s p – Page 2132 – Dielli

ANTON MARKU, POETI I MBURRJES SONË LETRARE NË AUSTRI

August 6, 2022 by s p

Hazir MEHMETI, Vjenë/

Vepra e tij e radhës “Duke pritur vetveten” u promovua në Bibliotekën Kombëtare të Kosovë “Pjetër Bogdani”, Prishtinë. Vapa e fundkorriku u thye nga poezitë me fuqinë e tyre shpirtërore që mërgimtari nga Vjena, Anton Marku, ia dhuroi publikut në sallën e bukur. Nuk është hera e parë, por shumë herë Antoni solli poezi nga gurbeti me mallin e tij për atdheun, për dashurinë dhe jetën.
Tani në dhjetëvjetori i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Austri “Aleksandër Moisiu”, ishte një shënim i bukur artistik nga poeti i cili ishte nismëtari i parë për themelimin e saj. Vjena do ishte e mangët pa aktivitetin e gjithanshëm të Anton Marku. Ai ishte fillues dhe themelues i klubit futbolli shqiptarë në Austri e cila u rrit aq shumë deri në garat e rrethit vjenez. Themelues i klubit të shahut “Arbëria”, i njohur për sukseset e tij në nivel vendi. Themelues i gazetës “Dielli Demokristian”, e cila me sukses botoi shkrime të krijuesve shqiptarë e austriakë, botoi analiza e lajme për njëmbëdhjetë vjet të jetës së saj. Antoni është edhe diplomat, por mbi të gjitha Antoni është poet i suksesshëm i lexuar në disa gjuhë. Ai e ka mbështetjen e vazhdueshme të familjes së tij, të gjithë pjesë e jetës artistik, kurse bashkëshortja e tij, Angjelina, është shkrimtare dhe autore e disa romaneve të përkthyer në anglisht dhe gjuhë tjera. “Kam fatin e rrallë të kam një bashkëshorte shkrimtare me krijimtarinë e së cilës mburrem”, – e tha me krenari Anton Marku.

Anton Marku është pjesëmarrës në antologjinë me poezi nga 40 emigrantë nga e tërë bota, në botimin e Alicia Allgäuer dhe Thomas Schmidinger: lirikë emigrantësh me titullin “Man fragt mich, ob ich bin”, (“Njeriu pyet, mos vallë jam unë“) poeti ynë përfaqësohet si krijues nga radhët e shqiptarëve në Austri me disa poezi në gjermanisht dhe shqip. Frymëzimet e tij vijnë nga jeta e përditshme, thjeshtësia dhe natyrshmëria jetës, individit dhe vetvetes. Njerëzorja është brumi i shpirtit të saj. Porosia e qartë, optimizmi me nuanca reale me fantazi të thellë.

“Lehtësia e natyrshmëria e shprehjes është tipar kryesor që të bie në sy te poezia e Anton Markut. Elokuenca e thjeshtia e shprehjes, e në ndërkohë forca e saj, është veti që të rrëmben te kjo poezi dhe të bën për vete. Poeti di si të manovrojë me gjuhën, andaj shqetësimeve të tij poetike ai u jep përherë adresë të saktë dhe shumë bukur i harmonizon. Kurrë nuk është konfuz e i padepërtueshëm. Poezia e tij merr jetë herë përmes kujtimeve nga vendlindja, e herë përmes realitetit që e rrethon e ku ai jeton. Përmes shprehjeve poetike Marku e ndërton universin e tij poetik, shpeshherë me një stil të veçantë proverbial poetik. Ky stil që ka bazë edhe në filozofinë edhe në traditën prej nga vjen Marku e identifikon atë si poet, para së gjithash si poet origjinal.” (Lulëzim Tafa)

“Anton Marku, ka një ngrehinë me krijime të tija për kaq vite, duke e ruajtur shtrirjen e tij si një projekt për ta paraqitur rrugën kah shkon e ku ka synim, ai e ruan mendimin e tij, sikur thashë më lartë, jo vetëm ëndërrues, por edhe potencon nocione me të vërtetën, sikurse në çdo libër ka poezi për vdekjen si amshim dhe për jetën si sublim, e në mes të dyave kërkon rrugë shpëtimi. Këtë e bëjnë krijuesit që rriten duke besuar. Asnjëherë nuk i shpëton çështja e një kolektivi njerëzor, pikërisht trungu prej nga vjen, për ta ruajtur identitetin dhe për të komunikuar me figura historike, me heronj, me personalitete që ua ruan emrin në poezi, për të mos mbetur vetëm në një ambalazh të politikës ditore. Mbase mërgata solli diçka të re te autori, kjo është tejet sipërfaqësore, përballë ndërtimit të shpirtit dhe perceptimit të bukur në udhëtimin e tij poetik.” (Engjell I. Berisha)

Pak biografi

Anton Marku lindi më 15 gusht 1971 në Gjakovë. Shkollën fillore e të mesme i mbaroi në Gjakovë, ku kreu edhe Shkollën e Lartë Pedagogjike “Bajram Curri”- dega Gjuhë dhe Letërsi shqipe. Studimet Universitare i përfundoi në Prishtinë, ndërsa në Vjenë përfundoi studimet master në shkencat politike. Prej 14 vjetësh jeton dhe punon në Austri. Me shkrime letrare ka filluar të merret qysh kur ishte nxënës. Shkruan kryesisht poezi për të rritur. Deri më tani ka botuar katërmbëdhjetë libra me poezi dhe tregime disa prej të cilëve janë përkthyer edhe në gjuhën angleze, gjermane, ruse, arabe, kroate dhe rumune.

Falë veprimtarisë së gjithanshme të tij, Anton Marku, kohë më parë emërohet “Ambasador i Paqes” nga Federata e Paqes Universale; një Organizatë Joqeveritare në statutin e përgjithshëm konsultativ me Këshillin Ekonomik dhe Social të Kombeve të Bashkuara. Duke parë angazhimin e tij dhe aftësitë e tij prej krijuesi me një vetëdije të lartë qytetare e kombëtare, prej tij priten vepra të reja me vlera letrare e kombëtare.

David Phillips, Analisti amerikan: Kosova të përgatitet, Serbia e ndikuar nga Rusia mund të provokojë me konflikt të armatosur

August 6, 2022 by s p

Zëri.info/

Njohësi amerikan i çështjeve në Ballkan, David Phillips, ka thënë se tensionet e së dielës në veri të Kosovës nuk janë të fundit, ndërsa porositi Qeverinë të përgatitet për, siç tha, “operacionet e influencës malinje të Serbisë”. Në një intervistë për “Zeri.info”, Phillipsi, i cili është drejtor i Programit për Ndërtimin e Paqes dhe Drejtësisë në Institutin për Studimin e të Drejtave të Njeriut, foli edhe për faktin nëse ekziston rreziku i një konflikti të ri të armatosur në Kosovë dhe në rajon, në dritën e zhvillimeve të fundit dhe ndikimit të luftës së paprovokuar të Rusisë në Ukrainë, ndërsa parashikimi i tij ishte që Serbia mund të provokojë në të ardhmen një konflikt të armatosur në Kosovë.

Ai i ka dhënë të drejtë Qeverisë së Kosovës për vendimet e fundit, ndërsa ka porositur se duhet të ketë një plan kombëtar për të kuptuar dhe trajtuar më mirë ankesat e serbëve të Kosovës, në mënyrë që të minojë përpjekjet e Serbisë dhe Rusisë për t’i radikalizuar dhe armatosur ata.

Zëri: Pas tensioneve në veri, Kosova ka shtyrë masën e reciprocitetit me Serbinë për çështjen e dokumenteve të udhëtimit. Si e parashikoni rrjedhën e situatës, mendoni se pas një muaji do të ketë sërish tensione?

David Phillips: Qeveria e Kosovës është brenda të drejtave të saj sovrane për të kërkuar që serbët etnikë që jetojnë në Kosovë të kalojnë nga targat serbe në targat kosovare. Ajo gjithashtu ka të drejtë të insistojë që të gjithë mbajtësit e ID-së dhe pasaportës serbe të marrin një dokument shtesë për të hyrë në Kosovë, ashtu siç duhet të bëjnë kosovarët për të hyrë në Serbi. Aktorët e jashtëm, si Rusia, po rrisin tensionet për të provokuar një konfrontim më të gjerë. SHBA-ja dhe palët e tjera ndërkombëtare duhet ta bëjnë të qartë se ndërhyrja e jashtme në punët e brendshme të Kosovës nuk do të tolerohet.

Zëri: Cili është rreziku i përshkallëzimit?

David Phillips: Nëse serbëve u duhet kohë që të përshtaten me realitetin e reciprocitetit, atëherë Qeveria e Kosovës mund t’i zbatojë vendimet me një ritëm më të ngadaltë. Qeveria mund ta shpërndajë situatën duke ngadalësuar zbatimin e vendimit për targat. Ngadalësimi i zbatimit nuk do të thotë se serbët kanë të drejtën e vetos mbi vendimet e Qeverisë. Vendimet duhet të zbatohen plotësisht në një kornizë kohore të arsyeshme.

Zëri: Cili është roli i Rusisë?

David Phillips: Dhuna propagandohet nga serbët nacionalistë të frymëzuar nga agresioni i Rusisë kundër Ukrainës. Një organ ndërkombëtar duhet të punojë me Qeverinë e Kosovës për të hetuar rolin e Rusisë në nxitjen e dhunës së fundit. Puna përmes serbëve të Kosovës është pjesë e librit të lojës së Putinit për të përdorur operacione të influencës malinje për të destabilizuar Kosovën.

Zëri: Si duhet të veprojë Kosova me kërcënimet e vazhdueshme ndaj rendit dhe ligjit nga strukturat në veri që mbështeten nga Beogradi?

David Phillips: Policia e Kosovës ka të drejtë të zbatojë vendimet e Qeverisë. Megjithatë, ekziston një alternativë që mund të shpërndajë tensionet. Mund të jetë më mirë nëse NATO-ja fillimisht zbaton vendimet për të shmangur përshkallëzimin e konfrontimit. Përfshirja e NATO-s do të ndihmonte në qetësimin e situatës. Kjo gjithashtu do të dërgonte një mesazh solidariteti midis Qeverisë së Kosovës dhe Aleancës. Dora e fshehur e Rusisë po punon për të minuar integrimin euroatlantik të Kosovës, duke përfshirë bashkëpunimin e saj me NATO-n.

Zëri: A e shtynë tensionet e fundit mundësinë e arritjes së shpejtë të një marrëveshjeje përfundimtare?

David Phillips: A kishte mundësi për një marrëveshje të shpejtë për njohje reciproke? Nxitja e dhunës me siguri e bën më të vështirë trajtimin e fushës së plotë të çështjeve dypalëshe në mënyrë të rregullt dhe pajtuese.

Zëri: A mendoni se ekziston rreziku i një konflikti të ri të armatosur në Kosovë dhe në rajon, në dritën e zhvillimeve të fundit dhe ndikimit të luftës së paprovokuar të Rusisë në Ukrainë?

David Phillips: Po, Qeveria e Kosovës duhet të përgatitet për operacionet e influencës malinje të Serbisë për të përfshirë një provokim të armatosur, duke përdorur serbët e Kosovës si përfaqësues të saj. SHBA-ja dhe palët e tjera ndërkombëtare duhet t’ia bëjnë të qartë Beogradit se ka një kosto për provokimet e tij.

Qeverisë së Kosovës i duhet një plan kombëtar për të kuptuar dhe trajtuar më mirë ankesat e serbëve të Kosovës në mënyrë që të minojë përpjekjet e Serbisë dhe Rusisë për t’i radikalizuar dhe armatosur ata. Në kuadër të forcimit të qeverisjes lokale, Qeveria duhet të iniciojë një sërë takimesh private dhe të tipit bashkiak për informim që synojnë zhvillimin e politikave dhe programeve që synojnë rritjen e harmonisë sociale. Thjesht, nisja e nismës do të kishte një efekt qetësues, duke forcuar marrëdhëniet dhe bashkëpunimin komunal në fusha të tilla si zhvillimi ekonomik, mjedisi dhe shërbimet, duke përfshirë arsimin dhe kujdesin shëndetësor.

With the Opening of a Photo Exhibit at the Museum, Worcester Albanians Make History and More Discoveries

August 6, 2022 by s p

by Rafaela Prifti/

Worcester Albanians have been part of the city’s history for over a century. A photo exhibit that opened on July 23, 2022 at the Worcester Historical Museum put that history on visual display for the first time. At the venue, about two dozen black and white pictures of the early decades of the 20 centuries were neatly placed at the eye-level on the bright-red walls of the Museum’s entrance lobby. Collectively, the photos tell stories of newcomers to a new country looking for new beginnings. Individually, each one has its own narrative and is a part of a larger picture that is starting to come to view here.

Some of the pictures were taken in Worcester and some have traveled all the way from Albania, along with the migrants, most specifically from one region, the Southeast village of Dardha, Korce.

Acquiring and selecting the photographs has been a monthslong task of the event committee composed of Albania’s Ambassador to the US Floreta Faber, Neka Doko of the Fan Noli Library and Archives, Gregory Steffon and Franklin Zdruli of St. Mary’s Church, and William Wallace of the Worcester Historical Museum.

Both hosts Steffon and Zdruli are Worcester natives of Albanian descent. When asked about their ancestors, they quickly point at the pictures of grandparents posing for the camera and they also know the story that goes with the photo. The same is true for Vaske Bruko, visiting from Connecticut. He has stopped in front of a photo that he says was taken by his great grandfather Thimi Raci, a professional photographer in Korce in the 1930s. Bruko’s grandparents, Petraq Pani dhe Elisaveta Raci Pani, appear in the picture alongside nine other newly wedded couples. The grooms, all young Albanian men, were working in America, and had traveled back home to marry local Albanian girls. The 1931 photo memorializes the moment in a number of ways, starting with the carefully choreographed attire of the couples. Wearing Western suits, men stand next to the brides, all dressed in Dardha costumes. Crediting the artist for the iconic picture, Bruko says that his great grandpa opened the first professional photo studio under a standout banner that said: Thimi Raci, Photographer and Tinsmith (Fotograf dhe Teneqexhi).

Stories such as this one with fascinating and remarkable details come to light and are shared among visitors and with the whole audience during the presentation segment of the evening. With her incredible wealth of information, Ardiana Stefani, of Worcester, who came adorned in her traditional Dardha costume, brought to life a few pictures. Commenting on a group shot of the Perparimi (Progress) Club, she explained how those men had to misrepresent their birth year in order to avoid conscription in the Ottoman army.

Few things would illustrate the historical context of the period better than pictures of the Vatra Band and of the founding members of Vatra Worcester Branch. They relate information about the period and the events that influenced the thinking of the era. In a number of photos, Fan Noli, a founder of the Pan-Albanian Federation Vatra and the Albanian Orthodox Church, is seen surrounded by Vatra officials and members of the Worcester Albanian community. To enrich the historic layer, Neka Doko, member of the event committee and Head of the Fan Noli Library, was instrumental in locating and providing these pictures for the event. In reference to the liberation efforts and the organizing of the national movement for Albania’s independence and statehood, the role of the Pan-Albanian Federation of America Vatra was second to none. In conversation with organizers and guests, Besim Malota, Treasurer of Vatra, called attention to the deep roots of the organization in relation to the history of Albanians in Worcester.

Bill Wallace, the Director of Worcester Historical Museum, welcomed the new photo exhibit and, through it, the Albanian community into what he calls “our family album of Worcester”. As Worcester Albanians made their entrance in the halls of the Museum, there are other projects coming in the pipeline. In the ceremonial portion of the evening, the audience got a quick pique at the ongoing Worcester Polytechnic Institute Oral History, being directed by Professors Peter Christopher and Bob Hersh.

The underlying thread and commonality of all the programs is the “significance of story-telling,” says Bill Wallace of the Museum, a privately funded enterprise that has very strong partnerships with the Worcester communities. He encourages all residents to share their stories and bring any item, such as a picture, artifact, that might be lying around at home, and by doing that, become better story-tellers.

The exhibit marks a kickoff event to memorialize the role of Albanians in Worcester, says organizer Greg Steffon. Its opening coincides with several important anniversaries such as the city’s tricentennial and honoring the 100 year of establishing diplomatic relations between the United States and Albania.

Incorporated in the artistic program was a song selection featuring music by Lola Gjoka, a worldly Albanian artist of the 20th century. American vocalist Jen Pearl, Albanian vocalists Loreta Shkurti, Elida Mucollari, and Feride Istogu Gillesberg who is based in Denmark performed a few of Gjoka’s arrangements of Albanian folk songs. Gillesberg and a team of renowned artists have covered Lola’s repertoire in a recently produced recording available in two CDs.

From the photo exhibit to the vocalists, instrumentalists, and the young dancers of St. Mary’s ValleTona, the prime focus of the event is the preservation and promotion of our history, say the organizers. Additionally, the visitors are invited to make their own discoveries, according to Franklin Zdruli, who admits pleasingly: “I learned a handful of new details here.” The exhibit will stay open until the first of September.

Dua Lipa Ambasadore Nderi e Republikës së Kosovës

August 6, 2022 by s p

Vjosa Osmani/

Sot, Dua Lipës, i ndava titullin Ambasadore Nderi e Republikës së Kosovës, sepse ajo vazhdon ta nderojë vendin tonë në çdo hap e çdo paraqitje. E falenderova, në emër të të gjithë qytetarëve të Republikës së Kosovës për gjithçka që ka bërë dhe po bënë që zëri ynë të dëgjohet kudo në botë.

Dua dhe Anda kishin kënaqësinë e veçantë ta takojnë super yllin tonë, ikonën e pop muzikës, e cila është shndërruar në inspirim e model për vajzat anekënd botës. Ajo po e shfrytëzon zërin dhe talentin e saj të jashtëzakonshëm, jo vetëm për t’i ofruar botës këngë që lënë gjurmë, por edhe për ta prezantuar imazhin më të mirë të Kosovës kudo në botë. Sot, për shkak të Duas, nuk ka njeri që nuk e njeh Kosovën, të cilën edhe kësaj radhe e ka bërë kryeqendër të kulturës botërore, nëpërmjet festivalit Sunny Hill.

Prandaj sot në Presidencë, së bashku me Prindonin dhe vajzat tona, kishim kënaqësinë që ta presim Duan së bashku me prindërit e saj, Dukagjinin dhe Anesën, për t’i falënderuar për këtë kontribut të madh për imazhin e Kosovës në botë si dhe për ta përsëritur mesazhin tonë të përbashkët për liberalizim të vizave për qytetarët e Kosovës, i cili njëherit është edhe moto e edicionit të sivjetëm të festivalit Sunny Hill.

Faleminderit Dua e mirëserdhe në shtëpi!

Në ditëlindjen e Çabejt…

August 6, 2022 by s p

Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave/

#SiSot, më 6 gusht 1908 lindi në Eskishehir, Turqi, akademiku i shquar Eqrem Çabej. Studimet fillore i kreu në Gjirokastër. Më pas kreu shkollën e mesme në Klagenfurt dhe, pasi braktisi fakultetin e mjekësisë në Romë, u regjistrua në Fakultetin e Filologjisë në Universitetin e Gracit, e më pas në Universitetin e Vjenës, në Austri, ku dhe përfundoi studimet.

Me kthimin e tij në Shqipëri dha mësim në gjimnazin e Shkodrës, në Shkollën Normale të Elbasanit, në Liceun e Tiranës, si dhe punoi për një kohë të shkurtër në Ministrinë e Arsimit. Më 1940 filloi punën ambicioze dhe fort të vyer për hartimin e Atlasit Gjuhësor të shqipes. Pas Luftës II Botërore ishte anëtar i Institutit të Shkencave e më pas pedagog në Universitetin e Tiranës dhe anëtar themelues e akademik në Akademinë e Shkencave të Shqipërisë.

Ndërkohë, jo vetëm puna e tij, por edhe jeta profesionale e intelektualit dëshmojnë se me atdhedashurinë nuk bënte kompromise. Kjo duket edhe nga dokumenti i shtatorit të vitit 1942, që bashkëngjisim më poshtë. Është dorëheqja e atëherë prof. Çabejit nga anëtarësia në Institutin Mbretëror të Studimeve Shqiptare.

Çabej ka kryer studime në fushë të leksikologjisë, gjuhësisë historike të shqipes, dialektologjisë, etimologjisë, etj. Është autor i botimit kritik dhe faksimile të “Mesharit” të Gjon Buzukut dhe autor i Fjalorit Etimologjik të Gjuhës Shqipe. Akademik Çabej ndërroi jetë pak ditë pas ditëlindjes së tij së shtatëdhjetë e dytë, më 13 gusht të vitit 1980.