Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Kardinali Parolin: kush i ka në dorë fatet e botës, të na i kursejë tmerret e luftës

by

Sekretari i Shtetit të Vatikanit, Kardinali Parolin, pas sulmit rus në Ukrainë pohon: “Ka ende kohë për vullnet të mirë dhe për negociata”R. SH. – VatikanNë ditën kur kriza në Ukrainë kaloi në konflikt, kardinali Pietro Parolin, Sekretar i Shtetit të Vatikanit, lëshoi për mediat e Vatikanit , ​​deklaratën e mëposhtme:“Përballë zhvillimeve të sotme të krizës në Ukrainë, dalin edhe më të qarta e më të brengosura fjalët, që Ati i Shenjtë Françesku i shqiptoi dje, në përfundim të audiencës së përgjithshme. Papa përmendi “dhimbjen e thellë”, “ankthin” dhe “shqetësimin”. U bëri thirrje të gjitha palëve të përfshira, për t’u “përmbajtur nga çdo veprim, që mund t’u shkaktojë edhe më shumë vuajtje popullsive”, “të destabilizojë bashkëjetesën paqësore” dhe “të diskreditojë ligjin ndërkombëtar”. Kjo thirrje ka domethënie dramatike pas fillimit të operacioneve ushtarake ruse në territorin e Ukrainës. Skenarët tragjikë, nga të cilët të gjithë kishin frikë, fatkeqësisht po bëhen realitet. Por ka ende kohë për vullnetin e mirë, ka ende mundësi për negociata, ka ende vend për ushtrimin e urtisë, që pengon mbizotërimin e interesave të njëanshme, mbron aspiratat legjitime të të gjithëve dhe e shpëton botën nga marrëzia dhe tmerret e luftës. Ne besimtarët nuk e humbasim shpresën në atë fije ndërgjegjeje të atyre, që i kanë në dorë fatet e botës. Dhe vazhdojmë të lutemi e të agjërojmë – do ta bëjmë të Mërkurën e ardhshme të Përhime – për paqen në Ukrainë dhe në mbarë botën”.

Remarks by Ambassador Ferit Hoxha at the Security Council emergency meeting on Ukraine

by

Thank you Mr. President,

Dear Colleagues,

This is the fourth meeting of the Council on Ukraine in a matter of weeks.Every time we meet, reality on the ground confirms bit by bit what some of us have been anticipating.Russia has been saying one thing and doing its contrary.We were told that troops were retreating, they only have increased;We were told to stop hysteria since troops were in Russian territory; No longer! They are invading a neighbor, unprovoked and with pretexts, false narratives and fabricated news.Every development unfolding in the last 48 hours confirms, to us and to the whole world, that Russian worries have nothing to do with its security; that its anxieties are not linked to NATO enlargement, and that this issue is not a confrontation between Russia and the West.This is a confrontation between Russia and International Law, the UN Charter that it deliberately has chosen to ignore; a confrontation between its hegemonistic vision and a rules-based world order.Dear Colleagues, it is not about Russia’s concerns; it is all about Russia’s appetite.The Ukrainians are facing another aggression, just because they dare to exist, because they have chosen to be independent, because they have opted for democracy.Dear Colleagues,This is a dark hour not only for Ukraine but for the entire international community as we witness with trepidation the progression of a pure act of aggression carefully planned and cold-bloodedly being executed.We called and hoped for a backdown of the Russian Federation from this senseless destructive and self-destructive action.We repeat the same call for Russia to stop, to reflect, to reverse its illegal decisions, to withdraw from this senseless madness, to deescalate, not to push towards precipice. Several mechanisms are in place and various proposals have been made, including by President Zelenky whose calls remain unanswered.Diplomacy is like hope: it dies last. But for it to work, it must be seized, not ignored, as the Secretary General called here.We call on the fellow members of the Security Council to rally in support of Ukraine’s sovereignty and territorial integrity.Russia has been warned, repeatedly, that they will be alone in this foolishness; that will be responsible for the innocent lives lost, including Russians, and for the destruction caused in the heart of Europe in 21st Century.If they choose to continue to execute their plans as everything indicates, they will bear not only the consequences of the war but also the historical blame and shame of invading a neighboring country, when its responsibility as a big country, as a Permanent Member of the Security Council, calls for it to work and help preserve peace and security, not to torpedo it.We reiterate our support to Ukraine’s sovereignty and territorial integrity, within its internationally recognized borders and territorial waters.In concluding, I welcome the presence of the Permanent Representative of Ukraine at this meeting.I would like to convey to him, to the Ukrainian Government and People that, at this most critical moment of their history, that they are not alone and we stand firm and in full solidarity with them, for their right to be free and chose who they want to be.Thank you!

“LET MY PEOPLE VOTE”, ZONJA KIM

by

Nga Frank Shkreli

See the source imageUnë as nuk dua dhe as nuk dëshiroj që të polemizoj nga Amerika me Zonjën Yuri Kim. Unë i kam shprehur edhe më heret mendimet e mia për disa veprime të saja gjatë këtyre dy viteve të kaluara, duke venë në dukje shkeljen e shumë vijave të kuqe nga ana e saj, që një ambassador/e nuk duhet të shkeli në asnjë vend të botës. Por kjo që po ndodhë në Shqipëri, si në asnjë vend tjetër të botës, por as në Shqipëri nuk ka ndodhur në këtë mënyrë arrogante dhe provokuese, siç ka vepruar dhe po vepron një ambasadore që pretendon të përfaqësojë Shtetet e Bashkuara të Amerikës në Tiranë dhe vlerat e Amerikës. Në të vërtetë është vështirë të gjëndet një rast si ky, që një ambassador i Shteteve të Bashkuara të ndërhyjë në në një mënyrë kaq brutale në politikën shqiptare, sidomos në sistemin e shenjtë të drejtës së votës së lirë.  Megjithë disa probleme me përfaqësuesit tonë në Tiranë, gjatë tre dekadave të fundit, asnjë nga ish-ambasadorët amerikanë në Shqipëri nuk kanë ndërhyrë në këtë mënyrë në punët e mbrendshme të Shqipërisë. Siç ndodhë sot me Zonjën Kim, ashtu bënin dikur përfaqsuesit e regjimeve komuniste, fillimisht, jugosllave, sovjetike dhe kineze, më vonë.

For God’s sake, Ms Kim, in Albania you represent the United States of America, not a particular local politician or party and not a third world autocratic dictatorship, either! How can you, as a representative of the greatest country on face of the earth – where you and I and millions of others have found freedom and democracy for ourselves and our families — even suggest who the Albanians should vote for or not?

Nuk e sheh, Zonja Kim se duke sugjeruar, duke promovuar, për të mos thënë duke urdhëruar shqiptarët se për cilën parti ose politikan duhet të votojnë shqiptarët, është duke i përçarë votuesit shqiptarë në pro dhe anti-amerikanë!? Vetëm në kohën e Enver Hoxhës flitej për shqiptarët si anti-amerikanë, megjithëse nuk ishin të tillë.  Ky është një krim dhe shërbim i keq ndaj Shqipërisë dhe sidomos ndaj marrëdhënieve shqiptaro-amerikane. A është, ky misioni i mandatit të kësaj zonje në Tiranë, në këtë 100-vjetor të këtyre marrëdhënieve? Kujt i intereson që populli shqiptar të përçahet në pro dhe anti-amerikanë? Lidhjet e forta dhe promovimi i këtyre marrëdhënieve midis dy popujve tanë duhet të jenë përparësia numër një e ambasadës amerikane në Tiranë dhe jo lëvizjet e brendshme politike – e bërja palë, haptas, me njërën ose tjetrën parti ose politikan, duhej të ishte shkelje e rendë diplotmatike dhe arsye për këthim në atdhe. Po për çfarë ëshët fjala?

Arroganca dhe provokimet e kësaj zonje nuk kanë të ndalur.  Ja deklarata e saj e fundit, e ditës së henë. Lexojeni për veten tuaj, se unë as nuk e lexoj as nuk mund e shikoj më se më shkakton dhimbje në stomak dhe në kokë.  

Graphical user interface, text, application Description automatically generated

Zonja Kim, nëqoftse ti ose Shtetetet e Bashkuara të Amerikës kini probleme me Sali Berishën dhe të tjerë, kushdo qofshin ata, merruni me Sali Berishën dhe me të tjerët dhe jo me të drejtën e shqiptarëve për votë të lirë.  Shqiptarët kanë të drejtë të votojnë të lirë, pa ndërhyrje, pa kërcënime dhe pa manipulime, nga askush – qofshin ato forca të brendshme ose të jashtme. 

Ata që më njohin mirë e dinë se unë, si individ, nuk kam shprehur kurrë ndonjë preferencë politike për partitë politike as mbështetjte për asnjë nga liderët politikë shqiptarë të këtyre tre dekadave. Përkundrazi, jam shprehur, vazhdimisht, kundër kësaj klase politike 30-vjeçare dhe për liderët e tyre, pa dallime politike, sepse të gjithë janë përgjegjës për gjëndjen e mjerueshme ku është sot Shqipëria. Me një klasë politike të korruptuar, pa demokraci të vërtetë, pa votë të lirë e të ndershme, me një regjim që kontrollon pothuaj çdo gjë në vend – politika e të cilit po zbrazë vendin. Shqiptarët po ikin.  Me këtë Shqipëri dhe me këtë klasë politike të gjitha ngjzrave, krenoheni ju Zonja Kim? 

Duke shpresuar gjatë viteve se pas një diktature ndër më të këqiat e botës, Shqipëria do bëhej më në fund – jam shprehur vazhdimisht se duhet pasur kujdes se, “Demokracia nuk Pret”, se ajo del shpejt prej dore, se ajo kërcënohet çdo ditë, sidomos kur nuk mbrohet e drejta e votës votës së lirë dhe të drejtat e tjera themelore bazë të njeriut, siç është liria e shtypit! Pa votë të lirë nuk ka demokraci. Për veten time, as nuk mund t’a marr me mend se në vitin 2022, Shqipëria dhe shqiptarët ende luftojnë për votën e lirë – pas një gjysëm shekulli të mohuar atyre nga regjimi komunist i Enver Hoxhës. Fatkqesia,është siç kemi parë historikisht, në Shqipëri, ndërhyrjet nga diplomatët e huaj në këtë mes, në këtë kënetë politike ballkanike, veçse i kanë përkeqsuar punët. E kam thenë shpesh, nëqoftse të huajt nuk kanë gjë për të thenë që të përmirësojnë gjërat për më mirë, është më mirë të heshtin dhe të sillen sipas normave diplomatike.

Siç e dini, këtu në Shtetet e Bashkuara, muaji shkurt, i është dedikuar historisë së afrikano-amerikanëve (The Black History Month) dhe lëvizjes për të drejtat civile për afrikano-amerikanët e vendit tonë, të shkelura dikur, brutalisht, këtu në Amerikë – përfshir të drejtën e votës, që u ëlshtë mohuar atyre deri në vitin 1965. Me rastin e mësipërm të mesazhit të Zonjës Kim drejtuar shqiptarëve për zgjedhjet e 6 marsit në Shqipëri, dhe në kujtim të këtij muaji që shënon historinë afrikano-amerikane, po përmend një shkrim të ish- Udhëheqsit të Drejtave Civile në Amerikë, Martin Luther King-ut, shkruar në Gazetën afrikano-amerikane, “New York Amsterdam News”, para se të miratohej Ligji për të Drejtën e Votës (6 gusht, 1965).

Ndërsa bën thirrje për ndryshim dhe në favor të drejtave civile dhe të drejtës së votës për afrikano-amerikanët, mesazhi i Martin Luther King-ut i vitit 1965, drejtuar Kongresit dhe klasës politike amerikane në përgjithësi, ishte, “Let my People Vote”. (Lejo Popullin tim të votojë). Thirrja e Martin Luther King-ut është aktuale edhe për shqiptarët sot, 30-vjet pas një tranzicioni të dështuar politik dhe ekonomik: Let my People Vote që të dilet nga ky qorrsokak politik në Shqipëri. Sa më shumë të përkrahet kjo klasë politike e korruptuar politike nga ndërkombëtarët, aq më i gjatë do jetë tranzicioni, status-quoja do vahdojë.  Prandaj, ashtu siç kishte nevojë Amerika për ndryshim në vitin 1965, ashtu edhe Shqipëria dhe shqiptarët kanë nevojë sot për ndryshim, ndryshim rrënjësor dhe historik. Shqiptarët janë lodhur me këtë klasë politike dhe duan ndryshimin e madh, deri kur duke pritur. Demokracia nuk pret më. Demokracia po dështon në Shqipëri. Sepse siç është shprehur Martin Luther King në artikullin e tij në mbrojtje të votës së lirë për afrikano-amerikanët në vitin, 1965: “Duhet patjetër të ketë ndryshim. Do të ketë ndryshim. Sepse për t’i mohuar një personi të drejtën për të ushtruar lirinë e tij politike në vendin e votimit, nuk është aspak një akt më i shëmtuar se t’i mohosh një të krishtëri të drejtën për t’iu lutur Zotit” — janë fjalët e priftit të krishterë protestan, dhe udhëheqsit të lëvizjes së të Drejtave Civile në Amerikë, Martin Luther King.

Ndoshta është detyra e Zonjës Kim që të merret me personat shqiptarë të shpallur “non-grata” nga Shtetet e Bashkuara, por nuk besoj të jetë detyra e saja,  as e drejtë e saja që të përzihet në sistemin zgjedhor dhe në të drejtën e shqiptarëve për të zgjedhur zyrtarët e cilitdo nivel, që duan vet. Pa marrë parasysh mesazhin e panevojshëm të Zonjës Kim, Shtetet e Bashkuara nuk duhet të presin asgjë më pak as më shumë se ushtrimin e plotë dhe të drejtë të votës lirë për shqiptarët, me 6 mars dhe gjithmonë.  Prandaj, si shqiptaro-amerikan dhe taksapagues i këtij vendi – bëjë thirrje me me vendosmërinë dhe me kurajon e Martin Luther King-un tonë — “Let my People Vote” (Lejo Popullin tim të Votojë), lirisht dhe pa ndërhyrje nga askush, përfshirë diplomatët, e sidomos, jo diplomatët. Kjo është e drejtë e mbrojtur nga kushtetuta shqiptare dhe nga kushtetuta amerikane si dhe nga Karta Universale e të Drejtave të Njeriut.

Frank Shkreli

          Martin Luther King: 'Let My People Vote'The Rev. Dr. Martin Luther King Jr. and Coretta Scott King fought hard for voting rights (Public Domain)

VEPRIMTARIA LETRARE E BOTUESE NË AUSTRI ME RËNDËSI KOMBËTARE 

by

Hazir MEHMETI, Vjenë/

Duke qenë Austria boshti i lëvizjeve në rajon e njohur si perandoria Austro-Hungareze, shumë popuj gjetën ambientin e volitshëm për shkollim e krijimtari letrare. Aty pa dyshim do vjen veprimtaria me rëndësi kombëtare. Shumë nga studentet, intelektualët shqiptar erdhën në Austri dhe krijuan shoqëri të fuqishme  veprimtaria botuese letrare e cila luajti rol me rëndësi në informim rreth rrjedhave në kontinent dhe trevave shqiptare. Ato janë pjesë të ndritura në kulturën, historinë kombëtare. Qe në vitet e para të fillim shekullit të njëzet në Austri u themelua shoqëria  “Liria” e cila më vonë u quajt “Dija” dhe  “Djalëria Shqiptar” e cila më vonë u quajt “Albania”. 

         Nga këto shoqëro u botuan krijime letrare, revista, gazeta, tekste shkollore etj. Prej tyre  më të njohurat ishin revistat  “Djalëria” dhe gazetat “Ora e Shqipnisë”, “Vëllaznia”, “Minerva”, Albanische Corespondenze”, “Bashkimi Kombëtar”, “La Fedration Balcanique”.       

          Në këto gazeta u botuan shkrime nga studentët shqiptarë  në Universitetet e Austrisë të cilët tani njihen si figura me peshë në historinë tonë kombëtare si: Hil Mosi, Dervish Hima, Dr. Gjergj Pekmezi, Kolë Rrota, Jani Basho, Xhevat Korça, Fuad Asllani,  Vasil Laboviti, Lasgush Poradeci, Sokrat Dodbiba, Irakli Buda, Nush Bushati, Gjevalin Gjadri, Kolë Mirdia (Helenau), Rrok Gera, Rrok Maloki, Rrok Kolaj, Filip Papajani, Dr. Omer Hamiti, Sokol Sopoti, Rrok Stani, Terik Bekteshi, Hasan Ceka, K. Hobdari,  Gjon Temali, Krist Maliki, Kristo A. Dako, Ndoc Naraçi, Kolë Kodheli, Krist Maliki (Lepetini), Ndue Paluca, Gasper Mikeli, Kolë Margjini, Gasper Baltoja, Lec Çurçia, Ndoc Krajni e shumë tjerë.  

         Në këto revista e gazeta botuan edhe shumë studiues nga kombe tjera, veçan nga radhët e gjermanofolësve. Ndër më të njohurit, pa dyshim, ishte Leo Freundlich i cili kishte rol të rëndësishëm në informimin e autoriteteve Austro-Hungareze me qëllim orientimin e tyre lidhur me politikën e jashtme ndaj trevat shqiptare në Ballkan. Revista “Albanische Corespondenze” (“Korrespondenca Shqiptare”) shkruante mbi tensionet në rajon pak para Luftës së Parë Botërore. Kjo kishte rëndësi të madhe për shqiptarët dhe territoret e tyre të pa njohura nga oborret sunduese të kohës.  Leo Freundlich ishte kryeredakto i revistës “Vëllaznija” e cila dha ndihmë të madhe në informimin e shqiptarëve lidhur me rrjedhat shoqërore e politike të kohës.  Mund të themi se vepra e tij shumë e rëndësishme ishte ° Albanisches Golgota”, në fakt ishte akuzë kundër vrasjeve të shqiptarëve nga ushtria serbe në vitet 1910-1913. 

Albanisches Golgota, Wien 1913. Anklageakten gegen die Vernichter des Albanersvolks Akuzat kundër vrasësve të popullit shqiptar.

Shoqëria “Dija” më 12 Janar të vitit 1916 e fillon botimin e gazetës “Vëllazënija” e dyjavëshe me kryeredaktor  Leo Freundlich, Kjo shoqëri në programin e saj kishte ndihmën e popullit shqiptar, veçanërisht të rinisë shqiptare, të ndihmonte krijimin e alfabetit shqip unik kombëtar, të ndihmonte talentet e reja, kulturën dhe krijimtarinë letrare e botuese.  Për të arritur këto detyra “Dija” kishte përkrahjen e organeve austriake që ishin në pozita shoqërore dhe përkrahjen e intelektualëve shqiptarë Faik Konica, Aleks Drnova, Petro Nini Luarasi, Nikolle Ivanaj, Visar Dodani  dhe kolonive tjera shqiptare në qendrat botërore.  Nën kujdesin e kësaj shoqërie në Austri u botuan disa tekste shkollore të përpiluara nga vet shoqëria. Nën përkujdesjen e saj u botuan tekste të shoqërive nga Shkodra “Bashkimi” dhe “Agimi” siç janë: “Abetare” nga Ndue Paluca, “Këndime për shkollë të para të Shqypnisë”, kalendarin ,,Shqyptari”. 

 “Dija” botoi për tri vjete 110 numra të gazetës “Vëllaznija”-së me shumë materiale nga lufta, arsimi e kultura, analiza e shkrime mbi hapjen e shkollave shqipe. Kjo gazetë dallohet me shkrimin e saj të shoqëruar me fotografi që nuk i hasim në gazetat tjera të kohës. Pa dyshim veprimtaria e shoqërisë “Dija” të Vjenës është një gurë i çmuar në themelet e shtetit dhe kombit shqiptar. Veprimtarët patriot që përbënë këtë shoqëri, janë sot emra që shkëlqejnë në historinë e kulturën kombëtare. Adresa e saj ishte: Josefstätestrasse 54, Wien.  

Në numrin e dytë “Vëllaznija”, të datës 28 janar 1916, në rubrikën letrare  “Për Shqypëni e Shqiypëtarë” gjejmë artikullin me titull “Amaneti i shenjt-Gjuha”, artikull porositës për çdo shqiptar kudo që “… një gjë është që nuk mund të blihet, të shitet, të ndërrohet, është një gjë që do tër ruhet, është dhunti dhe shenjë e parë i cili na dallon prej kombeve tjera. Është gjuha jonë”… “Sa mund të mendohet dielli pa dritë, aq mund të mendohet kombi pa gjuhë”, citat nga “Agimi i Gjytetnisë” 

Gazeta “Vëllaznija” shkruan veç tjerash, se përpos Vjenës e Graz-it mësohet gjuha shqipe tani e disa vjet në Preparandi të Arbneshit afër Zadres në shkolla fillore të djemve e vajzave. Austria ishte përkrahëse e shqiptarëve në të gjitha fushat, veçanërisht në fushën arsimit, kulturës. Një fakt i tillë është Instituti Ballkanik në Universitetin e Gracit, ku do mësohet edhe gjuha shqipe. Për këtë zyrë emërohet profesori i njohur slloven Dr.Rajko Nachtigall. Në Vjenë mësohej gjuha shqipe në Institutin për gjuhët orientale.  Gazeta jep informata shtesë lidhur me mësimin e shqipes tek Arbreshët e Zadrës në shkollat fillore për djem dhe vajza.

Shoqëria “Dija” më 12 Janar të vitit 1916 e fillon botimin e gazetës “Vëllazënija”  e dyjavëshe fillimisht e pastaj javore. Kryeredaktor: Leo Freundlich,

        Në Vjenë që në vitin 1904  botohet libri “Këndime për shkollën e parë të Shqipënisë”, një formë e veçantë e tekstit për mësim fillestar të fëmijëve në Shqipëri. Nuk ishte i lehtë botimi i teksteve në rrethanat e rënduara në vendin e pushtuar, andaj qendrat e mëdha ku vepronin intelektual të dalluar u bënë burim i rrjedhave kulturore, letrare e shkencore. Vështirësi tjetër ishte jo unifikimi i alfabetit të shqipes, kështu tekstet, ne mesin e tyre edhe gramatikat do shkruhen sipas alfabeteve të Shoqërive të mëdha shqiptare ndër të cilat ishte Shoqëria “Bashkimi” dhe “Agimi” etj. Vlera e veprimtarisë në arsim, letërsi e politikë është e pazëvendësueshëm. Nën përkujdesjen e shoqërive shqiptare të Vjenë botohen libra: “Shkronjëtoren shqip për gjermanët”-“Albanische Gramatik” nga Dr.  Gjergj Pekmezi, “Kalendarët e viteve 1906/7/8/ “, “Kalendari i vitit  1910-ës” u shtyp në Manastir, “Këndime për shkollat e para të Shqypnisë”. Pas Kongresit të Manastirit botohen me alfabetin e miratuar nga Kongresi si bie fjala ”Këndime për të rritshmit”, “Gramatika ia folmaria shqyptare e permbledhme me pak fjalë per përdorim t’fmive”, “Libri i dytë i knoitorës shqype për shkollë në Shqypni”, “Libri i tretë i knoitorës shqype për shkollë në Shqypni”, “Abetare” e Ndue Paluces etj.  

        Veprimtaria botuese e letrare në Austri është e vazhdueshme falë veprimtarëve shqiptarë dhe miqve të shumtë austriakë gjatë gjithë shekullit të kaluar dhe shekullit të filluar. Ky thesar kulture duhet eksploruar dhe bërë publike për qytetarin shqiptar kudo, veçanërisht në trevat shqiptare.  

DIELLI ME SHQIPTARËT NË GREQI, GJUHA DHE MËSIMI SHQIP NË KATERINI

by

Majlinda Lipi mësuese e gjuhës shqipe në Katerini të Greqisë në një bashkëbisedim me Editorin e Diellit të Vatrës në New York Sokol Paja, rrëfen organizimin e mësimit shqip në Katerini, sfidat për ruajtjen e gjuhës, kulturës, traditës dhe identitetit kombëtar në mërgatën shqiptare të Greqisë.

KURSI I MËSIMIT PLOTËSUES NË QYTETIN E KATERINIT (GREQI)

Kursi i Mësimit Plotësues në qytetin e Katerinit (Greqi) funksionin prej tre vjetësh dhe për herë të parë në këtë qytet. Është një nga kurset e shumta që mësuesit vullnetarë anëtarë të Lidhjes së Mësuesve Shqiptarë në Greqi kanë hapur për t`u krijuar mundësinë fëmijëve të emigrantëve shqiptarë mësimin falas të gjuhës shqipe. Pas anëtarësimit në LMSHG, fillova edhe unë si gjithë kolegët e mi përpjekjet për çeljen e kursit të parë të mësimit plotësues të gjuhës shqipe në qytetin e Katerinit.U mundova që me çdo kusht fëmijët e emigrantëve shqiptarë të këtij qyteti, të kishin mundësinë të mësonin të shkruanin dhe të lexonin gjuhën tonë të bukur shqipe, që është plot gjallëri e jetë, ashtu siç e cilëson dhe Naimi”Gjuhë Perëndije”. Pas shumë mundimesh më në fund arrita të hap kursin dhe të kem grupin e parë të nxënësve të mi në diasporë, ku nxënësja më e vogël ishte vajza ime aso kohe vetëm 5 vjeç. Për të 3-tin vit radhazi Kursi i Mësimit Plotësues të Gjuhës Shqipe në qytetin e Katerinit, është kthyer në një koshere të vogël që gumëzhin nga zërat e gjithë fëmijëve që dëshirojnë të mësojnë gjuhën shqipe, gjuhën e të parëve të tyre, gjuhën më të bukur në botë. Mësimi zhvillohet në fundjavë prej 2 deri në 3 orë dhe me fëmijë të moshës nga 6 deri në 12 vjet.Janë kryesisht fëmijë që i përkasin brezit të tretë të emigrantëve. Janë fëmijë që për herë të parë flasin dhe shkruajnë shqip. Vitin e parë të mësimit kursi i çeli dyert në një mjedis modest. Fëmijët dhe prindërit pasi u njohën dhe me atë ç`ka ofronte ky kurs , vazhduan mësimin normalisht. Kur unë mendova se gjithçka po ecte mjaft mirë dhe vazhdonin ende kërkesat për regjistrim ndodhi diçka tjetër ajo që ne  nuk e prisnim, pandemia. E ndodhur në këto kushte dhe duke mos dashur të shuaj atë zjarrin e vogël që u ndez, duke mos dashur në asnjë mënyrë që atë që ndërtova me kaq mund ta hedh në erë, bisedova me prindërit për të vazhduar mësimin.

SI PRITET MËSIMI SHQIP NË KATERINI

Siç e theksova dhe më lart për kursin tonë është viti i tretë që ne zhvillojmë mësimin plotësues të gjuhës shqipe. Por mund të them që është pritur mjaft mirë, por jo në nivelet që ne do të dëshironim. Duke qenë se numri i fëmijëve që marrin pjesë është mjaft i vogël në krahasim me numrin e fëmijëve të emigrantëve që ka ky qytet. Ajo ç`ka mua më ka bërë përshtypje, është që në vitin kur kursi ishte në fillimet e tij, një çift shqiptarësh të rritur në Greqi dëshironin shumë që fëmija i tyre të mësonte gjuhën, traditat dhe zakonet e shqiptarëve, gjë që vetë ata si çift bashkëshortësh nuk e kishin pasur atë mundësi duke qenë se kishin erdhur shumë të vegjël në Greqi. Por kjo gjendje vihet re jo vetëm në qytetin tonë, por në gjithë Greqinë, është një situatë që shqetëson të gjithë mësimdhënësit e gjuhës shqipe. Të shpresojmë që në vitet e tjera të kemi një rritje të kënaqshme të numrit të nxënësve. Por pavarësisht kësaj, unë do të theksoja kënaqësinë që ndjen cdo mësues kur sheh rezultatin e punës së tij. Që në hapat e parë të çeljes së kursit unë e kam dokumentuar ecurinë e kursit me foto dhe video të punës së fëmijëve (sigurisht me miratimin e prindërve).Këtë e kam bërë më shumë për të parë vetë ecurinë e fëmijëve dhe me vonë për t`u treguar atyre hapat e tyre të parë në mësimin e gjuhës shqipe. Në këtë rast do ta krahasoja mësuesin me atë prindin e dhembshur që sheh me gëzim foshnjën e tij kur hedh hapat e parë, kur fillon të belbëzojë dhe kjo është një kënaqësi që nuk ka çmim. Është një kënaqësi që fashit çdo përpjekje dhe vështirësi që ke kaluar për të hapur një kurs të gjuhës shqipe në mërgim.

ORGANIZIMI I KURSIT SHQIP, KURRIKULA, TË VEÇANTAT E MËSIMIT SHQIP

Siç e theksova dhe më lart, fëmijët e kursit i përkasin moshës nga 6 deri në 12 vjet. Mësimi në këto momente zhvillohet online në dy klasa, klasa e parë që është dhe klasa e Abetares siç i themi zakonisht me fëmijët dhe klasa e dytë. Duke qenë se fëmijët i përkasin moshave të ndryshme edhe zhvillimi i mësimit ka vështirësitë e veta. Ajo që doja unë të theksoja është fakti që, pavarësisht moshës të gjithë fëmijët e njohin pak ose aspak gjuhën shqipe.

1-Pra për të gjithë fëmijët ne synojmë njohjen sa më të mirë të tingujve, të shkronjave dhe një artikulim sa më të pastër të tyre.

2-Synojmë që fëmijët të kenë aftësinë që të shkruajnë dhe të flasin bukur gjuhën shqipe.

3-Synojmë që të zhvillojmë tek fëmija kompetencën e të shprehurit dhe të komunikimit në gjuhën shqipe.

4-Synojmë gjithashtu që të ruajmë dhe të zhvillojmë identitetin kombëtar, përçimin e vlerave tona kombëtare tek fëmijët.

Por si realizohet kjo? Është vetë mësuesi ai që, duke u bazuar tek nxënësi, mundohet të bëjë një gërshetim, një ndërthurje, të lojës me detyrën. Është mësuesi që është arkitekt i orës së mësimit, është ai piktori që i jep ngjyra tablosë së tij për ta bërë sa më të bukur, sa më tërheqëse për nxënësin. Me fëmijët e kursit tim unë kam bërë një ndarje në tre grupe :

-fëmijë që kuptojnë dhe flasin shqip

-fëmijë që kuptojnë por nuk flasin shqip

-fëmijë që as kuptojnë dhe as flasin shqip

Pra kemi një grup të madh të themi me këto tre nëngrupe. Secili do përkujdesjen e duhur në bazë të moshës dhe të asaj ç`ka di. Pra mësuesi mundohet ta bëjë një orë mësimi sa më produktive, sa më të bukur, sa më argëtuese, mundohet të sjellë tek zgjoi ato bletët e vogla. Mësuesit e Diasporës punojnë shumë, jo vetëm gjatë orës së mësimit në rolin e mësimdhënësit, por një punë e vështirë është gjithashtu edhe afrimi i fëmijëve në kurset e gjuhës shqipe. Në dallim nga mësuesit në Shqipëri që problemin e mjediseve apo edhe numrit të nxënësve e kanë të zgjidhur dhe i përkushtohen vetëm procesit të mësimdhënies, mësuesit e DIASPORËS, mësuesit e Greqisë, janë ata që luftojnë me të gjitha format dhe mënyrat , për mundësimin e klasave nga autoritetet lokale, afrimin e nxënësve në këto kurse dhe gjithashtu më e rëndësishmja, për të krijuar dhe zhvilluar një mësim sa më të mirë dhe duke iu përshtatur gjithmonë mundësive dhe kapacitetit të fëmijës për të kuptuar dhe folur shqip.

GJUHA SHQIPE SI FORMË E IDENTITETIT KOMBËTAR

Shqiptarët kudo që janë kanë qëllim ruajtjen e gjuhës sonë, prandaj edhe kërkohet angazhim nga se ruhet kombi ynë që është edhe themel i godinës sonë shtetërore. Sa më i fortë që të jetë themeli, aq më shumë qëndron godina. Humbja e gjuhës vë në pikëpyetje edhe identitetin kombëtar.Janë këto disa nga fjalët e një profesorit tim të dikurshëm që nuk i kam harruar kurrë dhe sot që jam në mërgim mendoj se janë më të vlefshme se kurrë. Për të inkurajuar mësimin e gjuhës shqipe tek fëmijët e diasporës, të gjithë bashkë ne mësues, prindër e të afërm duhet të përpiqemi të zgjojmë interesin për gjuhën shqipe. Të synojmë që të ruajmë dhe të zhvillojmë identitetin kombëtar, përçimin e vlerave tona kombëtare tek fëmijët. Rëndësia e mësimit të gjuhës shqipe është jo vetëm e madhe, por e domosdoshme për të gjithë shqiptarët kudo që jemi, sepse jo vetëm pasurohemi me dijet dhe shprehjet e bukurise së gjuhës shqipe, por edhe e lartësojmë nivelin kulturor e njëkohësisht i mbrojmë dhe i forcojmë rrënjët e krenarinë e qenësisë shqiptare.

BASHKËPUNIMI PRINDËR NXËNËS DHE E ARDHMJA E KURSIT SHQIP

Siç e theksova dhe më lart interesi nga ana e prindërve për mësimin e gjuhës shqipe nuk është në nivelin që duhet. Unë do të përqëndrohesha më tepër tek prindërit e fëmijëve që unë kam. Janë familje që kanë vite që janë integruar në shoqërinë vendase, por janë besnikë të mendimit që të integrohesh sa më shpejt në një shoqëri të huaj nuk do të thotë të flasësh vetëm gjuhën e vendit mikpritës dhe të harrosh gjuhën e vendit tënd.Te prindërit e fëmijëve kam gjetur mundësinë e një bashkëpunimi të mirë, të realizimit sa më të mirë të atij trinomit prind –mësues- nxënës që do na ndihmojë për një ecuri të mirë të nxënësve në mësimin e gjuhës shqipe. Ajo çka doja unë të theksoja është fakti që, fëmijët e familjeve që flasin gjuhën shqipe në shtëpi kanë një ecuri mjaft të mirë dhe e kundërta. Sepse mendoj se, në rradhë të parë është prindi ai timonieri që i jep drejtimin anijes, ai që duhet të ndikojë edhe më tepër, ai që duhet të insistojë që fëmija i tij të mësojë shqip, të mësojë gjuhën dhe traditat e vendit nga vjen. Fëmijët tanë në Greqi janë me rezultate mjaft të mira në shkollë, kanë aftësi të shumta në këngë, vizatim apo dhe në fusha të tjera. Dhe të gjithë prindërit së bashku me mësuesit duhet të dinë ti koordinojnë të gjitha këto edhe për mësimin e gjuhës shqipe. Lind pyetja: Çfarë duhet të ndryshojë për të siguruar vazhdimësinë e mësimeve, tek brezi i dytë e i treti në vijim? Është diskutuar mjaft herë nga të gjithë kolegët e mi, që nuk mjafton vetëm dëshira dhe puna e mësuesve të gjuhës shqipe për vazhdimësinë e kurseve. Hallka më e rëndësishme për mendimin tim është bashkëpunimi i prindërve me mësuesit.Në radhë të parë me dëshirën për të çuar fëmijët në kurset e gjuhës shqipe që nuk janë të pakta në ditët e sotme. Janë prindërit ata që duhet t`u krijojnë mundësinë fëmijëve për të mësuar gjuhën shqipe, gjuhën mëmë, pasi dihet që gjuha mëmë është bazë për mësimin e të gjitha gjuhëve të tjera.

SFIDAT E MËSIMIT SHQIP MES TEKNOLOGJISË, PANDEMISË DHE VËSHTIRËSIA E FËMIJËVE ME DY GJUHË

Pandemia…Përveç të gjitha problemeve që hasen tek kurset e gjuhës shqipe, mësuesve u është dashur të kapërcejnë edhe një barrierë tjetër, siç është pandemia. Duke u përqëndruar tek kursi im gjatë këtyre viteve, mund të them që vështirësirë kanë qenë të konsiderueshme. Do të doja të ndalesha pak më gjatë këtu. Siç e theksova dhe më lart vitin e parë të mësimit, kursi i gjuhës shqipe filloi në kushte normale, por me fillimin e papritur të pandemisë u detyruam të punonim online.U munduam të gjenim mënyra sa më të thjeshta në përdorim nga prindërit, gjithashtu dhe efikase në procesin e mësimit. Si fillim, duke qenë se rrjetet sociale janë sot gjithmonë e më të përdorura u munduam t`i shfrytëzonim për vazhdimin e mësimit. Sot vazhdojmë të punojmë përsëri online nëpërmjet platformave të ndryshme. Mësimi online është mjaft  i vështirë për fëmijët, pasi mos harrojmë që na duhet t`u mësojmë gjuhën shqipe fëmijëve që janë lindur dhe rritur në Greqi, fëmijë dygjuhësh me probleme të shumta në aspektin e kuptimit të gjuhës, të artikulimit të saktë dhe të qartë të tingujve.Puna në klasë të krijon mundësi më të madhe që ti ndihmosh nxënësit për një artikulim sa më të pastër dhe të qartë të shkronjave dhe të fjalëve. Dhe çështja më e rëndësishme për t`u diskutuar për mësimin online është edhe teknologjia. Jemi të vetëdijshëm që jo të gjitha familjet i kanë mundësitë për një përdorim sa më të mirë të teknologjisë. Pavarësisht të gjitha vështirësive që sapo përmenda, do të shtoja që nxënësit e kursit kanë punuar gjatë periudhës së pandemisë me librat shkollorë dhe Fjalorin Shqip-Greqisht të dhuruar nga Qendra e Botimeve për Diasporën. Por puna jonë nuk ndalet vetëm tek tekstet , ne mundohemi të shfrytëzojme çdo platformë e çdo mënyrë që na duket e vlefshme për mësimin e fëmijëve. Zhvillimi i mësimit plotësues të gjuhës shqipe kryhet në fundjavë, por mësuesi punon gjatë gjithë javës për të nxjerrë një orë mësimi sa me efektive, pse jo edhe duke dërguar gjatë javës tek fëmijët video me këngë apo me filma, gjëagjëza nga yootub në gjuhën shqipe për fëmijët. Megjithëse në kohë pandemie fëmijët e Kursit të Gjuhës Shqipe Katerini janë pjesëmarrës në të gjitha aktivitetet festive që janë zhvilluar online nga LMSHG.Kanë qenë përkrah moshatarëve të tyre nga të gjitha qytetet e Greqisë duke recituar e kënduar në gjuhën shqipe.Festa e 7-Marsit ditës së mësuesit, festa e flamurit tone kombëtar, festa e Pavarësisë së Kosovës, festa e ditës së gjuhës amtare ka bërë bashkë dhe në një zë të gjithë bijtë e vegjël të shqipes.

KUSH ËSHTË MAJLINDA LIPI?

Kam lindur dhe jam rritur në qytetin ku u lindën serenatat, në Korçë. Në një qytet në formë zemre, ku kitarat netëve marrohen (ashtu siç e përshkruan edhe poeti i madh korçar S.Rusi. Kam mbaruar studimet e larta për Gjuhë-Letërsi në Fakultetin e Mësuesisë në Universitetin “Fan S.Noli” në Korçë. Gjithashtu jam diplomuar në Master në Mësimdhënie po në Universitetin e Korçës.Çdo gjë e kam të lidhur me qytetin tim të lindjes Korçën. Lojrat e fëmijërisë në rrugicat me kalldrëm, vitet e bukura të adoleshencës , edhe studimet e mia janë të lidhura ngushtë me të. Gjithë jeta ime ka qenë ai qytet që për mua do mbetet gjithmonë magjik. Prej 11-vjetësh jam larguar prej tij, por ai kurrë prej meje.Madhështia dhe bukuria e tij më kanë shoqëruar kudo. Gjithmonë kam pasur mall për vendlindjen. Dhe duke u mbështetur tek folklori ynë i artë do të doja të citoja këto vargje të popullit tonë: Po dëgjon zogu i shqiptarit/amanetin e mërgimtarit/ngado të vini e ngado të shkoni/vendlindjen kurrë mos e harroni. Gjatë viteve që kam jetuar jashtë Shqipërisë jam angazhuar në Lidhjen e Mësuesve Shqiptarë në Greqi fillimisht si anëtare dhe sot bëj pjesë midis shumë kolegëve të mi të nderuar në Këshillin Drejtues të LSHMG-së. Jam pjesë e mësuesve që bëjnë pjesë në regjistrin shtetëror të mësuesve të Diasporës,  miratuar nga Ministria e Diasporës së Shqipërisë. Pandemia pati ndikim të madh në jetën e gjithsecilit prej nesh , por na ofroi edhe mundësinë për ndjekjen e mjaft programeve studimi online që u zhvilluan nga universitetet e Athinës dhe të Selanikut. Kam marrë pjesë në mjaft seminare online në fushën e mësimdhënies, për  teknikat bashkëkohore të mësimdhënies, të organizuara nga kolegët tanë shqiptarë në mbarë botën, nga kolegët e Italisë, të Anglisë, të Amerikës. Gjithashtu kam marrë pjesë dhe në mjaft seminare të zhvilluara në shtetin grek që i perkasin përsëri fushës së mësimdhënies. Aktualisht vazhdoj studimet në Institutin e Formimit Profesional në qytetin e Katerinit(Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης Kατερινη) përsëri në fushën e mësimdhënies.