Archives for January 2025

Partneritet historik që lidh Shkodrën, Shqipërinë dhe New York-un për shkëmbim akademik dhe kulturor

January 4, 2025 by s p

Shkodër, Shqipëri dhe New York, SHBA – Një partneritet transformues është konsoliduar midis Universitetit Monroe (www.monroecollege.edu), me kampuse në New York City dhe Westchester County, dhe Universitetit të Shkodrës “Luigj Gurakuqi” (www.unishk.edu.al) në Shkodër, Shqipëri. Ky Memorandum Mirëkuptimi (MOU), i lehtësuar nga Bota Consulting Group (www.botaconsultinggroup.com) në krye me CEO-në Lola Gazivoda, përfaqëson një hap vendimtar në avancimin e arsimit dhe shkëmbimit kulturor midis të dyja institucioneve dhe vendeve. Së bashku, po punojmë për zhvillimin e programeve, shkëmbimeve të studentëve dhe stafit akademik, si dhe iniciativave kulturore për të thelluar bashkëpunimin dhe krijuar lidhje domethënëse përtej kufijve.

Lidhja e komuniteteve përtej kufijve – Universiteti Monroe, një institucion i njohur i themeluar në vitin 1933, shërben një trupë studentore të larmishme prej mbi 7,000 studentësh në kampuset e tij në New York City dhe Westchester County. Me studentë që përfaqësojnë një gamë të gjerë kulturash dhe prejardhjesh etnike, Monroe është thellësisht i përkushtuar për krijimin e një komuniteti gjithëpërfshirës dhe angazhimin me fqinjët përreth përmes programeve dhe iniciativave që shtyejnë përpara ndikim pozitiv në shoqëri. I njohur për programet e tij inovative dhe angazhimin ndaj suksesit të studentëve, Universiteti Monroe është bërë një destinacion për shumë studentë shqiptaro-amerikanë që synojnë arsim të lartë. Ky MOU do të forcojë jo vetëm lidhjet e Universitetit Monroe me komunitetin shqiptaro-amerikan në New York, por gjithashtu do të thellojë lidhjet e tij jashtë vendit, duke krijuar një urë të vërtetë akademike dhe kulturore globale.

Universiteti i Shkodrës “Luigj Gurakuqi,” i themeluar në vitin 1957, është një nga universitetet më të vjetra dhe prestigjioze të Shqipërisë. I vendosur në Shkodër, një qendër kulturore dhe akademike në veri të Shqipërisë, ai shërben rreth 5200 studentë çdo vit. Universiteti është thellësisht i përkushtuar për avancimin e mundësive arsimore dhe profesionale të studentëve të tij duke kultivuar një kulturë të rigorozitetit akademik, inovacionit dhe angazhimit global. Me stafin e tij të dedikuar, kërkimet bashkëkohore dhe fokusin në bashkëpunim ndërkombëtar, Universiteti i Shkodrës siguron që studentët e tij të jenë të përgatitur për të pasur sukses në një botë të ndërlidhur, duke ruajtur njëkohësiht lidhje të forta me trashëgiminë e pasur kulturore dhe historike të Shqipërisë.

Partneritet për të nxitur rritjen – Ky partneritet siguron një kuadër për:

Shkëmbimet e studentëve dhe stafit akademik për të pasuruar përvojat akademike dhe kulturore.

Projekte kërkimore të përbashkëta për të nxitur inovacionin.

Programe kulturore për të thelluar të kuptuarit dhe për të festuar trashëgiminë e përbashkët.

Konferenca dhe seminare për të angazhuar si komunitetet akademike ashtu edhe ato lokale.

“Ky partneritet përfaqëson një moment të rëndësishëm për të dy institucionet,” tha Dekani Gersom Lopez i Universitetit Monroe. “Është kënaqësi të fillosh këtë nismë për shkak të nivelit të lartë të studentëve që tashmë ndjekin studimet në Monroe si shqiptaro-amerikanë. Ata punojnë fort dhe studiojnë edhe më fort, dhe ne jemi shumë entuziastë për të parë çfarë do të arrijë ky partneritet.”

Prof.Dr. Tonin Gjuraj, Rektori i Universitetit të Shkodrës “Luigj Gurakuqi,” deklaroi, “Si rektori i sapozgjedhur, jam jashtëzakonisht krenar për trupën tonë të jashtëzakonshme të studentëve dhe potencialin e tyre për të formësuar të ardhmen. Ky partneritet thekson vizionin tim për të pozicionuar Universitetin e Shkodrës në pararojë të bashkëpunimeve ndërkombëtare, duke krijuar mundësi të reja për studentët dhe stafin tonë për të inovuar, lidhur dhe udhëhequr në skenën globale.”

Mirënjohje për mbështetësit kryesorë:

Bota Consulting Group: E themeluar nga Lola Gazivoda, Bota Consulting Group është e specializuar në krijimin e partneriteteve strategjike dhe nxitjen e bashkëpunimit ndërkombëtar. Si lehtësuese e këtij partneriteti, Bota Consulting Group është thellësisht e angazhuar për të siguruar suksesin e programeve të tij dhe për të ofruar mbështetje të gjithanshme për studentët dhe stafin akademik. “Ky bashkëpunim është një testament për fuqinë e rrjetëzimit,” tha Lola Gazivoda. “Bëhet fjalë për krijimin e mundësive për të rinjtë shqiptarë dhe për t’u siguruar që studentët e Universitetit Monroe – si shqiptaro-amerikanë ashtu edhe popullsia e tij shumëkulturore – të mund të përjetojnë kulturën dhe ekselencën akademike të Shqipërisë. Duke lidhur talentin dhe institucionet globale, Bota Consulting Group synon të nxisë rezultate me ndikim, duke përfshirë përvoja të pasuruara akademike, shkëmbime kulturore dhe mundësi novatore që përfitohen nga të gjitha palët e interesuara. Jam krenare që Bota Consulting Group mundi të ndihmojë në realizimin e këtij vizioni dhe mezi pres të mbështesë nismat e ardhshme në kuadrin e këtij partneriteti.”

Këshilli i Biznesit të Westchester (BCW): Ky partneritet u bë gjithashtu i mundur nëpërmes mbështetjes së Këshillit të Biznesit të Westchester (BCW) dhe Presidentes së tij, Marsha Gordon, e cila prezantoi Universitetin Monroe me këtë mundësi të jashtëzakonshme. Përkushtimi i BCW për mbështetjen e komunitetit shqiptaro-amerikan lokal luajti një rol thelbësor në vendosjen e themeleve për këtë bashkëpunim

Kontakti:

Monroe University

Website: www.monroecollege.edu

Telefon: (914) 740-6407

Addresa: 434 Main Street, New Rochelle, NY 10801

Universiteti i Shkodrës “Luigj Gurakuqi”

Website: www.unishk.edu.al

Telefon: +355 (0)22 244800

Addresa: Rruga e Universitetit, Shkodër, Albania

Bota Consulting Group

Website: www.botaconsultinggroup.com

Email: info@botaconsultinggroup.com

Telefon: (914) 266-2213

VEPËR (MONOMENTALE) E PROFESOR TEFË TOPALLIT PËR 126 KRIJUES NGA TËRTHORET SHQIPFOLËSE

January 4, 2025 by s p

Prof. Dr. Bahtijar Kryeziu/

(Tefë Topalli, Krestomaci e Albanologjisë I, AShSh, Tiranë, 2022, botuar në fund të vitit 2024)

Kohë më parë, pikërisht, më 21.11.2024, Prof. dr. Tefë Topalli, “Profesor Emeritues” në Universitetin e Tiranës, në adresën time elektronike, më dërgoi një sihariq të mirë e të pritshëm, me këto fjalë: “Si detyrim miqësor, po ju lajmoj se libri “Krestomaci e Alba-nologjis-1” – me zërat e gjuhëtarëve të hapësirës Shqipfolëse, doli para një jave dhe është magazinuar në fshatin Lundër, jashtë Tiranës. E ka shtypur Enti Botues “FILARA” dhe besoj që këto ditë vjen në librarinë “LIBRI AKADEMIK”, në oborrin e Akademisë së Shkencave.

Numri i kopjeve nuk mjafton për zërat e përfshirë nga Arvanitasit, Arbëreshët e Italisë, gjuhëtarët shqiptarë të RMV, si dhe linguistët vendës…”.

Me të mësuar këtë lajm të mirë, kisha kureshtjen sesi të siguroj sa më parë këtë libër, në 13 faqet e të cilit, lakohet edhe emri im, faqe të cilat, të skanuara, veç m’i kishte dërguar akademik Gjovalin Shkurtaj, kurse librin, pas pak ditësh, pa porosi, për befa-sinë time, ma solli kolegu im i nderuar, prof. dr. Begzad Baliu, të cilës vepër edhe po i rrekem në këtë vështrim modest.

Për shumë kë, termi kresto-maci, është i rrallë e madje edhe i panjohur, meqë në jetën e përditshme nuk përdoret dhe aq, edhe pse fjalorët e shqipes e kanë këtë shpjegim për këtë fjalë: “Krestomaci f. libr., Përmble-dhje studimesh shkencore ose pjesësh të zgjedhura letrare nga autorë të ndry-shëm, që bëhet sipas një programi të caktuar mësimor dhe shërben zakonisht si tekst për shkollat. Krestomaci e autorëve të Rilindjes”.

Në botën e dijes te ne dhe më gjerë janë përdorur termat: fjalor, leksikon, biobibliografi e ndonjë term tjetër, e që të gjithë këta terma kanë një bazë, nëse jo të njëjtë trajtimi e shpjegimi, të përafërtë – po.

Prof. Topalli, Parathënien e librit të tij “Krestomaci e albanologjisë I”, me 126 “zëra gjuhëtarësh të hapë-sirës Shqipfolëse” të shtrirë në 1668 faqe, e fillon me këto fjalë: “Ky libër mund të ishte hartuar edhe në kufijtë e një Leksikoni, ku të përmbahe-shin të dhjënat e gjuhëtarëve shqiptarë dhe albanologëve të huaj, të cilët edhe i kanë nisur studimet për shqipen e shqiptarët, duke filluar nga shekulli XVIII dhe përgjatë shekullit të 19-të, kur po njihej populli ynë dhe lëvizja e tij për pavarësi kombëtare”.

Pa vajtur tutje, kur është fjala e studimeve të të huajve, të cilët, studimet për ne e gju-hën tonë, si të parët e më të moçmit që jemi, jo të gjithë dhe jo gjithherë, këtë e bënë për nder, respekt, dasha-mirësi e interes të shqip-tarëve, por, madje, më tepër se për ne, i mëshuan shqipes e shqiptarëve, si një popull me një gjuhë ndër tri gjuhët më të vjetra të kontinentit (Këtë të dhënë e mbështesim në faktin që e sjellë gazeta pres¬tigjioze amerikane “New York Times (29 gusht 2914), e që më 28 korrik 2023 edhe gazeta “Tema”, e cila, në një artikull të nxjerrë nga “Science”, dëshmon se, të studiuara me metoda të sofistikuara “origjina e gjuhëve indo-evropiane dhe e gjuhës shqipe, e cila, bashkë me armenishten dhe greqishten, konfirmohet se është një ndër tri gjuhët më të vjetra indo-evropiane që fliten ende, vërteton përfundimisht dhe në mënyrë të pakundër-shtueshme shkencërisht që, si populli shqip¬tar, ashtu dhe gjuha shqipe, janë të paktën 6 mijë vjet të vjetër dhe autoktonë në këto troje”), për interesat e tyre, për punë krahasimi të gjuhëve të tyre me gjuhën shqipe.

Megjithatë, assesi nuk mund të mohohet kontributi i shumë historianëve, gjuhëtarëve, albanologëve, indoevropianistëve në këtë fushë, pa studimet e të cilëve do të ishim shumë më të vonuar se që jemi sot. Ndër ata të cilët u morën me shqipen e shqiptarët, e do puna të përmendim vetëm disa, si: historiani suedez, Hans Thunman, studiuesi anglez Uiljam Martin Lik, diplomati gjerman, Johan Georg fon Han, gjuhëtari slloven Franc Miklosiç, gjuhëtari gjerman, indoevropianist, albanolog me emër Gustav Majer, gjuhëtari danez Holger Pedersen, gjuhëtari polak, indoevropianist, albanolog Vaclav Çimohovski, gjuhëtari gjerman, ilirolog Hans Krahe etj., (përkrahës të tezës ilire të prejardhjes së gjuhës shqipe); filologu gjerman Karl Pauli, filologu e orientalisti çek-austriak Vilhelm Tomashek; filologu gjerman, indoevropianisti Herman Hirt, gjuhëtari ruso-gjerman Maks Vasmer, gjuhëtari gjerman Gustav Vajgand, gjuhëtari austriak-çek Julius Pokorni, gjuhëtari kroat, ballkanolog e albanolog Henrik Bariq, historiani gjerman Gotfrid Shram (përfaqësues të tezës trake të prejardhjes së shqipes); Norbert Jokl, Paul Kreçmer, linguisti italian Vitore Pisani, filologu e ballkanologu serb Milan Budimir, gjuhëtari gjerman, indoevropianisti, keltolog, sllavist, mik i shqiptarëve Rolf Këde¬riq etj. (ithtar të tezës

iliro-trake të shqipes) si dhe disa të tjerë të mendimeve të tjera për shqipen (https://lajmpress.org-/shqipja-dhe-shqiptaret-ne-studimet-e-studjesve-te-huaj/ 17 gusht 2020.. Por, le të mbetet kjo temë për ndonjë rast tjetër të veçantë.

Librat si ky që e kemi në dorë, kanë zanafillë të hershme, andaj edhe Krestomacinë e profesor Topallit e quajtëm edhe si libër monumental, ku do të kujtohen zëra studiuesish tanë me vite e shekuj, në të mirë të dijes, historisë, filologjisë, kulturës e traditës sonë. Sigurisht se edhe para këtij libri kemi pasur leksikone (si lloj fjalorësh), si p.sh. Leksikoni Suda ose Siuda (në gjuhën greko-bizantine) me mbi 30 mijë zëra, nga më shumë fusha të dijes; Lexikon altilyrischen Personennamen (Leksikon i emrave të njerëzve në ilirishten e vjetër), 1929; Leksikon i shkrimtarëve shqiptarë 1501 – 2001″, me 2600 zëra shkrimtarësh, hartuar nga Hasan Hasani; dy fjalorët e letrarit e përkthyesit, albanologut të shquar kanadez me origjinë gjermane, Robert Elsie, mikut të shqiptarëve: “Fjalor historik e Kosovës” (Historical Dictionary of Kosovo), “Fjalor historik i Shqipërisë” (Historical Dictionary of Albanien); Jusuf S. Vatovci, Leksikon i magjistrave dhe i doktorëve të shkencave në trojet shqiptare jashtë Shqipërisë 1430-1995, Prishtinë, 1998, te i cili dominojnë vetëm jetëshkrimet (biografitë) e magjistrave dhe doktorëve të shkencave, jo edhe bibliografitë, një komponent shumë i rëndësishëm për lexuesit dhe studiuesit, Dr. Bahtijar Kryeziu “Biobibliografi e magjistrave dhe e doktorëve të shkencave dhe arteve të Anamoravës I”, Prishtinë, 2003, me 144 intelektualë të këtij rangu, të cilët kanë gjetur vend në 582 faqe të kësaj vepre, ku përveç biografive, është dhënë edhe bibliografia e tyre dhe burimet e literaturës e së shpejti, po nga i njëjti autor, pritet të botohet edhe libri tjetër edhe më gjithëpërfshirës, për 173 intelektualë, nga të cilët 93 janë doktorë shkencash fushash të ndryshme, “Leksikon i masterave/magjistrave dhe i doktorëve të shkencave dhe arteve të Anamoravës II”, të shtrirë në 862 faqe teksti, 24 cm. diplomuar pas datës 1 janar 2001 e deri më 31 dhjetor 2023.

Natyrisht se në gjuhën tonë nuk mungojnë as leksikone e as fjalorë të tjerë enciklopedikë – shumëzërash, porse libri “Krestomaci e Albanologjisë – I”, të cilin e kemi bërë objekt trajtimi kësaj radhe, është një prurje e veçantë që dallon për nuancat e caktuara që e karakterizojnë këtë vepër nga leksikonet e edhe nga fjalorët e botuar deri më sot. Në këtë vepër ai ka punuar ndryshe, me një metodologji – teknikë tjetër pune, krahasuar me botimet e prezantuara deri më tash, siç do të shohim pak më poshtë.

Profesor Tefë Topalli, si një pedagog i spikatur e i përkorë në punën e tij të mësimdhënësit, pas punës së tij në arsimin parauniversitar: në rrethin e Kukësit dhe të Shkodrës, në Plan të Dukagjinit e në Zadrimë, angazhohet në Universitetin e Shkodrës, Tiranës, Korçës, Podgoricës dhe Beogradit; kualifikohet në Universitetin e Bolonjës, Pizës e Barit (1997-2000); e shohim të jetë hartues programesh e ligjëratash për lëndë të reja kurrikulare në degën Gjuhë shqipe – Letërsi; të angazhuar si pjesëmarrës dhe koordinator në trajnimin e pedagogëve të universiteteve ballkanike, me qendër në Gjermani (2001-2003); pjesëmarrës në shumë konferenca shkencore; bashkëpunëtor në organe të ndryshme shkencore në vend dhe jashtë vendi: Prishtinë, Shkup e gjetiu, e për të gjitha këto të arrira, profesor Topalli mund të quhet, pa ngurrim, një erudit në shkencat albanologjike dhe “Profesor Emertiues”, e si dëshmi e bagazhit të tij profesional-shkencor, flasin edhe këta libra të botuar, si:

1. Antologji letrare (ushtrime sintakse, 303 faqe, Shkodër, 2006).

2. Gramatika nëpërmjet tekstit (318 faqe, Tiranë, 2007).

3. Kërkime gjuhësore (vëllimi I, II, 1067 faqe, Shkodër, 2011).

4. Gjuhë teksti (monografi, 400 faqe, Shkodër, 2011).

5. Sintaksa e fjalisë (sprovë monografike, 746 faqe, Shkodër, 2011).

6. Leksikoni: gjuhëtarë shqiptarë dhe albanologë (800 faqe, me bashkautor, Shkodër 2012).

7. Leksikon istaknutih Albanskih lingvista (në dy gjuhë, Podgorica – Skadar, 2013).

8. Fol shqip (Shkrime nga “Posta e Shqypnisëˮ, 1916-1918, Lezhë 2018).

9. Ushtrime për stilistikën e gjuhës shqipe (626 faqe, Lezhë, 2019).

10. Zadrima letrare (1168 faqe, Lezhë, 2020).

11. Sapa (562 faqe, Tiranë, 2021).

12. Krestomaci e albanologjisë -1 (1668 faqe, AShSh, Tiranë, 2022, botuar më 2024).

Me botimin e librit të fundit, botuar në fund të vitit 2024, profesor Topalli ka bërë një punë të vyer, të rëndësishme për dijen tonë. Në këtë Krestomaci, siç e ka titulluar ai veprën e vet, ka marrë në syzim 126 personalitete, kryesisht gjuhëtarë me emër, disa nga të cilët i ka radhitur në dy grupe, e që në grupin “e parë zënë vend gjuhëtarët tanë – thotë prof. Topalli, ndër më të njohuritë me rendiment shkencor, që nga Konstandin Kristoforidhi, Aleksandër Xhuvani, Eqrem Çabej, Selman Riza, Mahir Domi, Shaban Demiri (Demiraj – B. K.)… deri tek një brez më i ri: Androkli Kostallari, Ferdinand Leka, Jani Thomai, Xhevat Lloshi, Hajri Shehu, Rami Memushaj, Ludmila Buxheli, Ali Jashari, Valter Memishaj, Shezai Rrokaj, Bardhyl Demiraj, etj., të cilët kanë hartuar vepra themelore me rëndësi të veçantë për studimet albanologjike” (Jetëshkrimi dhe veprimtaria shkencore e të gjithë gjuhëtarëve që nuk përfshihen në FESh (botimi i fundit akademik), është ndërtuar mbi CV-të e vetë atyre, përshtatur nga autori i veprës, në masën e duhur të këtij libri).

Pa dashur të japim mend për metodologjinë e pëlqyer të punës dhe arsyeve që ka pasur parasysh autori i veprës (e që ky venerim yni nuk i ulë vlerën veprës assesi), kujtojmë se në grupin e parë, kanë pasur vendin e tyre së pakut edhe dy akademikët tanë, këndej kufiri (Akademik Idriz Ajeti dhe Akademik Besim Bukshi), kurse në grupin e dytë (për shkak të moshës), Akademik Rexhep Ismajli, Prof. dr. Shefkije Islamaj, Prof. dr. Qemal Murati, Prof. dr. Begzad Baliu e ndonjë tjetër.

Hartimi i kësaj vepre, dallon nga disa fjalorë enciklopedikë e leksikone, ngase te çdonjëri gjuhëtar, janë përzgjedhur nga 3-4 e më tepër fragmente vlerësimi nga studiues të ndryshëm, për akëcilin studiues të përfaqësuar në faqet e Krestomacisë I, e ky është një tregues – sinjal i mirë për të fituar bindjen apriori, çdokush, se në ç’nivel është e çfarë përgatitje ka ai zë që ka vendin në këtë vepër. Këtë metodë – teknikë pune e konsideron të qëlluar, me të drejtë, edhe profesor Topalli, kur nënvizon se për këta gjuhëtarë, “janë dhënë fragmente të veprave themelore, por që nuk mungojnë edhe analiza konkrete të thelluara, që kanë bërë vetë autorët, apo konsiderata e vlerësime të të tjerëve, të cilat janë mbajtur në tubime e veprimtari dhe janë botuar në revista të ndryshme shkencore. Në këtë mënyrë, libri merr formën e një krestomacie, me lexime të shkurtra, që zbulojnë natyrën dhe fushën e kërkimeve gjuhësore të zërave të paraqitur”.

Gjuhëtarët e përfshirë në këtë vepër (madhore), janë radhitur sipas moshës së tyre, nga më i madhi me moshë (Konstandin Kristoforidhi, Elbasan, 22 maj 1827 – 7 mars 1895), deri tek studiuesja më e re (Ajten Hajdari – Qamili, Strugë, 3 shkurt 1979). Kjo bie në sy, me të hapur faqet e Krestomacisë I (faqe 5 – 7) e që pas çdo emri, shënuar jo sipas ABC-së, por sipas moshës së tyre, lexuesi mund të gjejë emrin e akëcilit gjuhëtarë, kurse në fund të faqeve të veprës, faqe 1663- 1669, është shënuar Indeksi i emrave, sipas rendit alfabetik A – Zh, dhe pas emrit janë dhënë edhe faqet e citimeve të veprave të ndryshme për të cilat ka shkruar çdo gjuhëtarë, kjo një punë shumë e mirë për të hyrë më lehtë në botën e dijes e të shkencës (për veprat e ndryshme, të cilat i ka zënë në gojë autori i një studimi). Edhe diçka tjetër dallon në shënimin e zërave të përfshirë në këtë vepër: të shkruarit e emrit dhe mbiemrit, jo sipas një standardi tanimë të pranuar përtej modelit tradicional shqiptar: mbiemri, inicialja e parë e prindit dhe emri, por emri dhe mbiemri, siç edhe e përdorim ne në jetën e përditshëm në ligjërimin e folur e në të shkruarit e zakonshëm. Nuk di nëse një model i këtillë pune është më i pranueshëm në ditët e sotme apo jo, krahasuar me atë europian e më gjerë?

Sido që të jetë, kemi bindjen e thellë dhe të padyshimtë se profesor Tefë Topalli, na ka dhuruar një libër të vlefshëm, i cili, me lëndën e përzgjedhur në këtë mënyrë të paraqitjes së tij, i ka munguar literaturës shqipe.

Urojmë profesor Tefën, ashtu siç edhe ka paralajmëruar, se ky libër është vetëm botimi i pjesës së parë, që për aq sa është e mundshme më shpejt, t’i rreket pjesës së dytë, ku do të përfshiheshin edhe shumë gjuhëtarë të tjerë, të cilët për një arsye ose një tjetër kanë mbetur pa u përfshirë në pjesën e parë, e që për të gjithë gjuhëtarët e përfaqësuar në pjesën e parë dhe ata që do të përfshihen në pjesën e dytë, profesor Tefë Topalli, nëse jo nga një shtatore, po ju skalit nga një bust, për t’i bërë të tillët të pavdekshëm për shumë mote e shekuj!

TRE VITE, TRE BOTIME, NJË LIDER QË NA FRYMËZON: NJË REKORD I RRALLË PËR LIBRIN “THEMELUESI-LIDERSHIPI I ISMAIL QEMALIT”

January 4, 2025 by s p

Nga Evarist Beqiri*

Tre vite, tre botime, një lider që na frymëzon. Një rekord i rrallë për një libër. Pas botimit të parë në nëntor 2022, botimit të dytë nëntor 2023, botimi i tretë i përditësuar i librit “Themeluesi-Lidershipi i Ismail Qemalit”, në dhjetor 2024, shënon një tjetër ngjarje domethënëse. Në të dy ribotimet, nuk kemi lëvizur asgjë nga thelbit i përmbajtjes, përveç korrigjimeve të vogla dhe pasurimit me materiale të reja.

Nuni i titullit të librit “Themeluesi” është gjeniu i letrave shqipe Ismail Kadare, dhe ky ishte që në zanafillë një ogur i mirë. Në traditën abrahamike, “Ismail” do të thotë Zoti i dëgjoi lutjet tuaja. Dhe unë besoj se Zoti i ka dëgjuar dy herë lutjet e shqiptarëve, njëherë kur iu dha Ismail Qemalin dhe njëherë kur iu dha Ismail Kadarenë…

“Nosce te ipsum,”– shkruhej në tempullin e Apollos në Delfi. Gjëja më e vështirë është të njohësh veten dhe të gjesh vendin që të takon në këtë botë. Me qëllim ndërtimin e një të ardhmeje të begatë ne duhet që t’i edukojmë të rinjtë nën shembullin e njerëzve të mëdhenj. Ne shqiptarët kemi nevojë që ta njohim më mirë veten. Nënvleftësimi i njerëzve të mëdhenj çon tek ulja e standardeve dhe rritja e mediokritetit në shoqëri. Kjo plagë ka qenë një bashkudhëtare e shoqërisë shqiptare, e cila ka shkaktuar edhe një krizë identitare. Sepse siç thoshte poeti i madh Ali Asllani: “Kur nderohet një i lig, është i miri në rrezik.”

Lidershipi i Ismail Qemalit mbështetej mbi bazamentin e mirënjohjes dhe ne duhet t’i japim atij nderimin që i takon. Sepse Ismail Qemal Vlora ishte shqiptar kur nuk kishte Shqipëri. Ismail Qemali i dha jetë trashëgimisë së Skënderbeut. Pa veprën e Ismail Qemalit nuk do ta kishim sot Shqipërinë. Emri i Ismail Qemalit vijon të nderohet brenda dhe jashtë trojeve shqiptare. Ismail Qemali përfshihet në antologjinë “Stars and Sands” të Joseph L. Baron, kushtuar personazheve të shquar botëror, të cilët kanë ndihmuar hebrenjtë nëpër gjithë botën. Njëkohësisht, ai ishte ndër të parët dhe të paktët zëra, që kundërshtuan masakrat ndaj popullsisë armene në Perandorinë Osmane. Duke filluar nga 3 qershori 2023, emrin e tij e mban tashmë edhe një rrugë në Staten Island, New York, SHBA.

“Synimi i artit është hyjnor,” – thotë Viktor Hygo – “dhe kur shkruan për historinë, ti e risjell në jetë, e ringjall personazhin.” Unë jam përpjekur që me anë të këtij libri t’a sjell Ismail Qemal Vlorën me sa më shumë vërtetësi. Dhe ashtu siç ai ishte në të vërtetë, një idealist dhe një shqiptarë i madh.

Sipas Faik Konicës, “idealizmi mund të dal vetëm nga dy burime që janë, kultura e lartë dhe vuajtjet e përbrezëshme.”. Ismail Qemal Vlora e kishte si kulturën e jashtëzakonshme ashtu edhe trashëgiminë e sakrificave familjare. Vlora e Flamurit dhe Labëria, e mëkoi atë që në vegjëli me frymën e saj atdhetare, duke ndezur në zemrën e tij flakën e atdhedashurisë që nuk u shua kurrë.

“Aq pak i nderon Shqipëria njerëzit qe e nderuan,” – vijon sërish Faik Konica – “sa gjen sot shumë shqiptarë që kujtojnë se Skënderbeu dhe Gjergj Kastrioti ishin dy veta.” Edhe sot mund të ketë shumë shqiptarë që mund të mendojnë se, Ismail Qemali dhe Ismail Qemal Vlora janë dy persona të ndryshëm. Prandaj, ne duhet të bëjmë më shumë që shpëtimtari i Shqipërisë Ismail Qemali, të nderohet e të njihet plotësisht nga brezat e rinj.

Ne kemi sot sërish nevojë për Ismail Qemalin më tepër seç ai ka nevojë për ne, dhe gjithmonë ka për të qenë kështu. Rikthimi tek Ismail Qemali është rikthim tek rrënjët e identitetit tonë kombëtar. Lidershipi i tij është dëshmia me e mirë e faktit që kur shqiptarët bashkohen janë në gjendje të realizojnë gjëra madhështore.

Arbëreshët e shquar Dorsa, De Rada, Skiro, Lorekio etj., së bashku me Vaso Pashën dhe Sami Frashërin ishin ideologët e parë të çështjes kombëtare shqiptare. Përpjekjet e tyre u përqendruan kryesisht në lëmin historik, kulturor dhe gjuhësor. Ndërsa, Ismail Qemali udhëhoqi dhe themeloi shtratin ideor mbi të cilin u strukturua lëvizja politike kombëtare shqiptare.

Disa vite përpara shpalljes së Pavarësisë, Faik Konica shkruante se pengesa kryesore e shqiptarëve drejt Pavarësisë ishte “mungesa e mësimit politik”. Ismail Qemali me lidershipin e tij e tejkaloi këtë pengesë në dukje të pakalueshme. Ai ishte një hap para të tjerëve në njohjen e rrezikut që po i kanosej Shqipërisë nën Perandorinë Osmane. “Ne në politikën tonë,” – thoshte Ismail Qemali – “do të bëhemi me të gjithë ata që janë kundër grabitësve të trojeve tona, sllavëve dhe grekëve.”

Ismail Qemali realizoi një strategji gjithëpërfshirëse për të formësuar dinamikat rajonale. Strategjia e tij synonte shpëtimin e Shqipërisë. Dhe njëkohësisht t’i tregonte Evropës se shqiptarët e kishin maturinë e duhur politike për t’u vetëqeverisur. Ai shndrit si lideri më përbashkues në historinë tonë kombëtare.

Ismail Qemali personifikon vlerat më të mira të shpirtit të shqiptarit. Ai ishte një lider vizionar, që e shikonte shërbimin publik si një detyrim ndaj atdheut. Sipas tij, shqiptari të shenjta ka tre gjëra: “Familjen, nderin dhe atdheun.” Ismail Qemali thoshte se: “Perëndia është ndihmësi i njerëzve të drejtë.” Dhe si një njeri i madh, ai ishte i drejtë dhe ëndërrimtar. Ëndrra e tij për një Shqipëri të bashkuar, të begatë dhe evropiane vazhdon të na frymëzoj edhe sot e kësaj dite.

Kritikët pretendojnë se ai nuk qe i zoti që ta mbante gjatë pushtetin dhe nuk arriti të shmangte copëtimin e trojeve shqiptare. Ka diçka pjesërisht të vërtetë këtu, megjithëse vendimi për ndarjen e trojeve shqiptare ishte përtej mundësive të tij. Vizioni i tij që shqiptarët kudo në trojet e tyre etnike të jetojnë në liri, paqe dhe harmoni me fqinjët e tyre po realizohet tashmë.

Vizioni i Ismail Qemalit është quajtur edhe si “tepër perëndimor” për kohën. Dhe Ismail Qemali i ka pranuar vetë i pari të metat e qeverisjes së tij. Por, ai besonte tek fuqia e fjalës dhe tek dialogu midis njerëzve e kombeve, për të garantuar bashkëjetesën paqësore dhe progresin e njerëzimit. Ai besonte fort se integriteti moral e besnikëria e politikanit, ndikon tek raporti i mirë me shoqërinë dhe tek emancipimi i saj.

Shqipëria lindi në një moment tepër të vështirë për marrëdhëniet ndërkombëtare globale. Lufta e Parë Botërore ishte te portat dhe një rend i ri global po dukej në horizont. Rendi i ri global që lindi pas mbarimit të luftës, do të sillte rrëzimin e perandorisë Austro-Hungareze, që ishte përkrahësja kryesore e shtetit të ri shqiptar. Ndoshta nëse situata në arenën ndërkombëtare nuk do të kishte qenë kaq e trazuar, edhe fati i së porsalindurës Shqipëri e i qeverisë së saj të parë do të kishte qenë krejt ndryshe…

Në fund, sigurisht, që ky nuk është një libër me receta të gatshme; ai vjen si një ftesë për reflektim, mbi historinë, të tashmen dhe të ardhmen tonë. Mesazhi që libri përcjell është universal dhe i vlefshëm në çdo kohë; ai ndërthur raportin midis lirisë, pushtetit dhe lidershipit. Nëpërmjet lidershipit të Ismail Qemalit, ne mund të kuptojmë se si mund të ndërthuret më së miri racionaliteti dhe dhembshuria në zgjidhjen e problemeve të kohës tonë. Lidershipi i Ismail Qemalit përcjell një mesazh të madh humanizimi për botën mbarë.

Lidershipi fillon me besimin që ju mund të bëni diçka që ka vlerë dhe thelbi i tij është ruajtja e ekuilibrit. Me anë të lidershipit mund të lexohet dhe të interpretohet karakteri i njeriut. Cilësitë morale të Ismail Qemalit, bota e tij e brendshme shpirtërore, ishin në harmoni me pamjen e jashtme fisnike. Ismail Qemalin e përshkruajnë si “një njeri sypatrembur dhe të pavarur”. Dy cilësi këto të domosdoshme për lidershipin.

Ismail Qemali si një lider transformues ishte për ndryshimin e statuskuosë. Ai edhe pse i përkiste shtresës së pasur të bejlerëve, u bë zëri i “opingarëve”. Motoja e tij ishte: “Shqipëria për shqiptarët.” Reformat shtetndërtuese që ai filloi të ndërmerrte vinin në kundërshti me interesat e klasës së vjetër sunduese, e cila synonte të ruante sërish privilegjet që kishte pasur në perandori. Prandaj, ata e penguan me çdo mënyrë Qeverinë e Vlorës. Sipas fjalëve të Ismail Qemalit: “Pa u vra tradhëtia, nuk bashkohet Shqipëria.”

Ismail Qemal Vlora është jo vetëm “Themeluesi” i shtetit shqiptar, por edhe “Themeluesi” i idesë së Shqipërisë evropiane. Ai besonte tek ideali i paqes dhe i bashkëpunimit midis kombeve. Ky libër dhe lidershipi i Ismail Qemal Vlorës është në vetvete një himn për shpirtin fisnik dhe të pamposhtur të shqiptarit ndër shekuj. Ismail Qemal Vlora ishte një lider i popullit dhe për popullin; ai nuk e pa kurrë pushtetin si privilegj, por si një detyrim për t’i shërbyer popullit dhe vendit të tij. Ky është edhe thelbi i trashëgimisë së ndritur të lidershipit të Ismail Qemal Vlorës.

Në vargjet e tij, liriku ynë i madh Ali Asllani, shkruan për Ismail Qemalin: “Dielli mbet gjithmonë Diell / Kurdoherë me kokë në qiell.” Ismail Qemali qëndron sot në ballë të Altarit të Kombit dhe të nderosh Ismail Qemalin do të thotë të nderosh gjeninë universale të lidershipit. Ai është “Dielli i Shqiptarisë” dhe drita e tij vezulluese vazhdon të na tregoj edhe sot e gjithë ditën, rrugën që duhet të ndjekim drejt së ardhmes tonë evropiane.

“Bota njerëzore,” – shkruan Plutarku – “kuptohet më mirë nëpërmjet njerëzve që bënë historinë.” Pavarësisht ndryshimeve që sjellin epokat e ndryshme, thelbi i asaj që është “udhëheqja/lidershipi” mbetet e paprekur. Dhe reflektimi mbi figura si kjo e Atit të Kombit, na ndihmon të zgjerojmë dhembshurinë. Ajo na lidh me sakrificat e paraardhësve tanë dhe me shembullin e tyre të ndritur. Mbi këtë bazament mirënjohje ne mund të ndërtojmë shembullin tonë për gjeneratat e ardhshme.

*Autor i librit “Themeluesi-Lidershipi i Ismail Qemalit”. Nuk lejohet publikimi i këtij shkrimi pa lejen e autorit. Çdo portal, gazetë online apo shtypur, që merr këtë shkrim duhet të citojë autorin në fillim të shkrimit (Nga Evarist Beqiri).

DAILY EXPRESS (1939) / “VENDI KU DUA TË JEM ËSHTË SHQIPËRIA…” — INTERVISTA EKSKLUZIVE ME MBRETIN ZOG NË STOKHOLM

January 4, 2025 by s p

Burimi : Daily Express, e enjte, 20 korrik 1939, faqe n°3

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 4 Janar 2025

“Daily Express” ka botuar, të enjten e 20 korrikut 1939, në faqen n°3, intervistën ekskluzive asokohe me Mbretin Zog në Stokholm, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Hilde Marchant, e cila intervistoi mbretëreshën Geraldinë të martën, u prit dje nga ish-mbreti Zog. Në hotelin e tij, i rrethuar nga “të gjitha formalitetet e një pallati të vogël”, kryeprijësi malësor i dikurshëm ende i shënuar nga plagët e ditëve të tij të hershme, i ruajtur nga burra që mbanin thika të fshehura, foli për projektin e tij për t’u vendosur në Angli “deri në kthimin e tij në Tiranë”.

Zogu mban audiencë

(Me një kostum bezhë, këmishë mandarinë dhe kravatë me pika të kuqe dhe të verdha)

Nazistët brohorasin poshtë dritares

Nga Hilde Marchant

Stokholm, e mërkurë.

Ahmet Zogu, ish-mbreti i Shqipërisë, ende mban kokën sikur të ishte duke mbajtur një kurorë.

I veshur me një kostum ngjyrë bezhë, këpucë ngjyrë bezhë, një këmishë mandarinë, një kravatë të verdhë me pika të kuqe, ai më priti sot në sallonin e suitës së tij të hotelit.

Ndonëse tani ai është një endacak nëpër hotelet madhështore të Evropës, dhoma e tij e dyfishtë (me banjë) ka të gjithë formalitetin e një pallati të vogël. Sekretari i tij më prezantoi, dhe ai më puthi dorën. Më pas, i ulur në një kolltuk të butë, ai më tregoi planet e tij për të hequr mbulesat e pluhurit nga froni i Shqipërisë.

“Unë jam ende duke punuar për kthimin. Diplomatikisht jam ende aktiv dhe për pak kohë do të kthehem në Tiranë.”

Zogu, i cili – me ndihmën e Italisë – mori fronin dhe titullin e Shqipërisë pas një sërë gjakmarrjesh me prijësit rivalë, po fiton me shpejtësi kulturën evropiane. Ai tha : “Unë i admiroj artet dhe arritjet shpirtërore të Veriut. Unë kam qenë gjithmonë një admirues i madh i kulturës së vendeve veriore.”

Një gazetar danez pyeti nëse kishte ndërmend të shkonte në Danimarkë.

“Kisha shpresuar të shkoja në Danimarkë, por për fat të keq nuk kemi kohë.”

Një gazetar finlandez e pyeti nëse kishte në plan të shkonte në Finlandë.

“Shpresoja të shkoja në Finlandë. Unë e admiroj shumë pavarësinë dhe përparimin tuaj. Por kam frikë se nuk do të arrij dot atje.”

Një gazetar holandez pyeti për Hollandën :

“Vërtet e admiroj shumë Hollandën, por kam frikë se nuk do të mund t’ju vizitoj.”

Kur e pyeta pse kishte zgjedhur Anglinë, ai tha : “Është e natyrshme që të shkoj në Angli. Unë me të vërtetë e admiroj shumë Anglinë dhe shpresoj të jem në gjendje të pranoj pak nga liria dhe mikpritja që ju u jepni gjithmonë njerëzve që janë shtyrë drejt ekzilit.”

“Sigurisht, vendi ku dua të jem është Shqipëria. Unë nuk mendoj se do të kalojë shumë kohë përpara se të arrij atje.”

Një gazetari francez i tha : “E dua dhe e admiroj Francën. Unë do të shkoj atje vetëm për disa ditë, vetëm për një vizitë turistike.”

Nuk kishte gazetarë të tjerë të huaj për të pyetur se çfarë admironte ai në vendet e tyre.

Ai u tha gazetarëve suedezë : “Unë e dua këtë vend dhe e admiroj mënyrën se si keni luftuar për pavarësinë tuaj. Ne u përpoqëm ta bënim këtë në Shqipëri, por për fat të keq shanset ishin kundër nesh.”

“Këtu mund të gjejmë lirinë, të mohuar më parë”

“Këtu, në Suedi, duke bërë turne dhe vizita me gruan time, ne jemi në gjendje të gjejmë lirinë që nuk na është dhënë në shtëpi.”

Më pas, botës në përgjithësi : “Në shekullin e njëzetë asnjë komb, sado i vogël apo i madh qoftë, nuk mund të jetojë pa liri. Paqja e vetme midis kombeve, të vegjël dhe të mëdhenj, është kur ata lejohen të zhvillohen në liri.”

“Unë po e shijoj shumë udhëtimin tim. Kam vizituar galeritë e artit dhe muzetë, dhe vende me interes. Këtë pasdite do të shkoj në një observator për të vështruar qiellin.”

Para kësaj, ai kishte planifikuar të bënte pazar me gruan e tij, ndërsa foshnja po ajrosej në park në shoqërinë e dadove dhe fëmijëve të shtresës së mesme të Stokholmit.

Sot në mëngjes, një anije e Forcave Gjermane ishte ankoruar në port, pikërisht nën dritaren e tij.

Në bord ishin ekipet e Lojërave Sudeze. Sapo mësuan se ish-Mbreti Zog ishte në suitën e katit të tretë, u mblodhën me dylbi, qeshën e brohoritën dhe bënë përshëndetjen naziste nën ballkonin e tij.

Intervista e Zogut ishte tejet formale. Ai nuk do të bënte asnjë koment për ditët e fundit të përballjes së tij në Tiranë.

Plagët dhe rojet e tij dëshmojnë për jetën e tij të hershme

Tani ai shpreson që, duke përvetësuar kulturën dhe veshjet evropiane, të ambientohet në peisazhin verior.

Megjithatë, ai ende mban shenja të prijësit malësor. Ai ka plagë në kyçin e dorës.

Burrat që bëjnë rojen në derën e tij duket se janë të paarmatosur, por shumica e tyre mbajnë thika të vogla në xhepat e tyre.

Zogu duket se është i prirur drejt një jete të zymtë fshatare në Angli.

Ai tashmë ka kërkuar një pronë, por me të mbërritur në Londër do të qëndrojë në shtëpinë e konsullit shqiptar, i cili që nga pushtimi italian nuk ka pranuar të shpërngulet.

Zogu më tha : “Shpresoj që anglezët të më duan. Ne kemi aq shumë nevojë për t’u vendosur në një shtëpi atje.”

Për të paguar qiranë e tij, ai do të arkëtojë një pjesë të arit të tij të vjetër —përllogaritet se ai ka 1,000,000 sterlina. Kjo varet nga kohëzgjatja e qëndrimit jashtë Shqipërisë. Kjo duhet të jetë e mjaftueshme për t’i lejuar atij të bëjë një pushim të përhershëm.

Geraldina pret fotografin

Ndërsa Mbreti Zog priti dje gazetarët, mbretëresha Geraldinë u “intervistua – fotografua” nga fotografi i Daily Express në Stokholm. Ai është fotografi i parë që pritet zyrtarisht që kur mbretëresha e re u detyrua të ikte nga Shqipëria me foshnjën e saj, atëherë vetëm disa ditëshe. Fotot tregojnë se sa mirë është tani nga kalvari i udhëtimit të saj tetëmbëdhjetë orësh në rrugët me gunga drejt Greqisë. “Isha shumë e sëmurë,” i tha ajo Hilde Marchant-it të martën, “dhe nuk e dija vërtet se çfarë po ndodhte. Fëmija qau gjatë gjithë kohës… Tani ai është mirë.”

100 VJETORI I OPERACIONIT TË LIDHJES SË KOMBEVE NË SHQIPËRI NË VITIN 1924 DHE KONTRIBUTI I EUGENE DHE HELENE PITTARD (NOELLE ROGER)

January 4, 2025 by s p

Kudret Isaj/

Vijon nga numri i kaluar…

Prof Eugène Pittard i deleguar i Lidhjes së Kombeve për shpëtimin e banorëve të Shqipërisë së veriut nga zia e bukës në vitin 1924.

Kur gjëmuan topat e fillimit të luftës së parë botërore në vitin 1914, Eugene Pittard me bashkëshorten e tij Helene ndodhej me pushime në Val d’Herens, një pikë klimaterike në kantonin Valais. Ata i ndërprenë pushimet dhe u nisën vullnetarë të kryqit të kuq francez në spitalin 101 të Lionit, duke e lënë Zhan Zhakun djalin e tyre 10 vjeçar nën përkujdesjen e prindërve të tyre në Gjenevë. Asnjë institucion apo shoqatë e kryqit të kuq zviceran dhe francez nuk i kishte dërguar çiftit Pittard ndonjë thirrje apo shkresë zyrtare për të ndërmarrë një hap të tillë. Ata iu përgjigjën zërit të ndërgjegjes dhe dhanë kontributin e tyre secili në profilin e tij. Eugène Pittard duke iu dhënë kurajo të plagosurve me fjalimet e tij dantoneske duke iu mjekuar plagët e shpirtit, ndërsa Hélène Pittard e njohur me pseudonimin Noëlle Roger duke iu mjekuar të plagosurve plagët e luftës si infermjere e Kryqit të kuq. Në 4 tetor të vitit 1921, Prof Eugène Pittard themeloi në Tiranë Kryqin e Kuq shqiptar me mbështetjen dhe me përkrahjen e një grupi dashamirësish dhe intelektualësh patriotë dhe përparimtarë si dhe me përkrahjen e të gjitha komuniteteve fetare në Shqipëri. Shoqëria shqiptare me 70 % të popullsisë myslimane, atë ditë hodhi një hap të madh drejt perëndimit duke zgjedhur kryqin e kuq në vend të gjysmëhënës së kuqe. Prof Eugène Pittard u zgjodh njëzëri përfaqësues i Kryqit të kuq shqiptar në Komitetin Ndërkombëtar të Kryqit të kuq me seli në Gjenevë. Përpos krijimit të kryqit të kuq shqiptar, Prof Eugène Pittard ka dhënë një kontribut të rëndësishëm për pedagogjinë shqiptare. Në harkun kohor të viteve 1920-1940, Prof Eugène Pittard ndonëse fizikisht nuk ndodhej në Shqipëri ka bashkëpunuar pothuajse me të gjithë ministrat e arsimit të Shqipërisë që nga Sotir Peci duke vijuar me Kristo Floqin, Hil Mosin, Rexhep Mitrovicën, Xhaferr Ypin dhe shumë ministra të tjerë. Prof Eugène Pittard ishte i pajisur me të gjitha garancitë e nevojshme nga ministria e arsimit në Tiranë për të zgjedhur dhe për të lidhur kontrata pune me pedagogë zviceranë që ishin të gatshëm të jepnin mësim në shkollat e Tiranës, të Durrësit, të Korcës dhe të Shkodrës. Në vitin 1922, Fan Noli ka botuar një artikull në një gazetë të Gjenevës, në të cilin i bën thirrje të rinjve nga Gjeneva që të vijnë të punojnë si mësues në Shqipëri. Pas botimit të këtij artikulli, një mësues i ri nga Gjeneva, Rene Rjeben i dërgon një letër ministrisë së arsimit në Tiranë, në të cilën shpreh dëshirën të nënshkruajë një kontratë pune për të punuar si mësues në Shqipëri(AQSH, v.1922, F.195). Duhet vënë në spikamë fakti që Prof Eugène Pittard ka dhënë gjithashtu një kontribut të rëndësishëm për shëndetësinë shqiptare. Pas përfundimit të misionit të tij humanitar si i deleguar i Lidhjes së Kombeve në Shqipëri në vitin 1924, Prof Eugene Pittard në harkun kohor të viteve 1925-1930 ka dhënë një ndihmesë të veçantë për luftimin e sëmundjes së malarjes në Shqipëri duke bashkëpunuar me departamentin e shëndetësisë të Lidhjes së Kombeve në Gjenevë, duke bashkëpunuar me mjekë shqiptarë të specializuar për sëmundjen e malarjes në Shqipëri, duke bashkëpunuar me konteshën britanike Elisabeth Carnarvon, duke bashkëpunuar me Xhemil Dinon, ministrin fuqiplotë të Shqipërisë në Romë si dhe me bakteriologun francez Dr Bernard Daudy, drejtor i laboratorit bakteriologjik në spitalin e Durrësit. Do të ndalemi tani tek një element i rëndësishëm i konstitucionit shpirtëror të çiftit Pittard, i cili ka të bëjë me vullnetarizmin e tyre dhe kontributin që ata kanë dhënë për Shqipërinë dhe Lidhjen e Kombeve në Gjenevë. Në janar të vitit 1924 në veri të Shqipërisë, në Shkodër, Mirditë, Tropojë, Kukës, Mat dhe Lezhë kishte plasur zia e bukës dhe njerëzit vdisnin nga uria. Edith Durhami, kontesha Elisabeth Carnarvon, Justin Godart dhe Prof Eugène Pittard i ranë kambanave të alarmit në Lidhjen e Kombeve dhe në Komitetin Ndërkombëtar të Kryqit të kuq në Gjenevë. Në mars të vitit 1924, Prof Eugène Pittard u emërua i deleguar i Lidhjes së Kombeve për administrimin dhe shpërndarjen e misrit popullsisë së varfër dhe të skamur në veri të Shqipërisë. Prof Eugène Pittard me bashkëshorten e tij Hélène mbërriti në Tiranë në 1 prill të vitit 1924. Pasi takoi me kryeministrin e vendit Shefqet Vërlaci dhe me disa ministra të qeverisë shqiptare Prof Eugène Pittard u nis në Shkodër ku ngriti shtabin e tij në hotel Europa.

Meqenëse po flasim për zinë e bukës në vitin 1924 në Shqipëri, do të heqim një paralele me kampet e refugjatëve që po ndërtohen sot nga qeveria shqiptare në Shëngjin të Lezhës në bashkëpunim me qeverinë italiane. Në prill të vitit 1924, Prof Eugène Pittard, i deleguari i Lidhjes së Kombeve në Shqipëri, priste me ankth ditë e natë në portin e vogël të Shëngjinit anijet e Lidhjes së Kombeve të ngarkuara me misër për të ushqyer malësorët shqiptarë që po vdisnin nga uria. Ai luftoi me konseguencën më të madhe që vagonat me misër të dërguara nga Lidhja e Kombeve të ngarkoheshin në kamiona dhe të niseshin në Shkodër dhe asnjë kokërr misri të mos binte në duart e kontrabandistëve të rrugës. Ndoshta Prof Eugène Pittard që në vitin 1924 e kishte parashikuar në subkoshiencën e tij që porti i Shëngjinit, i cili në antikitet njihej me emrin San Giovanni di Medua, një ditë do të priste refugjatë dhe do t’i përtërinte lidhjet e tij të vjetra dje me Lidhjen e Kombeve dhe sot me Kombet e Bashkuara. Nëse në atë kohë qeveria shqiptare do të kishte zbatuar me përpikëri urdhërin e kryeministrit shqiptar Fan Noli, nënshkruar prej tij në gusht të vitit 1924, sot qyteti i Shëngjinit do të quhej qyteti Wilson. Për hir të së vërtetës duhet pohuar që pas vdekjes së presidentit amerikan Woodrow Wilson në 3 shkurt 1924, ka qenë Faik Konica, i cili në emër të federatës shqiptare «Vatra» i propozoi parlamentit shqiptar emërtimin e qytetit të Shëngjinit me emrin Wilson. Prof Eugène Pittard me të mbërritur në Shkodër në ditët e para të muajit prill të vitit 1924 nisi menjëherë nga puna për shpërndarjen e misrit dërguar nga Lidhja e Kombeve sipas listave të përpiluara më parë nga bashkia e Shkodrës dhe nga bashkia e Lezhës, ndonëse ai shprehu habinë që me mbërritjen e tij në qytet këto lista ishin dhjetëfishuar. Prof Eugène Pittard për të zgjidhur këtë situatë alarmante krijoi një shtab të përbashkët në bashkinë e Shkodrës duke bashkëpunuar me autoritetet lokale si dhe me konsujt e konsullatave të huaja që ishin të akredituara në Shkodër. Bashkëkohësit kujtojnë që Prof Eugène Pittard me Helenën janë ngjitur shpesh herë në malet me dëborë për të furnizuar malësorët me misër. Prof Eugène Pittard u kthye në Gjenevë në fund të muajit prill të vitit 1924 për të paraqitur raportin e tij në Asamblenë e Lidhjes së Kombeve dhe për të bërë thirrje për fonde dhe donacione të tjera për Shqipërinë. Operacioni i Lidhjes së Kombeve në Shqipëri zgjati gjashtë muaj nga marsi deri në gusht të vitit 1924 dhe pjesa e dytë e tij do të përmbyllej me sukses nga dy delegatët e Komitetit Ndërkombëtar të Kryqit të kuq Henri Cuénod dhe Raymond Schlemmer. Pas përfundimit të operacionit humanitar të Lidhjes së Kombeve në Shqipëri për shpëtimin e banorëve të krahinave të veriut nga zia e bukës, ministri i jashtëm i Shqipërisë, Sulejman Delvina në 22 korrik të vitit 1924, i dërgon një telegram zotit Eric Drummond, sekretarit të përgjithshëm të Lidhjes së Kombeve në Gjenevë, në të cilin e falenderon përzemërsisht në emër të qeverisë shqiptare dhe të popullit shqiptar.

Atentati i Mamurrasit në 6 prill 1924 kundër të deleguarit të Lidhjes së Kombeve Prof Eugène Pittard dhe bashkëshortes së tij Hélène Pittard(Noëlle Roger)

Në 6 prill të vitit 1924, gjatë kryerjes së misionit humanitar të Prof Eugène Pittard në Shqipëri një bandë kriminelësh dhe mercenarësh kishin disa ditë që kishin zënë pritë në pyllin e Mamurrasit për t’i bërë atentat Prof Eugène Pittard-it, të deleguarit të Lidhjes së Kombeve në Shqipëri, atentat në të cilin u vranë dy turistët amerikanë De Long dhe Coleman që po kalonin me makinë në rrugën e Mamurrasit për të shkuar në Shkodër. Duke mos bërë dot dallimin midis gjuhës frënge dhe gjuhës angleze që flisnin të huajt, banditët menduan se po qëllonin mbi Eugène Pittard-in, të deleguarin e Lidhjes së Kombeve në Shqipëri. Vrasja e dy qytetarëve amerikanë në Mamurras ishte një ngjarje e rëndë për Shqipërinë dhe tronditi pozitat e saj ndërkombëtare. Megjithatë, Eugène Pittard dhe bashkëshortja e tij Hélène Pittard e njohur me pseudonimin Noëlle Roger nuk u frikësuan dhe nuk e braktisën frontin e betejës së tyre në Shkodër dhe nuk e lanë të papërfunduar operacionin e Lidhjes së Kombeve në Shqipëri. Kur populli i Shkodrës e pa çiftin Pittard të kthehej shëndoshë e mirë në hotel Europa, ditën e dielë në mbrëmje në 6 prill 1924, shkodranët dolën në rrugë masivisht për t’i përqafuar dhe për t’ju dhuruar trëndafila që i kishin këputur në kopshtet e tyre. Qëllimi i këtij atentati ishte diskreditimi i qeverisë shqiptare para Lidhjes së Kombeve dhe kancelarive europiane që nuk ishte e zonja të mbronte jetën e të deleguarit të Lidhjes së Kombeve gjatë kryerjes së misionit të tij në Shqipëri. Eshtë një shenjë fisnikërie për shtetin shqiptar të ngrejë një memorial në Mamurras në kujtim të dy qytetarëve amerikanë që humbën jetën në atentat në Shqipëri në prill të vitit 1924, duke shlyer në këtë mënyrë një borxh moral njëqind vjecar si ndaj Shteteve të Bashkuara të Amerikës, po ashtu ndaj familjeve të dy qytetarëve amerikanë.

A do të përkujtohet në Tiranë, 100 vjetori i operacionit humanitar të Lidhjes së Kombeve në Shqipëri në vitin 1924?

Në gusht të vitit 1924 u mbushën plot 100 vjet nga përfundimi me sukses i operacionit humanitar të Lidhjes së Kombeve në Shqipëri, operacion, i cili nuk duhet lënë në harresë, për shkak se ka të bëjë pikërisht me institucionin e mirënjohjes dhe me kujtesën historike të popullit shqiptar. Ky operacion shumëkombësh, në të cilin morën pjesë të gjitha ingranazhet e Lidhjes së Kombeve dhe të Komitetit ndërkombëtar të Kryqit të kuq meriton të përkujtohet me nderimet më të larta nga Kombet e Bashkuara, nga Konfederata Zvicerane dhe nga vendi mikpritës Shqipëria dhe shteti shqiptar. Ahmet Zogu në vitin 1927, në cilësinë e Presidentit të Republikës Shqiptare e dekoroi Prof Eugène Pittard-in me dekoratën e lartë : Komandant me yll Oficer madhor i Urdhërit të Skënderbeut dhe e bëri detyrën e tij. Do të ishte në nderin e shtetit shqiptar nëse në vitin 2025, Presidenti i Republikës së Shqipërisë do ta nderonte Prof Eugène Pittard dhe bashkëshorten e tij Hélène Pittard(Noëlle Roger me Urdhërin e Flamurit Kombëtar. Do të ishte në nderin e shtetit shqiptar nëse Universiteti i Tiranës do ta nderonte Prof Eugène Pittard-in, ish-rektorin e Universitetit të Gjenevës me titullin Doktor Honoris Causa. Do të ishte në nderin e shtetit shqiptar nëse Prof Eugène Pittard dhe bashkëshortja e tij Hélène Pittard(Noëlle Roger) do të shpalleshin qytetarë nderi të Tiranës dhe të Shkodrës, qytet në të cilin Prof Eugène Pittard organizoi dhe dirigjoi operacionin humanitar të Lidhjes së Kombeve në Shqipëri në vitin 1924. Do të ishte në nderin e shtetit shqiptar nëse busti i Prof Eugène Pittard, mikut të çmuar të Shqipërisë do të vendosej nga Bashkia e Tiranës në një shesh të kryeqytetit dhe një rrugë e Tiranës do të mbante emrin : Rruga Eugène dhe Hélène Pittard(Noëlle Roger). Shqipëria për Prof Eugène Pittard dhe bashkëshorten e tij do të ishte një atdhe i dytë. Ky vend i ilirëve të lashtë do të shndërrohej për ta në një yll polar që ata do ta ndiqnin gjithë jetën dhe nuk do të ndaheshin asnjëherë prej tij. Figura të tilla emblematike si Eugène Pittard dhe bashkëshortja e tij Hélène Pittard(Noëlle Roger), na përngjajnë me meteoritet e ndritshëm që koha dhe vitet që kalojnë nuk ua zbehin shkëlqimin. Përkundrazi, ata shkëlqejnë gjithmonë e më tepër duke na dhënë dritë nga dritësia e tyre.