Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Gjon Gjekë Lucaj – Pishtari i dijes shqiptare

by

Pjetër Lucaj/

Në tokën e malit, ku qielli prek majat,

Një burrë me zemër, me vizion të qartë,

Gjon Gjekë Lucaj, mësuesi i parë,

Hapi dritaret e dijes, mbi errësirën e gjatë.

Në 1917, në Triepshin krenar,

Hapi shkollën e parë shqipe, një akt madhështor.

Mes maleve e gurëve, një fllad drite nisi,

Në gjuhën e nënës, shpresa rilindi.

Më pas, në 1929, Dinosha përqafoi,

Shkollën e dytë shqipe, që Gjoni ndërtoi.

Një histori e re, në gjuhën e tokës,

Dhe populli ndjeu frymën e lirisë së kokës.

Në vitet ’50, me krenari të thellë,

Shkolla e Triepshit mori emrin e gjallë,

Gjergj Kastriotit, heroit të pavdekshëm,

Një nderim i madh për kombin e përjetshëm.

Por Gjoni nuk luftoi me shpatë as me armë,

Dija e tij ishte flaka që ngrohte çdo zemër.

Libri dhe penda ishin fuqia e tij,

Shpëtimtar i fjalës shqipe, pishtar në stuhi.

Këshilltar i Bajram Currit, në kohë të vështira,

Gjoni i dha zë, idealit të lirisë së vërtetë.

Me mendje të ndritur dhe shpirt të madh,

Ai qëndroi pranë, si prijës i paepur dhe i rrallë.

Me libra në dorë dhe zemër të kthjellët,

Ai ndriçoi errësirën e një epoke të thellë.

Shkolla e tij, strehë për çdo brez të ardhshëm,

Një tempull i dijes, një testament i ndritshëm.

Gjon Gjekë Lucaj, emër i pavdekshëm,

Mësues i kombit, vizionar i përjetshëm.

Gjurmët e tua ndriçojnë rrugën tonë,

Hero i dijes, frymëzim që s’na lë kurrë vetëm.

Legalistët e Amerikës përkujtuan gjeneral Abas Kupin në 49 vjetorin e ndarjes nga jeta

by

Sokol Paja/

New York, 11 janar 2025 – Legalistët e Amerikës përkujtuan Gjeneral Abas Kupin në 49 vjetorin e ndarjes nga jeta. Partia “Lëvizja e Legalitetit”- dega e SHBA-së, në bashkëpunim me familjen Kupi, veprimtarë, patriotë shqiptarë në Amerikë, u mblodhën te varri i Gjeneral Abas Kupit, në varrezat Maple Grove Cemetery, në Kew Gardens, Queens New York; për të përkujtuar 49 vjetorin e vdekjes së një prej udhëheqësve më të shquar të nacionalizmit shqiptar dhe veprimtarit të shquar të patriotizmit shqiptar në mërgatën e Amerikës Abas Kupit. Ceremonia e nderimit u udhëhoq nga patrioti i shquar legalist Ndrecë Gjergji i cili theksoi rëndësinë e përkujtimores dhe falënderoi pjesëmarrësit në ceremoninë e nderimit të atdhetarit të shquar Gjeneral Abas Kupi.

Të pranishëm në ceremoninë e nderimit ishin ndër të tjerë z.Ahmet Hoti, nënkryetar i PLL për Amerikën, sekretari i Vatrës Dr. Pashko Camaj, gazetari i shquar i Zërit të Amerikës Gjekë Gjonlekaj etj. Abas Kupi është ndër figurat më të larta politike e patriotike që nderon kombin shqiptar dhe historinë moderne të shtetit.

Z.Ahmet Hoti, nënkryetar i PLL për Amerikën deklaroi se Abaz Aga është simbol i përjetshëm kundër sllavëve dhe komunistëve. Z. Hoti diskutoi për kontributin e Abas Kupit te Lufta e Koplikut, kontributi në skenën politike të vitit 1924, kthimi i legalitetit në pushtet si kthim i ligjshmërisë, ndërtimi i themeleve moderne të shtetit shqiptar, qëndresa antifashiste e vitit 1939 që i dha mesazh botës që shqiptarët nuk e duan fashizmin, nazizmin e komunizmin. Pas fjalës së patriotit Ndrecë Gjergji u mbajt 1 minutë heshtje në nderim të heronjve të kombit shqiptar dhe patriotit Nderim Kupi ndarë nga jeta vitin e kaluar.

Sekretari i Vatrës Dr. Pashko Camaj përshëndeti në emër të Federatës Vatra. Ai tha se Abas Kupi ishte një njeri i madh i kombit shqiptar, frymëzues për gjeneratat. Kombi mburret me veprën e Abas Kupit tha Dr. Camaj. Faton Zogejani dhe Bashkim Shehu përshëndetën nga Shoqata Skënderbej. Z. Shehu shprehu vlerësim të lartë për patriotin Abas Kupi dhe apeloi për bashkim kombëtar. Gjekë Gjonlekaj u ndal te figura madhështore e qëndresa trimërore e Abas Kupit dhe apeloi për kthimin e eshtrave të Abas Kupit në Shqipëri dhe organizimin e një konferencë shkencore ndërkombëtare në nder të jubileut 50 vjeçar të largimit nga jeta të Abas Kupit. Editori i Diellit vlerësoi figurën e Abas Kupit dhe garantoi familjen Kupi dhe Legalitetin se Dielli e Vatra do japin kontribut shkencor në organizimin e Konferencës që përkujton jetën dhe veprën e Gjeneral Abas Kupit. Në emër të familjes përshëndeti dhe falënderoi pjesëmarrësit Sokol Kupi. Për nder dhe respekt të Abas Kupit familja Kupi për të gjithë të pranishmit shtroi një drekë përkujtimore në Reef Restaurant & Bar.

Albanian-American Conductor Kristo Kondakçi brings Joy and Renewal at Sanders Theater

by

Rafaela Prifti/

Turning the page to a new year, the acclaimed Albanian American conductor Kristo Kondakçi conducts the Kendall Square Orchestra at Sanders Theatre, Harvard University, Boston Saturday evening. The music director calls it “an evening that captures the essence of fresh starts and infinite possibilities that he wants to share with the audience.” The selection titled Joy & Renewal is purposely designed to celebrate the hope and beauty of beginnings. Describing the program as a journey through struggles and triumphs, light and shadow, and the quiet joy of renewal. Barber’s Adagio for Strings, Mozart’s Sinfonia Concertante and Mahler’s Symphony No. 4, the evening invites concertgoes to “step into the New Year together, uplifted by music that inspires, renews, and reminds us of life’s incredible beauty.” Tonight is the second performance of Kendall Square Orchestra with conductor Kondakçi at Sanders Theater, which happens to be the venue of the graduation ceremony of Harvard graduates Fan Noli and Faik Konica.

Kristo’s official page provides information about his career and education, as well as past performances and future events. Here is a summary of it: He was born in Tirana, Albania in 1991. He and his family immigrated to the United States as political refugees when Kristo was five years old, settling in Boston. MA. In 2014 Kondakçi conducted the Albanian National Orchestra, earning recognition as a cultural representative of the Albanian diaspora. Throughout the last decade, he has led music collaborations with numerous orchestras across the United States and Europe.

Celebrated for his dynamic leadership and collaborative approach, the acclaimed Albanian American conductor brings renewed energy and innovative collaborations through themes of preseverance, joy and renewal via the repertoire of classic music from Bach, Elgar, Brahms, Barber, Mozart, Mahler, Mendelssohn, Shostakovich and more.

As the David and Janet McCue Music Director of the Kendall Square Orchestra, Kristo Kondakçi leads an ensemble of professionals from the technology and life sciences services. The orchestra has undertaken initiatives with global impact through the Symphony for Science Series, that have raised hundreds of thousands of dollars in support of local charities.

A graduate of New England Conservatory, Kondakçi’s style blends devotion to technical mastery with a commitment to inspire and positively affect society through music. Kristo Kondakçi is an Assistant Professor at the Berklee College of Music, in addition to being a non-resident tutor at Harvard University and a guest lecturer at the Longy School of Music and the New England Conservatory, where he mentors the next generation of musicians.

SHBA-ja dhe Kosova duhet të finalizojnë sa më shpejt një marrëveshje për ‘dialog strategjik’ ndërmjet dy vendeve

by

Prof.Dr.Fejzulla BERISHA/

Krijimi dhe finalizimi i një marrëveshjeje për dialog strategjik mes SHBA-së dhe Kosovës është një hap thelbësor për konsolidimin e marrëdhënieve dypalëshe dhe garantimin e qëndrueshmërisë politike, ekonomike dhe të sigurisë në rajon. Një dialog strategjik do të përqendrohej në disa fusha kyçe, të cilat janë mbështetur në përvojat e mëparshme dhe në rastet konkrete të bashkëpunimit SHBA-Kosovë.

1. Bashkëpunimi në Fushën e Sigurisë

SHBA-ja ka qenë partneri kryesor për ndërtimin dhe forcimin e Forcës së Sigurisë së Kosovës (FSK). Një marrëveshje strategjike mund të forcojë:

   •   Tranzicionin e FSK-së në një ushtri të plotë: Deri tani, SHBA-ja ka dhënë ndihmë teknike dhe trajnim për FSK-në. Për shembull, në vitin 2023, programet e bashkëpunimit ushtarak rezultuan me pjesëmarrjen e FSK-së në stërvitjen “Defender Europe,” një nga stërvitjet më të mëdha të NATO-s. Një dialog strategjik mund të formalizojë këtë mbështetje dhe të përfshijë furnizimin me pajisje moderne ushtarake.

   •   Pjesëmarrjen e Kosovës në misionet ndërkombëtare të paqes: Duke ndjekur shembullin e shteteve të tjera të vogla aleate të SHBA-së, Kosova mund të përfshihet në misione të përbashkëta me SHBA-në. Kjo do të forconte pozitën ndërkombëtare të Kosovës dhe do të rrisë aftësitë operacionale të FSK-së.

2. Forcimi i Demokracisë dhe Sundimit të Ligjit

SHBA-ja ka luajtur një rol kyç në forcimin e sundimit të ligjit në Kosovë. Për shembull:

   •   Rastet e përfshirjes amerikane në reformën gjyqësore: Programet si USAID dhe ICITAP kanë ndihmuar në trajnimin e gjyqtarëve, prokurorëve dhe policisë së Kosovës. Një marrëveshje për dialog strategjik do të mundësonte ndihmë më të madhe teknike për luftën kundër korrupsionit dhe për reformat e sistemit gjyqësor.

   •   Rast konkret – lufta kundër korrupsionit: Në vitin 2021, ambasada amerikane mbështeti krijimin e Task-Forcës Kundër Korrupsionit. Një marrëveshje strategjike do të formalizonte dhe zgjeronte projekte të ngjashme.

3. Zhvillimi Ekonomik dhe Investimet Amerikane

Kosova ka përfituar shumë nga investimet dhe mbështetja amerikane, por potenciali i saj ekonomik mbetet i paplotësuar.

   •   Rastet konkrete të mbështetjes ekonomike: Korporata amerikane për Sfidën e Mijëvjeçarit (MCC) ka investuar miliona dollarë në projekte të energjisë së qëndrueshme dhe digjitalizimit. Për shembull, në vitin 2022, MCC ndihmoi në zhvillimin e projektit për ruajtjen e energjisë përmes baterive, një nga projektet më të mëdha të këtij lloji në rajon.

   •   Tërheqja e investimeve të huaja direkte (FDI): Një dialog strategjik mund të përqendrohet në krijimin e politikave që favorizojnë investitorët amerikanë, duke ndjekur shembullin e marrëveshjeve SHBA-Slloveni ose SHBA-Lituani për bashkëpunim ekonomik dhe teknologjik.

4. Diplomatika dhe Njohjet Ndërkombëtare

Një nga prioritetet e Kosovës është forcimi i pozitës së saj ndërkombëtare, dhe SHBA-ja ka luajtur rol kyç në këtë drejtim.

   •   Rast konkret – Marrëveshja e Washingtonit (2020): Kjo marrëveshje e ndërmjetësuar nga SHBA-ja rezultoi në normalizimin ekonomik mes Kosovës dhe Serbisë, duke hapur rrugën për më shumë njohje ndërkombëtare. Një dialog strategjik mund të institucionalizojë mbështetjen e SHBA-së për njohjet e reja dhe anëtarësimin në organizata ndërkombëtare si INTERPOL dhe UNESCO.

   •   Një shembull i ngjashëm – Izraeli dhe Emiratet e Bashkuara Arabe: SHBA-ja ka ndërmjetësuar marrëveshje të suksesshme në rajone të tjera, dhe kjo përvojë mund të aplikohet në avancimin e pozitës ndërkombëtare të Kosovës.

5. Bashkëpunimi në Iniciativat Rajonale

Dialogu strategjik mund të shërbejë për forcimin e pozitës së Kosovës në Ballkanin Perëndimor, ku Serbia dhe vendet e tjera shpesh sfidojnë sovranitetin e saj.

   •   Rast konkret – Procesi i Berlinit dhe Ballkani i Hapur: Me mbështetjen e SHBA-së, Kosova mund të përfitojë nga iniciativat ekonomike rajonale, duke rritur tregtinë dhe bashkëpunimin ndërkufitar, gjithmonë duke ruajtur integritetin e saj politik dhe ekonomik.

Pse Kjo Marrëveshje është Thelbësore?

   •   Stabiliteti në rajon: Një marrëveshje e tillë do të forconte rolin e SHBA-së si garantuese e paqes dhe stabilitetit në Ballkan.

   •   Siguria ndërkombëtare: Në një kohë kur Rusia dhe Kina po zgjerojnë ndikimin e tyre, një marrëveshje për dialog strategjik do të siguronte që Kosova të mbetet pjesë integrale e kampit perëndimor.

   •   Përfitimet për të dyja palët: SHBA-ja do të përfitonte nga një partner i fortë dhe i besueshëm në një rajon strategjik, ndërsa Kosova do të forconte sovranitetin dhe zhvillimin e saj.

Një marrëveshje për “dialog strategjik” do të institucionalizonte mbështetjen amerikane dhe do të siguronte një plan të qartë për zhvillimin e Kosovës në të gjitha fushat. Rastet konkrete të bashkëpunimit deri tani tregojnë se ky dialog mund të sjellë rezultate të prekshme dhe afatgjata. Për të finalizuar një marrëveshje të tillë, është e nevojshme që qeveria e Kosovës të tregojë iniciativë dhe të kërkojë përfshirje aktive nga administrata e SHBA-së.