– mbresa nga takimi dhe emra
si mirēnjohje –
Nē shtēpinē e bukur, por dhe tẽ madhe, Qendēr kulturore Shqiptare Amerikane nē Lewisville, nē Dallas… valēviten dy flamujt mē tē dashur, krahas yjeve amerikane dhe shqiponja jonē dy krenore… dhe dyert janē hapur…Kētē do tẽ desha tē thosha qē nẽ fillim. Se kanē shkruar menjēherẽ pēr mbresat e mrekullueshme nga takimi ynē me shqiptarēt dhe unē i bashkohem atij ngazēllimi dhe entuziazmi. E kam parē shpesh tē ndezur te shqiptarẽt e Amerikēs, nē Çikago ku jam, me miqtē e mi, te klubi ynē i librit, po dhe ku kam shkruar, kaq bukur nē Miçigan, te qendra kulturore “Nēnẽ Tereza”, Edhe nẽ Filadelfia te “Bijtẽ e Shqipes”, por edhe dikur, mẽ herēt, kur vija nga Tirana, te “Shtēpia e Lirisē” nē Uashington, te “Vatra” nẽ Nju Jork.
Dhe tani nē Dallas.
1.
DYERT E HAPURA
janē dhe zemra tē hapura, edhe mendje tē hapura… Dhe ti ndjehesh misionar i sē mirēs.
Do tē doja tē flisja shumē dhe pēr takimin tonẽ mē tē fundit, njē pritje aq e pērzemērt, qē ba bēri tē ndjeheshim si nẽ shtēpi, si nē njē familje tē gjerē.
2.
MIQẼSIA,
e çmoj shumē… dhe ne vajtēm si miq nē Teksas, kētē radhē 4 shokē nga Çikago, Taip Beshiri, qē na pēlqen tē themi qē mbiemri i tij ēshtē Bes-Hiri, hiri/ hirshmẽria e besẽs, Dr. Xhabir Alili, pasionant i poezisē, Dr. Jani Gjoni, Strategu siç e thērrasim nē grup, dhe bashkē me ta dhe unē.
Na priti z. Adil Besiri, na çoi nē restorantin e tij, na njohu me miq tē tjerē, vizituam dhe “Cowboys”-at e famshēm, edhe atē lagjen “Adriatika” me shtēpi guri e kisha guri si nē Ballkan, me ujēra qē brigjet tē ndērmendnin sado pak Dalmacinē e Adriatikun tonē. Dhe nē mbrēme te
Qendra Kulturore Shqiptare Amerikane…
3.
LIBRI.
Ne na bashkon libri.
Do tē pērurohej romani “Kēpuca e Aktorit”. Shtëpia Botuese Onufri na e kishte dhēnē mundēsinē bujarisht tē kishte romane plot dhe aty, nē tryezēn e gjatē…
Nē sallē na duk vetja si nē shtēpi, si mes njē familje tē madhe dhe vērtet takuam familjarē, bashkēshortē, prindēr, gjyshēr, tē rinj, mama tē reja me foshnjat nē karrocẽ, etj. Teksa shtrēngonim duart, dēgjonim tē na paraqiteshin se ishin nga Shqipēria e Kosova jonẽ, nga Maqedonia e Veriut, e Jugut pēr ne, – mē pēlqen tē pērsēris, nga Çamēria e Mali i Zi, nga…. nga tē gjitha trojet shqiptare, sē bashku, do tē thoshte nē fjalēn e tij hyrēse konferencieri i takimit, Taip Bes Hiri dhe do tē vazhdonte se edhe romani, “Kēpuca e aktorit” e ka kētē frymē pẽrbashkuese, mē pas ai do tē bẽnte njē pẽrmbledhje tē jetēs dhe veprēs sē autorit dhe do tē theksonte se libra tē tij janē botuar jo vetēm nē Tiranē, por dhe nē Prishtinē dhe Shkup, edhe mē tej, nē Europē e Amerikē…
Zv/Presidenti i Qendrẽs Kulturore Shqiptaro-Amerikane, z. Bekim Ademi, u uroi edhe njē herē mirēseardhjen miqve nga Çikago, tē Klubit Shqiptar tē Librit, dhe suksese takimit, ēshtē me rēndēsi, do tē thoshte, na bashkon…
Njē letēr pērshēndetẽse, dērguar tē pranishmēve nga poeti i njohur, Profesori Universitar Gjeke Marinaj, i cili s’mundẽte tẽ vinte dot nē takim, ai nē Teksas jeton dhe punon, por ndodhej jashtē shtetit me punēt universitare dhe letrēn e tij e lexoi nē anglisht e reja Ekaterina Gjoni, ndērsa tē pērkthyer nē shqip njē nga tē rinjtē, Arber Kapllani.
Mẽ pēlqen tē kujtoj emra nga tē atyre qē njoha, qẽ kishin ardhur nē takim dhe i shikoja tē ulur nēpēr tryezat e rrumbullakta, tē shpērndara nē sallē… si valle. Ja, arkitekt Dardan Hoxha dhe mẽsuesja Artē… po edhe bashkēshortēt Krasniqi, Skēnderi… kērçovarēt e pērzemērt… Nebiu, Nexhati… shkodrani gazmor Hydajeti me zonjēn, Elvana… Ari nga Kosova s’ka ardhur? Sa shumē qē punojnē!…
Pastaj konferencieri i jep fjalēn Dr. Jani Gjonit, qẽ do tē thoshte se e shikonte romanin “Kēpuca e Aktorit, si njē metaforē e ecjes me skenē Shqipẽrinē, nē tre akte ose tre kohē, sintezẽ e tyre dhe perspektiva e shqetēsuar e ardhmērisē… ndẽrsa Dr. Xhabir Alili do tē thoshte nē fjalēn e tij se ky roman ēshtē dhe njē libēr psikologjie njerēzore, dramē dhe komedi e atdheut, historie kombētare, etj, etj.
Para se tē mẽ jepej fjala mua, do tē vinte nē krye tē sallẽs njẽ fēmijē i bukur nja 5-6 vjeç a mē shumē, mē quajnē Xherdan, do tē thoshte me zẽrin e ēmbēl dhe recitoi poezinē shqip, “Vendi im”. Nxora celularin dhe e fotografova. Ngjalli kaq shumẽ emocion dhe u duartrokit po ashtu si ata qē diskutuan, nẽ mos mē shumē.
4.
MREKULLIA
e sē ardhmes, e nisa fjalēn time unē, qē ēshtē bērē dhe mrekulli e tē tashmes, duke patur parasysh se si i rrisni fēmijēt ju, arritjet e pērbashkēta… shqiptarēt nē SHBA, tashmē tē pasuruar, i gjen nē shumē fusha tē biznesit, tē ndẽrtimeve e kompani pastrimesh, jo parash, jo, dhe siç janē kuzhinierē, shofera dhe hidraulikē, janē dhe nē shkencẽ dhe arte dhe politikē, mēsues e pedagogē, inxhiniera e mjekē, juristē, klerikē e shkencētarē, drejtojnē, janē shkrimtarē, muzikantē, piktorē, artistē… dhe nuk m’u durua pa treguar se ajo vajza qē lexoi kẽtu letrēn e poetit dhe mikut tonē Gjeke Marinaj, ēshtē oficere nē ushtrinē amerikane. Ju e dini ç’do tē thotē ushtri amerikane, – iu drejtova tē pranishmēve, tē mbrosh interesat e Amerikēs dhe tē jesh atje ku janē shqetēsimet mē tē mēdha tẽ botēs, nē luftē pēr tē mbrojtur demokracinē dhe tē drejtat e popujve dhe aty ēshtē oficere kjo vajzē shqiptare, jona, Ekaterina, qẽ e kemi kētu sonte, krenarē me atẽ, ẽshtē nē vijē tē parē dhe ndērkaq di tẽ vijē dhe atje ku ēshtē dhe libri shqip… duartrokitje tē fuqishme, ajo buzēqeshi modestisht dhe unē vazhdova tē flas pēr atē traditē kulture dhe bēmash qē na lanē pararendēsit, Imzot Noli dhe i pērndrituri Faik Konica, Profesor Arshi Pipa, qē erdhi nga burgjet e diktaturẽs shqiptare, etj, etj, e sot, me gjithē ato mundēsira pafund…
Nē fakt, unē do tẽ doja tē dēgjoja, jo tē flisja, ndērkaq do t’u pērgjigjesha pyetjeve nga salla, ishin nga mē interesantet, por dhe tē rēndēsishme si ato tē çẽshtjeve tē kujtesēs kolektive, si t’i shẽrbejẽ ajo tē ardhmes qẽ vjen, qē ēshtē dhe e tashme. E dēgjova me vēmendje Ilir Çamin. Mē mēso si ta pẽrballojmẽ jetēn, mẽ tha njẽ ri, mē hutoi. Unē jam aktor, tha njē tjetēr dhe u ngrit nē kēmbē, quhem Hysen Zeqaj, do të recitoj poezinē “Harta e kafshuar e atdheut”, e kam mẽsuar, qē kur konkuroja pēr aktor nē Prishtinē, – e kam shkruar nē burg, – do tē thosha unē, – dhe tjetrēn “Si shk-oh-t nē Kosovē”, – e kisha shkruar kur ende s’kisha shkuar atje… malli mē ka marrē, pa qenē kurrē… realitetet tona tē emocionit, tē ankthit qẽ ta merr frymēn… tē ndarē, po ēshtē Amerika, aleati ynē jetik… dhe jemi dy shtete shqiptare nē Ballkan… po ne duhet tē jemi sa mē tē bashkuar… eh, jo tē pẽrçarē, madje dhe kur futemi nē tē njējtēn shoqatē, kērkojmē ndarjen, pērgjysmimin… po thoshim. Prapē poezi, recitoi Dr. Xhabiri…
Dhe kur po firmosja librat, afroheshin miq, qē dhe po njiheshim aty, por sikur ishim njohur me vite… jam bashkēvuajtēs yti, i burgut tē Spaçit… Nokshiqi… jam i UÇK-sẽ… pashē Albanin… pẽrsẽri fēmijēt, ai me emrin Xherdan bashkē me tẽ vēllanẽ, Aldianin… donin njē autograf… flisnin shqip… prekem…
5.
GJUHA…
vizitojmē klasat e shkollēs sē tyre… ēshtē dashuria jonē… bibliotekēn, libra, libra, libra, janē pērvoja jonē… kujtesē dhe kulturē… gjuha nuk ēshtē vetēm mjet komunikimi, por dhe shpirti i njē populli, dhe histori e tij, frymē…
Anglishtja ēshtē gjuhē e madhe, botērore, e para sot, – po bisedonim, – siç ishte latinishtja nē mesjetē, që tē mos mbetesh i huaj, duhet patjetẽr, integrimi… shqiptarēt janē dhe qytetarē amerikanē… etj, etj, por dhe shqipja është njē pasuri, jo vetēm e shqiptarēve, gjuhẽtarẽt, studiues tē huaj dhe shkencētarē e shohin si njē gjuhē tē lashtē, indioeuropiane, e veçantē, degē mē vete, pranē rrēnjēs, madje dhe nē rrēnjē e mendojnē disa, duhet ruajtur dhe mbrojtur dhe tē parēve qē u takon kjo detyrē, janē shqiptarēt. Ta duam dhe ta mēsojmē gjuhēn amē, do ta kuptojmē mē mirē veten dhe nē Amerikē e do tē dijmē tē bējmē mē shumē…
Dhe erdhi ora tē iknim. Dhe po e mbyll siç e nisa, duke besuar se mendjet e hapura hapin dhe zemrat dhe kēshtu sē bashku bēhemi me mē shumē zemra dhe pastaj s’ka derē qē s’hapet. Dyert e sē ardhmes…
Visar Zhiti
