• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

EKREM BARDHA, NJË MISIONAR I VLERAVE DHE SHPRESAVE KOMBËTARE!

May 30, 2025 by s p

GridArt_20250530_092255502.jpg

Baba Eliton Pashaj /

Në historinë e Shqipërisë të pas vitit 1944, do të mbeten gjatë në memorie pikërisht ato përndjekje obskurantiste, fizike, psikike dhe shpirtërore që regjimi “fitimtar” ndërmori në shkallë të gjerë ndaj kundërshtarëve të vet politikë. Siç është dëshmuar tanimë. Kjo përndjekje nuk ishte as e rastësishme dhe as e përkohshme. Përkundrazi, duke studiuar me imtësi, e organizuar me “logjikën” më të ftohtë, sipas modeleve staliniste, në substancë të së cilës ishte lufta e klasave, e thënë ndryshe: fitimtarë dhe të mundur! Kjo luftë do të shtrihej e pamëshirshme në ato familje që nuk u rreshtuan përkrah nacionalçlirimtarëve në vitet 1943 – 1944, duke mos kursyer as pleq, as gra, as fëmijë të pafajshëm.

Ekrem Bardha, i përket pikërisht këtyre familjeve nacionaliste kolonjarëve, të cilat përgjatë shekujve dhe në mënyrë të veçantë në kohën e lëvizjeve autonomiste, dhanë gjithçka që kishin në realizimin e aspiratës së shqiptarëve për lirinë e bekuar. Burrat e mençur të këtyre familjeve, duke dashur të ruanin traditat më të vyera të kombit të tyre, sidomos në vitet e Luftës së Dytë Botërore, nuk u pajtuan në asnjë mënyrë me ideologjitë e kohës, ngado që ato vinin, qofshin fashiste, qofshin komuniste. 

Në mënyrë intuitave ata kishin mundur të kuptonin se liria e vërtetë nuk ka asgjë të përbashkët me ideologjitë dhe aq më shumë me veglat e verbëra të tyre. Kështu në vitet 1945 – 1946 dhe më pas, familja Bardha u gjend tragjikisht në radhët e gjata të familjeve që regjimi kish nisur të persekutonte, për shkaqe nga më absurdet. Në librin e parë me kujtime të tij, ne jemi njohur me këtë kalvar të gjatë e të dhimbsur, ndërkohë edhe me krijimin e një modeli që këto familje të persekutuara, po ndërtonin në ato vite. Edhe pse provuan internimet, përbuzjen politike dhe njerëzore, burgjet e egra dhe torturat, pjesëtarët e këtyre familjeve, çuditërisht askurrë nuk fajësuan atdheun, fshatin, krahinën, përkundrazi, me mall e drithërime, ata i lanë këto troje për vetë egzistencën njerëzore.

Unë mendoj se sikundër bashkëkombësit e tjerë, të detyruar të mërgojnë prej regjimit komunist në Shqipëri, Ekrem Bardha, bën pjesë në atë plejadë burrash, që muarën mbi supe misionin e madh, atë të rrëfimit të gjithë të këqijave që i bëheshin kombit tonë, përpara kombeve të ndritur dhe të qytetëruar nga dimensioni i lirisë. Dhe jo vetëm të thonin të vërtetën lakuriq për dramën Shqiptare, por njëherazi të mbanin të pafikur ëndrrën e lirisë për shqiptarët e robëruar. Në këtë kuptim, misioni i Ekrem Bardhës si edhe dhjetëra burrave të tjerë nga Shqipëria, Çamëria, Kosova, Maqedonia Veriore apo Mali i Zi, të cilët erdhën në SHBA dhe luftuan me çdo sakrificë për lirinë kombëtare, është sublim dhe i merituar të jetojë gjatë në memorien tonë kombëtare.

Sigurisht atdhetarët shqiptarë të ardhur këtu në vitet 50-të të shekullit të kaluar, nuk ecën në shtigje të pashkelura. Ata vijuan me patos e shpirt kombëtarë, në ato shtigje drite që patën çelur burra të tillë si: Faik Konica, Fan Noli, Vasil Tromara, Mid’hat Frashëri, Qerim Panariti, Mihal Grameno, Petro Nini Luarasi, Baba Rexhebi, Imam Vehbi Ismaili e dhjetëra patriot të tjerë, zemra e të cilëve rrahu deri në çastin e fundit për mëmëdheun e tyre. Merita e këtij brezi, ishte se dijti të respektojë deri në fund mundin dhe sakrificat e paraardhësve të tyre dhe të eci gjithmonë përpara, duke mbajtur si busull të pagabueshme interesat e një Shqipërie të lirë dhe demokratike.

Nëse lexon me vëmendje kujtimet e z.Ekrem Bardha në të dy librat e tij, e para bindje që vetëdijësohet është pikërisht ndjesia kombëtare, ajo frymë e mrekullueshme që shqiptarët kanë ushqyer dhe përcjellë për fatin e çdo treve të tyre, pavarësisht dimensionit gjeografik apo politik. Por me rastin e librit që po përurojmë sot: “E vërteta: Pavarësia e Kosovës, Amerika dhe Diaspora” sigurisht që ndërgjegjja kombëtare e tij, priret nga ato troje ku plagët kanë qenë kurdoherë më të mëdha, për shkak edhe të ngjarjeve historike. Është e mrekullueshme të shohësh se si personazhe të Kolonjës së largët, fshati Radanj, burra të shquar nga familja Butka, por edhe nëna, babai, vëllezër të Ekremit, lidhen përmes imazheve tejet njerëzore me tragjedinë e vëllezërve në Kosovë. Dhe kjo frymë nuk është gjë tjetër veçse: Shqiptarizëm i përcjellë nga brezi në brez. Së fundmi, ajo që unë personalisht nuk mund të lija sot në heshtje, është edhe kontributi që z.Ekrem Bardha, me personalitetin e veçantë të tij, i ka dhënë traditës dhe mozaikut fetar këtu në Detroit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Mik me shpirt dhe donator për të gjitha objektet e adhurimit tonë, Ekrem Bardha ka dëshmuar kurdoherë parimin profetik se “Pa atdhe nuk ka fe!” Ai ka për të patur një harmoni të plotë midis besimtarëve shqiptarë nga të gjitha trevat dhe për të qenë në unison me zhvillimet fetare në këtë vend që jetojmë. Veçmas, kontributi i tij për teqenë bektashiane dhe afrimi shpirtëror me klerikët e kësaj teqeje, mbeten dëshmi e plotë e shpirtit atdhetar. Ju falënderoj z.Bardha në emër të besimtarëve bektashianë të SHBA, Kanadasë dhe Australisë! Zoti ju bekoftë të gjithëve! Amin!

Filed Under: Opinion

Zikri Meta dhe Gonxhe Meta, shembuj frymëzues të përkushtimit ndaj gjuhës, kulturës dhe çështjes kombëtare shqiptare në diasporë

May 30, 2025 by s p

Valdete Cenalia Dida/

Zikri Meta është një figurë e njohur dhe shumë e respektuar në komunitetin shqiptar të diasporës në Shtetet e Bashkuara. I njohur për shpirtin atdhetar, angazhimin shoqëror dhe talentin artistik, Zikriu ka dhënë një kontribut të shumëanshëm në ruajtjen dhe forcimin e identitetit kombëtar shqiptar.

Përveç përkushtimit të tij të thellë ndaj shkollës shqipe, ku ka mbështetur brez pas brezi edukimin e fëmijëve me gjuhën, kulturën dhe historinë shqiptare, ai ka qenë një zë i fortë në mbrojtje të çështjes shqiptare në Kosovë dhe Maqedoni, duke marrë pjesë në tubime, protesta dhe aktivitete në Washington D.C..

Ai ka qenë i lidhur ngushtësisht me Joe DioGuardin, ish – kongresmenin amerikan dhe themeluesin e Ligës Shqiptaro – Amerikane dhe Lobit Shqiptar, me të cilin ka ndarë bindjen për rëndësinë e një diaspore të bashkuar dhe aktive.

Përveç veprimtarisë së tij komunitare dhe kombëtare, Zikri Meta është gjithashtu një piktor i talentuar, që përmes artit shpreh ndjeshmëri, histori dhe identitet. Pikturat e tij pasqyrojnë shpesh bukuritë natyrore të trojeve shqiptare, përjetime personale dhe simbole kombëtare, duke e bërë artin e tij një mjet të fuqishëm të ruajtjes së kujtesës dhe shpirtit shqiptar në mërgatë.

Trashëgiminë e këtij përkushtimi e vazhdon me dinjitet vajza e tij, Gonxhe Meta, sot drejtoreshë e shkollës shqipe, e cila me pasion dhe profesionalizëm udhëheq procesin arsimor dhe kulturor për fëmijët shqiptarë. Gonxhja është një figurë shumë aktive në komunitet, duke organizuar veprimtari kulturore, festa kombëtare dhe duke nxitur pjesëmarrjen e brezit të ri në ruajtjen e identitetit.

Së bashku, Zikri dhe Gonxhe Meta përfaqësojnë një model të rrallë dhe frymëzues për të gjithë komunitetin shqiptar në diasporë. Kontributi i tyre në fushën e edukimit, artit, kulturës dhe veprimtarisë kombëtare është i paçmuar dhe do të mbetet si trashëgimi për brezat që vijnë.

Filed Under: Komunitet

Kur presidenti Ahmet Zogu kërkoi arrestimin e ish-kryeministrit Fan Noli

May 30, 2025 by s p

Nga ROLAND QAFOKU/

Ky është një vendim i pubklikuar në Fletoren Zyrtare të datës 9 prillti 1926. Presidenti në detyrë Ahmet Zogu kërkonte me ngulm kapjen dhe arrestimin e ish-kryeminstrit Fan Noli. Arsyeja e publikuar është sa e sinqertë deri në naivitet por për kohën që ndodhte ishte mëse normale. Sipas vendimit të shpalljes në kërkim, Fan Noli bënte propagandë të vazhdueshme kundër pushtetit të Ahmet Zogut. Për rrjedhojë ai e quante këtë krim politik dhe për këtë Fan Noli duhet të arrestohej. Më 24 dhjetor 1924 Fan Noli u largua nga detyra e kryeministrit dhe nga Shqipëria drejt Evropës pas triumfit të Legalitetit dhe Zogu u rikthye në pushtet me të njëjtën metodë siç u largua nga pushteti. Në fillim ai mbajti detyrën e kryeministrit dhe më pa u zgjodh president me një metodë aspak demokratike por që u legalizua. Gjithçka më pas u shoqërua me përpjekje të ethshme të Zogut për ta arrestuar Fan Nolin që enden nëpër Evropë. Dëshira e Zogut ishte për ta sjellë në Shqipëri me pranga në duar. Imagjiononi për një moment sikur kjo të kishte ndodhur vërtetë. Sa poshtëruese dhe e turposhme do ishte njëkohësisht. Për fat nuk ndodhi. “Mjekrroshi” sic e thërrisnin kundërshtarët kaloi për shumë vite në kontinent sa në Austri, Gjermani, Francë, Zvicër e gjetkë. Madje, vetëm 1 vit pas këtij vendimi ai shkoi në Moskë në ceremoninë e 10 vjetorit të revolucionit bolshevik të Tetorit dhe mbajti një fjalim të denjë për nofkën “peshkopi i kuq”. Lexojeni vetë vendimin në Fletoren Zyrtare dhe kuptojeni akoma më shumë atë kohë. Por edhe kohën e sotme ama.

Filed Under: Histori

ZËRA NGA AMERIKA: KUJDESU PER SHQIPËRINË!

May 29, 2025 by s p

Screenshot

“Care for Albania/ Kujdesu për Shqipërinë”

Takimi i radhës i Organizatës “Care for Albania/ Kujdesu për Shqipërinë” në metropolin e Chicago-s, do të ishte vazhdimim i misionit të saj humanitar, ndërkaq më i zgjeruar, i mirëpritur nga të gjithë, biletat prenotuese për “Mbrëmjen Galá”, mbaruan menjëherë.

U mblodhën shumë shqiptaro-amerikanë, jo vetëm nga Illinois-i, por edhe nga shtete të tjera të SHBA-së, Florida, Pensilvania, Michigani dhe Milwaukee, Philadelfia, etj, si dhe miq të tyre, qytetarë amerikanë. Udhëtuan madje deri dhe nëkatër-pesë orë vetëm për t’u bashkuar në mbështetje të një kauze të mrekullueshme!

*   *   *

Në çdo maj, që është dhe muaji i ndërgjegjësimit për shëndetin mendor, Organizta “Care for Albania/ Kujdesu për Shqipërinë”, bën takimin vjetor, një veprimtari sensibilizuese për të rritur vëmendjen dhe ndërgjegjësimin ndaj çështjeve të shëndetit mendor brenda komunitetit shqiptaro-amerikan në Çikago dhe kalohet më tej në ndihmën konkrete në njerëzit në Shqipëri, ku mundet dhe nevoja është më e madhe..

Motoja e Organizatës nuk është thjesht një “event” apo disa radhazi, por një lëvizje, një kujtesë se kur bashkohemi, krijojmë ndryshime që jehojnë përtej sallës dhe takimeve. Sepse shëndeti mendor ka rëndësi të madhe dhe shërimi fillon kur shfaqemi për njëri-tjetrin, në çdo cep të komunitetit tonë.

“Le të vazhdojmë të shfaqemi, le të vazhdojmë të kujdesemi, le të vazhdojmë të bëjmë një ndryshim  së bashku” – thotë Dr. Sonila Sejdarasi, themeluesja dhe presidentja e Organizatës “Care for Albania/ Kujdesu për Shqipërinë”, e vetmaj si e tillë në diasporën shqiptare.. 

“Këtë vit, – vazhdon ajo, – u tejkaluan pritshmëritë tona, falë një mbështetjeje të madhe si nga shqiptaro-amerikanët ashtu edhe nga aleatët nga të gjitha sferat e jetës. Së bashku, ne po ndërtojmë ura dhe po nxisim mirëkuptimin”

TAKIMI DHE TË PRANISHMIT

“Mbrëmja Galá” u mbajt në sallën e madhe të restaurantit në Glenview “Cafe Lucci”, ku pronari shqiptar Bashkim Arifi kishte përgatitur gjithçka duke u mbështetur prej tij e gjith:e kjo mbr:emje.

Shumë të rinj shqiptar:e, të lindur në SHBA ose të integruar më së miri me familjet e tyre në vendin kampion të lirisë, demokracisë dhe mirëqenies, veteranë të patriotizmit shqiptar, intelektualë, të profesioneve të ndryshme, mjekë, inxhinierë, artistë, etj. u mblodhën dhe “qenkemi nga të gjitha trevat shqiptare”, po i thoshin njëri-tjetri, teksa takoheshin apo prezantoheshin. 

Ja, disa:

– Liridona Ashiku, profesore në “Noterdame university”, vjen nga Maqedonia… – Kristen Anderson, avokate në Chicago dhe psikologe me bashkëshortin e saj gjygjtar ne Chicago. amerikane. – Dr. Lilia Berkovich & Dr. Deahdra Bower, psikologe ne Chicago. – Dr. Kate & Adam – doktore dhe pronaret e “businesit Synergy, Spine & performance”, mbështet;ese e komunitetit. – Lekë Brisku, i pari Xhakon shqiptar në Illinois, me bashkëshorten  Blandina, – Dr. Luan Elezi & Lulja Elezi -presidentia e Shoqates “Uskana” – Ada Hoti, avokate dhe pjestare e shoqates “Albanian-American Community of Illinois” – Dr. Petrit Ndrio me bashkshorten, suportues i CFA. – Dr. Psikiatër, “Fondator and  CEO at Advancet Behavioral Health Services”. – Erla Teli anetarja e AANO – Albanian-American National Organization në Chicago. – Kladi Bekoli, businesmen nga Michigani… – Dori – pronarja e Molly’s cupcakes, ëmbelsirave në Chicago. – Dr. Alba Pergjika. – Hebreja shqiptaro-amerikane, Anna Kohen dhe stafi i saj i shoqates AANO në Florida dhanë mbështetjen e tyre nga larg. Infermiere, police shqiptare, etj. E bukura ishin fëmijët, zërat e tyre, lodrat dhe miqësitë  

Ndërsa të Ftuar Nderi ishin: – Aktori i njohur Jim Belushi – Nik Vangjeli- businesman, shoku dhe mbështetës i komunitetit shqiptar ne Chicago. – Shkrimtari Visar Zhiti me bashkëshorten Eda.

ANKANDI I HESHTUR

E papritura ishte dhe shpallja e “Ankandit të heshtur”, ku në tryezat rresht ishin vendosur artikuj me vlerë, Memorialet e Blues Brodher, të dhuruara nga Jem Belushi, një qeleshe shqiptare me autografin e këngëtares Rita Ora, libra-dhuratë në shqip dhe nga anglisht nga Visar Zhiti, bileta bejsbolli të Cubs-ave, “përvoja mirëqenieje”, “pushime dhe më shumë”, vere, restorante të njohura në Chicago Tavern on Rush, Gibson Greek island, etj.

Mbrëmjen e hapi gazetarja televizive Eva Dori. Organizata “Care for Albania/ Kujdesu për Shqipërinë” na kujton që kemi patur një Nënë Terezë, Ësht:e nder t;e cësh n;e gjurmët e saj…

Kurse Dr. Sonila Sejdaras, pasi falenderoi të pranishmit për pjesëmarrjen, por mbi t:e gjitha për bashkimin, s;ebashku mund të b;ejm;e më shumë dhe më mire duke ngjallur shpresë dhe dhembshuri. Të trajtojm:e veten dhe të mbështesim drejtpërdrejt burimet e shëndetit mendor për familjet shqiptare në nevojë.

Folën dhe Brikena e Bashkimi, ndërkohë “ankandi i heshtur” zhvillohej…

Donacionet dhe fitimet do të kalonin të gjitha si ndihmë për nevojtarët në Shqipëri. Pas Korçës, Shoqata “Care for Albania” këtë radhë kishte zgjedhur Shkodrën, që është “Korça e Veriut siç është dhe Korça – Shkodra e Jugut” – u përsërit kjo thënie e Visar Zhitit.  

Do të mbështet “Shtëpia e Fëmijëve”, që të mos ndjehen jetimë. Vitin e ardshëm do të kalohet në ndihmë të Kosovës.

Punohet vullnetarisht, pa u lodhur. “Misioni ynë është, – shkruan në dosjet e veta Organizata ‘Care for Albania’, – për të fuqizuar ata që janë në nevojë dhe për të nxitur qëndrueshmërinë brenda komunitetit tonë… Ne shprehim mirënjohjen tonë të përzemërt për të gjithë ata që na kanë mbështetur dhe inkurajuar – mirësia juaj nxit angazhimin tonë ndaj kësaj kauze!”

E mbështetur në traditën e mirë shqiptaro-amerikane “Care fot Albania/ Kujdesu për Shqipërinë” po bëhet dhe vetë pjesë e kësaj traditë…

“Care for Albania Team”    

ALBUMI I VEPRIMTARISË

C:\Users\User\Downloads\dc5dea95-13c4-4d06-997c-328f69178352.JPG
C:\Users\User\Desktop\thumbnail 2.jpg
C:\Users\User\Downloads\IMG_6069.jpg
C:\Users\User\Downloads\IMG_6076.jpg
C:\Users\User\Downloads\IMG_6075.jpg
C:\Users\User\Downloads\IMG_6082.jpg
C:\Users\User\Downloads\IMG_6019.jpg
C:\Users\User\Downloads\IMG_6080.jpg
C:\Users\User\Downloads\IMG_6030.jpg
C:\Users\User\Downloads\1c9f8ffe-d2d6-4f13-b5d4-15bcb302e860.JPG
C:\Users\User\Downloads\IMG_6061.jpg
C:\Users\User\Downloads\IMG_6053.jpg
C:\Users\User\Downloads\IMG_5971.jpg
C:\Users\User\Desktop\thumbnail 4.jpg
C:\Users\User\Downloads\IMG_6059.jpg

Filed Under: Interviste

Gjyqi i njëqind vjetëve më parë ndezi debatin për evolucionin që vazhdon edhe sot

May 29, 2025 by s p

Përgatiti Rafaela Prifti/

Njëqind vjet më parë në verën e vitit 1925 qyteti i vogël Dayton, në shtetin juglindor të Amerikës, Tenesi, mbante të mbërthyer sytë e mbarë botës. Aty kishte nisur gjykimi mbase më i famshëm i shekullit 20. I etiketuar “gjyqi i majmunëve”, ai ishte vetëm në dukje për mësimdhënien e evolucionit në shkollë. Faktikisht, lidhej me debatin midis shkencës dhe fesë, dhe më tej, me lirinë e fjalës, shkruan Smithsonian Magazine. Sa për kureshtje, pikërisht në atë sallë gjyqi do të jepet gjykimi në formë të dramatizuar për publikun në dy fundjavë të muajit korrik 2025. Duke dëgjuar shumë të flitet për projektligje që miratohen ose hidhen poshtë të referuara në klauzolën e Amandamentit të Parë të Kushtetutës (the Establishment Clause) që është në thelb, ndarja e shtetit nga feja, gjeta të dhëna me interes të përmbledhura këtu.

Mësuesi i diturisë së natyrës, 24 vjeçari, John Scopes (Xhon Skoups) akuzohej se kishte shkelur ligjin shtetëror që ndalonte mësimin e evolucionit në shkollën publike. Si avokati i prokurorisë Uilliam Xhenings Brian, edhe ai i mbrojtjes Clarence Darrow ishin figura shumë të respektuara dhe të njohura të kohës. Banorë e vizitorë nga të tëra anët ishin dyndur në sallën e gjyqit bashkë me 200 gazetarë të ardhur nga jugu dhe verilindja deri tek agjencitë e lajmeve evropiane, ruse, kineze dhe japoneze. Ndonëse nga ana e jashtme diskutohej nëse mësuesi e shkeli ligjin (Batler Act 1925) në thelb ishin ndryshimet e kohës dhe reagimet e shoqërisë ndaj tyre. Ishin vitet kur gratë sapo e kishin fituar të drejtën e votës, zezakët kishin ardhur nga jugu në shtetet e veriut, punëtorët ishin hedhur në greva për rritjen e pagesës, radioja, telefoni dhe filmat kishin ndikuar në mënyrën e jetesës së njerëzve të thjeshtë dhe një luftë brutale në rang botëror sapo kishte përfunduar. Natyrisht, teoria e Darvinit (1859) nuk kishte të bënte fare me asnjë nga këto, por ajo u bë “emblema” e të gjitha ndryshimeve që tanimë ishin të pranishme në shoqëri. Sindikata amerikane e Lirive Civile (ACLU) që e kishte ngritur zërin për shkak se ligji nuk respektonte Amendamentin e Parë të Kushtetutës Amerikane, me këtë rast gjeti njeriun e përshtatshëm për t’i dhënë jehonë çështjes, dhe ashtu ndodhi.

Feja dhe Shkenca – Gjykimi i çështjes nuk vinte fenë përballë shkencës, sepse ky do ishte thjeshtëzim i tejkaluar. Një grupim i Kristianizmit e merr Biblën si të mirëqenë jo vetëm nga ana morale dhe etike, por edhe nga ana historike e natyrore. Megjithëse Origjina e Specieve kishte ngjallur debate të forta për krijimin e gjallesave, për disa mendimtarë teologë, teoria darviniane nuk e eliminonte Krijuesin, aty vetëm se tregohej sesi ImadhiZot arriti synimet e tij nëpërmjet evolucionit si proces natyror.

Për tradicionalistët, evolucioni ishte “i fëlliqur” madje i rrezikshëm. Në fjalorin e tyre kishte përshkrime të zjarrta si “duel për jetë a vdekje midis evolucionit dhe Kristianizmit” si edhe mallkime për Darvinin si “infidel”. Edhe për konservatorët që nuk ishin kaq ekstremistë, ishte megjithatë e papranueshme ideja se njerëzit kanë ardhur nga paraardhës si majmuni, duke qenë se teoria është keqinterpretuar atëherë ashtu si edhe sot. Njeriu nuk ka ardhur “nga majmuni” por ka rrjedhur nga një lloj i mëparshëm i përbashkët me ta. Në të vërtetë gjyqi nuk u mor fare me teorinë e Darvinit. Çështja nuk ishte çfarë u mësoi mësuesi Scopes nxënësve, por a kishte të drejtë tu jepte mësim për këtë dhe rrjedhimisht nëse nxënësit kanë lirinë të mësojnë apo lexojnë diçka që nuk diktohet nga shteti.

“Liria e një njeriu nuk mbrohet pa mbrojtur lirinë e të gjithë njerëzve…Amerika është krijuar mbi konceptin e lirisë, dhe jo mbi paragjykime të ngurta, jotoleruese dhe të palogjikshme të maniakëve të fesë,” tha prokurori Darrow gjatë gjykimit.

Pasojat – Teoria e Darvinit për paraardhës të përbashkët sugjeron se ndarjet racore janë në të vërtetë fiktive, dhe superioriteti i “Nordikëve’ të bardhë ishte thjesht fantazi. Veç kësaj, gjyqi vinte në pah edhe dasitë midis qytetit dhe fshatit dhe çka është më me rëndësi mendësitë përkatëse. Gjatë seancës së marrjes në pyetje në gjyq u shpalosën njohuritë dhe përgatitja e dy avokatëve të famshëm në një duel intelektual që la gjurmë në jurisprudencë, frymëzoi vepra artistike dhe madje ridimensionoi gazetarinë shkencore, (si për shembull mund të klasifikohet ky shkrim.) Trupit gjykues iu deshën vetëm 10 minuta që të shpallte fajësinë dhe gjykatësi e dënoi mësuesin me 100 dollarë gjobë. Gjykata supreme e Tenesisë e quajti të mirëqenë dënimin, por duke u kapur pas një detaji teknik nuk lejoi që çështja të apelohej më tej. Megjithatë ligji në fjalë u eliminua në 1967 duke e bërë të ligjshëm mësimin e evolucionit në shkollat publike.

Gjyqi ishte ngjarja më e popullarizuar e anti-evolucionistëve kundra teorisë së Darvinit, por nuk ishte e fundit. Gjatë viteve 1970 ithtarët e “kreacionit” tentuan të ofronin origjinën biblike në shkolla krahas me evolucionin. Përballja vajti deri në gjyq në Arkansa në fillim të viteve 1980.

Gjykatësi deklaroi se ideja e krijimit i takon fesë dhe jo shkencës dhe se nuk mund të hynte në programin shkollor ngaqë kjo cënonte klauzolën e Amandamentit të Parë të Kushtetutës, sipas së cilës shtetit nuk i lejohet të krijojë ose favorizojë një besim të caktuar, pra në thelb, klauzola e ndarjes së shtetit nga feja. Në vitet 1990 dhe fillim të 2000 kundërshtarët e evolucionit u përpoqën të sillnin në shkolla “dezajnin inteligjent” që çoi në një gjyq tjetër në Pensilvani. Gjykatësi edhe aty tha se kjo qasje nuk kishte baza shkencore dhe Kushtetuta nuk e lejonte që mësuesit të detyrohen ta japin atë si alternativë të teorisë së Darvinit në klasë. Të tilla tentativa në formën e projekt-ligjeve për “pikat e forta dhe dobësitë” e teorive shkencore janë shumë të përhapura sot.

Rezistenca ndaj evolucionit nuk është dukuri që ndodh vetëm në Amerikë, por ndërlidhja e fesë, shtetit dhe shkollës, që shpesh nxjerrin në dritë teorinë e Darvinit, konsiderohet një fenomen tipik amerikan. Një pjesë e popullsisë e perceptojnë Biblën në formë mekanike, pra fjalë për fjalë, dhe një në tre amerikanë nuk e pranojnë idenë se njeriu ka rrjedhur nga qenie paranjerëzore. Në kohën e sotme kundërvënia ndaj evolucionit është më e fortë në Amerikë sesa në Evropë dhe Japoni. Gjithsesi duhet pranuar se evolucioni ka bërë përparime edhe në Amerikë. Përpara njëqind vjetëve gjyqi ishte tregues i ndasive të thella shoqërore dhe politike. Edhe pas një shekulli, ai ilustron kontrastet e forta shoqërore dhe politike, të cilat i përjetojmë sot.

Në artin e dramës dhe në kinematografi, kjo ngjarje i dha shkas dramës dhe më pas filmit “Inherit the Wind” (Trashëgimtari i Erës) – shprehje nga Bibla – ku jepet ideja se ai që shkakton trazira apo prish konakun e vet nuk trashëgon asgjë.

*Proverbs 11:29. The verse states, “He that troubles his own house shall inherit the wind.”

Filed Under: Mergata

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 321
  • 322
  • 323
  • 324
  • 325
  • …
  • 2778
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • NDAA i SHBA-së dhe pozicioni i Kosovës në arkitekturën e sigurisë
  • Alis Kallaçi do të çojë zërin dhe dhimbjen e “Nân”-s shqiptare në Eurovision Song
  • Garë për pushtet…
  • Njëqind vjet vetmi!
  • “Shënime për historinë antike të shqiptarëve”*
  • Si funksionon sistemi juridik në Shqipëri dhe pse ai ka nevojë për korrigjim?
  • Emisionet postare festive të fundvitit në Kosovë
  • JAKOBSTADS TIDNING (1939) / MBRETI ZOG, SHUMË BUJAR ME BAKSHISHE. — EMRI I TIJ NUK DO TË HARROHET KAQ SHPEJT NGA PRONARËT DHE PERSONELI I HOTELEVE NË VARSHAVË.
  • HAFIZ SHERIF LANGU, DELEGATI I PAVARËSISË TË CILIT IU MOHUA KONTRIBUTI PËR 50 VJET ME RRADHË, KLERIKU DHE VEPRIMTARI I SHQUAR I ÇËSHTJES KOMBËTARE
  • RIPUSHTIMI I KOSOVËS – KUVENDI I PRIZRENIT 1945
  • Nikola Tesla, gjeniu që u fiksua pas pëllumbave dhe u dashurua me njërin prej tyre
  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT