s p – Page 525 – Dielli

Shkolla Shqipe “Gjergj Fishta” u vizitua nga shkrimtarët e komunitetit Prend Ndoja dhe Shpend Gjocaj

January 26, 2025 by s p

Mesuese Fabjola Gjinaj/

Shkolla Shqipe “Gjergj Fishta” në Long Island, New York u vizitua nga shkrimtarët e komunitetit shqiptar në New York z.Prend Ndoja dhe z.Shpend Gjocaj. Publicisti, autor i disa librave z. Prend Ndoja shoqërohej nga bashkëshortja znj. Palina Ndoja, ndersa veprimtari i njohur, autor i disa librave, z. Shpend Gjocaj erdhi bashkë me bashkëshorten, znj. Vjollca Shyti. Ata u pritën nga themeluesit e shkollës shqipe “Gjergj Fishta” L.I. New York, Dr. Paulin Marku dhe mesuese Fabjola Gjinaj. Gjatë vizitës në shkollën shqipe, mesuese Fabjola iu bëri të njohur mysafirëve aktivitetet e shkollës që janë organizuar me nxënësit tanë: organizimi muzikor në ditën e themelimit të shkollës shqipe “Gjergj Fishta”, tetor 2024; koncerti me këngë, valle e recitime organizuar me rastin e Pavarësisë së Shqipërisë, si dhe festat e fundvitit shoqëruar me shkëmbim dhuratash e muzikë shqiptare. Gjithashtu u foli edhe për programin e mësimit që aplikon shkolla konform standarteve që përdoret në Shqiperi e Kosovë. Mësuese Fabjola Gjinaj ne mbyllje të fjalës së falënderoi mysafirët per vizitën dhe dhuratat dhe i ftoi ata ti bashkohen festes që shkolla shqipe po organizon me rastin e Pavarësisë së Kosovës me nxenesit tonë që do të mbahet në shkurt 2025.

Autorët e librave, z.Prend Ndoja dhe z.Shpend Gjocaj dhuruan disa kopje të botimeve të tyre për shkollën shqipe “Gjergj Fishta”, si dhe për çdo nxënës dhuruan stilolapsa me logo të Flamurit kombëtar shqiptar.

Mysafirët shprehen mirënjohje për mikpritjen, vlerësuan punën e stafit të shkollës për ruajtjen e vlerave kombëtare shqiptare, identitetit, historisë si dhe për kultivimin e gjuhës shqipe në diasporë. Ata u emocionuan me këngët e vallet e nxënësve të shkollës shqipe që krijuan emocione të bukura. Shkolla shqipe “Gjergj Fishta” i ka dyert e hapura për fëmijët që jetojnë në Long Island, N.Y dhe mirëpresim regjistrime falas. Jemi në kerkim të stafit petagogjik për mësimdhënie pasi numri i nxënësve është rritur. Gjithashtu, ftojmë komunitetin shqiptar të Long Island, New York që ti bashkohet nismës tonë “Një komb, një gjuhë, një histori, një kulturë” që të organizojmë edhe projekte të tjera se bashku me “Vatren” Long Island N.Y. Jeni të mirëpritur!

5 sfidat ekonomike që mund të ndikojnë vitin e parë të presidencës së Trump

January 26, 2025 by s p

Perktheu nga AP Rafael Floqi/

Ashtu si shumica e presidentëve, Donald Trump përballet me një ekonomi që rrallë përkulet ndaj ambicieve politike. Republikani ka premtuar rritje të fortë, tarifa të larta, ulje të taksave mbi të ardhurat dhe lulëzim të fushave të naftës. Por pavarësisht nga tregu solid i punës dhe niveli i ulët i papunësisë prej 4.1%, ai duhet të përballet me erërat e kundërta si inflacioni, deficiti buxhetor, tensionet në rritje mbi tregtinë, pasojat e planeve të tij për të zvogëluar imigracionin dhe një hendek të vazhdueshëm të pasurisë.

Secila prej këtyre çështjeve mund të ndihmojë në formimin e mënyrës se si votuesit ndihen për një president që e kthyen në Shtëpinë e Bardhë me qëllimin specifik të rregullimit të ekonomisë.

Nga ana e tij, Trump dëshiron t’i fajësojë të gjitha sfidat para tij paraardhësit të tij, Joe Biden, i cili nga ana e tij fajësoi Trump në vitin 2021 për problemet që duhej të zgjidhte administrata e tij.

“Kjo fillon me përballjen me kaosin ekonomik të shkaktuar nga politikat e dështuara të administratës së kaluar”, tha Trump në Forumin Ekonomik Botëror të enjten.

Këtu janë pesë forcat ekonomike që mund të formojnë vitin e parë të presidencës së Trump:

Për votuesit, çmimi ende nuk është i duhuri

Ulja e inflacionit është më e lehtë të thuhet sesa të bëhet.

Në AP VoteCast, një studim i gjerë i elektoratit të vitit të kaluar, 4 në 10 votues e quajtën inflacionin “faktorin e vetëm më të rëndësishëm” në zgjedhjen e tyre për president. Rreth dy të tretat e këtij grupi votuan për Trump – një shenjë që ai ia detyron fitoren e tij në një pjesë të madhe kostos së lartë të sendeve ushqimore, benzinës, banesave, makinave dhe mallrave të tjera.

Në vazhdim, raportet mujore mbi indeksin e çmimeve të konsumit do të jenë një masë e qartë nëse Trump mund të japë. Por inflacioni në fakt është rritur muajt e fundit. Çmimet e konsumit u rritën me një normë të shëndetshme vjetore prej 2.4% në shtator, krahasuar me 2.9% në dhjetor. Ekonomistët thonë se inflacioni mund të përkeqësohet nëse Trump vendos tarifa dhe përdor shkurtime të taksave mbi të ardhurat e financuara nga deficiti.

Republikanët shpesh e godasin ashpër Bidenin për çmimet e vezëve. Por demokratët mund të përdorin sulme të ngjashme ndaj Trump. Gjatë vitit të kaluar, kostot e kafesë janë rritur vetëm 1% për SHBA. konsumatorët, por Fondi Monetar Ndërkombëtar ka çmimin e fasuleve aktuale duke u rritur me 55% në një shenjë që latte, ekspres dhe gota të thjeshta së shpejti mund të kushtojnë më shumë.

Pastaj ka strehimim. Votuesit janë ende të frustruar nga normat e larta të hipotekave dhe çmimet e mbetura të larta për shkak të mungesës së pronave. Strehimi është 37% e indeksit të çmimeve të konsumit. Rritjet e çmimeve për banesat janë lehtësuar, por kostot e strehimit janë ende në rritje me 4.6% në vit, krahasuar me rritjet vjetore mesatarisht 3.3% para pandemisë.

Trump po vë bast se më shumë prodhim i energjie mund të ulë normat e inflacionit, por prodhimi vendas tashmë është afër niveleve rekord, sipas qeverisë.

Cilat tarifa ja vlejnë vërtet?

Trump thotë se tarifat 25% do të vijnë për importet meksikane dhe kanadeze në shkurt. 1. Ai foli edhe për tarifa shtesë prej 10% për mallrat kineze. Qëllimi i tij i deklaruar është të ndalojë kalimet e paligjshme të kufirit dhe rrjedhën e kimikateve të përdorura për të prodhuar droga të tilla si fentanil.

Për Trumpin, tarifat janë një mjet diplomatik për qëllimet e tij politike. Por ato janë gjithashtu një kërcënim që ndoshta synon të fillojë bisedimet tregtare. Ato janë gjithashtu një grumbullues i të ardhurave që ai pretendon se mund të sjellë triliona dollarë në thesar.

Trump rriti tarifat gjatë mandatit të tij të parë, me mbledhjen e të ardhurave më shumë se dyfishuar në një normë vjetore prej 85.4 miliardë dollarësh, që mund të tingëllojë si shumë, por ishte e barabartë me vetëm 0.4% të produktit të brendshëm bruto. Analiza të shumta nga Laboratori i Buxhetit në Yale dhe Instituti Peterson për Ekonominë Ndërkombëtare, ndër të tjera, thonë se tarifat e kërcënuara do të rrisnin kostot për një familje tipike në një mënyrë që rrit efektivisht taksat.

Ajo që me të vërtetë ka rëndësi është nëse Trump i përmbush kërcënimet e tij. Kjo është arsyeja pse Ben Harris, një ish-këshilltar i Bidenit, i cili tani është drejtor i studimeve ekonomike në Institutin Brookings, thotë se votuesit duhet të fokusohen në tarifat mesatare.

“Tregtia është vërtet e ndërlikuar,” tha Harris. “Por në terma të gjerë, shikoni atë që ai bën dhe jo atë që thotë.”

Çfarë ndodh me borxhin kombëtar?

Trump pëlqen të fajësojë borxhin kombëtar për inflacionin, duke thënë se politikat e Biden-it përmbytën SHBA-në. ekonomi me më shumë para se sa mund të thithte. Por rreth 22% e borxhit total të papaguar prej 36 trilion dollarësh e ka origjinën nga politikat e mandatit të parë të Trump, sipas Komitetit për Buxhetin Federal të Përgjegjshëm, një mbikëqyrës fiskal.

Paul Winfree, një ish-punonjës i Trump, i cili tani është president dhe CEO i Econo mic Policy Innovation Center, paralajmëroi në një analizë të fundit se U.S. po afrohet shumë me kufijtë e saj fiskalë. Analiza e tij sugjeron se nëse Trump mund të ruajë rritjen prej 3%, ai mund të zgjasë shkurtimet e taksave të 2017-ës, duke e mbajtur borxhin mjaftueshëm të qëndrueshëm duke shkurtuar shpenzimet prej 100 miliardë dollarë në 140 miliardë dollarë në vit.

Rreziku është se kostot më të larta të huamarrjes dhe borxhi mund të kufizojnë atë që bën Trump duke mbajtur kostot e huamarrjes të larta për konsumatorët. Ligjvënësit që dikur e shihnin borxhin si një problem për t’u zgjidhur vite më vonë, gjithnjë e më shumë e shohin atë si diçka për t’u trajtuar tani.

“Një nga ndryshimet më të mëdha të atmosferës që po marr tani midis politikëbërësve është se ata kanë filluar të kuptojnë se afati është sot,” tha Winfree.

Winfree tha se numri kryesor për t’u parë është normat e interesit të ngarkuara në U.S. borxhi – i cili do t’i tregojë publikut nëse investitorët mendojnë se shuma e huamarrjes është problematike. Interesi për 10-vjeçarin U.S. Bonot e thesarit janë afërsisht 4.6%, me një pikë përqindje të plotë që nga shtatori.

Emigrantët janë ende të nevojshëm për të plotësuar vendet e punës

Urdhrat ekzekutivë të Trump janë një goditje e qartë e imigracionit – dhe kjo mund të jetë një zvarritje e rritjes ekonomike dhe të shkaktojë ngadalësimin e fitimeve mujore të vendeve të punës. Trump shpesh e cilëson imigracionin si një çështje kriminale dhe të sigurisë kombëtare duke u fokusuar te njerëzit që kalojnë kufirin ilegalisht.

Por ekonomitë që nuk mund të shtojnë punëtorë të mjaftueshëm janë në rrezik të stagnimit – dhe SHBA. Tregu i punës në këtë fazë ka nevojë për emigrantë si pjesë e përzierjes së punës. Rreth 84% e rritjes neto të popullsisë së Amerikës vitin e kaluar erdhi nga emigrantët, sipas Byrosë së Regjistrimit. Bëhet fjalë për 2.8 milionë emigrantë.

“Ata jo vetëm që punojnë në ekonomi, por ata shpenzojnë në ekonomi,” tha Satyam Panday, shefi i SHBA. ekonomist në S&P Global Ratings. “Shpenzimet e tyre janë të ardhurat e dikujt tjetër në ekonomi.”

Nëse Trump thjesht do ta kthente imigracionin në mesataret e tij të 2017 dhe 2019 prej 750,000 emigrantësh në vit, rritja mund të ngadalësohej nga 2.7% e vlerësuar vitin e kaluar në 2% në vazhdim, zbuloi analiza e Panday. Industritë e ndërtimit, bujqësisë dhe kohës së lirë dhe mikpritjes ndoshta do të kishin vështirësi për të gjetur punonjës.

Me fjalë të tjera, ia vlen të monitorohet raporti mujor i vendeve të punës dhe flukset e imigracionit.

Kini parasysh hendekun e pasurisë

Trump do të duhet të kuptojë se si të balancojë interesat e miliarderëve me ato të votuesve të tij me jaka blu. Ngjarjet e tij inauguruese përfshinin disa nga njerëzit më të pasur në botë: Elon Musk i Tesla-s, Jeff Bezos i Amazon, Mark Zuckerberg i Metës dhe Bernard Arnault i LVMH. Secila vlen rreth 200 miliardë dollarë ose më shumë, sipas Indeksit të miliarderëve të Bloomberg.

Scott Ellis, një anëtar i grupit Milionerët Patriotikë, tha se ia vlen të monitorohet se sa rritet pasuria e tyre nën Trump. Këtë vit, që nga e premtja, pasuria neto e Arnault është rritur me 23 miliardë dollarë, Bezos është rritur me 15 miliardë dollarë, Zuckerberg është rritur me 18 miliardë dollarë dhe pasuria e Musk është rritur me 6 miliardë dollarë. Këto janë të gjitha rritje mujore.

Në të kundërt, të dhënat më të fundit të disponueshme të Byrosë së Regjistrimit tregojnë se mesatarja e U.S. Pasuria e familjes u rrit 9,600 dollarë në 2021-2022, në 176,500 dollarë.

Kujtimet e Guvernatorit të Hitlerit për Shqipërinë

January 26, 2025 by s p

Hermann Neubacher* luajti një rol të rëndësishëm si përfaqësues i posaçëm i Gjermanisë naziste në Shqipëri gjatë viteve 1943-1944.

NGA NDREK GJINI

MA, University of Galway

Hermann Neubacher, ish-kryetar i Bashkisë së Vienës dhe më vonë i ngarkuar i posaçëm i Ministrisë së Jashtme të Gjermanisë naziste për Europën Juglindore, ofron në librin e tij “Guvernatori i Hitlerit për Ballkanin” një këndvështrim unik dhe të brendshëm të politikës së Gjermanisë naziste në Ballkan gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Libri përmban kujtime dhe reflektime të autorit mbi ngjarjet dhe figurat kryesore të asaj periudhe, duke përfshirë edhe vetë Adolf Hitlerin.

Përmbajtja kryesore

Neubacher përshkruan detyrën e tij të veçantë në Shqipëri, e cila u bë veçanërisht e rëndësishme pas kapitullimit të Italisë në shtator 1943. Ai shpjegon se si Shqipëria, për shkak të pozicionit të saj strategjik në ngushticën e Otrantos, u bë një prioritet i lartë për Gjermaninë naziste.

Një aspekt interesant i librit është përshkrimi i qëndrimit të Hitlerit ndaj Islamit.

Sipas Neubacher, Hitleri shfaqte një simpati të veçantë për Islamin, duke e quajtur atë “një fe për burra”. Hitleri madje shprehu mendimin se “Sikur gjermanët të ishin bërë myslimanë, do të kishin bërë më përpara në histori”. Kjo tregon se si nazistët përpiqeshin të shfrytëzonin fenë për qëllime politike dhe ushtarake. Neubacher gjithashtu përshkruan se si ai u përpoq t’i shpjegonte Hitlerit rëndësinë politike të Islamit në Ballkan dhe lidhjet e tij me Lindjen e Afërme. Ai përdori shprehjen “Nëse ju godisni një mysliman të Sanxhakut, do ju shajë një student në Kajro” për të ilustruar këtë pikë.

Rëndësia historike

Libri i Neubacher është i një rëndësie të veçantë historike për disa arsye: Ofron një këndvështrim të brendshëm: Si një zyrtar i lartë nazist, Neubacher jep informacione të dorës së parë për vendimmarrjen dhe strategjitë e Gjermanisë naziste në Ballkan.

Ndriçon politikën gjermane ndaj Shqipërisë: Libri shpjegon se si Gjermania e shihte Shqipërinë si një vend strategjik pas rënies së Italisë fashiste.

Zbulon qëndrimin e Hitlerit ndaj Islamit: Komentet e Hitlerit për Islamin, të raportuara nga Neubacher, ofrojnë një pamje të rrallë të mendimit të diktatorit nazist për fenë.

Tregon përdorimin e fesë për qëllime politike: Libri ilustron se si nazistët përpiqeshin të shfrytëzonin fenë, veçanërisht Islamin, për të fituar mbështetje në rajonet e pushtuara.

Dokumenton ndryshimet gjeopolitike: Përshkrimi i Neubacher për rëndësinë në rritje të Shqipërisë pas kapitullimit të Italisë tregon ndryshimet e shpejta gjeopolitike gjatë luftës.

Vlerësimi kritik

Ndërsa libri i Neubacher ofron një burim të vlefshëm historik, është e rëndësishme të lexohet me një sy kritik.

Si një ish-zyrtar nazist, perspektiva e Neubacher është e njëanshme dhe mund të përpiqet të justifikojë veprimet e tij dhe të regjimit nazist. Gjithashtu, kujtimet e tij mund të jenë të ndikuara nga dëshira për të minimizuar përgjegjësinë e tij personale për krimet e luftës.

Megjithatë, pavarësisht këtyre kufizimeve, libri mbetet një dokument i rëndësishëm për të kuptuar politikën gjermane në Ballkan gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Ai ofron një pamje të rrallë të mendimit strategjik nazist dhe të mënyrës se si Gjermania naziste përpiqej të shfrytëzonte tensionet etnike dhe fetare në rajon për qëllimet e saj.

Libri “Guvernatori i Hitlerit për Ballkanin” është një burim i vlefshëm për historianët dhe studiuesit e Luftës së Dytë Botërore, duke ofruar një perspektivë unike mbi një periudhë kritike të historisë së Ballkanit dhe Europës.

Libri ndihmon në të kuptuarit e kompleksitetit të politikës gjermane në rajon dhe të rolit që luajtën faktorë të ndryshëm, përfshirë fenë, në strategjinë naziste të pushtimit dhe kontrollit.

* Hermann Neubacher luajti një rol të rëndësishëm si përfaqësues i posaçëm i Gjermanisë naziste në Shqipëri gjatë viteve 1943-1944. Roli i tij kryesor përfshinte:

Emërimi dhe detyra

U emërua nga Hitleri si “I ngarkuari i posaçëm i Ministrisë së Jashtme për Europën Juglindore” në gusht 1943.

Pas kapitullimit të Italisë më 8 shtator 1943, u ngarkua me detyrë të veçantë për Shqipërinë.

Misioni i tij kryesor ishte të ndihmonte në krijimin e një Shqipërie “të pavarur me iniciativën e vet”.

Veprimtaria në Shqipëri

Mbërriti në Tiranë me avion ushtarak më 11 shtator 1943.

Bashkëpunoi ngushtë me forcat gjermane të Wehrmachtit në Shqipëri.

Ndihmoi në formimin e Këshillit Kombëtar që shpalli pavarësinë e Shqipërisë.

Mbikëqyri krijimin e qeverisë shqiptare dhe Këshillit të Regjencës.

Kundërshtoi formimin e batalionit vullnetar “Skënderbeu” nga shqiptarët e Kosovës.

Qëndrimi ndaj sovranitetit shqiptar

Insistoi që Gjermania të respektonte pavarësinë dhe sovranitetin e Shqipërisë.

Protestoi kundër emërimit të një komandanti ushtarak gjerman për Shqipërinë.

Kërkoi që forcat gjermane të konsideroheshin vetëm si “mysafirë” në Shqipëri.

Marrëdhëniet me politikanët shqiptarë

Bashkëpunoi ngushtë me figura si Xhafer Deva, Rexhep Mitrovica dhe Mehdi Frashëri.

Përshkroi Mehdi Frashërin si një burrë shteti.

Analizoi qeveritë e ndryshme shqiptare të formuara gjatë kësaj periudhe.

Roli i Neubacher në Shqipëri përfundoi me kapitullimin e Gjermanisë në 1945. Pas luftës, ai u arrestua dhe u dënua si kriminel lufte për veprimtarinë e tij në Ballkan.

“REÇAK: HISTORIA E NJË KRIMI LUFTE”

January 26, 2025 by s p

Ngjarja që ndryshoi të ardhmen e Kosovës — Libër i ish-Diplomatit Amerikan William G. Walker.

Nga Frank Shkreli

A person standing at a podium with a flag

Description automatically generated

25-vjet më parë forcat terroriste ushtarako-policore të Serbisë fashiste kanë ndërmarrë një sulm barbar kundër banorëve të një fshati të vogël të Kosovës, i quajtur Reçak, nja 30-killometra në jug të Prishtinës. Javën që kaloi, masakra barbare e kryer me 15 të janarit 1999, u kujtua nga qindra pjesëmarrës – përfshir udhëheqsit më të lartë të Republikës së Kosovës –që morën pjesë në aktivitetet e organizuara për të nderuar dhe kujtuar, si çdo vit, 45 civilët e pafajshëm shqiptarë, të vrarë nga forcat terroriste serbe.

Në veprimtaritë që shënuan 25-vjetorin e kësaj dite të rëndë në historinë e Kombit shqiptar, mori pjesë edhe Ambasadori amerikan William Walker, ish-Shef i OSBE-së në Prishtinë 2-dekada e gjysëm më parë. Siç dihet, ishte Ambasadori i nderuar amerikan William Walker, ai i cili me të shkuar në vendin masakrës, asaj ngjarjeje të tmershme, atij krimi kundër njerzimit, një ditë më vonë me 16 Janar, 1999 — ku ishin hedhur kufomat në Reçak – njoftoi Shtetet e Bashkuara dhe botën mbarë për masakrën serbe kundër civilëve shqiptarë në Reçak. Ishte vlerësimi i gjendjes së përgjithshme shumë të rëndë në Kosovë në atë kohë dhe sidomos dëshmia e Ambasadorit Walker për masakrën që kishte parë me sytë e vet në Reçak, që çoi më në fund në ndërhyrjen e NATO-s kundër forcave terroriste policore dhe ushtarake serbe në territorin e Kosovës dhe anë e mbanë Serbisë. https://telegraf.al/opinion/frank-shkreli-masakra-qe-ndryshoi-politiken-boterore-ndaj-kosoves-2/

Ashtu si edhe çdo vit tjetër, në këtë datë të zezë, Ambasadori Walker e ka bërë zakon dhe viziton Kosovën dhe Reçakun në shoqërimin e udhëheqsve më të lartë Kosovës. Kështu ndodhi edhe sivjet në 26-vjetorin e masakrës në Reçak – aty në “Reçak, fshatin e vogël, me histori të madhe”, siç e cilësoi Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani gjatë përkujtimit të këtij viti, “Aty ku 26-vjet më parë, njerëzorja dhe mizorja patën ndeshjen më makabre, në këtë pjesë të Evropës”, është shprehur Zonja Osmani. “Kujtesa jonë është mburojë kundër harresës dhe garanci që krime të tilla nuk do të përsëriten kurrë më”, ka thenë Presidentja Vjosa Osmani. “Reçaku nuk është vetëm një tragjedi që lidhet me këtë fshat dhe banorët e tij. Është dëshmi e vuajtjeve të gjata të popullit tonë që kërkoi dhe vazhdoi të luftonte për liri dhe për të drejtën e ekzistencës”, ka thenë Presidentja e Republikës së Kosovës. Ndërsa kryeministri i Kosovës Albin Kurti gjithashtu gjatë ceremonive përkujtimore në kujtim të masakrës së Reçakut tha se deklaratat e Walker, drejtuar Amerikës dhe botës, pas masakrës “ekspozuan brutalitetin me të cilin po përballej Kosova dhe ndryshuan diskursin ndërkombëtar për luftën e Kosovës…Deklaratat e ambasadorit Walker ishin denoncime zyrtare të forcave dhe autoriteteve serbe, të cilat po kryenin krime kundër njerëzimit dhe krime lufte kundër civilëve shqiptarë në Kosovë”, është shprehur Kryeministri I republikës së Kosovës, Albin Kurti.

Reçaku dhe Kosova, në shenjë falënderimi, 8 vite më parë ngritën në Kompleksin Përkujtimor në Reçak, përmendoren e Ambasadorit William Walker. Sivjet në 26-vjetorin e masakrës, Ambasadori Walker ia këthei nderin Reçakut dhe Kosovës me botimin e një libri monumental si dëshmi historike për brezat e ardhshëm të shqiptarëve –mbi krimet serbe kundër njerzimit ndaj shqiptarëve të Kosovës në Reçak. Një rast ky që sërish sjell në kujtesë atë që ndodhi në Reçak 26-vjet më parë nga një autor dëshmitar okular i asaj masakre. Dëshmi autentike për krimet e kryera nga regjimi i Serbisë në Kosovë,

Një libër-monument, si të thuash, një dhuratë që Ambasadori Walker tha se ia kishte premtuar Kosovës pothuajse 25-vjet më parë. Ai kërkoi ndjesë me këtë rast, duke shprehur keqardhjen e tij që i mori aq shumë kohë ta botonte librin e premtuar. Por, ja më në fund, shtoi ai, libri u botua në shqip dhe anglisht për lexuesit sot dhe për brezat e ardhëshëm të shqiptarëve, nesër. “Jam shumë i kënaqur që u mundësua botimi i këtij libri – i kënaqur gjithashtu se Presidentja dhe Kryeministri më kanë thenë se ky libër është një thesar për rininë e këtij vendi në veçanti dhe për popullsinë e Kosovës në përgjithsi. Për ta është shumë e rëndësishme dëshmia ime e ngjarjeve, pjestar i të cilave isha dhe arsyeja se pse mora pjesë në ato zhvillime 26 vjet më parë”, është shprehur Ambasadori Walker në lidhje me botimin e librit: Reçak: Historia e një Krimi Lufte, që u promovua, javën e kaluar në Librarinë “Duklagjini” të Prishtinës me 15-16 Janar.

Në një njoftim i datës 14 Janar. 2025 nga zyra e Kryeministrit të Republikës së Kosovës, Albin Kurti thuhet se në një takim që zhvilloi me ish-diplomatin amerikan William Walker, ish-shef i Misionit Verifikues të OSBE-së, ata diskutuan një nga ngjarjet më të rëndësishme dhe tragjike të historisë moderne të Kosovës: Masakrën e Reçakut dhe dëshminë e paçmueshme të Ambasadorit Walker për këto ngjarje. Në këtë takim, Kryeministri Kurti shprehu mirënjohjen për angazhimin e Ambasadorit Walker në mbështetje të së vërtetës dhe drejtësisë, si dhe për kontributin e tij në përkujdesjen dhe promovimin e ndihmës ndërkombëtare gjatë periudhës së luftës në Kosovë. Njëherazi, ai theksoi përpjekjet dhe ndihmën financiare prej 70,000 eurove dhenë nga qeveria e Kosovës për këtë iniciativë të rëndësishme duke bërë të mundur botimin e librit të kujtimeve të Ambasadorit Walker, ku dokumenton ngjarjet e tmerrshme të Masakrës së Reçakut. Në njoftim thuhet se Kryeministri Kurti tha se ky libër dhe këto dëshmi të Ambasadorit Walker do të shërbejnë si një mjet për promovimin e së vërtetës për Kosovën dhe për forcimin e narrativës ndërkombëtare që vendi ynë ka përjetuar gjenocid nga ana e shtetit të Serbisë. Vepra si ky libër na ndihmojnë të ruajmë kujtimin e ngjarjeve të tmerrshme si masakra e Reçakut. Ndërsa, Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani tha me këtë rast, se “Të rinj, të reja e fëmijë që takuam sot, janë brezi i ri i Reçakut, pasardhësit e viktimave, që dëshmojnë pathyeshmërinë e qëndresën e popullit tonë, përkundër sakrificës e dhimbjes së madhe — Lavdi martirëve e dëshmorëve të Reçakut!, është shprehur Vjosa Osmani. Ndërkaq, edhe Ambasada e Shteteve të Bashkuara përkujtoi përvjetorin e masakrës së Reçakut me një NeverForget, duke thenë se Shtetet e Bashkuara i bashkohen popullit të Kosovës duke kujtuar viktimat e masakrës së Reçakut: “Një pikë-kthese tragjike kjo për njerëzimin, por që nxiti botën të veprojë. Ndërsa nderojmë viktimat, ne ripërtërijmë angazhimin tonë të përbashkët për të vërtetën, drejtësinë dhe pajtimin,” thuhet në reagimin përkujtimor të Ambasadës Amerikane në Prishtinë.

Libri i ish-diplomatit amerikan William Walker, “Reçak: Historia e një Krimi Lufte”, është një autobiografi mbi jetën ç’prej fëmijërisë dhe një përshkrim i veprimtarisë së tij të gjatë diplomatike deri në largimin e tij nga detyra e Shefit të Misionit Verifikues të OSBE-së, që ai kryesonte në Kosovë, në kohën e masakrës së Reçakut. Ky është një libër nga një ambasador i një vendi të madh mik i Kosovës dhe shqiptarëve – ish-diplomati amerikan Wlliam Walker — i cili si dëshmitar i masakrës së Reçakut, ka shkruar me këtë rast një histori të vërtetë, paanësisht, duke treguar të drejtën dhe ngjarjen e vërtetë të tragjedisë në Reçak – me rëndësi për historinë e Kombit shqiptar por edhe për historinë e Ballkanit dhe të Evropës. Ambasadorit Walker i urojmë jetë të gjatë – është me gëzim e përzemërsi që çdo shqiptar kudo të përshëndesi botimin e William Walker, “Reçak: Historia e një Krimi Lufte”, Lavdi martirëve të Reçakut – I përjetshëm qoftë kujtimi i tyre!

Frank Shkreli

Ambassador William Walker promotes book dedicated to the Racak massacre

Ish-Diplomati amerikan, William Walker duke dedikuar për një blerës librin: “REÇAK: HISTORIA E NJË KRIMI LUFTE”, në promovimin e veprës së tij, në hapësirat e Librarisë “Dukagjini”, në Prishtinë, javën e kaluar

Lavdi martirëve të Reçakut!

Udhëheqsit e Republikës së Kosovës nderojnë diplomatin amerikan, Ambasadorin William Walker, njeriun që ekspozoi masakrën brutale të forcave terroriste serbe kundër civilëve të pafajshëm, 26-vjet më parë, në fshatin Reçak të Kosovës

Versioni anglisht Versioni shqip

A group of people standing around a wall with Buekorps Museum in the background

Description automatically generated

Autori me mikun e shqiptarëve dhe me mikun e të VËRTETËS, Ambasadorin William Walker — folësit kryesorë në festimin e 15-vjetorit të Shpalljes së Pavarsisë së Republikës së Kosovës — organizuar nga Shoqata Shqiptaro-Amerikane, “Skenderbej”, Inc. në Nju Jork, 12 Shkurt, 2023

A book cover with a picture of a person

Description automatically generated

“Historia e një krimi lufte”, nga William G. Walker – ngjarja që ndryshoi të ardhmen e Kosovës.

GJEOGRAFIA SHPlRTËRORE NË VEPRËN E BESNIK MUSTAFAJT

January 26, 2025 by s p

Jusuf BUXHOVI/

Gjeografia shpirtërore shqiptare nuk është kartografi, por identitet historik. Është një pikturë e madhe me një tablo identitare, të cilën koha dhe rrethanat shoqërore dhe politike nga lashtësia e deri te koha jonë e kanë kthyer në mozaik. Kjo ka ndodhë në antikitet, ka ndodhë në mesjetë, ka ndodhë gjatë Perandorisë Osmane dhe veçmas pas shembjes së saj. Kështu, mozaiku i kujtesës sonë historike nga viti 1913, është kthyer në një kartografi politike, ku Shqipëria Londineze, si shtet shfaqet e përgjysmuar, ndërsa Kosova, Maqedonia dhe Çamëri, të cilat, nga Lidhja Shqiptare e Prizrenit e deri te pavarësia kanë qenë qendra e saj kulturore dhe politike, me mbetjen të pushtuar në Serbi, Mal të Zi dhe Greqi, kthehen në pakica fetare, që i priste asimilimi ose shpërngulja për në Turqi, siç ndodhi me një pjesë të mirë të tyre.

Nga këndvështrimi i sotëm shtrohet pyetja se çfarë përgjigje i dhanë shqiptarët e ndarë kartografisë së re politike nga vitet 1913-1914, gjatë luftës së parë botërore, gjatë luftës së dytë botërore dhe pas luftës së dytë botërore, nga viti 1945-1991 në rrethanat kur midis dy luftërave botërore (1916-1918) dhe gjatë luftës së dytë botërore (1941-1944) pati intermexo kohore të bashkimeve të përsëritshme, të cilave u dha fund fitorja e komunizmit në Shqipëri dhe në Jugosllavinë e Titos?

Nëse anashkalohen rrethanat midis dy luftërave botërore, të cilat me ndryshimet e mëdha të gjendjeve ishin të pamjaftueshme për çfarëdo konsolidimi politik, shoqëror dhe kulturor, megjithatë ato që solli fundi i luftës së dytë botërore, pra komunizmi në Shqipëri, mund të thuhet se ishte ideologjia, ajo që gjeografinë shpirtërore, me metodën e realizmit socialist në krijimtari veçmas në letërsi e zhveshi nga çfarëdo fryme kombëtare. Heroi i ri pozitiv ishte në funksion të krijimit të njeriut të ri socialist, me kujtesë të fshirë, një monstum! Kjo e qëlloi më së shumti letërsinë e traditës dhe gjithë ato vlera që krijoi mendësia e Rilindjes kombëtare. Kështu, krijimtaria u vu fund e krye në shërbim të doktrinave ideologjike.

Në Kosovë, hiq periudhën kur shovinizmi serb nga viti 1945-1966, shfrytëzoi parullën e vëllazërim-bashkimit, për të vazhduar planet e njohura nga platforma e Çubrilloviqit për asimilimin dhe shpërnguljen e shqiptarëve për në Turqi, nga viti 1966 kur bie pushteti policor i Rankoviqit, me ndryshimet kushtetuese të vitit 1968 dhe ato të vitit 1974 kur fitohet statusi i njësisë federative, për ndryshim nga Shqipëria komuniste, ku shkrimtarët që nuk i përmbaheshin metodës socrealiste internoheshin në kampe pune edhe vareshin (i fundit u var në Kukës poeti Havzi Nela në vitin 1988), pra krijimtaria artistike, veçmas letërsia, në saje të asaj se Jugosllavia në vitin 1949 përjashtoi metodën e socrealizmit në art dhe krijimtari, i kthehet identiteti kulturor dhe historik shqiptar.

Në veprat letrare të shkrimtarëve të brezit të mesëm dhe atij të ri zuri vend të theksuar tematizimi i historisë nga antikiteti, mesjeta dhe koha jonë gjithnjë e parë si tërësi dhe me vazhdimësi së cilë planet hegjemoniste serbe ia mohonin. Duke u ndërlidhur me veprat e Martin Camajt “Nji fyll ndër male” dhe “Kanga e vërrinit” si dhe romanin antologjik për të rijnë të Rexhep Hoxhës “Lugjet e verdha”, që paraqesin hyrje poetike në histori në përputhje me gjeografinë shpirtërore , shfaqen vepra të rëndësishme që dëshmojnë formacionet shoqërore dhe politike në thellësitë e saj me principata e deri te mbretëritë. Të tilla janë “Trilogjia ilire” te Ymer Shkrelit, “Trungu ilir” i Sabri Hamitit, “Akrostiku i Skënderbeut” i Beqir Musliut, drama e Tekin Dërvishit “Zhvarrosja e Pjetër Bogdanit”, romani i Jusuf Buxhovit “Shënimet e Gjon Nikollë Kazazi”, “Udhëzimet për kapërcimet e dertit” të Mehmet Krajës si dhe vepra të tjera që plotësonin gjeografinë shpirtërore shqiptare.

Metoda socrealiste në Shqipëri me letërsi të shumtën me vepra të propagandës politike, pa ndonjë vlerë letrare, në njërën anë dhe në tjetrën anë, veprat e shkrimtarëve të Kosovës që rikthejnë identitetin tonë historik dhe shpirtëror në letërsi, paraqesin një absurd historik, ku raportet politike dhe shtetërore që krijoi Konferenca e Londrës me ndarjen shqiptare, që i konfirmoi edhe Konferenca e Parisit e viti 1919 dhe ajo e vitit 1945, të qendrës (Kosovës – periferi) dhe të shtetit të përgjysmuar shqiptar – qendër, kulturalisht “periferinë” – Kosovën ta kthejë në qendër shpirtërore shqiptare, ndërsa shtetin shqiptar komunist, ta kthejë në pjesë të kartografisë ideologjike të kartës politike të botës komuniste që shtrihej nga Moska deri në Pekin, Kubë dhe Afrikë!

Ky absurditet historik, megjithatë, së paku politikisht, mori fund në vitin 1991 me ndryshimet politike në Shqipëri dhe shpërbërjen e Bashkimit Sovjetik, kur bie edhe qendra kryesore prej nga artit dhe kulturës për afër një shekulli iu caktuan recetat socrealiste, që rrënuan vlerat shpirtërore dhe ato kulturore të popujve që u pushtuan nga sistemi komunist.

Me këto ndryshime, arti dhe kultura në Shqipëri hoqi tiraninë e metodës së socrealizmit, por kjo nuk mjaftoi që saora që kartografinë ideologjike ta kthejë në gjeografi shpirtërore në përputhje me identitetin historik.

Megjithatë, viteve të fundit, disa nga shkrimtarët e brezit të rinj kanë filluar t’i qasen me përkushtim kësaj. Ndër ta dallohet Besnik Musftaj me dy nga veprat e tij: ”Fati i marrë” dhe “Një roman i papërfunduar”.

Si shkrimtar që vjen nga Tropoja, të cilën kufiri i vitit 1913, me ndarjen nga Gjakova dhe Kosova, ia prenë damarët ekzistencial, por edhe i krijon shkëputje nga një identitet i përbashkët kulturo së cilës i ka takuar, përpiqet që ta pasqyrojë fatkeqësinë që sjell ndarja e kufirit, përafërsisht me kundrimin që kishte vepra e H. Salihut në vitete e shtatëdhjeta. Në këto vepra Mustafaj, sjell kujtesën e shkëputur historike, duke e ndërlidhur me realitetin e ri jetësor, me ç’rast konceptit të Shqipërisë politike, i kthehet ai i dimensionit etnik historik. Në këtë veprim Mustafaj ndërlidhet me omonimet, patronimet, toponimet, mitet dhe gjithë ato vlera të treaditës që shkojnë edhe deri te simbolet e kozmogomisë, që ruhen në atë që Mis Durham e quan “Shqipëri e Epërme”.

Në këtë mënyrë, mund të thuhet se veprat e Mustafajt letërsisë sonë ia hapin rrugën që të rikuperojë, po qe se kjo është e mundur, plagët e thella që botës shqiptare ia shkaktuan konferenca londineze dhe dy të Parisit, e mbi të gjitha koncepti ideologjik i metodës së socrealizmit, që Shqipërinë e ktheu në një Gullak politik, ndërsa kulturalisht, me doktrinën e shtetit ateist, e barazoi me Kmerët e kuq!

(Theksime nga fjala e lexuar në Takimin me shkrimtarin Besnik Mustafaj organizuar nga shoqata “Tropoja” në Tiranë)