Ish Kryeministri Demokrat: Këtë herë Ligji duhet bërë si duhet dhe madje, atje të mos lihen jashtë dhe gazetarët e pasur, ata që e bëjnë këtë pështjellim….Referuar draftit më të fundit të depozituar në Kuvend, ish-Kryeministri Aleksander Meksi thekson se ky draft, sigurisht me përmirësime, duhet të miratohet./
Ka qenë ndër të parët, fillimisht si Nënkryetar i Parlamentit dhe pastaj si Kryeministër që është marrë me Ligjin dhe u duk se ai u fut në shina, por pastaj peripecitë e bënë ligjin që asnjëherë të mos funksiononte si duhet dhe të kalonte në thënie dhe kundërthënie nga të gjithë palët, ku shpëtuan gjithnjë ata që e kishin bërë katrahurën.
Kjo është arsyeja që ai shprehet se: këtë herë Ligji duhet bërë si duhet dhe madje, atje të mos Iihen jashtë dhe gazetarët e pasur, ata që e bëjnë këtë pështjellim….Referuar draftit më të fundit të depozituar në Kuvend, ish-Kryeministri Aleksander Meksi thekson se ky draft, sigurisht me përmirësime, duhet të miratohet.
“Kundër tij mund të jenë vetëm mëkatarët e regjimit nga njëra anë dhe nga ana tjetër, ata, që rrojnë duke i përdorur këta përmes shantazhit në dëm të Shqipërisë dhe të shqiptarëve. Pra, ky Iigj duhet të miratohet, pa asnjë dyshim. Nuk është ligj që cenon ndokënd qoftë njeri të gjallë apo dhe të vdekur. Ai është një ligj që synon pastrimin(lustracionin) e strukturave të larta të shtetit nga ajo lloj kategorie e njerëzve që kanë përgjegjësi apo mund të shantazhohen për shkak të së kaluarës së tyre ose që kanë në brendësi ose thellësi të shpirtit të tyre defekte për shkak të së kaluarës së tyre dhe nuk janë të çliruar ende prej saj Me pak fjalë: është e dobishme për shqiptarët që të bëhet sa më shpejt që të jetë e mundur”-shprehet Meksi.
Përgatitja për Ligjin e Dosjeve dhe Lustracioni janë hapur dhe mbyllur disa herë si proces dhe fushatë. A mendoni se ky draft do të ketë fatin e paraardhësve të tij?
Unë mendoj se ky draft, sigurisht me përmirësime, duhet të miratohet. Kundër tij mund të jenë vetëm mëkatarët e regjimit nga njëra anë dhe nga ana tjetër, ata, që rrojnë duke i përdorur këta përmes shantazhit në dëm të Shqipërisë dhe të shqiptarëve. Pra, ky Iigj duhet të miratohet, pa asnjë dyshim. Nuk është ligj që cenon ndokënd qoftë njeri të gjallë apo dhe të vdekur. Ai është një ligj që synon pastrimin(lustracionin) e strukturave të larta të shtetit nga ajo lloj kategorie e njerëzve që kanë përgjegjësi apo mund të shantazhohen për shkak të së kaluarës së tyre ose që kanë në brendësi ose thellësi të shpirtit të tyre defekte për shkak të së kaluarës së tyre dhe nuk janë të çliruar ende prej saj. Me pak fjalë: është e dobishme për shqiptarët që të bëhet sa më shpejt që të jetë e mundur”.
Zoti Meksi, mendoni se ekziston infrastruktura e duhur për të realizuar këtë ndërmarrje historike?
Për hir të së vërtetës, infrastruktura njerëzore vërtetë nuk nevojitet shumë e madhe. Komisioni themelor (Autoriteti) përbëhet nga pesë njerëz, që propozohen nga partia që është në Pozitë, partia e Opozitës, Avokati i Popullit, Shoqëria Civile dhe një njeri-Kryetari nga Presidenti. Mund të kërkohet që secli subjekt të propozoj dy emra dhe parlamenti të zgjedhë njërin prej tyre. Nuk mund të besohet ajo që po thonë disa se qeveria bën çfarë do…”.
Juve keni qenë ndër të parët që me fillimin e Demokracisë si kryeministër i vendit keni asistuar për ligjin. Nëse ai do të realizohej si duhej në atë kohë, a mendoni se problematika do të mbyllej që atëherë?
“Dua t’ju sqaroj dy gjëra. Unë rastisa vërtetë që të isha nismëtar nga që filloi të flitej për këto probleme në kohën që unë isha zgjedhur nënkryetar i Kuvendit dhe kërkova nga tre ambasadorë të atashuar në vendin tonë, respektivisht ambasadori çek, gjerman dhe ai hungarez të më sillnin ligjet e vendeve të tyre për Lustracionin dhe Hapjen e Dosjeve dhe po ashtu, rastisi që unë të bëhesha kryeministër e ta kisha për detyrë këtë gjë…Prej kësaj përvoje, që mblodha prej tyre që në fillim, në shtator të viti 1992 ky ligj ishte gati, madje ishte thuajse tërësisht ligji që do të miratohej më vonë më 1995. Duke pasur parasysh të tre ligjet dhe mënyrën e realizimit të Lustracionit në ato vende ne vendosëm të kryejmë këtë por jo Hapjen e dosjeve, sepse ato duheshin mbledhur, arkivuar e sistemuar më parë. Gjithsesi, falë ligjit që përgatitëm, ne filluam që në fillim të qeverisjes sonë të bënim mos emërimin apo dhe largimin e personave të implikuar me sigurimin apo dhe regjimin e dhunës, në qeveri, nëpër ambasada,në drejtoritë që vareshin nga qeveria, në ushtri, polici, në subjektet e rëndësishme Financiare, falë kontrollit të dokumentacionit që dispononim. Kam thënë në një shkrim dhe e përsëris, mund edhe të kenë mbetur apo emëruar të tillë sepse nuk është thënë nga ata që duhej të na thoshin dhe kjo i ka kushtuar vendit. Personalisht, arsyeja që jam marrë është se këta njerëz përveç defektit që kanë në shpirtin e tyre, e përsëris, janë shumë të shantazhuar nga dy grupe, qoftë nga ata që janë në pushtet por edhe infrastruktura e vjetër. E mbi të gjitha, mund të jetë edhe një strukturë e vogël okulte që ka lidhje në mos dhe detyrë (drejtimin) me këto dy grupe, e që mund të përpiqet ti kontrollojë të dyja bashkë, si edhe të kontrollojë, për interesat e tyre në mos të të tretëve, emërimet e mundshme në dëm të shqiptarëve dhe dëm të Shqipërisë. Ndaj duhet bërë ky ligj sa më parë”.
Ngatërrohet shpesh prej artikullshkruesve por më shumë personazheve të ndryshme, që mundohen të shpjegojnë konceptet e “Hapjes së dosjeve” me “Lustracion”. A ka një qëllim për t’i ngatërruar këto koncepte?
Është realisht keqdashës ky ngatërrim, pasi “Hapja e Dosjeve” në konceptim e shqiptarëve do të thotë që të hapësh dhe të njohësh gjithë spiunët e Shqipërisë. Pra, që të hapësh dokumentet që ruhen në arkiva e të shikosh se kush ka qenë “spiun”. Por, që të dish spiunët që më 1943, sot nuk ka aq interes dhe është një harxhim energjie e pafund. Një pjesë e tyre kanë vdekur dhe madje edhe fëmijët e tyre. Duket si një qëllim i mirë por është në thelb i keq sepse më duket se duan ta përdorin në interes të qëllimeve të momentit për të trazuar shpirtra. Dhe, në Shqipëri edhe pa këtë ka shumë trazira. Personalisht kam lexuar regjistra, kam parë dosje, ka ndodhur që pa dashje edhe kam nderuar ata që s’ia vlen të përmenden. Por t’i lemë këto: Lustracioni është mënjanim nga vendimmarrja pra hartimi dhe zbatimi i politikave i personazheve të Sigurimit dhe të atyre të implikuar me të; e atyre që kanë mëkatuar në të shkuarën dhe kanë dhënë vendime të gabuara në dëm të të drejtave të Njeriut…”.
Kush është i interesuar për këtë konfuzion?
“Hapjen e Dosjeve” shqiptarët e kuptojnë që të lexojnë ato që thonë dokumentet atje… Ka një kategori që duan t’i shmangen problemit në thellësi dhe duke i bashkuar e duke bërë konfuzion, të thonë: Lëri mos t’i ngatërrojmë dhe e ngatërrojnë me qëllime Dosjet me Lustracionin. Shembullin më të mirë të kësaj e kemi në vitin 1997, pasi Ligjit i janë bërë amendamente plot katër herë dhe në fund vetëm sa u prekën nja dy a tre nga kategoria e bashkëpunëtorëve sekretë. Mu ajo hallka e fundit e strukturës së dhunës që duhej të hiqej. Kurse, ata që vendosnin e jepnin urdhra, madje edhe me shkrim dhe deri të detajuar për gjithçka, nuk u prekën.
Ligji i fundit u anashkalua se kishte problem kushtetuese, madje edhe Komisioni i Venecias e hodhi poshtë. Cilat janë problemet themelore sipas jush, me këtë ligj dhe cilat fasha të shoqërisë do preken më shumë?
Unë personalisht , kam marrë pjesë direkt në ligjin që nuk u paraqit, sepse u paraqit në vend të tij, një ligj i përgatitur shumë shpejt, në momentet e fundit. Për të mënjanuar nga penalizmi 2-3 veta, që do të shkonin në Gjykatën Kushtetuese, me prapavijën e qartë për ta sunduar këtë institucion dhe sistemin e Drejtësisë në përgjithësi. Pra, si e tillë, ishte një arsye më shumë që Opozita e atëhershme të bënte zhurmë dhe ajo t’i ankohej madje edhe Gjykatës Kushtetuese. Dhe , jo vetëm kaq, por madje të shkonte për shqyrtim dhe në Komisionin e Venecias , paçka se ndodh që ajo flet edhe për subjekte që nuk lidhen direkt me të. Pasi , kur Shqipërisë i thua se po shkel të Drejtat e Njeriut, këtë nuk e bën edhe për vende të tjera si Rumania, Hungaria, apo për shembull Gjermania etj.
Pra, më duket se ka interesa politike të së majtës evropiane ose atyre që nuk e kanë provuar diktaturën komuniste në kurriz. Për mendimin tim ka pasur një problem të madh që në fillim. Dhe, për hir të së vërtetës, ka bërë dy të këqija të mëdha. E ka korruptuar procesin deri më tani, kur mund të bëhej shumë mirë…”
Ka pasur gjithmonë fjalë se janë eliminuar një pjesë e madhe e dosjeve. A është e mundur teknikisht që një pjesë e dosjeve të jenë eliminuar dhe përmbajtja të jetë e papërdorshme?
Dëgjoni, derisa janë regjistrat kjo nuk mund të ndodhë. Veçse , ka një pjesë, që të themi ishin nën dorë dhe që kishin lidhje direkte me funksionarët e lartë të Sigurimit deri dhe Sekretari i Parë Enver Hoxha. Kjo kategori s’dihet. Sa për të tjerët, ata janë të regjistruar në regjistrin e rrethit, në regjistrin themelor kombëtar dhe nuk mund të fshihen aq lehtë, pasi mund të dalin nga burimet e tjera. Pra, ata që kishin qenë informatorë, agjentë, rezidentë dhe deri strehuesit ku bëheshin takimet. Ndërsa operativët, hetuesit dhe krerët e Sigurimit janë në zyrat e personelit.
Prishja e dosjeve ka filluar fare në fund të viteve ’80 me heqjen e ligjit për “Agjitacion e Propagandë”. Pasi, janë zhdukur që nga viti 1988 deri në fillim të vitit 1992 shumë syresh. Dhe, të mos harrojmë se për këtë punë nga Ministria e Brendshme kanë shkuar deri në burg, pasi në Rregulloren Sekrete të Evidentimit të aktivitetit është e shkruar qartë sesi duhet të bëhet. Vërtetë nuk ndjekim do veprimin e spiunëve në disa raste, por lustracioni të ndihmon që disa persona të eliminohen nga shkallët e vendimmarrjeve.”
Ju keni shkuar në Gjermani me një grup specialistësh të ligjit për lustracionin. A mund të shërbente ky shembull për Shqipërinë apo sërish Ligji nuk do e kalojë provën e politikës?
“Ka qenë një përvojë e mirë pasi pamë direkt edhe ndryshimet, që kishin bërë kolegët tanë. Patëm rastin, jo vetëm që të dëgjonim, por edhe të ndiqnim shpjegimet në punën në arkiva, të njiheshim me kujtimet nëpër muze dhe mbi të gjitha të takonim direkt edhe ekspertë që kishin drejtuar këto punë. Ishte një përvojë e vërtetë frytdhënëse dhe një mundësi për të njohur sesi të shmangnim të drejtat e atyre që për hir të së vërtetës, i kishin nëpërkëmbur ato. Morëm përvojë që të gjykonim, për drejtuesit e lartë të partisë e të shtetit, hetuesit, pro edhe deputetët që të thuhej se çfarë ishin në të vërtetë. Pra, morëm një përvojë që të mundësonte të kuptoje më mirë se çfarë ishte ky proces dhe si t’i shpjegohej subjekteve të prekura:nëse merrje përsipër riskun e të shkuarës tënde dhe të kërkonte votat përmes një force politike, se më parë duhej të kalonte një filtër të domosdoshëm. Dhe diçka, kurdo kolegët tanë na këshilluan sesi nuk duhej të shkelnim të Drejtët e atyre që e kishin shkelur të Drejtën…”
Si e shikoni reagimin e ditëve të fundit të politikës?
“Nga reagimi i ditëve të fundi kuptohet se nuk e kanë shumë qejf këtë proces. Për mendimin tim, e përsëris, duhet të finalizohet pasi është një kontribut i madh për historinë, për të ditur ata që i shkelën të Drejtat e Njeriut. Por, është mirë që edhe gazetarët që intervistojnë në nga një deputetët dhe politikanët të kuptojnë se cilët janë mëkatarët e vërtetë dhe si i shfrytëzojnë mëkatet e tyre të liqtë, pasi nuk duan që ky vend të përparojë. Madje ka vend për përmirësime në ligj sepse janë mënjanuar nga lustracioni drejtuesit e mediave vizive dhe gazetave të mëdha, ata që krijojnë katrahurën, dizinformacionin dhe përçarjen”. (Botoi: Java)
Qe te hapen dosjet duhet te egzistoje vullneti i plote i Kryeministrit dhe ministrit te drejtesise gje qe une per veten time dyshoj ne kete vullnet perderisa z Rama e shpalli nismen e tije diten e protestes se madhe te opozites.
Megjithate nese egziston ky vullnet ligji duhet te perfshire tere piramiden e shtetit komunist qe nga operativi i sigurimit e tere strukturen e ish-ministrise se brendeshme deri ne maje.
Piramiden e qeverise duke filluar nga kryeari i keshhillit te lagjes e deri tek Kryeministri duke perfshire edhe tere strukturen e frontit.
Strukturen e partise duke filluar krejt struktuten e partise duke filluar nga sekreteret e byrose ne ndermarrje , koperative , ushtri, e ne te tera nivelet e ministrive kryesisht shendetesine , arsimin , kulturen , diploacine e deri ne maje ne Komitetin qendrore e komitetet e partise.
Mbas kesaje te fillohet me bashkepuntoret e sigurimit te shtetit duke filluar me bashkeountoret e fjetur e botimin e listes se Ramiz Alise “kuadro qe duhet te ngrihen ne detyre”.
Mbasi te kryhet kjo te kalohet ne agjenturen e huaj qe ka vepruar ne Shqiperi duke filluar me Rusen, is-Jugosllave , Greke e Italiane e per kete i kerkohet ndihme Institucioneve Amerikane si aleat strategjik i Shqiperise e shqiptareve dhe te interesuar te drejteperdrejte per stabilitetin e Shqiperise dhe implementimin e demokracise.
Nese Kryeministri Rama e realizon pastrimin e shoqerise shqiptare ne kete shtrirje dhe thellesi atehere duhet mbeshtetur ne parlament nga tere ata qe e ndiejne veten shqiptare dhe duan qe Shqiperia te implementoje demokracin e pamvarsisht pozicionit politik pasi ketu behet fjale per ardhmerine e Shqierise.
Tek z. Aleksander Meksi, gjithnje kam pa njeriun me nje vizion te gjane dhe te kjarte. Keshillat e Tij jane te doemosdoshme dhe aktuale! Pershndetje!
Interesant qe ish kryeministri qe duhet te pergjigjet, por jo se jo, por as gjysmen te pakten te Berishes nuk e mori persiper dhe deritani ka qendruar ne hije dhe te gjitha i mbeten Berishes ne korriz. Por dihet se cilat kane qen detyrat dhe te drejtat e Presidentit ne fazen e pare. Ketu nuk perjashtojme dhe futjet e hundeve te Berishes vend e pa vend. Por ketu Z. Meksi hedhe insinuata te tjera, vetem per te shperndare pergjegjesine e tij se gjoja na paskeshe filluar “humbja”, ose “asgjesimi” i dosjeve qe ne vitet e fundit te 80-tes. Dosjet, informatat mund te asgjesohen vetem kundrejt procesverbaleve sipas evidences agjenturore te miratuar nga Enver Hoxha dhe ne vitin 1984 nga Ramiz Alia me autorizim te Enver Hoxhes, merreni dhe shikoni se sa i sakte jam me kete deklarim, sepse kur eshte firmos nga Ramiz Alia, une jam njohur me te sipas rregullave ne muajn Prille 1984. Hajde dizinfomacion qe jep Meksi dhe kjo jam i sigurt se do te shkoje sipas parimit, levizja gjithcka dhe dhe qellimi asgje. Partia Demokratike, kur erdhi ne fuqi me qeverine e saje nuk e ka kryer detyren. Merrni dhe lexoni deponimet e Gazidedes ne Gazeten Iliria se cfare thote. Por atehere keta ministra qe muaren ne dorzim punet, si u futen si lopcare, nga vinin ata nga Marsi, se ka rregulla kur ja merr detyren dorzuesit, por dhe kur nje ish oficer operativ i policise, apo i sigurimit, kur dorzon detyren behet procesverbali nje me nje i dosjeve te perpunimit, dosjeve personale dhe i dosjeve te informatave dhe ne asnje menyre nuk mund te pranohet nje pune shkel e shko, rutine dhe hajde te kalojme. Ku te falte Kadri Hazbiu qe kishte frike nga hija e tij dhe te fuste ne burg. Jam dakort per dosjet e perpunimit qe vetem Enver Hoxha mund te jepte porosi drejt perse drejti Ministrit te Puneve te Brendshme, por dhe ato, kane pase vend ruajtje sekrete dhe me pergjegjesi te madhe. Dhe po e ilustroi me nje shembull kur beri viziten dhe ra Beqir balluku nen ndikimin kinez per armatimin e ushtrise dhe rreshqitjen nga nga lufta ne front te rregull ne ate popullore; ai ka orjentuar qe ju Kadri Hazbiu duhet te shikoni thelle ceshtjen e Beqir Ballukut. Por Enver Hoxha nuk ka humbur asnje shenim, kur sot i gjejne ne arshive dhe qe ka nga ato qe te bejne me qesh dhe a mund te pranohet se ai ishte kaq naiv sa te qeshemi sot me materialet e tij?. Prandaj cdo gje eshte vetem justifikuese per ta degjeneruar dhe keshtu do te mbetet kjo pune dhe si i thone merreni me leng se mishi mbarue!. Alarmin e pare z. Meksi duhej ta jepte Gazidede, se ne te vertete sigurimi i shtetit(ose kundezbulimi i brendeshem) dhe zbulimi politik i jashtem u mbykqir nga Hoxha Gazidede dhe shume keq e ka bere dhe detyren sa qe sot keni lene shteg te tallemi te tere me juve se akoma ju qe po flisni kaq shume per dosjet e sigurimit te shtetit akoma nuk dini si ka funksionuar. Ju akoma nuk i bjeni lapsit se sasia e dosjeve te perpunimit per krimet qe ndiqte sigurimi i shtetit ne baze te kodit penal shqiptare te asaje kohe, jane ne proporcion te drejte me sasine informatorve te terhequr ne bashkpunim per te mbuluar veprimtarine e ish personave ne perpunim dhe qe sot thirren te persekutuar ne demokraci! Por qe te mos u dale boja, hiqni dore nga kjo dhe vetem te beni ligjin e lustracionit qe persona te larte ne politiken shqiptare dhe ne organizmat e shtetit, per nje periudhe kohe te caktuar sipas kushtetutes dhe te drejtave te njeriut, te mos kene te drejte me ta ushtrojne funksionin se ishin te kompromentuar dhe nuk duhet te zemrohet asnjeri per kete dhe ne e shendoshim gjendjen, duke filluar nga Berisha dhe gjithe te tjeret, majtas dhe djathtas. Po te kerkoni te hapen dosjet e perpunimit te elementeve te persekutuar, ju do te zbuloni se keta elemente jane mbajtur nen kontroll nga gjysma tjeter e po kesaje kategorie dhe qe nuk jane komunistat dhe njerzit e zakonshem te atij regjimi, por informatoret me deshire dhe material shtergues jane nga radhet e juaja z. Meksi se e zeme se keni qene dhe ju te persekutuar. K0munistat dhe shume funksione te Partise dhe te shtetit nuk kontrolloheshin nga sigurimi i shtetit, vetem ne raste ve vecanta dhe per interesa te larta dhe gjithmone me vendim te sekretarit te Pare te rrethit dhe ne qender te Sekretarit te KQ PPSH. Eshte llogjike se nuk mund te penetronte komunisti ne radhet apo folete e grenxave sic quheshin “armiqet e popullit” te denuar te internuar dhe te debuar, nga ata informacioni nese mundesh merresh vetem nga kategrie e tyre qe ua fuste sigurimi me metodat e levizjeve, transferimeve dhe ne kaushat burgjeve! Por pergjesine ma te madhe dhe qe i perkisni drejtimit demokratik ne vitet e para, e kini ju bashke me Sali Berishen dhe atij duhesh t’i drejtohesh ne se ke pare dhe shendet, sherri duhet ta vazhdoni ju te dy, ndryshe ju, ndonse rralle del, jeni duke u tallur me te vertete me te persekutuari e ndershem qe duan te dine se kush na ka spiunuar per 45 vjet. Pse nuk e hap gojen Berisha por merret me gogla. A e kishit pushtetin ju te demokratikes ne fillim dhe po ta benit jo fort mire kete pune edhe Europa do ta bente nje vesh shurdh dhe nje sy qorr, dava pune Shqiperie kjo!. Por nuk e kryet kete detyre asnje here dhe i ndate te persekutuari dhe te persekutuarit e vertete, te cilet ne fund te fundit jane ato me dosje dhe ato qe kane ruajt ato me dosje! Se e din z. Meksi, se helmi luftohet me helm nga recetat e doktorve! E ndrroi pllaken Berisha tani po thote se jane ma te rrezikshem bijet e bllokmenve dhe kjo cfare tregon? Tregon ate se sa do hileqare dhe i sofistikuar dhe ua hodhi Berisha te persekutuarve, ai do te mbetet mbrapa, prandaj bijet jane me te rezikshem se bllokmenet sipas Berishes! Prandaj te gjitha keto i ka sjelle Berisha dhe pa tjeter duke ja bere me sy edhe Nano. Pra, dosjet e ngrata u bene si parate Sudes dhe te Alimucajt me Xhaferrat e Gjallicat, qe Nano, per te marre votat, deklaroi do t’jua kethejme dhe cfare kthej, te rrumet ne Lenes, parat u vodhen dhe jane ne bankat e Botes sic po del nga hetimet dhe dore keni dhe ju absolutisht z. Meksi, me veprime ose mosveprime, por u menjanuet dhe u more me bizneset tuaja, sepse kur rrinim ne rralle dhe kerkonim parate nga firma, na thoshnin per te na larguar ne formen e mashtrimit qe, ketu i mbeten edhe Meksit parate, por me ju nuk behet fjale, kemi urdher nga ish kryeministri te mos japim asnje lek dhe plasen pastaj ujrat e zeza; por nje arrestim i juaj, dhe i Berishes, dalin palaqolleqet ne shesh, se vetem se jeni duke u tallur edhe tani, se asgje nuk keni thene te sakte dhe keta qe komentojne nuk i dine hilet e sotme te juajat, sepse atehere ishit me te drejte, por injorant dhe te paditur prandaj silleni si bordha neper breke duke kerkuar mednjet e juaja dhe si thone dhe keta qe drejtojne, kalojne kohen me budalleqet e juaja nese ju nuk jeni caktuar enkas per te trubulluar uje ne kete drejtim!