s p – Page 595 – Dielli

ALI PASHË TEPELENA DHE LUFTA E TIJ ME PËRMASA GENOCIDI KUNDËR SULJOTËVE MË 1803

December 12, 2024 by s p

Nga Ndue BACAJ/

“Një popull që nuk njef t’ ndodhunat e dheut vet, as nuk njeh rranxen e fisnisë t’veteve asht porsi një femi që nuk njeh prindërit e vet”*.

Për Ali Pashë Tepelenën është shkruar nga shumica e autoreve shqiptar me superlative, duke e quajtur luani i Janines e deri figura më e madhe e kombit shqiptar pas Skenderbeut etjerë. Gazetat, revistat, librat dhe studimet më të “zjarrta” për të glorifikuar Ali Pashen i perkasin periulles komuniste, po dhe këtyre viteve post-komuniste. Për Ali Pashen ka shkrime edhe nga studiues, gazetar dhe udhetar të huaj , si dhe nga revista e gazeta (shumica) të shekullit XIX. I dominojnë shkrimet e atyre koheve ato franceze , turke, ruse, angleze etj. Nga ato angleze kujtohen kryesisht ato çfar shkruan poeti anglez Xhorxh Gordon Bajron… përkunder këtyre siç paralajmrova në titullin e këtij shkrimi unë nuk do të shkruaj për veprat e “mira” të Ali Pash Tepelenes, pasi për këto është shkruar e vijon të shkruhet…Por me këtë shkrim dua te perkujtoj sado pak një veper më të zezë se katrami, luften e Ali Pash Tepelenes me permasa Genocidi, kunder Suljoteve kristian në trojet e veta shqiptare… Ku “kulmi” i kësaj lufte është masakra e dates 12 dhjetor të vitit 1803 , masaker që edhe pse ka kaluar mbi dy shekuj plaget Suljote ende kullojnë gjak me erë genocidi… Shkrimet historike per ketë tragjedi nuk janë të shumta, ku edhe ato me afër kanë harresen se kujtesen. Nga këto shkrime historike per të perkujtuar ketë tragjedi të vëllezerve tanë Suljot, mendova të zgjedhë atë të shkruar nga Dom Ndoc Nikaj në vepren e tij “Historia e Shqipnisë”…Ky shkrimtar e historian mbante lidhje të ngushta me Konicen , vëllezerit Frasheri etj. Vlen të shënohet se per vepren e tij (Histori e Shqipnisë) Dom Ndoc Nikaj bashkepunoi ngushtë me Faik Konicen , që në atë kohë botonte në Bruksel revisten “Albania”.

SULJOTËT DHE ALI PASH TEPELENA

Suljotet që në kohë te vjetra kishin qendruar ndër male të veta të lirë e të pa-shtruam e nuk dojshin mbi vehte dorë të huajen. Rridhnin prej disa fiseve të Kshtena të Epirit , të cilet që me 1660 per me jetua të lirë kah sundimi e besimi kishin kapur malet e germueta të Sulit , ku kishin gjallnua (jetua) pa trazime . Deri ne vitin 1788 ishin shtua e ba 18 lagje me 550 tyme (shtepia), e aty vetsundoheshin me parinë e vet , porsi një Republikë e vogel , ku nuk flitej gjuhe tjeter veçse gjuha shqipe. Ali Pasha kerkoi me i perulë e nenshtrua ,por Suljotet banë qendresë . Ali Pasha me 1788 dergoi një ushtri prej 10.000 vetesh per të nenshtrua Suljotet , por kjo ushtri u thye keqas nga këta malcor të rrebtë. Në vitin 1792 Ali Pasha çoi një tjeter ushtri prej 22.000 vetesh , por edhe ajo kje ndeshë e thye keq prej Suljoteve trima. Në ketë luftë ma të madhe ndere e pati Zhavella (Xavella) me të shoqen , Mosken, e me të bijen , Kaidon, të cilat duke u pri çikave e grave të katundit nuk i lanë gja mangut qendreses kreshnike të burrave që luftoshin per liri t’vet. Të thyemit e ushtrisë së Ali Pashes ishte kaq i fortë sa vetë Ali Pasha s’largut vrente pershkimet e luftes , dhe me shumë veshtirsi mujti me shpetue e mos me mbetë n’dore të tyne. Qendresa kreshnike e Suljoteve na çfaqë zemren e Shqiptarit të vertet që lufton per lirinë e vet , por mjerisht lufta ishte shqiptar me shqiptar.

Mbas pak kohet që Ali Pasha u kthye në Janinë e shoqja e tij Eminia , grua zemergjan dhe e dhimbeshme, guxoi një ditë me i ba lutje që të mos i sulmojnë ma Suljotet , por ti lanë në lirinë e vet. Por lutja u ba e dameshme per të , sepse sa degjoi ato fjalë Ali Pasha, i ndezun në zemrim nxuer koburen dhe ja vuni gryken të shoqes në zemer, por tuj i dhanë gisht ju dhimbtë dhe çoi doren perpjet dhe koburja u shpraz mbi koken e saj. Emines nga tmerri i ra të fiktë dhe u rrezua pertokë, dhe që nga ajo ditë nuk bani ditë të mirë ma deri sa mbas pak kohesh vdiq… Mbas disa koheve Zhavella, me gjithë të birin ishte shti në dorë e u cua para Ali Pashet, i cili duke pasë në atë kohë mendime me shtypë disa Begaj që i rrijshin perball , kerkoj me e thye me butesi tuj e ba vegel me shtrua malacaket e tjerë derisa të kryente punet e veta. E keshtu e nisi per në Sul me porosi me i perkulë miqesisht me i ra në dorë , atij i ndali të birin per peng. Zhavella burr me burrni kreshnike , kur duel në male të veta mblodhi Suljotet dhe i ndezi ma teper n’qendresë , dhe mbrapa i çoi Ali Pashes një leter me të cilen i thotë : “ I lirë ndër male të mia nuk t’a kam besen , por jam gadi me i dalë zot lirisë së plotë t’dheut tem. Djalin tem e ke n’dorë e munde me e mbytë , e une si babë nuk mund të baj tjeter veç me shperblye shumë-fish gjakun e tij.

Ndoshta mund të thonë kush se po diftohem babë i pa zemer per fminë tem , por rrehet. Unë e di se butsia jote nuk asht tjeter veç me na shti në dorë e mbrapa shpata mizore e jotja kishte me pre krenat jo veç të birit tem , por të Sulit mbarë…..Ali Pasha u ndez n’idhnim , por nuk u ngut me ndjekë per ateherë Sulin para se me perulë e me shtypë fqinjen , t’gjithë Begajt e Epirit që i kishte ferrë ndër sy… Sa Ali Pasha ishte tuj zgjanua rrethin e sundimit vet mbi Begaj të Epirit , Ishujt Jonie e qytetet e limanet e Prevezes , t’Parges , t’Butrintit , t’Artes e t’Salahores , që deri ateherë kishin kenë nën sundimin e Venedikut , ranë në dorë të Frances të marruna prej general Gjentilit me ushtritë franceze . Ali Pasha ateherë kerkoi miqesinë e Frances e i mbeshtetun në atë anë shtrojë nën vedi krahinen e Qimares (Himares), edhe u munduan me ba lidhni (lidhje) me Francen per me marrë ishujt Jonie. Një motmot mrapa ,mbasi u ndez lufta ndermjet Frances dhe Turkisë që kje e mbeshtetun prej Hinglizit (Anglezit) , kur Napoleon Bonoparti n’1788 u shtye kahë Misiri , ky ju perkrah Hinglizeve e mori Arten dhe Butrintin , theu francezet afer rrenojave të vjetra të Nikopolit e muer edhe Prevezen që e bani rrfash me tokë. Ali Pasha mbas ketyre fitimeve muar gairet të ri dhe u pergaditë me marrë edhe ishujt Jonie… Por nuk kishte mujtë me ja arritë sepse në mars t’1799 në ato ishuj dolen ushtritë Turke e Ruse , e një motmot mbrapa me 21 mars 1800 ndër marrveshje të lidhuna n’Stambollë ishujt ishin njohur si Republikë në vehte… Por sa humbi uzdajen e ishujve, Ali Pasha në atë vjet 1799 suell mendimin e vet rishtaz per mbi Suljotaj e nisi mbi ata 12.000 ushtarë , por edhe keso here kje thye prej trimniet , sidomos të kapidanave Moskos , Foto Zhavelles e Krist Boçarit e prisave t’tyne. Tue pa Ali Pasha se me fuqitë e armeve nuk i ecte mbarë fitimi i atij vendit iu suall rishtas dredhive per me mujtë me i shti n’rreth me të butë. Per tri vjet rresht ,që me 1800 e deri me 1803 u mundua me shti në mes tyre smira e ngaterresa tui derdhë per dorë të disa ngaterrestareve të pabesë , dhunti e t’holla , e keshtu mbrrini me largue andej Foto Zhavellen që ishte qendra e gairetit (gatishemerisë) të tjerve , e ashtu edhe disa luftetarë ma të nxehtit e ma të idhtit e atij vendi . Kur e pa se shumica e qendrestarve ma t’fortë ishin largue prej andej nisi mbi Suljotet një ushtri 30.000 vetesh . Qendresa ishte e rrebtë , gjaku u derdhë rrkajë, t’ndeshunat kreshnike, por pas tri vjeteve që zgjati ndër ta lufta e rrenimi , t’lodhun per anë nuk mujten ma pertej , e me 12 t’dhetorit 1803 ranë n’dorë. Murgar Samueli, prisi i Suljoteve ndër qendresat më të medha kur e pa të bierrun krejt uzdajen (besimin) e shpetimit nuk desht me ra per s’gjallit në dorë të ushtareve të Ali Pashes, dhe (porsi Oso Kuka 59 vite më vonë perballë malazezve) , porsa u afruan me shumicë tubat e armiqeve per rreth ,me dorë t’vet u dha zjarm baroteve , e kockat e tij njiheri me sa qindra të tjerë prej anmiqeve u shperndanë per anë , nepermjet t’ushtimes e tmerrit që bani me u dridhë gjithë Sulin. Krist Boçari vetë i dhjeti kje shti n’dorë të anmikut dhe u kje dhanë vdekja me mundime të mëdha.

Në ketë qendresë të mbrame e kreshnike t’Suljoteve , sikur gjithë heret luftuan gratë e vajzat perkrah me burra e me vllazen t’vet , e kur u thye qendresa edhe keto nuk u dhanë per s’gjallit. Një faqe historiet t’lumnueshme qendreset t’vendit e lanë mbas vedit , në menyrë të posaçme , gratë trimnesha t’katundit Zalongut , t’cilat nuk panë fitimin e anmiqve e afrimin e tyne kah katundi , por të gjitha me foshnje t’gjinit ngrykë e me femi të vegjël per doret , iu ngjiten shkrepave të naltë të malit e dora dores tuj kendue vallet e trimnive të burrave t’Sulit u leshuan pingul teposhte nepermjet lugajave shkembore , ku gjeten një dekë (vdekje) t’ndershme e kreshnike. Kush ra n’dore të Ali Pashes gjeti vdekje të mnershme (tmerreshme) , e dhanie (pasunia) e katundet e Sulit kjenë ba plaçkë , djegë e rrenua shqimit. Disa tuba Suljotesh iken nga fushat e Parges , por të ndjekun edhe atje ku dolen ndër ishujt Jonie. Ali Pasha keso kohet pati arrite në ma të madhen shkallë t’madhnise vet. Sulltani e kishte pas emnue Pashë per mbi Rumelinë…..”. (DOM NDOC NIKAJ: ”HISTORIJA E SHQYPNIES” Ç’ME KOHË TË VJETRA E DERI M’SOT , fq.136-140 , Shkoder ,shtypshkronja “Nikaj” 1917). Mjerisht Ali Pasha gjatë sundimit të tij nuk mbahet mend vetem per luftën me permasat e genocidit kundër Suljoteve , por mbahet mend edhe per masakra e krime të tjera , deri dhe në tjetersimin me dhunë të shqiptareve kristian në trojet e veta , në besimin e pushtuesit turko-osman , gjë që i regjistronte dhe konsideronte këta shqiptar jo thjeshtë si besimtar musliman , por si turq. Më vonë shovenet grekë duke u bazuar në ketë tjetersim bënë marrveshje me Turqin per t’i derguar keta musliman shqiptar ne Turqi , dhe në trojet e këtyre shqiptareve suallen ortodoks grekë , që kishin jetuar deri ateherë në trojet e tyre të tjetersuara gjatë shekujve si troje Turke etj… Ali Pash Tepelena edhe pse tjetersonte e luftonte shqiptaret Kristian në trojet e veta , ai greket që i sherbyen në ushtrinë e tij dhe qellimeve të tija i shperbleu me troje safi shqiptare , në të cilat banon që prej asaj kohe minoriteti grek (edhe në Shqiperinë politike). Fatkeqesisht edhe sot Greqia duke u bazuar në ketë “peshqesh” të Ali Pashë Tepelenës pretendon për autoktonin greke të banorëve në keto troje të stËlashta Iliro-Shqiptare …

NGA CURRICULUMI I ALI PASH TEPELENËS…

Ali Pashës kishte lindur (rreth vitit 1740) në një nga familjet më të lidhura pas “qerres” të perandorise turko-osmane . Gjyshi i Ali Pashes , Muhtar Pasha ishte luftëtar i famshëm i ushtrisë osmane kunder të krishtereve. Gjeti vdekjen në rrethimin e Korfuzit me 1716 duke komanduar forcat osmane . Gjyshi i Aliut Muhtar Pasha kishte 3 fëmijë me emrat : Salek , Mehmet dhe Veli. Veli Bej pasi morri fuqinë në Tepelenë u martua me Hankon (nëna e Ali Pashës), sepse i ati i saj ishte Kurt Pasha, veziri i Beratit, që kishte fuqi të madhe. Veli Bej, rriti fuqinë e tij, duke marrë sanxhakun e Delvinës. Armiqësia me fuqitë e tjera krahinore dhe sulltanin, përfundoi në humbjen e fuqisë dhe pasurisë së tij. Vdiq në moshën 45 vjeçare më 1758 , duke patur 2 fëmijë me Hankon , Aliun dhe Shanikon , (dhe 3 fëmijë nga marrëdhënie të tjera). Ne keto kushte Aliu edhe i “gjymtuar” fizikisht (pasi ishte topall) rritet dhe u edukua si mos me keq. Hankoja nje grua e perbuzur dhe e mbushur plot urrejtje arriti qe shumicen e kesaj urrejtje t’ia bejë “edukatë” djalit saj Aliut. Aliu mbeti edhe analfabet , por u bë një nga , grabitesit , hajdutet dhe kriminelet më të njohur të atyre aneve . Zona ku “operonte” Aliu ishte një zonë problematike per rendin e sigurinë. Perandoria Osmane pas shumë “peripecive” arrine ta bëjë per vehten Aliun , i cili pasi tradhton e dekonspiron shoket e tij të grabitjeve dhe krimeve merr fuqin ushtarake nga turqit , fuqi me të cilen ai asgjesojë pa meshirë shoket e vet dhe të tjerë. Pas ngritjes së Aliut në keto detyra nuk kishte më grabitje e vrasje kaçakash , por ato i kryente shtetari turko-osman Ali Veli Tepelena.. Perandoria Osmane per të mos lënë rehat pashallaret e tij me origjinë shqiptare , ata i fuste në ngaterresa dhe në e luftë në mes njeri tjetrit ,duke u thenë kush të fitojnë në keto luftra zgjeron pashallekun e vet. Keshtu ndodhi edhe me Ali Pash Tepelenen pasi perandoria turko-osmane e kishte graduar Pasha dhe me 1788 me një ferman të sulltan Selimit gradohet vezir i Janines… Mirpo kur ky Vezir e pa vehten të fuqishem me pashallekun e tij të zgjeruar , të organizuar dhe të fuqishem ushtarakisht , filloi të mendojë per një pashallek të pavarur nga Turqia , ku per ta bërë ketë realitet “lidhi” mardhenie edhe me fuqi të kohes si Franca , Anglia , Rusia etj… Kjo autonomi me 24 janar të vitit 1822 i preu kryet. Nga kjo ditë edhe sot thuhet se kur kryet e preme të Ali Pashes ja çuan Hrushit Pashes , ai pasi e pa u çua në kembë , u perulë me nderim, ju afrua dhe e puthi atë mjeker të bardhë që i jepte hije madhniet , dhe e nisi në Stmabollë si shenjë fitoreje…(Referencë per curriculumin , Ali Pash Tepelena ,Wikipedia shqip në Google).

Duke perfunduar ketë histori genocidi me “nota” perkujtimore deshiroj dhe uroi që të mos u prishi qjefin adhuruesve të Ali Pash Tepelenes , qofshin ata akademikë, professor, doctor, studiues , publicist , gazetar, adhurues të thjeshtë , apo shtetar e politikan etjerë…

*.”Citat” i marrun nga faqja e parë e parathenies së librit “Histori e Shqypnisë “ e D. Ndoc Nikaj , shtypur nga enti botues “Gjergj Fishta” Shkoder 2015.

KONGRESI I SHTETEVE TË BASHKUARA TË AMERIKËS: JO INFLUENCËS KOMUNISTE NË SHKOLLAT AMERIKANE!

December 12, 2024 by s p

Nga Frank Shkreli/

A person standing at a podium with a flag

Description automatically generated

Rrallë ndodhë që Kongresi i Shteteve të Bashkuara të jetë aq i bashkuar në miratimin e një propjekt-ligji cilido qoftë, sa ç’ishte me 6 dhjetor 2024 kur Dhoma e Përfaqsuesve miratoi me vota dërmuese prej 327 në favor të Aktit Vendimtar të Mësimdhënies mbi Komunizmin dhe 62 kundër. Text – H.R.5349 – 118th Congress (2023-2024): Crucial Communism Teaching Act | Congress.gov | Library of Congress Ky akt — autore e të cilit ishte përfaquesja republikane Maria Salazar e shtetit Florida — është miratuar nga përfaqësuesit republikanë dhe demokratë të Kongresit në një frymë bashkpunimi, me vota dërmuese, me qëllim për të edukuar studentët e shkollave të mesme mbi rreziqet që vijnë nga komunizmi dhe totalitarizmi dhe se si këto sisteme janë në kundërshtim të plotë me parimet bazë të lirisë dhe demokracisë në Shtetet e Bashkuara, thuhet një njoftim të Kongresit, me këtë rast, për median. Sipas këtij Akti, materialet e mësimdhënies, mbi të vërtetat dhe rreziqet e komunizmit, do të shpërndahen nga Fondacioni Përkujtimor i Viktimave të Komunizmit me qëndër në Washington – me përqëndrimin në të kaluarën kriminale komuniste dhe në trashëgiminë e vazhdueshme të komunizmit edhe sot e kësaj dite.

Miratimi i këtij akti u cilësua si një “fitore monumentale për brezat e ardhëshëm të studentëve amerikanë”, nga Presidenti i Fondacionit Përkujtimor të Viktimave të Komunizmit, Dr. Eric Patterson. “Muri i Berlinit mund të jetë shembur në vitin 1989, por ideologjia djallëzore që fshihej pas tij nuk është zhdukur ende. Akti Vendimtar i Mësimdhënies mbi Komunizmin, i miratuar ditët e fundit nga Kongresi amerikan, “është një akt legjislativ i cili garanton që studentët tanë të mësoinë të vërtetën – të kaluarën dhe aktualën – mbi këtë ideologji vdekjeprurëse… pasi studentët amerikanë janë gjithnjë e më shumë të keq-informuar ose aspak të informuar mirë mbi historinë dhe trashëgiminë e komunizmit”, citohet të ketë thenë Drejtori i Fondacionit Përkujtimor të Viktimave të Komunizmit, Dr Eric Patterson.

Komunizmi botëror ka një histori të gjatë dhe të errët shtypjesh politike, persekutimesh, dhune, vrasjesh dhe në përgjithsi, një histori krimesh kundër njerëzimit, gjatë shekullit të kaluar e deri në ditët e sotëme. Një trashëgimi kjo, për të cilën, për fat të keq, po flitet gjithnjë e më pak, ndërkohë që aktorë të huaj djallëzorë po përpiqen ta infiltrojnë këtë ideologji kriminale edhe në institucionet arsimore amerikane.

Kështuqë, sipas autores së këtij akti legjislativ, Përfaqësueses republikane nga shteti Florida, kubano-amerikanes, Maria Elvira Salazar, “Me miratimin e Aktit Vendimtar të Mësimdhënies mbi Komunizmin, Dhoma e Përfaqësuesve e Shteteve të Bashkuara siguron se brezat e ardhëshëm do të kujtojnë vuajtjet dhe krimet e shkaktuara nga ideolgjia brutale komuniste. Komuniteti im në Miami i njeh shumë mirë krimet e komunizmit, prandaj ne duhet të sigurohemi që të gjithë amerikanët të kenë të dhënat dhe të njihen me mizoritë dhe vdekjet e shkaktuara nga komunizmi”, është shprehur ajo pas aprovimit të Aktit nga Dhoma e plotë e Përfaqsuesve e Kongresit amerikan, me mbështetjen dërmuese nga të dy partitë kryesore të vendit, demokratët dhe republikanët.

Zonja Maria Elvira Salazar, Përfaqsuesja republikane nga shteti Florida me disa kolegë të saj, ka punuar për një kohë të gjatë tani për të bindur opinionin publik amerikan dhe Kongresin e Shteteve të Bashkuara mbi krimet e komunizmit në botë — Frank Shkreli: Kongresi i Shteteve të Bashkuara denoncon tmerret e socializmit | Gazeta Telegraf — në të kaluarën dhe aktualisht si dhe për rreziqet që kjo ideologji kriminale paraqet për brezat e ardhëshëm. “Akti Vendimtar i Mësimdhënies mbi Komunizmin”, u shpreh ajo, “do të sigurojë që brezat e ardhëshëm do të kuptojnë më mirë historinë e tmershme dhe tragjike të komunizmit. Ne duhet të bëjmë çdo gjë të mundur që të ruajmë dhe të mbrojmë parimet themelore të lirisë dhe të demokracisë së vërtetë. Përpjekjet për mbrojtjen e endrrës amerikane për brezat e ardhëshëm, fillojnë që tani”, me miratimin e këtij Akti, ka thenë Maria Elvira Salazar.

Ndërkaq, Kryetari i Dhomës së Përfasueseve, Mike Johnson përshëndeti miratimin e Aktit duke thenë se ndërkohë që përballemi me sfida gjithnjë e më të mëdha nga kundërshtarët tanë ideologjikë, siç është Partia Komuniste e Kinës, Akti Vendimtar i Mësimdhënies mbi Komunizmin i aprovuar nga Kongresi amerikan është një qëndrim i qart legjislativ kundër prirjeve të tilla të rrezikshme komuniste. “Sot është më e rëndësishme se kurrë që studentët tanë të mësojnë mbi rreziqet e vërteta që vijnë nga komunizmi, por edhe mbi rëndësinë e mbrojtjes së lirive tona”, është shprehur me këtë rast Kryetari i Dhomës së Përfaqsuesve të Kongresit amerikan, duke shtuar se ky Akt garanton që sistemi arsimor në Shtetet e Bashkuara të Amerikës t’i ketë rrënjët thellë në të vërtetën e historisë së regjimeve komuniste dhe në ruajtjen e vlerave tona.

Ndërsa përfaqsuesja e shtetit Indiana, me origjinë ukrainase, në fjalën e saja citoi Winston Churchillin i cili ka thenë se, “Ata që nuk mësojnë nga historia janë të destinuar ta përsërisin”, duke shtuar se ne duhet tu kujtojmë brezave të ardhëshëm, miliona viktimat e komunizmit, jetët e shkatërruara nga komunizmi ndërkombëtar, anë e mbanë botës, dhe që të mos harrojnë rëndësinë për të mbrojtur Republikën tonë të lirë dhe të fortë”, ka theksuar kongresistja me origjinë ukrainase. Frank Shkreli; Një frymë e re anti-socialiste /anti-komuniste në Kongresin e ardhshëm të ShBA-ve | Gazeta Telegraf

Miratimi me vota dërmuese (327 në favor-62 kundër) e Aktit Vendimtar i Mësimdhënies mbi Komunizmin, miratuar këto ditë nga Dhoma e Përfaqsuesve të Shteteve të Bashkuara në Washington, pason një numër përpjekjesh nga ana e një numri shtetesh amerikane për të pasqyruar krimet e komunizmit ndërkombëtar, ndonëse, historikisht dhe realisht, komunizmi kurrë nuk zuri rrënjë në Shtetet e Bashkuara, si regjim totalitar. Duket se me miratimin e këtij Akti, Kongresi i Shteteve të Bashkuara solidarizohet – 35 vjet pas shembjes së Murit të Berlinit — me viktimat e gjenocidit komunist ndërkombëtar, duke kujtuar dhe duke dënuar, zyrtarisht, krimet e komunizmit. Ashtu që breznitë e ardhëshme të amerikanëve ta njohin më mirë të vërtetën mbi krimet dhe kriminalitetin e regjimeve komuniste kundër miliona njerëzve, anë e mbanë botës, gjatë shekullit të kaluar e deri në ditët e sotëme.

Të gjitha këto përpjekje gjatë viteve të fundit në Shtetet e Bashkuara në nivel federal dhe në nivel shtetëror, në mbarë Amerikën, tregojnë se amerikanët — me gjithë se shembja e Murit të Berlinit mund të ketë qenë një simbol i rënjes së komunizmit të shekullit të kaluar – janë tani të vetdijshëm se ndoshta jo, doemosdoshmërisht, rrëximi i Murit të Berlinit të ketë simbolizuar gjithashtu edhe zhdukjen e trashëgimisë së kësaj ideologjie kriminale shkatërruese për shumë popuj anë e mbanë botës, përfshir Kombin Shqiptar. Është një përpjekje, mendoj unë, nga populli amerikanë dhe përfaqsuesit e tij legjitim në Kongres, që krimet e regjimeve komuniste kundër njerëzimit dhe 100-milion viktimat e komunizmit, anë e mbanë botës, të mos harrohen kurrë por të kujtohen, ashtu siç ka paralajmëruar Winston Churchilli, me qëllim që historia e komunizmit të mos përsëritet më.

Po Shqipëria, kur do bëjë një gjë të tillë?! Kur do kujtojë viktimat e komunizmit enverist, zyrtarisht, njëherë e mirë dhe kur do të dënojë krimet e komunizmit në atë vend?! Po viktimat e komunizmit në Kosovë, për të cilat nuk flet askush? Kur do të kujtohen ato?!

Merrni shembull nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe nga shumë vende të tjera ish-komuniste dhe jo-komuniste në Evropë, nëqoftse besoni në liri e demokraci dhe në një të ardhme më të mirë për fëmijt tuaj. Përballuni, zyrtarisht me krimet e komunizmit! Zbuloni të vërtetën për veten dhe për brezat e ardhëshëm. Nostalgjia ndaj komunizmit enverist dhe mos-përballja me krimet e komunizmit të ish-regjimit të tij në Shqipëri, ish-regjimit sllavo-komunist në Kosovë dhe në trojet shqiptare të Ballkanit Perëndimor — nuk ka asgjë të përbashkët me lirinë dhe demokracinë perëndimore as nuk përputhet me vlerat amerikane.

Nëse dëshironi që historia e komunizmit në Shqipëri dhe anë e mbanë trojeve shqiptare të mos përsëritet më, atëherë edhe për hir të brezit të ri të shqiptarëve sot dhe nesër, dënoni dhe denonconi edhe ju krimet e komunizmit sllavo-aziatik dhe mos harroni, por kujtoni viktimat e komunizmit në Shqipëri dhe në Kosovë, në përputhje me vlerat amerikane që ligjvensit amerikanë shfaqen nepërmjet miratimit të Aktit Vendimtar i Mësimdhënies mbi Komunizmin, në mbështetje të studentëve amerikanë për të mësuar të vërtetën mbi krimet e komunizmit –në të kaluarën dhe për trashëgiminë djallëzore të kësaj ideologjie shkatërruese sot e kësaj dite në mbarë botën, përfshir Shqipërinë dhe Kosovën.

Frank Shkreli

Debate on the Crucial Communism Teaching Act | C-SPAN.org

Text – H.R.5349 – 118th Congress (2023-2024): Crucial Communism Teaching Act | Congress.gov | Library of Congress

Salazar’s Crucial Communism Teaching Act Passes House | Representative Maria Salazar

A large group of people in a room

Description automatically generated

Pamje nga dhoma e Përfaqusesve e Kongresit të Shteteve të Bashkuara

A flag flying on the top of a building

Description automatically generated

Kongresistja Maria Elvira Salazar, nga shteti Florida — autorja e Aktit Vendimtar i Mësimdhënies mbi Komunizmin, miratuar pak ditë më parë nga Kongresi i Shteteve të Bashkuara me një numër dërmues votash nga përfaqsuesit e dy partive kryesore politike amerikane – republikanë e demeokratë

“Porosia e Kullës” promovohet në Boston më 14 dhjetor

December 11, 2024 by s p

Miq të librit, mos harroni: këtë të shtunë, në Universitetin e Harvardit, VATRA në Boston, në bashkëpunim me Programin e Studimeve të Gjuhës Shqipe pranë këtij universiteti prestigjioz dhe Shtëpinë Botuese Onufri, do të prezantojnë për komunitetin shqiptar librin “Porosia e Kullës” nga Dr. Pashko R. Camaj, njëkohësisht Sekretar i Përgjithshëm i VATRËS!

Më poshtë keni programin për këtë event, i cili organizohet në kuadër të festimeve për njëvjetorin e ringritjes së VATRËS në Boston.

Pjesëmarrësit do të kenë mundësinë të marrin kopje të librit në gjuhën shqipe dhe angleze.

Detajet e aktivitetit:

• Data: E shtunë, 14 dhjetor

• Ora: 12:00

• Vendi: Universiteti i Harvardit – Fong Auditorium

• Adresa: Boylston Hall, 5 Harvard Yard, Cambridge, MA 02138

Rruga drejt suksesit me gjashtë hapa

December 11, 2024 by s p

Prof. Milazim Krasniqi/

1. Nuk ka gjëra ideale në jetën tonë reale. Duhet të mësohemi me idenë se nuk jemi të përkryer, por ta kemi synim përmirësimin e vazhdueshëm.

2. Nuk ka gati asnjë punë që mund ta kryejmë vetëm, prandaj duhet të kultivojmë raporte sa më të mira me njerëzit.

3. Më së shumti dhe në çdo rast na duhet ndihma e Zotit. Zoti u ofron ndihmë atyre që e kërkojnë, por që e kërkojnë sinqerisht dhe në mënyrën qysh Zoti e ka përcaktuar.

4. Familja ngritet me vështirësi, mund të prishet me lehtësi. Prandaj duhet shumë vëmendje, shumë kujdes, shumë durim, shumë dashuri.

5. Këshillat me ata që dijnë për problemet shoqërore janë obligim. Refuzimi i konsultimit ka rrezik që është egoizëm e mendjemadhësi, ndërsa egoizmi e mendjemadhësia shpiejnë në gabime.

6. Vdekja mund të vjen kur nuk e mendojmë, prandaj duhet të jemi gati çdo herë që të dalim nga kjo botë me bilanc sa më pozitiv e duke lënë një emër e kujtim të mirë.

Promovohet romani “Flijimi i maskave” nga Bujar Skëndo

December 11, 2024 by s p

“ROMANI IM ËSHTË REFUZIM ARTISTIK I KRIMINALIZIMIT TË VULLNETSHËM TË PUSHTETIT DHE JETËS SË QYTETARËVE”.

Shtëpia botuese “Onufri” organizoi javën e kaluar në mjediset e librarisë me të njëjtiin emër promovimin e romanit të autorit Bujar Skëndo “Flijimi i maskave”. Promovimin e drejtoi redaktorja e librit Znjsh. Kadia Dedja, që e kishte konceptuar në formën e një interviste, të gërshetuar herë pas here nga diskutime të të pranishmëve.

K. Dedja: “Flijimi i maskave” është një libër shumë i veçantë. Romani flet për problemet më aktuale dhe më shqetësuese të Shqipërisë së sotme. Por fillimisht, do të doja ta pyesja zotin Skëndo se si erdhi te ky roman?

B. Skëndo: Natyrshëm. Por edhe mundimshëm. Sepse dihet që letërsia lind nga mundimi. Një realitet i pangjashëm, i dhunshëm, armiqësor, i korruptuar nga zyrat më të rëndësishme të shtetit, në qeveri, në Kuvend, nëpër drejtori tenderash… Krimi, pasi pastroi paratë dhe vetveten, hodhi edhe një hap më tej: Joshi me para dhe korruptoi politikën, u fut në parlament e qeverisje. Dhe politika, qëllimimisht e me dëshirë të pafre, ndau pushtetin me krimin. Por krimi nuk u ndal me kaq. Korruptoi edhe edhe një pjesë të qytetarëve, votën e tyre. Maskën e vetvetes ua vendosi, në fillim politikanëve e më pas edhe qytetarëve, të cilët e pranuan atë. Pushtetarë me maska e pa fytyrë. Ose me fytyrën e dytë a të tretë… Dhe me po aq maska. Dëshiroj të theksoj se romani im “Flijimi i maskave” është një refuzim artistik i kriminalizimit të vullnetshëm të pushtetit dhe të çdo aspekti të jetës së vendit. Është një mospajtim, një pakënaqësi, një dyshim i madh, të përthyera të tëra këto nëpërmjet artit të së vërtetës. Sepse letërsia nuk është thjesht tregim i të vërtetës, por art i të vërtetave të jetës. Në romanin “Flijimi i maskave”, nëpërmjet figurash artistike e ngjarjesh, episodesh rrëqethëse zbulohen artistikisht të këqiat e këtij tranzicioni të tmerrshëm. Dhe po ashtu të këqinjtë, djajtë e vërtetë të këtij vendi.

K. Dedja: Le të ndalemi pak te titulli, një metaforë shumë e bukur, si ju lindi idea për këtë titull?

B. Skëndo: Në të vërtetë unë kisha menduar një tjetër titull, “Vejusha milionere”, sepse doja t’a fusja lexuesin qysh në fillim në atmosferën e romanit: Një vajzë që ishte martuar me një ish- trafikant, të cilin mafia dikur e vret. Vajza trashëgon milionat e pastruara të trafikut… Por botuesi, zoti Bujar Hudhri, nuk e pelqente dhe këmbënguli deri në fund. Le ta lëmë “pa titull”, i thash. Pastaj hapa laptopin. Dhe qysh në faqen e tretë ndesha fjalën “flijim”. Më tej, i tronditur, vura re se në roman kishte shumë flijim. Flijim i vetvetes, flijim i virtytit, flijimi i shpirtit, flijim i zemrës, flijim i trupit… Deri te flijimi i fyfytës dhe njëherësh, flijim i maskës, flijim i votës dhe … flijimi i një populli të tërë. Zoti Hudhri zgjodhi “Flijimi i maskave”. Edhe mua më pëlqen, gjithashtu. Mundimi i gjetjes se titullit të një vepre ngjason me mundimin e gjetjes së fjalisë së parë. Të dyja, titulli dhe fjalia e parë, janë nyja tek të cilat autori mbërthehet më së keqi. Ose i gjen dhe nis e shkruan, ose varet në mungesën e tyre.

K. Dedja: Subjekti i romanit mbështetet në dy linja rrëfimi, praktikë që e keni përdorur edhe te romani i parë “Psherëtima e humbjes”. Dy linja që shërbejnë si një mozaik që jep idenë e së plotës në ndërthurjen e elementëve përbashkues. A është zgjidhje rastësore apo e qëllimshme?

B. Skëndo: Mund ta quash si të duash. Por është funksionale. Dhe kjo është më e rëndësishmja. Në të dy rastet, ka ngjarje e episode të rënda, brenga të mëdha, vetmi sfilitëse, frikëra, ankthe, braktisje, te romani i psherëtimës… Dhe shumë trafikantë, para të pista, politikanë të korruptuar, maska, fytyra të çjerra në përpjekje për të zëvendësuar maskën, situata të rënda mafioze, vrasje- te romani i maskave… Lexuesi, por edhe vetë autori, kanë nevojë për një frymëmarrje disi më të zgjatur e të thellë në mbarim të çdo kapitulli të tillë të zymtë. Thjesht një ndërpretje për të rinisur pak më tej.

K. Dedja: Do doja të ndalesha edhe tek nje metaforë tjetër shumë e bukur, emri i restorantit “Korbi e bardhë”, që shfaqet gjatë gjithë romanit dhe duket se fsheh një mister. Na flisni pak më shumë për këtë gjetje.

B. Skëndo: Është një togfjalësh antitezë. Dhe antiteza është figuracion i preferuar i stilit tim të të shkruarit, i gjuhës artistike të romanit. Antitezë në togfalësh, antitezë në frazë. Natyrisht pa e tepëruar. Nëse do përpiqesha të spjegoja si u krijua ky titull në mjegullën që e shoqëron shkrimtarin kur shkruan, mund të thoshja se përfytyrimin tim, në fillim, u shfaqën trafikantët si korba të vetmuar që preferojnë një restorant në gjysëm errësirë. Këta janë klientët e restorantit, madje edhe pronari i tij, Leoni kishte qenë një prej tyre dhe ishte gjithashtu edhe klienti i parë i restorantit të tij. Një trafikant- korb i vetëm në restorant, një tavolinë e vetme në një kënd pa dritare… Dhe bashkë me të një vajzë e re, e bardhë si dritë, e botës së televizionit, muzikës, teatrit… Në fund një marrëveshje për martesë në atë vetmi dhe hapësirë boshe të errët… Përveç tavolinës së ndriçuar të çiftit e cila ruan poshtë vetes një djallëzi të fshehtë të pronarit korb. Pak a shumë kështu i është vënë emri “Korbi i bardhë” një restoranti që nuk ekziston realisht në Tiranë. Por që është krijesë e trillimit. Dhe e mjegullës që përmenda.

K. Dedja: Në roman ka rënë në sy mungesa e dialogëve, përveç një bisede që zhvillojhet në takimin e parë mes dy personazheve kryesore, Emës dhe Dritanit, nuk e përdorni më ligjëratën e drejtë, por bisedat midis personazheve i jepni në një mënyrë unike rrëfimi ku shpesh ndërthurni me to edhe fjalët e autorit. A ndodh kjo për ndonjë arsye specifike?

B. Skëndo: Dëshiroj të theksoj se romani është i tipit psikologjik. Nuk ka përshkrime lineare. Personazhet dialogojnë “në prani” të rrëfyesit, zbulojnë edhe enigmat më të fshehta të shpirtit e qënies së tyre dhe autori ndërhyn lehtas për ta forcuar edhe më tepër atmosferën, për t’u futur edhe më thellë te vetja tjetër e personazheve. Më është dukur gjithmonë shumë më intensive, mbresëlënëse, intime kjo mënyrë të konceptuari të dialogut. Dhe më tepër artistike, e ngjeshur, mbërthyese. Në një kuptim kjo mënyrë kërkon një lexues që mendon, që lexon me përqëndrim, vëmendje… Është shumë më shprehëse. Është aty pyetja e njërit dhe përgjigja e tjetrit, është rrëfimtari që pret rastin të ndërhyjë. Ka intensitet, ritëm, ndjeshmëri. Dhe tërë kjo nxit imagjinatën dhe mendimin e lexuesit. Më pas ky “shkruan”, krijon me shpirtin e tij vazhdimin hipotetik të episodve, personazheve.

Në vijim, moderatorja Kadia dedja ia jep fjalën gazetarit të mirënjohur Çerçiz Loloçi, botues i “Alb- Spirit”, i cili theksoi se romani “Flijimi i maskave” i Bujar Skëndos është romani i parë që trajton artististikisht kohën që jetojmë, tranzicionin e përçudnuar shqiptar me mprehtësi. Unë, shtoi ai, nuk e kam gjetur në ndonjë roman tjetër kohën dhe problematikën sociale e politike që jetojmë prej më se tri dekadash. Ka personazhe si psh. Leoni, pronari i restorantit “Korbi i bardhë” që do mbeten gjatë në memorjen e lexuesit. Apo edhe episode si ai i sociologut që i është futur studimit të lindjes dhe vendosjes së maskave nga politikanët, qytetarët etj. Kjo linjë ka shumë sarkazëm e ironi, aq sa në fund të studimit mbi raportet e maskës dhe fytyrës, ai arrin tragjikisht në dilemën e tij: Nëse e kishte shkruar ai vetë këtë studim, apo maska e tij… Gjuha, mjetet shprehëse, stili i romanit janë mjaft artistike.

K: Dedja: Mënyra si rrjedhin ngjarjet në libër më shtyn të mendoj se Shqipëria nuk e ka kaluar ende periudhën e tranzicionit… Të pa mësuar me lirinë, një liri kaq e madhe, me sa duket, i çorroditi shqiptarët. A mendoni se e keqinterpretuan lirinë?

B. Skëndo: Sigurisht është edhe kjo. Por ajo që ka ndodhur në Shqipëri është diçka më e rëndë. Është një deformim i vetëdijshëm i demokracisë që më pas është shndërruar në një vuajtje të madhe për qindra e mijëra njerëz. Kriminalizimi i tërë jetës së vendit që është bërë këtu, nuk kam lexuar e as dëgjuar të jetë bërë në ndonjë vend tjetër të hapësirës ku jetojmë. Jo vetëm që në nuk e kemi kapërxyer tranzicionin, por përkundrazi, kemi bërë të kundërtën. Romani im “Flijimi i maskave” trajton arstikisht nëpërmjet ngjarjesh, episodesh, figurash artistike pikërisht këtë realitet. Ka një liri të pakufizuar për korrupsion, mashtrim, gënjeshtra, vjedhje. Përgjumje, lëngatë. Dënohet një lugat e vijnë dhjetë të tillë. Krimi i ka shtrirë tentakulat kudo, në zyra, në ekonomi, në media, shëndetësi, arsim… Mendoj se një letërsi që nuk përballet artistikisht me këtë realitet do të mbetet në periferi të vëmendjes së lexuesve.

K. Dedja: Keni qenë redaktor në një prej gazetave më të lakmuara të para ’90-ës, në gazetën “Drita”, të gjithë e dimë se keni qenë edhe një ambasador i suksesshëm. Tashmë, gjithashtu edhe një shkrimtar. Do të isha kureshtare të dija si keni hyrë në letërsi?

B. Skëndo: Është e vërtetë, kam pasur fatin dikur të punoja në gazetën “Drita” në[ vitet ’80- ‘90, në të cilën mbuloja sektorin e kritikës për prozën, teatrin… Në atë kohë botohej shumë dhe unë kam qenë i detyruar të lexoja shumë romane, shumicën dërrmuese të të cilëve ne i kritikonim në faqet e gazetës. Veçanërisht sepse nuk ishin letërsi, thjesht “tregonin” të vërtetat e jetës. Por letërsia është art i të vërtetës, jo tregim i saj. Ishin përgjithësisht skematike, përshkruese, sipërfaqësore… Ishte një situatë paradoksale: Shkrimtarët bënin atë që u kërkonte partia. Përshkruanin realitetin socialist. Gazeta i kritikonte librat e tyre. Ata ankoheshin, ndoshta shkruanin edhe letra “lart”. Por partia heshtëte. Nuk kishte ndodhur ndonjëherë të ha hiqej vërejtja për diçka të tillë. Ishte një heshtje e pakuptueshme… Në atë kohë kam kuptuar se si nuk duhej shkruar letërsia. Sesi duhej shkruar, do të duhej të kalonin shumë vite t’a provoja. Gjithmonë mendoja që ose duhej të shkruaja diçka që ia vlente për të lexuar, ose duhej të bëja diçka më me vlerë se të shkruarit. I kurseva vetes disa libra fillestarë të dobët… Dhe kështu, si pakuptuar, erdhi momenti i romanit të parë “Psherëtima e humbjes” dhe më pas “Flijimi i maskave”. Të ecësh përpara në jetë, thoshte Shekspiri, është dhuratë e fatit, të shkruash- është dhuratë e natyrës…

Një ndërprerje tjetër: Moderatorja ia jep fjalën poetit të mirënjohur Sadik Bejko. Më ka bërë shumë përshtypje, theksoi ai, gjuha artistike e romanit, fjala e gjetur me saktësi e ngarkesë emocionale. Stili i rrjedhshëm. Problematika e romanit është e mprehtë dhe e guximshme. Në roman ka figura të realizuara mjeshtërisht si Leoni, Ema, Dritani etj. Më ka bërë përshtypje se edhe personazhet e dyta, episodikë, si psh. gazetari Albert Vango janë të përshkruar me të njëjtën thellësi artistike.

K. Dedja: Kur nisa të lexoja dorëshkrimin me titullin “Vejusha milionere”, i cili nënkuptonte se Ema do mbetej e ve, përsëri shpresoja se Dritani, i shoqi, nuk do të vritej. Edhe pse vinte nga bota e krimit bëhet shumë i dashur për lexuesin. Pse e vratë Dritanin në fund?

B. Skëndo: Në të vërtetë Dritanin nuk e vrava unë. Madje e kam marrë vesh një ditë më pas kur po lexoja çfarë kisha shkruar një ditë më herët. Në gjendjen e mjegulluar të shkrimit, shumë fate personazhesh e ndodhi, nuk varen nga shkrimtari. Po të ndodhte e kundërta, Dritani mbase do kishte një fat tjetër. Sepse thellë, brenda meje, duket se kishte një lloj simpatie për të. Ndoshta e ndikuar nga prania afër tij e Emës, aktore e talentuar që kishte interpretuar figura të çmuara të kryeveprave të Shekspirit… Dritani dhe miqtë e tij të “Korbit të bardhë” janë me shkollë të lartë dhe në momente të vështira të jetës së tyre morrën rrugët e drogës në Perëndim. U bënë pjesë e krimit dhe e ligjeve të tij të ashpra. Një prej të cilëve është: Falja e jetës nuk falet. Krimi vret në heshtje edhe pas dhjetë a më shumë vitesh. Edhe nëse ndërkaq ke vdekur, krimi sërish nuk të fal. Vjen e të përdhos varrin. Kjo pak a shumë kjo e vrau Dritanin. Dhe unë nuk e “mbrojta dot”.

K. Dedja: Personazhet në këtë roman janë njerëz të pasuruar në Perëndim nëpërmjet krimit, zyrtarë e politikanë të korruptuar, artistë të nëpërkëmbur, gazetarë të shitur e të blerë etj. A mendoni se për të njohur shpirtin dhe atmosferën e një kohe mënyra më e mirë është ta shohim nga rutina e përditshme?

B. Skëndo: Edhe po, edhe jo. Sepse të shkruash, sikundër thoshte Jonesko, do të thotë të trillosh, të përfytyrosh, të zbulosh e të rikrijosh. Është për këtë arsye që kur shkruan, disa personazhe të ngjajnë shumë më realë se njerëzit e vërtetë. Letërsia të mundëson të përjetosh edhe imtësirat e diçkaje imagjinare që mud të jetë plotësisht e vërtetë. Letërsia si tregim i të vërtetës, siç qe letërsia e realizmit socialist, u provua të ishte një gjëmë e vërtetë, gjëja më e shëmtuar që i kishte ndodhur artit shqiptar e botëror, siç thoshte Kadare. Si art i të vërtetave të jetës së përditshme, letërsia kalon nëpër procese të ndërlikuara imagjinative, në një gjendje të turbullt që shkon drejt një pike po aq të mjegullt. Prandaj edhe thuhet se të shkruarit është prodhim i imagjinatës dhe i jetës së pajetuar të autorit. Shkurt, është të jetuar përmes fantazisë.

K. Dedja: Tani një pyetje që ua bëj zakonisht shkrimtarëve: Pasi kani mbaruar së shkruari një vepër letrare, para se t’a nisni për botim, a ia besoni dikujt për ndonjë kritikë të mundëshme dhe, nëse po, cila është kritika më e vlefshme që ju është dhënë?

B. Skëndo: E kam bërë me “Flijimin…”. Ia nisa një mikut tim i sferës së gazetarisë dhe letërsisë. Por ia nisa në të njëjtën kohë që e dërgova edhe në Shtëpinë Botuese “Onufri”. Pas disa ditësh miku im më nisi dy fjalë me një E- Mail: “Shumë bukur”! Në një moment mendova se nuk e kishte lexuar fare, por kur erdha nga Nju Jorku në Tiranë dhe e takova, ai nisi të më fliste për romanin imtësisht e me shumë entusiazëm… Procesi im i të shkruarit është mbase disi ndryshe nga çfarë jemi mësuar. Kur e mbaroj së shkruari, romani njëkohësisht është edhe i redaktuar, edhe i korrektuar. Unë nuk mbaj “gërshërë” në sirtarin e tavolinës së punës. Nuk jam me porosinë e Çehovit sipas të cilit arti i të shkruarit është arti i të shkurtuarit.

K. Dedja: Teksa po e lexoja romanin, më erdhi në mendje libri i Sami Frashërit “Shqipëria ç’ka qenë, ç’është e ç’do të bëhet”… Ç’do të bëhet sipas jush? Si e shihni të ardhmen?

B. Skëndo: Të zymtë. Pa shpresë. Për gjëra të tmerrshme heshtet ose flitet pa tmerr. Për gjëra të rëndomta, flitet me entusiazëm… Dhe përsëritet e njëta gjë e gjendje, pothuajse çdo ditë. Aq sa të krijohet përshtypja sikur në këtë vend nuk ndodh asgjë. Dhe kjo është tepër e rëndë.

K. Dedja: Nëse do ju përmendja tri koncepte: “përvoja”, “imagjinata” dhe “Shpirti krijues”, cila, mendoni, është më e rëndësishme për shkrimtarin?

B. Skëndo: Të tria. Por me një ndryshim vendesh: Të parën do vendosja shpirtin krijues, pastaj imagjinatën dhe të tretën përvojën.

K. Dedja: Ç’këshillë do t’i jepnit vetes, si një “alter ego”?

B. Skëndo: Vetes time tjetër, binjakut tim të brendëshëm, atij të keqit që më kundështon, që herë më nxit e herë më tërheq pas, i kërkoj të më kthjellojë, por të mos më vrasë, të mos më helmojë…

Prof. Dr. Bardhosh Gaçe, foli për trajtimin e problemeve mprehta të tranzicionit tonë në romanin “Flijimi i maskave”, për përplasjen e interesave të qytetarëve me ato të politikanëve dhe për shtrëmbërimet e demokracisë në vendin tonë. Ai tha se i kam pritur këto romane nga Bujar Skëndo. E dija që një ditë ato do vinin. Zoti Gaçe vlerësoi, gjithashtu, nivelin e lakmuar të shprehjes, stilin dhe nëntekstet e fjalës e të mendimit.

Po ashtu, intelektuali Dashamir Uruçi tha se shoqëria jonë e sotme ka nevojë pikërisht për romane të tilla me temë aktuale. Përndryshe roli i letërsisë në shoqëri bëhet i pandjeshëm dhe veprat nuk tërheqin vëmendjen e lexuesve…

Në fund e mori fjalën edhe botuesi Bujar Hudhri i cili foli për njohjen dhe takimet me autorin si dhe vlerësoi bashkëpunimin me të në botimin e dy romaneve.