Nga Jan-Werner Müller/
Ky libër analitik dhe provokues shtrihet në histori dhe merr shembuj nga Amerika Latine, Evropa dhe SHBA-ja, për të përcaktuar karakteristikat e populizmit dhe shkaqet e thella të triumfit elektoral në kohët tona. Sipas autorit, populizmi është gjithmonë anti-pluralist. Ndërsa populistët mund të fitojnë zgjedhjet dhe të qeverisin, ata tentojnë të përmbysin institucionet demokratike sapo të jenë në pushtet. Ata shpesh minojnë gjyqësorin, dobësojnë shtypin dhe kërkojnë të gërryejnë kontrollet mbi autoritetin e tyre, duke i transformuar sistemet demokratike në regjime më autoritare.
Sipas Muller karakteristikat e populizmit përfshijnë:
1. Retorikë Anti-elitë: Populistët shpesh e përshkruajnë veten si mbrojtës të popullit kundër interesave të elitës.
2. Fokusi në “vullnetin e popullit”: Populistët zakonisht flasin për “vullnetin e popullit” si një vlerë supreme që duhet të udhëheqë qeverinë, duke shpërfillur ose sfiduar procedurat tradicionale demokratike.
3. Qasje “Ne kundër Tyre”: Populizmi e ndan shoqërinë në dy grupe të kundërta: “ne”, populli i zakonshëm, kundrejt “atyre”, elitave dhe institucioneve të korruptuara.
Ndërsa populizmi mund të jetë i majtë ose i djathtë, ai shpesh bëhet i kontestueshëm sepse priret të nxisë polarizimin dhe të përdorë retorikë të fortë që mund të cenojë institucionet demokratike dhe sundimin e ligjit.
Ai shpjegon se populistët bëjnë pretendime specifike që i dallojnë ata nga aktorët e tjerë politikë. Këto pretendime rrotullohen rreth pikëpamjes së tyre moraliste për politikën dhe qasjes së tyre përjashtuese ndaj përfaqësimit. Ja çfarë thonë zakonisht populistët, sipas Müller:
– Vetëm ne përfaqësojmë popullin e vërtetë
Populistët pretendojnë se janë përfaqësuesit e vetëm autentikë të “popullit”. Ata argumentojnë se kanë një lidhje unike me popullin dhe vullnetin e tyre, ndryshe nga kundërshtarët e tyre, të cilët portretizohen si pjesë e një elite apo establishmenti të korruptuar. Ky është një element kyç që përcakton populizmin – nuk ka të bëjë vetëm me kritikën e elitave, por me pretendimin e një monopoli mbi legjitimitetin politik.
Cfarë bëjnë populistët, ose populistët në pushtet…
•Në *Çfarë është Populizmi?*, Jan-Werner Müller përshkruan se si populistët në pushtet zakonisht sillen në mënyra që minojnë demokracinë:
•1. **Mënimi i institucioneve**: Populistët dobësojnë institucionet demokratike si gjyqëstarët, mediat e pavarura dhe legjislaturat, të cilat ata i shohin si barriera për sundimin e tyre. Ata shpesh zëvendësojnë gjyqtarët, censurojnë ose kooptojnë shtypin dhe anashkalojnë partitë opozitare.
•2. **Pretendimi i përfaqësimit ekskluziv**: Populistët këmbëngulin se ata janë përfaqësuesit e vetëm legjitim të “popullit”, duke i hedhur poshtë kundërshtarët dhe kritikët politikë si të korruptuar ose armiq të kombit.
•3. **Refuzimi i pluralizmit**: Populistët nuk tolerojnë mospajtimin ose diversitetin në pikëpamjet politike, duke përjashtuar pakicat dhe grupet opozitare, duke sulmuar kështu thelbin e pluralizmit demokratik.
•4. **Shfrytëzimi i krizave**: Ata shpesh përdorin kriza reale ose të prodhuara—si emergjencat kombëtare ose kërcënimet e sigurisë—si një pretekst për të zgjeruar fuqinë e tyre dhe për të justifikuar masat e jashtëzakonshme, duke gërryer kontrollet dhe ekuilibrat.
Përgatiti: Prof. Dr. Sylë Ukshini