• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

NJË APEL PËR TELESHIKUESIT E “ALBTVUSA” NË 25 VJETORIN E THEMELIMIT

May 19, 2025 by s p

Rafael Floqi – Kryeredaktor/

Te dashur teleshikues, të Televizionit të Shqiptarëve të Amerikës! Mirë se vini mirë në ketë 25 vjetor në një ditë të shënuar për të gjithë ne. Më 20 maj 2025, TV i Shqiptarëve të Amerikës — ALBTVUSA — mbush plot 25 vjet jetë! Një çerek shekulli përkushtim. Një jetë e tërë dashuri. Një rrugëtim i vështirë, por fisnik. Të lindësh si një media në diasporë është një sfidë. Aq me tepër që njё media televizive mungonte në atë kohë. Të mbijetosh për 25 vjet dhe të rritesh si zëri dhe pasqyra e një kombi në mërgatë — kjo është një arritje. Një arritje që kërkon më shumë sesa dëshirë. Kërkon përkushtim ndaj rrënjëve tua, ndaj gjakut tënd, ndaj gjuhës, këngës, dhe zemrës shqipe.

Kërkon që peshën e fjalës së lashtë pellasgjike ta përcjellësh përmes teknologjisë më moderne, me mjete kompjuterike, me vizion, përkushtim dhe dashuri. Kërkon që fryma kuq e zi të mos shuhet kurrë, pavarësisht se sa larg janë brigjet tona nga brigjet e vendlindjes. Ne jemi krenarë sepse ALBTVUSA është televizioni i parë dhe i vetmi në kohë dhe në hapësirë, në gjithë diasporën shqiptare, kudo në botë.

Ky çerek shekulli e vërteton këtë, sepse ALBTVUSA nuk është një biznes përfitues, por është më shumë një biznes i përkushtimit për komunitetin shqiptar – për të tjerët.

Jo më kot, një portret i Nënë Terezës ndodhet në ballë të studios sonë, si simbol i shërbimit pa kushte dhe dashurisë për njerëzit tanë. Atdhedashuria dhe pasioni janë gërshetuar me punë të palodhur dhe sakrifica të mëdha, për të arritur objektivin që ALBTVUSA t’u shërbejë sa më profesionalisht bashkatdhetarëve në emigracion. Kështu, pra, TV i Shqiptarëve të Amerikës u themelua në një kohë kur ekzistonte një zbrazëti mediatike televizive, një boshllëk në pasqyrimin e jetës shqiptare në emigracion – një nevojë e vërtetë për një zë të përbashkët, për një dritare që do të pasqyronte më gjerësisht dhe më nga afër realitetin, sfidat dhe triumfet e komunitetit tonë. Dhe kjo dritare ishte – dhe mbetet – ALBTVUSA.

25 vjet janë një jetë pune dhe përkushtimi. Por, që fatkeqësisht, ndonjëherë nuk është vlerësuar si duhet, megjithatë në këtë udhë të gjatë, kemi hedhur çdo hap me guxim, me bashkëpunim, me idealizëm.

Sepse ALBTVUSA është fryt i dashurisë për kombin, është frymëzim i bashkimit kombëtar. Por është edhe arritje e një drejtuesi dhe e një stafi që e bëri mision jetësor shërbimin ndaj komunitetit. E një stafi që, pavarësisht kushteve, qëndroi gjithmonë në krah të kauzës. Dhe është mbi të gjitha, arritje e një komuniteti që besoi dhe e mbështeti këtë ekran. TV i ynë ka jetuar për 25 vjet — dhe do të jetojë edhe 100 të tjera! Për aq kohë sa do të ketë shqiptarë që i thonë bukës “bukë”, që e ndjejnë shqipen në zemër, që krenohen me flamurin tonë.

Ne jemi bazuar ne strategji dhe mbështetur ne një strukture programore në nivelet e mediave bashkëkohore që e realizon misionin nëpërmjet programeve tona të shumëllojshme që mbulojnë të gjitha fushat e jetës në emigracion dhe vendlindje.

Emisionet tona “Thank You!”, Argument, Dhimbje-Lotë-Shpresë, Horizont, Univers, Fjala e Specialistit, What’s New, Hitparada, Hapësirë pa kufi, Kur bie fyelli çiftelia, Dëgjoni këngën time, ALBTVUSA në bizneset shqiptare, Kombi Ynë, Memo, Kronika Informative e Lajmeve, Speciale, Rubrika Sportive, Emisioni për fëmijë “Shqiponjat Flasin Shqip”, etj. na bëjnë të ndihemi krenarë pasi ndiqen dhe parapëlqehen nga ju.

Ndaj sot ALBTVUSA ofron një platformë për shqiptarët që jetojnë në Amerikë për të qëndruar të lidhur me vendlindjen dhe rrënjët e tyre kulturore. Nëpërmjet një sërë programesh, duke përfshirë lajme, dokumentarë, muzikë dhe emisione argëtuese. ALBTVUSA ofron një dritare në mënyrën e jetesës shqiptare, duke shfaqur historinë, traditat dhe zhvillimet moderne të vendit.

Ajo shkon përtej ruajtjes kulturore. Ai shërben gjithashtu si një burim informacioni për komunitetin shqiptaro-amerikan, duke ofruar lajme dhe përditësime mbi çështjet shqiptare dhe amerikane që janë të rëndësishme për komunitetin.

Kështu komuniteti mbahet i informuar dhe të angazhuar, duke i lejuar shqiptarët të marrin pjesë aktive në shoqërinë amerikane duke ruajtur identitetin e tone unik kulturor. Ne sot jemi një arkivë e gjallë e historisë çerek-shekullore të diasporës së Amerikës në video. Ndaj, me krenari mund të themi, se ‘Jemi i pari dhe i vetmi televizion shqiptar me transmetim ditor në Prime Time në SHBA, me dy orë çdo ditë në Comcast Miçigan, me 24 orë live në mbarë botën përmes TV Over IP, në ShqipTV, TV Alba, TIBO dhe live-stream në websajtin zyrtar www.ALBTVUSA,com. Jemi në social media me mijëra ndjekës që na motivojnë çdo ditë. Po ashtu Tani në sajë të angazhimi tonë Facebook, Youtube, Instagram, Twitter/X e Tik Tok,kemi rritur dhe arritur numra të paimagjinueshëm shikuesish dhe likes nga e gjithë bota dhe vlerësuar nga agjencitë përkatëse me mbi 7 milionë shikues. Tani së fundi në bashkëpunim me kompaninë Lightcast, TV ynë mund të shihet të gjithë botën 27/7 në aplikacione në Smart TV, në platformat OTT Rroku Apple TV, dhe Fire TV, si dhe në aplikacionet brenda Smart TV: Samsung, LG dhe Vizio pa pagesë për të gjithë shikuesit. Si dhe në çdo celular aplikacionet tona për celular Apple dhe Android kudo në botë. Natyrisht dhe radion tonë që mund ta dëgjoni shqip në çdo makinë.

Me krenari themi se kemi qenë gjithmonë një hap përpara me teknologjinë: Produksione në High Definition 4K, filmime në natyrë, transmetime live, studio moderne dhe në modernizim të vazhdueshëm.

Ne jemi zëri i të gjitha moshave, i të gjitha krahinave, i çdo shqiptari që frymon shqip në Shqipëri Kosove Mali Zi e Maqedoni e Çamëri. Ne kemi dokumentuar jetën e komunitetit në Miçigan, në Nju Jork, dhe më gjerë, falë edhe lidhjeve me video direkte. Synimi ynë është i qartë: të jemi pasqyra më përfaqësuese e shqiptarëve në Amerikë dhe më gjerë. Dhe kemi bërë këtë pa u lidhur me asnjë parti, pa u kapur pas interesave politike apo ekonomike. Sepse partia jonë është Shqiptaria. Ndaj kemi krijuar programe dhe cikle unike — si “Malësia pëllëmbë e thesar”, që zgjuan krenarinë e Malësisë së Madhe. Kemi sjellë figura të shquara dhe njerëz të thjeshtë në ekran. Kemi krijuar një seri dokumentarësh për figura dhe aktiviste në zë të komunitetit, bëjmë filmime eventesh personale, krijojmë reklama dhe videoklipe. Kemi prodhuar një mozaik emisionesh: nga “Argument” tek “Thank You”, nga “Dhimbje, lot e shpresë” tek “What’s Up”, nga “Këndi i emigrantit, nga “Memo Informative” tek “Hapësirë Pa Kufij”, etj. unike për mediat shqiptare.

Dhe ndryshe, nga çdo TV tjetër që mund ta shihni në shtëpi, ne ju sjellim atë që nuk e gjeni askund tjetër: Jetën, portretin, vitalitetin dhe historinë e diasporës shqiptare të Amerikës në 25 vite ! Kjo është arsyeja pse jemi unikë. Dhe pse kemi besimin tuaj. Dhe ja pse reklamat tona ndihmojnë bizneset tuaja. Pasi edhe audienca jone është shndërruar ne klientelë të bizneseve reklamuese shqiptare dhe për shqiptarët.

Pse jemi ura mes jush dhe vendit tuaj të origjinës.

Me ne, identiteti shqiptar në vend që të shkrihet në “tenxheren e përzierjes”, në SHBA ka treguar se mund të mbijetojë dhe të lulëzojë kur ka instrumente për ta mbajtur gjallë dhe të njohur si ALBTVUSA.

Të nderuar miq,

Ajo që kërkojmë nga ju është vetëm mirënjohje dhe mirëkuptim. Mirënjohje për gjithçka kemi dhënë.

Mirëkuptim për mangësitë që mund të kemi pasur.

Sepse përtej çdo vështirësie, zhvillimi ynë është dëshmi e përditshme e një pasioni që nuk shuhet.

Në diasporë, identitetit shqiptar është një akt i ndërgjegjshëm – një përpjekje për të ruajtur lidhjen me origjinën, ndërkohë që përfshihesh në një shoqëri të re.

Në këtë proces, roli i medias komunitare është jetik. ALBTVUSA, për më shumë se dy dekada, ka ndihmuar jo vetëm në informimin e diasporës, por në ndërtimin dhe ruajtjen e një vetëdijeje kolektive shqiptare në një tokë të huaj. Kjo media nuk funksionon thjesht si një dritare që transmeton lajme nga vendlindja, por si një strukturë përfytyrimi komunitar. Ne e kemi krijuar Shqipërinë natyrale me nesh ne e kemi bashkimin kombëtar mes nesh, pasi ju teleshikuesit tanë jeni të bashkuar nga një gjuhë nga një gjak. ALBTVUSA ndihmon shqiptarët e Amerikës të “imagjinojnë veten” si pjesë e një komuniteti që shtrihet përtej gjeografisë dhe përditshmërisë së re.

Krahasojeni me çdo media tjetër — dhe do ta kuptoni çfarë do të thotë të punosh për një komunitet, jo për një treg. Ndaj për ne nuk ka kënaqësi më të madhe sesa të dëgjojmë nga ju: “Na kënaqët! ” Ndaj sot, pas këtyre 25 viteve, ne nuk ndalemi. Por hyjmë në kapitullin e ardhshëm me më shumë vullnet, me më shumë dashuri, me më shumë guxim. Kur e nisëm këtë rrugëtim, nuk kishim një skenar në dorë. Kishim vetëm një ide të thjeshtë — që fjala shqipe të mos shuhej, që zëri ynë të mos tretet në heshtjen e emigrimit.

Nga kjo buron dhe vullneti dhe angazhimi i stafit: i drejtorit Gani Vila, i imi RafaeL Floqi, Valentina Vila, i Jola Rexhos, Lidia Balajt. Astriti Kalibashit gjer tek montazhierët a kameramanët tanë ndër vite si Ilir Myftari, Fatjon Boprati, Kola Vasili dhe se fundi z Rafael , Hajdini, të korrespondentëve tanë ne malësi vendlindje dhe deri tek i kurdogjenduri Beqir Sina në NY.

Shpesh ndërsa kam punuar me net pa gjumë, me zemrën në dorë dhe me mendjen tek një pyetje: “A do t’ia vlejë?” Sot, ndërsa shoh fytyrat tuaja, mesazhet që na dërgoni, përqafimet që na jepni në çdo takim, e di me bindje: Po. Ia ka vlejtur. Ia ka vlejtur për çdo fëmijë që mëson shqip përmes ekranit tonë. Ia ka vlejtur për çdo të moshuar që ndihet më afër atdheut kur sheh festat tona. Ia ka vlejtur për çdo biznes që rritet falë besimit tuaj tek ne. Ia ka vlejtur sepse nuk jemi vetëm një televizion — jemi një shtëpi shqiptare në çdo shtëpi shqiptari.

Faleminderit që jeni pjesë e kësaj historie. Faleminderit që na besoni, që na përkrahni, që na kritikoni kur duhet, dhe që na falni kur gabojmë. Faleminderit që jeni zemra e ALBTVUSA. Ndaj ne nuk do ndalemi. Do të vazhdojmë. Sepse sa herë që na thoni “Na kënaqët” — ne ndiejmë se misioni vazhdon. “Për ju. Me ju”. Kjo është motoja jonë. Sepse e ardhmja është një ditë e re që na pret të gjithëve. Gëzuar 25-vjetorin, ALBTVUSA!

Rroftë komuniteti shqiptar!

Filed Under: Ekonomi

“5-vjetori i themelimit të Shoqatës Iliria St. Louis”

May 19, 2025 by s p

Më 18 maj 2025, Shoqata Iliria në St. Louis organizoi një event të rëndësishëm me rastin e pesëvjetorit të themelimit të saj, duke e shoqëruar këtë përvjetor me Festën e Lakrorit, një manifestim tradicional që simbolizon trashëgiminë dhe mikpritjen shqiptare.

Aktiviteti u hap me fjalën zyrtare të z. Besian Gjika, kryetarit të Shoqatës Iliria, i cili prezantoi një rezyme të angazhimit 5-vjeçar të organizatës në mbështetje të komunitetit shqiptar. Në fjalimin e tij, ai theksoi arritjet e Shoqatës në ruajtjen dhe promovimin e identitetit kulturor, duke shprehur mirënjohjen për kontributet e anëtarëve, bizneseve dhe mbështetjen e të pranishmëve.

Pas fjalës së tij, senatori i Missouri-t Doug Beck, përshëndeti komunitetin shqiptar, duke vlerësuar rolin e tij në forcimin e diversitetit kulturor dhe integrimin shoqëror në St. Louis. Ai shprehu konsideratat e tij për Shoqatën Iliria dhe përgëzoi organizatorët për përkushtimin e tyre në ruajtjen dhe zhvillimin e traditave shqiptare.

Në vazhdim, të pranishmit shijuan ushqime tradicionale shqiptare të përgatitura me mjeshtëri nga amvisat e komunitetit. Një moment me rëndësi të veçantë ishte prezantimi i bizneseve Nova Cafe dhe Dea Market, të cilat ofruan një ekspozitë të produkteve të tyre, duke kontribuar në mbështetjen e sipërmarrjeve shqiptare në diasporë.

Po ashtu, z. Sokrat Bozo, koleksionist i njohur, prezantoi një koleksion unik me artefakte shqiptare, duke përfshirë fotografi me veshje tradicionale dhe foto të ndryshme me firnat e ndërtuesve të “Harkut të Saint Louis-it”, që pasqyroi ndërthurjen e kulturave dhe historinë e komunitetit.

Eventi përfshiu gjithashtu aktivitete argëtuese për fëmijët, të cilët morën pjesë në lojëra të ndryshme dhe në një ndeshje futbolli, duke sjellë një atmosferë festive dhe gjithëpërfshirëse. Një element kreativ i aktivitetit ishte edhe “face painting” i realizuar nga Erika Hajdini, e cila dekoroi fytyrat e fëmijëve me figura artistike dhe personazhe të ndryshme.

Ky aktivitet jo vetëm që përkujtoi rrugëtimin e Shoqatës Iliria, por edhe shërbeu si një mundësi e vlefshme për anëtarët e komunitetit shqiptar që të takohen, të ndajnë eksperienca dhe të forcojnë lidhjet ndërmjet tyre. Falë organizimit të suksesshëm dhe pjesëmarrjes së gjerë, kjo festë mbetet një moment domethënës në historinë e komunitetit shqiptar të St. Louis.

Filed Under: Reportazh

Annual Albanian Boat Party

May 19, 2025 by s p

This is our annual boat party that has been going on for over 15 years, this is a great event to get together with your friends and enjoy sailing around Boston harbor with some Albanian Music.

https://facebook.com/events/s/annual-albanian-boat-party-202/3000637640086016

Filed Under: Komunitet

“Rebeli” Fan Noli i Ilir Ikonomit promovohet në Boston më 8 qershor 2025

May 19, 2025 by s p

Federata Panshqiptare e Amerikës VATRA në Boston së bashku me Bibliotekën e Qendrën Kulturore “Fan S. Noli” dhe Katedralen Ortodokse Shqiptare “Shën Gjergji”, JU fton me nderim dhe krenari në një ngjarje të veçantë kulturore:

Promovimi i librit “Fan Noli: Rebel”

nga Ilir Ikonomi

E diel, 8 qershor 2025

Ora: 12:00 PM

Adresa: Katedralja “Shën Gjergji”, Boston

Moderatore: Rafaela Prifti

Parking falas në rrugë

Në këtë vëllim të dytë të biografisë bazuar në fakte, autori Ilir Ikonomi sjell me mjeshtëri vitet e mëvonshme të jetës së Fan Nolit, burrit të shtetit, klerikut, dijetarit dhe atdhetarit që i dha zë dhe shpirt kombit shqiptar në Amerikë.

Ejani të përjetojmë së bashku historinë e një figure që nuk u përkul kurrë, dhe që mbeti deri në fund një Rebel i idealeve kombëtare.

Diskutimi do të përfshijë edhe vëllimin e parë të biografisë, “Apostull”, duke sjellë një pasqyrë të plotë të jetës dhe veprës së Nolit.

Do të ketë libra për të gjithë me autograf nga Ikonomi me një çmim simbolik!

Pije dhe ushqime të lehta për pjesëmarrësit nga bizneset shqiptare 👏🏻

Bashkohuni me ne për të nderuar trashëgiminë, gjuhën dhe kulturën shqiptare, ashtu siç do ta dëshironte vetë Fan S. Noli!

Filed Under: Opinion

PLUMBAT E VASIL LAÇIT QË TRONDITËN FASHIZMIN

May 19, 2025 by s p

(Në kuadrin e 84 vjetorit të atentatit që Vasil Laçi kreu ndaj Viktor Emanuel-it III më 17 maj 1941, që ishte sinjal kushtrimi të luftës antifashizmit italian në Shqipëri)

Prof. Asoc. Dr. Zaho GOLEMI

Plumba mbi fashizmin fillimi i kryengritjes mbarëpopullore.

Pala shqiptare dhe italiane synuan ta minimizonin ngjarjen e 17 majit të vitit 1941. Po nuk mundën. Kjo ngjarje as u shua as u harrua, pasi pushtimit të 7 prillit 1939 i kishte ardhur “ora e kundërpërgjigjes” mbarëpopullore. As vizita njëjavore e Viktor Emanuelit nuk rrezultoi sukses në “rrugëtimin miqësor”. Pushtimi ishte ngjarja që kërkonte shpagim, pasi italianët kishin “harruar”, vitin 1920, kur 89 çeta luftëtarësh shqiptarë, hodhën në det një perandori 40 miljonëshe. Fashizmi erdhi në botë si një formë e ultranacionalizmit autoritar radikal të krahut të djathtë, i karakterizuar nga pushteti diktatorial,

Fashistët ufrymëzuan nga burime të lashta si spartanët, duke u nisur nga pastërtia racore dhe elitarizmi. Fashizmi e gjente frymëzimin dhe tek vijueshmëria ideologjike e Romës, veçanërisht Perandorisë Romake. Edhe këndvështrimi i Hegelit mbi autoritetin absolut të shtetit ndikoi në një farë mënyre dhe në të menduarit fashist. Nga ana tjetër “revolucioni francez” pati ndikim që i bënte fashistët, që të luftonin idetë e liberalizmit, demokracisë liberale e barazinë racore. Kultura aristokrate “e lartë dhe fisnike” ariane në krahasim me një kulturë semite “parazitare” ishte thelbi i pikëpamjeve racore të nazizmit. Të gjitha këto koncepte gjetën strehë dhe mbështetje tek Hitleri, Duçja dhe Perandoi japonez, që më 7.7.1937 kishte pushtuar Kinën dhe synonte të shtrinte pushtimet në Azinë lindore e jugore. Boshti fashist Berlin – Romë – Tokio i arritur në vitin 1936, synonte ta vendoste nën thundër mbarë planetin. 

Fuqitë e Boshtit, të njohura si “Boshti Roma-Berlin-Tokio”, u njohën me një nofkë që i përkonte një emri italian “Roberto”. Gjithçka u motivua nga inicialet e: “RO-ma”, “BER-lin” dhe” TO-kio”. Hapi i parë ishte traktati i nënshkruar nga Gjermania dhe Italia në tetor 1936. Benito Mussolini deklaroi më 1 nëntor 1936, se të gjitha vendet e tjera evropiane nga ajo kohë do të rrotulloheshin në boshtin Romë-Berlin, duke krijuar kështu termin “Boshti”. Më 2 nëntor 1936, diktatori italian Benitto Musolini shpall Boshtin Romë, Berlin, duke krijuar aleancën e Fuqive të Boshtit. Termi “bosht” besohet të jetë përdorur fillimisht nga kryeministri fashist i Hungarisë, Gyula Gombos, i cili përkrahte idenë e një aleance Gjermani – Hungari – Itali. Ai veproi edhe si ndërmjetës mes Gjermanisë dhe Italisë për të arritur një aleancë të tillë. Por Gombos vdiq papritur në vitin 1936, dhe ardhja e Kalman Daranyit, pasardhës jo-fashist në postin e kryeministrit, i dha fund përpjekjeve të Budapestit për krijimin e një boshti 3-palësh. Hapi i dytë pothuajse i njëkohshëm ishte nënshkrimi i nëntorit 1936 i Paktit Anti-Comintern, një traktat antikomunist midis Gjermanisë dhe Japonisë. Italia u bashkua me Paktin në vitin 1937. Boshti Romë – Berlini u bë një aleancë ushtarake në vitin 1939 nën të ashtuquajturën “Pakti i Çelikut”, me Paktin Trepalësh të vitit 1940 që çoi në integrimin e qëllimeve ushtarake të Gjermanisë, Italisë dhe Japonisë. Fillimi i LIIB dhe vazhdimi i saj për 5 vite rresht shkaktoi tragjedinë më të madhe të shumë kohërave që nga fillimi i njerëzimit, luftë që përfshiu mbi 100 milionë njerëz me mbi 30 shtete, ku u vranë miliona njerëz (70-85 milionë njerëz, shumica nga BS), përfshi nga gjenocidi, masakrat, Holokausti, bombardimet strategjike, uria, Përdorimi i armëve bërthamore etj.

Shqipëria ishte preha e parë e fashizmit italian, por 1939-1941 zjarri i përballjes me fashizmin sa vinte e rritej. Gjeneral Alfredo Guzzoni erdhi në portet shqiptare me 22 mijë burra nën uniformë atë ditë të zezë prilli. Po me kaq burra edhe ishte larguar i turpëruar një tjetër gjeneral italian Settimo Piacentini më 3 shtatorin e viti 1920. Ndërkohë që këtë radhë vinin si fashistë me “ideale të ish Romës perandorake”!. Nuk e dinin se shqiptarët dinë të zgjohen në momentin e duhur edhe kur nuk kanë shtet edhe kur i tradhtoi kryetari i shtetit. Një pikë kulmore ishte padyshim 17 maji 1941, kur plumbat u derdhën mbi kokën e perandorit dhe jo vetëm edhe mbi shoqëruesin e parë kryebashkëpuntorin dhe “kryeministrin” Shefqet Vërlaci. Djaloshi 19-vjeçar Vasil Laçi qëlloi makinën, e cila transportonte Viktor Emanueli III-të, ai edhe Mbret i pagëzuar i Shqipërisë, pas dorëzimit të Kurorës së Skënderbeut më 12 prill të 1939. Ngjarja e ndodhur ditën e shtatë të vizitës në Shqipëri dhe që po largohej në drejtim të aeroportit të Laprakës, në rrugën e Durrësit ishte vetë zjarri i rinisë antifashiste që kishte në gji dhe sinjali i fuqishëm i fillimit të një lufte mbarëpopullore, që u dha hapur dhe në mënyrë demonstrative nga tyta e revolverit të djaloshit antifashist të vendosur nga fshati Piqeras i bregdetit joninan pranë Sarandës.

*

Kush ishte Vasil Laçi, hero dhe dëshmor i lirisë së shqiptarëve?

Vasil Laçi, ishte lindur më 19 shtatorin e  vitit 1920 në fshatin Piqeras të Bregdetit pranë Sarandës, në një familje me rrënjë atdhetare e patriotike një fshat me dymbëdhjetë yje të pashuar, dëshmorë të Atdheut të rënë gjatë LANÇ-it. Piqerasi ka dy heronj të popullit Vasil Laçi dhe Mitro Xhani. Vasil Laçi arsimimin fillor e kreu në vendlindjen e vet, ndërkohë që kishte dëshirë për të vazhduar shkollën e lartë që nuk mund të përmbushej për pamundësi financiare. Gjendja ekonomike e familjes Laçi, e detyroi Vasil Laçin të fillonte punë si punëtor krahu në portin e Sarandës, e cila për moshën e vogël të djaloshit, 14 vjeçar, ishte e rëndë, por me një shpërblim të vogël qesharak. Por për adoleshentin piqerasiot ishte hapi i parë në jetë, duke u përballur me jetën e vështirësitë e panumërta. Punën e krahut Vasili e vazhdoi për vite me radhë nga Saranda në portin e Durrësit e më tej edhe në Tiranë, duke u përballur me gjithëfarë punësh. Në portin e Durrësit ai punoi si hamall bashkë edhe me Mitro Xhanin, fshatarin e tij, i cili e ndihmoi për të shkuar në Tiranë me shpresë për të gjetur ndonjë punë, por edhe për të mundësuar lidhjen e tij me njësitet antifashiste. Në Tiranë Vasili Laçi punoi në Hotel “Berati”, duke mbajtur lidhje me farefisin, me Kol Laçin, kushëriri i tij, anëtar i Grupit Komunist të Korçës, por dhe me shumë shokë e miq të tjerë nga e gjithë Shqipëria. Vasil Laçi hotelin e kishte kthyer në një strehë për të ndjekurit nga fashizmi, për punëtorë të papunë, ushtarë të dezertuar nga lufta italo-greke e viteve 1940-1941 dhe të gjithë ata që realisht e urrenin fashizmin. Ai fliste dhe argumentonte me guxim për pakënaqësitë që kishte shkaktuar fashizmi italian për mohimin e lirive, grabitjen e pasurive, rritjen e varfërisë ekonomike, por edhe për shtypësit e shfrytëzuesit vendas. Në Hotel Berati, Vasil Laçi u lidh me Vasil Shanton, shok dhe mik i ngushtë i Qemal Stafës. Vasili në aktivitetin revolucionar, bërjen e atentatit më 17 maj 1941 kundër Viktor Emanuelit III, u lidh me Stilo Mekshin nga Shënvasili i Sarandës. Stillua i bleu Vasilit revolverin “Beret” me 5 fishekë, 50 franga ari me paratë e veta tek një ushtar italian i quajtur Umberto. Vasili gjatë përgatitjes së atentatit e ruante të fshehtë revolen para aksionit. Atë e kishte fshehur në dyshemenë e dhomës, e vajiste, e pastronte në vijimësi, shpjegonte bashkëpunëtori i tij i ngushtë Stillo Mekshi. Vasili i thoshte Stillos: “Beretin e duam që të ruajmë kokën dhe për neve do të vijë një ditë e mirë që plumbat ti derdhim mbi fashizmin”. Stillua tregonte: “U dëgjua një autoparlant me thirrjen që nesër vjen mbreti në Tiranë. Dil e bëj sehir ti, tha Vasili, sepse unë do të dal ta përcjell kur të largohet. Dhe vërtet e përcolli me 5 plumba”. Ditën e ballafaqimit në gjyq, Vasili u shpreh: “Mos merrni njeri në qafë! Unë e kreva vetë atentatin, pa u ndikuar nga askush tjetër.” Vasil Laçi u gjykua nga gjykata ushtarake e shtetit fashist italian. Trupi gjykues drejtohej nga gjeneral Feruci, prokuror i akuzës ishte gjeneral-major Umberto Meragini. Ky gjyq u bë me dekret të posaçëm mbretëror. Vendimi ishte i formës së prerë, nuk u lejua të bëhej apel. Më 26 maj 1941, Vasil Laçi u dënua me vdekje, varje në litar. Ai u ekzekutua në 27 maj 1941, ora 5.40 në burgun e Tiranës. Pyetjes së trupit gjykues për dëshirën e tij të fundit, Vasili iu përgjigj: “Dua një krëhër për të krehur flokët!”. Gjatë ekzekutimit me varje Vasili nuk pranoi t’i largonin arkën e sigurisë së ekzekutuesit, por e shtyu vetë me këmbë. Nga të dhënat dokumentare, “Dënimi me vdekje u ekzekutua me varje në litar dhe sipas konstatimit të mjekut, atij i doli shpirti 19 minuta pas varjes”. Më 17 maj 1941, kur mbreti italian po largohej nga vizita njëjavore në Shqipëri, Vasili qëlloi mbi të me 5 plumba, por nuk e vrau dot, por nuk u vra vetëm fizikisht, por moralisht u diskreditua dhe e mori mesazhin e antifashizmit nga shqiptarët. Atentati i Vasil Laçit mbi Perandorin e Italisë fashiste ishte një urrejtje kulmore për pushtuesit fashistë, ishte akt frymëzimi për brezat, pasi pesë plumbat mbi mbretin fashist ishin thirrje për kryengritje të armatosur si i vetmi mjet i fitores së lirisë dhe të drejtave kombëtare. Ishin akt trimërie, vetëmohimi për interesat e përgjithshme që Vasil Laçi i dinte mirë pasojat, por ishte i ndërgjegjshëm për misionin e lartë që kreu mbi pushtuest fashistë. Krismat e revolverit gjëmuan në Tiranë, por u dëgjuan në të gjithë Shqipërinë. Jehona e tyre u përhap në të si rrufe, pasi ato ishin krisma simbol trimërie, burrërie, vendosmërie për t’i dalë zot Atdheut në kohët më të rrezikshme. Trimëria e Vasil Laçit nuk u shkreh vetëm në atentatin mbi mbretin, por edhe me qëndrimin e tij plotësisht të heshtur që mbajti gjatë hetimit. Ai nuk kallzoi asnjë njeri dhe e pranoi se e kishte kryer vetë atentatin nga urrejtja për pushtuesit fashistë. Torturat e shumta nuk mundën, nuk e thyen, nuk e ligështuan, ai nuk kërtkoi falje as përpara njeriut të Zotit, nuk u përkul për aktin e kryer, për aktin madhor që ishte në nderin e Atdheut, në funksion të lirisë së Shqipërisë.

Për aktin që ka kryer Kuvendi Popullor e ka dekoruar Vasil Laçin me titullin më të lartë “Hero i Popullit”, është dëshmor i Atdheut si dhe ka merituar vlerësimin nga Presidenti i Shqipërisë  për Vasil Laçi (pas vdekjes) me “Dekoratën e Flamurit Kombëtar” me motivacionin e poshtëshënuar: “Atdhetarit antifashist që me aktin e tij heroik dhe vetëflijues i tregoi të gjithë shqiptarëve e veçanërisht rinisë se rruga drejt lirisë dhe çlirimit të atdheut kalonte vetëm përmes fuqizimit të rezistencës së paepur ndaj pushtuesve dhe gatishmërisë edhe për sakrificën më sublime. Atentati i tij kundër uzurpatorit të fronit të Shqipërisë ishte demonstrimi më kuptimplotë patriotik dhe atdhetar kundër pushtimit fashist dhe dhunimit të sovranitetit shtetëror dhe kombëtar”. (me nr. Dekreti: 11407, datë 31.12.2019). Ndërkohë që në shtypin shqiptar ka me dhjetra artikuj që përjetësojnë heroizmin, si dhe akti i tij heroik dhe i pa zëvendësueshëm, është përjetësuar edhe në filmin “Plumba Perandorit”, në vitin 1980, nga Konostudioja “Shqipëria e Re”. Plumbat e Vasil Laçit që derdhi mbi Perandorin, ishin plumbat e urrejtjes shqiptare ndaj fashizmit 84 vite më parë. Në këto më shumë se tetë dekada Shqipëria dhe popujt e botës përjetuan eksperienca nga më të hidhurat pasi ekstremizmi politik botëror ka kaluar shpesh në çmendurira me udhëheqës anormalë që fusin popujt në luftë dhe luftën e kanë obsion kokat e nxehta të politikës botërore. Ky mësim i hidhur i historisë shpresohet të mos përsëritet, duke kujtuar të rënët dhe të parandalohet çdo tragjedi, urrejtje dhe konfliktet në të çojnë në të ardhme të pasigurtë. Nderimi i heronjve, dëshmorëve është nderim dhe respekt për historinë, nderim i vlerave antifashiste, që forcat e errëta të mos duken as në asnjë horizont apo projeksion të zhvillimit të popujve.

-&-

Filed Under: Analiza

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 340
  • 341
  • 342
  • 343
  • 344
  • …
  • 2778
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • NDAA i SHBA-së dhe pozicioni i Kosovës në arkitekturën e sigurisë
  • Alis Kallaçi do të çojë zërin dhe dhimbjen e “Nân”-s shqiptare në Eurovision Song
  • Garë për pushtet…
  • Njëqind vjet vetmi!
  • “Shënime për historinë antike të shqiptarëve”*
  • Si funksionon sistemi juridik në Shqipëri dhe pse ai ka nevojë për korrigjim?
  • Emisionet postare festive të fundvitit në Kosovë
  • JAKOBSTADS TIDNING (1939) / MBRETI ZOG, SHUMË BUJAR ME BAKSHISHE. — EMRI I TIJ NUK DO TË HARROHET KAQ SHPEJT NGA PRONARËT DHE PERSONELI I HOTELEVE NË VARSHAVË.
  • HAFIZ SHERIF LANGU, DELEGATI I PAVARËSISË TË CILIT IU MOHUA KONTRIBUTI PËR 50 VJET ME RRADHË, KLERIKU DHE VEPRIMTARI I SHQUAR I ÇËSHTJES KOMBËTARE
  • RIPUSHTIMI I KOSOVËS – KUVENDI I PRIZRENIT 1945
  • Nikola Tesla, gjeniu që u fiksua pas pëllumbave dhe u dashurua me njërin prej tyre
  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT