermani etj, dhe pas Europës, përtej oqeanit ka arritur në Amerikë… ka marrë atë famë, thonë kritikët, që të japin arritjet në art, ato të vërtetat, pasioni, që duket sikur zbret nga misteret lart, që nxit punë të palodhur, shenjojnë karakterin artistik, por dhe të përditëshmin, modesti dhe mirësi bashkë, dhimbjet dhe dashurinë mbi të gjitha…
Ekspozitat e Gjergj Kolës janë të shumta, që nga Lezha, ku la shtëpinë prindërore e në kryeqytet në Tiranë, pastaj në Selanik e Athinë, pastaj në Romë, në Vatikan, brenda në kishë, me Shenjten Nënë Tereza e Papa Françeskun e Skënderbeun, Jugu kaltërosh e muralet në Veri, në Milano e në Limone sul Garda, ku ka shtëpinë tani si brenda një zambaku ujor, gruan dhe fëmijët, djali pikturon si i ati, të mbërrish në Paris, në Luver, dekorohet atje e në metropole të tjera, në tjetër kontinent, në New Yorkun marramendës.
Dhe Gjergj Kola veç punon, piktura, piktura, piktura kudo, shkallëve, gishtrinjtë e tij janë penela, fjalët e tij janë ngjyrat, lëvizjet e tij janë mbi telajot e ditëve dhe të netëve, realiteti i tij është kompozimi, miqtë janë personazhet, portretet në korrniza, dalin prej andej, shkojnë diku në një vegim takimesh dhe kthehen prapë…
Ekspozita e katalogë e zogj e një florë mrekullish, albume si për çdo piktor të madh e video të shumta e artikuj gazetash, murale në qytet e çmime e medalje, jo vetëm në Itali e Greqi, por dhe në Francë, etj, etj dhe së fundmi:

NË GJERMANI MEDALJE ARGJENDI.

Gjergj Kola – i Ftuar Nderi në Berlin, në ekspozitën e rëndësishme me pjesënarrjen e shumë artistëve nga e gjithë bota, në Art Gallery Zeidler, Artcom Expo International… sukses i jashtëzakonshëm në Gjermani, i bënin jehonë mediat… piktori Kola u përfaqësua me 15 vepra… dhe Medalje Argjendi për akuarelin ‘Artisti’.
…është një i ri aty, real dhe emblematik, ‘Studenti I përhershëm i filozofisë’, Atjon Zhiti, që dhe ai pikturon, rikrijon prindërit dhe botën përreth, është pjesë e boceteve të një kompozimi monumental mural për një nga muzeumet e artit në Lombardi.
Sa fantazi ka ky kompozim, natyrshmëri dhe lirizëm, mendim, skena, përveç protagonistit ëndërrimtar me fletë ndër duar, që i studion, pra piktorit brenda në pikturë, ka dhe personazhe të tjerë, brenda tablosë një tjetër tablo, dy portrete, klasikët baba e mama, t’i ribësh në telajon mbi kambecët nëpër lulet poshtë këmbëve, që rriten në shpirt, një copëz toke me sigurinë e lumturisë dhe ja, një vajzë shtat-hedhur si prej shiu, dashuria me flaut, piktura ka dhe muzikë të heshtur, një kolorit të lehtë parajsor, që i ngjan fundit të një ëndrre në prag të një zgjimi…Arti është ëndërr dhe zgjim dhe dashuri, prania e tyre hyjnore.

Flutura Kusari, mbrojtëse e gazetarëve, vihet në shënjestër të komenteve dashakeqe

June 21, 2023 by s p

Rafaela Prifti/

Flutura Kusari, juriste e së drejtës së mediave në Qendrën Evropiane për Lirinë e e Shtypit dhe Mediave, është vënë në shënjestër të komenteve ofenduese për denigrimin e figurës së saj. Një nga profesionistet më në zë të rajonit për fushën e saj, këshilltarja ligjore me origjinë nga Kosova është mbrojtëse elokuente e së drejtës së mediave dhe gazetarëve në një kohë veçanërisht sfiduese për mjetet e informimit në Kosovë, Shqipëri dhe më gjerë. Ajo i njeh sfidat e lirisë së shprehjes dhe të medias ndërkohë që këto ditë është vënë personalisht në shënjestër të fyerjeve në platformat mediale.

Pasi Flutura Kusari foli javën e kaluar në KTV për gjendjen dhe kushtet e rënda e të pasigurta në të cilat po raportojnë gazetarët në veri të Kosovës duke theksuar se përgjegjësia për mbrojtjen e tyre i takon shtetit, një analist që njihet si përkrahës i pushtetit komentoi jo për përmbajtjen e analizës së saj por për pamjen e jashtme. Postimi i tij në Facebook nxiti qindra komente me qendrime mizogjene, ofenduese dhe kërcënuese ndaj juristes. Reagimet që pasuan nga media online si Gazeta Reporteri.net. dhe shoqëria civile e organizata si “Qika” Gjinovci iu kundërvënë postimeve fyese. Së pari, deklaratat evidentojnë taktikën e zhvendosjes së vëmendjes nga brendia e problemeve tek pamja e jashtme e komentuesve si dukuri që dëmton interesat e vërteta të shoqërisë. Së dyti dhe shumë me rëndësi, të tilla komente për një grua, nënë, bashkëshorte synojnë të pengojnë përfaqësimin e grave në media.

Gazetarja Saranda Rama u shpreh se në pozitë të Flutura Kusarit gjenden edhe shumë gra tjera në Kosovë, “të cilat refuzojnë me qenë pjesë e emisioneve në media për shkak se publiku më shumë i komenton për pamjen se për atë çka deklarojnë.” Ajo tha se komentet e tilla janë plotësisht të pavend, si dhe frikësojnë gratë e tjera që të jenë pjesë e diskutimeve në publik.

“Gratë në media gjykohen për peshën, veshjen, flokët, jeten personale… E kam provuar vet dhe e kam parë këtë gjykim edhe tek shumë gra kolege. Gjykimi per pamjen e Flutura Kusari është plotësisht i pavend e si pasoje ka ndalimin e grave të tjera në paraqitje publike; është e rëndësishme që na me pa çdo ditë gra në media. Me devijime të hundës, me flokë jo krejt të rregullta, me mbipeshë ose nënpeshë , me fustana firmato ose veshje të rëndomta – nuk ka rëndësi. Mjafton që të flasin me kompetencë ,” tha gazetarja Saranda Rama.

Leonida Molliqaj nga organizata “QIKA” bëri thirrje për t’i dënuar këto komente fyese dhe se i njëjti gazetar pati publikuar postim ofendues ndaj gazetares Dafina Demaku.

Flutura Kusari ka doktoruar për Ligjin Medial në Universitetin Ghent, Belgjikë, ka punuar për organizata të shoqërisë civile dhe është juriste në organizatën ndërkombëtare ECPMF për të përmirësuar legjislacionin në mbrojtje të lirisë së shprehjes. Ajo është vlerësuese e zëshme e punës së gazetarëve për informimin e publikut dhe vënien para llogarisë të pushtetarëve. E ftuar shpesh në intervista dhe programe televizive, Flutura Kusari ka kritikuar pa frikë tendencat autokrate dhe ligjet që synojnë të kontrollojnë mediat në Shqipëri siç ishte rasti i paketës ‘antishpifje” i AMA (Autoriteti i Mediave Audiovizive) si edhe raste të tjera. Fushatat me synim denigrues testojnë kufirin midis lirisë së shprehjes dhe të drejtës për tu mbrojtur nga fyerjet. Liria e shprehjes nuk është licencë për të denigruar individin dhe nuk presupozon të drejtën e sharjes.

ADEM DEMAÇI: “E PARA ËSHTË FJALA E LIRË – HAPI I DOMOSDOSHËM DREJT DEMOKRACISË

June 21, 2023 by s p

Nga Frank Shkreli

A person standing at a podium with a flag behind him

Description automatically generated with medium confidence

ADEM DEMAÇI: “Në Librin e shenjtë thuhet: ‘E para ishte fjala’. Në kohën tonë mund të themi: “E para është fjala e lirë” — si hapi i parë dhe i domosdoshëm drejt demokracisë”.

Në fjalimin e Presidentes së Republikës së Kosovës, të mërkurën që kaloi para Parlamentit Evropian në Strasburg, Vjosa Osmani kujtoi dy figura të njohura të historisë kombëtare moderne të shqiptarëve; Dr. Ibrahim Rugovën dhe Adem Demaçin, të dy fitues të Çmimit Sakharov, të përzgjedhurur nga Parlamenti i Evropës. Frank Shkreli: Liri, Pavarësi, Demokraci s’ishin vetëm fjalë të shqiptuara me pasion nga Rugova, por janë dhe vizion i popullit të Kosovës | Gazeta Telegraf

Në vitin 1991, Parlamenti Evropian i ka dorëzuar Adem Demaçit Çmimin e lartë, Sakharov — për integritetin e tij në kundërshtimin e një regjimi autoritar – ish-regjimit diktatorial komunist jugosllav. Duke cilësuar Çmimin si një nderim ndaj popullit të Kosovës, Demaçi ka deklaruar, ndër të tjera, me atë rast se, “Liria e fjalës është hapi i parë jetik drejt demokracisë. Pa lirinë e fjalës nuk ka dialog, pa dialog nuk ka të vërtetë dhe pa të vërtetën, përparimi nuk është i mundur”, është shprehur ish i burgosuri i regjimit komunist jugosllav, Adem Demaçi. Sakharov Prize 1991: Award ceremony Adem DEMACI (Demaçi), Kosovo | European Parliament Multimedia Centre (europa.eu)

Aktivisti i të drejtave të njeriut dhe shkrimtari shqiptar nga Kosova, Adem Demaçi, në moshën 55 vjeçare mori çmimin prestigjioz, Sakharov të Parlamentit Evropian, për përkushtimin e tij, ndaj të drejtave të njeriut dhe si mbrojtës i lirisë së fjalës. Duke folur me rastin e marrjes së Çmimit Sakharov në vitin 1991, Demaçi u ka thenë parlamentarëve evropianë se, “Duke më nderuar mua, ju po nderoni popullin e Kosovës, një popull paqëdashës dhe liridashës që po kalon vuajtje të mëdha”. Në atë kohë, Demaçi ushtronte, nën rrethana shumë të vështira, detyrën e Kryetarit të Këshillit për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive të Njeriut në Prishtinë. Për shkak të shkrimeve dhe pikëpamjeve të tij politike, 28 vjet të jetës ai i kaloi nëpër burgjet ish-jugosllave.

Adem Demaçi duke folur në Parlamentin Evropian, 1991

Në fjalimin para parlamentarëve evropianë, Demaçi ka theksuar nevojën për lirinë e fjalës, si diçka të domosdoshme për demokracinë, ndërsa ka denoncuar dhunën dhe shkeljen brutale të drejtave të njeriut nga regjimi serb në Kosovë. Fjalimi i Demaçit në Strasburg në vitin 1991 konsiderohet ende si një prej fjalimeve më historike në Kosovë dhe në trojet shqiptare – në mbrojtje të lirisë së fjalës dhe të drejtave të njeriut, në përgjithësi.

Ishte pra rëndësia që ai i kushtoi lirisë së fjalës dhe lirisë së të menduarit, si tema më e rëndësishme e fjalimit të tij me atërast, ajo që tërhoqi atëherë dhe sot vëmendjen e atyre që e dëgjuan por edhe kur lexohet sot ai fjalim është tepër aktual për botën shqiptare, pasi liria e fjalës dhe e shtypit të lirië, mbetet ende një sfidë që po pengon zhvillimet demokratike në trojet shqiptare – megjithë shmebjen e komunizimit zyrtar mbi 30-vite të kaluar. Demaçi e pat filluar fjalimin e tij para Parlamentit Evropian duke cituar Biblën: “Në Librin e shenjtë thuhet: “E para ishte fjala”. Në kohën tonë mund të thuhet, ka shtuar ai; “E para është fjala e lirë, si hapi i parë dhe i domosdoshëm drejt demokracisë”. “Pa fjalë të lirë s’ka dialog, pa dialog nuk mund të zbulohet e vërteta, kurse pa të vërtetën nuk ka progress”, u ka thënë Adem Demaçi parlamentarëve evropianë në vitin 1991, në mbrojtje të lirisë së fjalës, si një e drejtë bazë e njeriut, pa të cilën nuk funksionon demokracia:

“Zoti Kryetar, zonja e zotërinj deputetë, falë fjalës së lirë ju e zbuluat të vërtetën e hidhur për shqiptarët në Jugosllavi. Pikërisht se fjala e lirë e shpartallon errësirën, flak tutje mjergullën dhe çjerr të gjitha maskat. Të gjithë pushtuesit e puçistët, punën e parë që e bëjnë është robërimi i fjalës. Prandaj të gjithë ata që janë ithtarë të fjalës së lirë, të gjithë ata që janë, të them me një fjalë pak si poetike – dashnorë të fjalës së lirë, kanë qenë e janë të përndjekur, të dënuar e të burgosur, të ekzekutuar e të masakruar nga robërues të fjalës së lirë.

“Por, zoti Kryetar dhe Ju, zonja e zotërinj deputetë të Parlamentit Evropian, do të guxoj të them se edhe ju të gjithë jeni dashnorë të Fjalës së Lirë dhe prandaj më keni ftuar që në këtë sallë të mrekullueshme ta dëgjoni edhe tingullin e Fjalës së Lirë Shqiptare. Mirëpo, më vjen keq që nuk kam fatin t’ju them asnjë fjalë të gëzuar e të ëmbël nga hapësirat e asaj që ende i thonë Jugosllavi”. Adem Demaçi i ka cilësuar “dashnorët e fjalës së lirë”, si individët më të pasionuar ndaj lirisë së fjalës, si “dashnorët më të flakët në botë”, e si të tllë, “ata janë të pathyeshëm e sypatrembur”, u ka thënë Demaçi parlamentarëve evropianë më shumë se 30-vite më parë.

Demaçi ka cilësuar ish-disidentin dhe ish-akademikun e kohës sovjetike Andrei Sakharov, emrin e të cilit bartë Çmimi që iu akorduar Adem Demaçit nga Parlamenti Evropian – si një “dashnor i fjalës së lirë”. Që sipas tij, “Njëri nga këta dashnorë të panumërt të fjalës së lirë ishte edhe akademiku Andrej Sakharov, të cilin as izolimet, as syrgjynosjet, as acari i Siberisë nuk qenë në gjendje ta ndanin atë nga fjala e lirë. Fjala e lirë e këtij kolosi e kampioni të humanizmit, hapi rrugën e Lirisë për shumë njerëz e shumë popuj në Perandorinë Sovjetike. Sakharovi ndërroi jetë me fjalën e lirë në gojë. Ai vdiq, por fjala e lirë nuk i tradhton kurrë dashnorët e vet, ajo mbetet përgjithmonë me ta dhe i bën ata të pavdekshëm”, ka theksuar Adem Demaçi.

Adem Demaçi përfundoi fjalimin e tij të 4 dhjetorit, 1991 me një apel dreejtuar deputetve të Parlamentit Evropian:

Më lejoni që ta përfundoj fjalën time me një mendim të thellë të një miku tim të sinqertë që thotë: “Logjika e blloqeve, bllokon logjikën”. Prandaj ju thërras juve dhe gjithë botën; le t’i flakim tej të gjitha blloqet, ato raciale, fetare, kombëtare e ideologjike dhe midis popujve e njerëzve të ndërtojmë rrugë të bashkëpunimit, të respektimit të interesave të ndërsjella, të hapim shtigjet e dashurisë e të harmonisë gjithënjerëzore, që ta krijojmë një botë në të cilën të gjithë njerëzit do të jetojnë pa frikë, pa privime dhe me të drejta të barabarta njerëzore e kombëtare”, përfshir këtu edhe botën shqiptare, e sdidomos botën shqiptare sot! Sa ishte gjallë, Adem Demaçi kërkonte nga shqiptarët që të përpiqeshin të gjejnë pikën e përbashkët: “Që të bashkojnë dijen, kulturën, arsimin dhe sidomos të kultivojnë midis tyre frymën e tolerancës”. “Askujt nuk i shërben urrjetja”, -ka këshilluar Adem Demaçi.

“Nëse ne, vërtetë, e duam lirinë, ne duhet të jemi vet krijuesit e lirisë sonë. Faktori i brendshëm është elementi parësor për të fituar lirinë, ndërsa faktori i jashtëm është i dorës së dytë. Ky është ligji i jetës që nuk ndryshon dhe nuk do të ndryshojë për hir të askujt, madje më pak për hir të vetes sonë. ” (Adem Demaçi)

Adem Demaci ishte një aktivist, shkrimtar dhe veprimtar i shquar në mbështetje të drejtave të njeriut. Ai kaloi 28-vjet në burgje të ndryshme të ish-Jugosllavisë komuniste, si pasojë e mbrojtjes pasionante të drejtave të shqiptarëve të Kosovës gjatë viteve. Mbi të gjitha, konsiderohet, gjerësisht, se Adem Demaçi mbeti kundërshtar i betuar i politikës së hakmarrjes dhe urrejtjes kombëtare.

Frank Shkreli

A person in a suit and tie

Description automatically generated with medium confidence

Adem Demaci gjatë jetës së tij njihej si kundështar i madh i regjimit komunist serbo-jugosllav. I quajtur edhe si “Mandela i Ballkanit”, Demaçi i ka kushtuar jetën dhe veprimtarinë e tij promovimit të tolerancës dhe pajtimit etnik në Kosovë dhe në Ballkanin Perendimor.

Agresion i Serbisë ndaj shtetit demokratik të Kosovës

June 21, 2023 by s p

Fjala e plotë e kryeministrit të Republikës së Kosovës, Albin Kurti në konferencën për media

Prishtinë, 20 qershor 2023

Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, bashkë me zëvendëskryeministren, njëherësh Ministre e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, Donika Gërvalla-Schwarz, kanë mbajtur sot konferencë për media.

Gjeni të plotë fjalën e kryeministrit Kurti në konferencën për media:

Të nderuara medie,

Të dashur qytetarë,

Mirëdita dhe ju falemnderit që i jeni përgjigjur pozitivisht ftesës sonë për këtë konferencë të ftuar së bashku me Zëvendëskryeministren dhe Ministren e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, zonjën Donika Gërvalla- Schwarz.

Në mesditën e 14 qershorit, u ushtrua agresion i Serbisë ndaj shtetit demokratik të Kosovës, me rrëmbimin e tre zyrtarëve të Policisë sonë, thellë në brendi të territorit të Republikës. Ky akt agresioni i pashembullt nga formacionet ushtarake policore të Serbisë është hakmarrje direkte ndaj Policisë së Kosovës, vetëm e vetëm sepse po luftohet krimi i organizuar, dhe që ka për synim destabilizimin atëherë kur veç një ditë para, pra më 13 qershor, patëm propozuar planin pesë pikësh për deeskalim të plotë të situatës në veri të vendit tonë.

Arrestimi i kapos të krimit të organizuar dhe njërit prej krerëve të ashtuquajturës “Mbrojtje civile”, strukturë ilegale kjo e Serbisë në Kosovë, Milun Milenkoviç – Llune, shfaqi efikasitet të jashtëzakonshëm, dhe nga ana e Serbisë u përcoll me hakmarrje ndaj aksioneve për sundim të rendit dhe ligjit në Republikën tonë. Një ditë pas arrestimit, Serbia pra, përdori instrumentin më qyqarë e të kundërligjshëm ndërkombëtarisht, pra atë të rrëmbimit të tre zyrtarëve të Policisë së Kosovës. Për këtë hakmarrje çnjerëzore, kemi kërkuar denoncim të hapur dhe kundërshtim me forcën e ligjit nga të gjithë partnerët tanë.

Në vendin e ngjarjes ka qenë Policia e Kosovës, ka qenë edhe KFOR-i, aty kanë gjetur gjurmët e çizmeve, këpucë të huaja në drejtim të Serbisë, kanë gjetur edhe prangat lidhëse të plastikës së forcave të Serbisë.

Rrëmbimi është zhvilluar me plan, me njerëz të armatosur që i përkasin dy formacioneve, atij të Njësitit Special Antiterrorist, që njihet me akronimin “SAJ”, dhe të formacionit të Njësive Ushtarake Speciale, që njihen me emrin “Kobra”.

Ata që pretendojnë se policët janë arrestuar në Serbi, duhet ta shpjegojnë se si lidhëset e tyre të plastikës si pranga, kanë qenë pikërisht në vendin ku tashmë kemi njoftuar në konferencën e 15 qershorit, unë bashkë me ministrin Sveçla, pas Mbledhjes së Këshillit të Sigurisë së Kosovës, pra 1 kilometër larg kufirit në njërën anë, në pjesën veriperëndimore, 670 metra larg në veri –verilindje nga kufiri me Serbinë dhe 300 metra në jugperëndim të kufirit sërish larg prej Serbisë, e në brendi të territorit të Kosovës.

Vendngjarja e rrëmbimit të tre policëve të Kosovës ka ndodhur në Kosovë. Nuk bëhet fjalë për kurrfarë arrestimi në Serbi, bëhet fjalë për rrëmbim në Kosovë. Për rrëmbimin, janë kontaktuar të gjithë mekanizmat vendor dhe ndërkombëtar që policët tanë të lirohen sa më parë dhe të kthehen në vendin e tyre.

Këtu një punë të jashtëzakonshme e ka bërë pikërisht Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, për çfarë unë e falënderoj zëvendësen time dhe Ministren Gërvalla dhe gjithë ekipin e saj, e ambasadorët e diplomatët tanë të tjerë të shërbimit tonë të jashtëm për komunikimin që kanë zhvilluar, për letrat që kanë dërguar në mënyrë që të ngritët një valë e drejtë ndërkombëtare që kërkon lirimin e menjëhershëm e të pakusht të tre policëve të rrëmbyer.

Ne jemi në komunikim të vazhdueshëm edhe me Zyrën Ndërlidhëse të Republikës së Kosovës në Serbi, me shefin e zyrës, ambasadorin Jetish Jashari. Ai ka qenë në kontakt me institucionet atje, në përpjekje për të marrë sa më shumë informacione për gjendjen e policëve të rrëmbyer. Ambasadori Jashari sot i ka vizituar të tre policët, të cilët po mbahen peng nga Serbia, i ka vizituar ndaras njërin pas tjetrit. Përshkrimi i tre policëve se si ka ndodhur rrëmbimi është i njëjtë. Janë tri rrëfime ndaras identike të tre njerëzve të cilët thonë se në momentin e rrëmbimit me 14 qershor kanë qenë tek tryeza e improvizuar për ngrënie, pra kanë qenë duke ngrënë drekë së bashku, kur 15 persona i kanë rrethuar, i kanë sulmuar dhe i kanë rrëmbyer. Të tre kanë qenë bashkë dhe që të tre e thonë rrëfimin e njëjtë kur pyeten ndaras nga njëri-tjetri nga ambasadori ynë, Jetish Jashari. Kjo heq çfarëdo dileme edhe për ata të cilët dëshirojnë të jenë skeptikë për të drejtën e Kosovës, se Serbia ka zhvilluar agresion me 14 qershor dhe ka rrëmbyer tre policët tanë.

Vendi ku ndodhet tryeza e ngrënies është 7 metra prej veturës së policisë. Edhe një herë pikërisht në atë vend ku e kemi theksuar qysh me datën 15 qershor, pra 1 kilometër në brendi nga njëra anë, 300 metra nga ana tjetër dhe 670 metra nga ana tjetër. Pra, gjithsesi në brendi, vetëm 7 metra larg veturës së tyre.

Ne jemi në të drejtën tonë, në të drejtën e Republikës dhe dëshmitë që posedojnë institucionet tona të sigurisë, dhe dëshmia e tre policëve tanë, dokumentojnë qartë se zyrtarët e Policisë së Kosovës, pra ishin brenda territorit të Republikës. Policët ishin në nivel detyre, në luftim të kontrabandës, aty ku është mbyllur njëra nga 16 rrugët ilegale, që janë mbyllur në vitin e kaluar. Pra rrugët ilegale duhet të ngelen rrugë ilegale të pakapërcyeshme, prandaj edhe i kemi pasur policët aty.

Ne jemi Republikë demokratike dhe këtu kemi sundim të ligjit, nuk ka as nënshtrim e as kthim mbrapa. Jemi në të drejtën tonë të respektimit të kushtetushmërisë dhe ligjshmërisë, për shtet të së drejtës, kundër asnjë qytetari ose komuniteti, por në mbrojtje të ligjit dhe të rendit.

Edhe një herë kërkojmë lirimin e menjëhershëm të tre zyrtarëve policor. Ata duhet të lirohen sa më parë, pa kushte dhe të pacenuar. Njëkohësisht kërkojmë nga faktorët ndërkombëtarë, Bashkimi Evropian, Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe NATO-ja që ta dënojnë agresionin e Serbisë që paraqet edhe shkelje të pikës katër të Marrëveshjes tekniko-ushtarake të Kumanovës, më 9 qershor të vitit 1999.

Ju falemnderit shumë, e tash po ia kaloj fjalën Zëvendëskryeministres dhe Ministres për Punë të Jashtme dhe Diasporë, zonjës Donika Gërvalla Schwarz, e cila do t’ua shpjegojë më gjerësisht për informacionin që kemi marrur nga raportimi i ambasadorit tonë Jetish Jashari.