• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

KLERIKËT E PAQES SË PAARRITUR

April 25, 2023 by s p

Shqiprim Pula/

Një maksim latine thotë; për t’i dhënë problemit zgjidhje, problemin duhet t’a njohësh dhe kuptosh. Në kontekstin historik, që kur Kosova u la jasht Shqipërisë londineze, si dhuratë për sllavët, përgjatë një shekulli kishim klerikë që Kosovën nuk e ‘njohën’ por kishte klerikë që edhe nuk e ‘kuptonin’ si problem!.

Disa etapa; që më 1918 Kosovës i’u dha njëtrajtshmëria me sllavët e Jugut. Në Shkurt 1945, në Beograd, nga udhëheqja e Partisë Komuniste të Jugosllavisë (PKJ), u vendos që Kosova t’i bashkangjitej Serbisë, e më pas në Korrik 1945, në Prizren, u mblodh një grup i quajtur, këshilli popullor i Kosovës dhe i rrafshit të Dukagjinit, që i referohen edhe si “Kuvendi i Prizrenit”, ku, nga të gjithë pjesëmarrësit, diku 30 prej tyre ishin Shqiptarë, ku u proklamua vullneti “gjoja” i popullit të Kosovës që të jetë me Serbinë. Në Janar 1946, kushtetuta e Republikës Federative Popullore e Jugosllavisë (RFPJ), përcaktoi Kosovën si territor autonom brenda Serbisë. Në Shkurt 1974, u miratua kushtetuta e Republikës Socialiste Federative e Jugosllavisë (RSFJ), e cila i ofroi Kosovës atributet e një republike por jo edhe emrin republikë. Apo, thënë ndryshe, Kosovës, i’u njoh emri por jo edhe mbiemri. Në Mars 1989, autoritetet serbe përmes veprimeve kundërkushtetuese suprimuan statusin e Kosovës si njësi konstituive e Jugosllavisë, sërish duke e vendosur dhunshëm Kosovën si territor me popullatë shumicë Shqipëtare, nën Serbi. Në Korrik 1990, nga Shqiptarët shumicë të Kosovës u nxorr Deklarata e Pavarësisë, e më pas në Shtator 1990 nxjerrin Kushtetutën, që përcakton Kosovën si Republikë, madje, në nenin 1 të kësaj kushtetute ka një përkufizim; “Republika e Kosovës është shtet demokratik i kombit Shqipëtar dhe i pjesëtarëve të kombeve dhe pakicave që jetojnë në Kosovë”. Kështu, krijesa artificiale e quajtur Jugosllavi, u shthurr edhe me front luftimesh ushtarake ndërmjet ish-njësive federative, me luftën e Kosovës si të fundit. Por, e gjitha, në tërrësinë e etapave politike është histori e aspiratës Shqipëtare për mëvetësi dhe për ribashkim me Shqipërinë. Pas përfundimit të luftës Kosovë-Serbi, në Qershor 1999, Këshilli i Sigurimit të OKB-së, nxorri rezolutën 1244 e cila jo vetëm se ka përkufizime të përgjithësuara por edhe të çuditshme si p.sh., njeh vetqeverisjen substanciale brenda Jugosllavisë, nuk njeh burimin shekullor por vetëm pasojat e problemit e poashtu nuk përcakton afat kohor të efektivitetit të rezolutës!.

Po për çfarë ndodh ky gllabrim e përvetësim, nga sllavët e “Nova Rusia” çdo gjë Shqipëtare?

Që kur perandoria otomane, tokat Shqipëtare i kishte ndarë në vilajete për t’u administruar si të ndara ndër-Shqiptarë, por nën portën e lartë, deri në kapitullim dhe largim të tyre; nga Serbët fqinjë u rishfaq apetiti gllabrues e përvetësues, me frymën “sllavizmi nuk përfundon askund …” i realizuar brenda konturës “Nova Rusia” por me akterë të ndryshëm kohor. Ishin, pretendimet territoriale shekullore sllave për ‘tokën e shenjtë’, për ‘identitetin kishtar’, për ‘ekzistencë kombëtare’ dhe jo vetëm, kjo, bëri që të jetë prej kohësh një nga problemet më të vështirët në botë. Fshirja e plotë e vendbanimeve, toponimeve dhe e emërave me identitet Shqipëtar, ka treguar ekzistencën, gjuhën, historinë tonë të herëshme. Kishat tona Arbnore-Shqipëtare, të përvetësuara e prezentuara si serbe-sllave, poashtu tregon se deshën t’a fshijnë plotësisht identitetin Shqipëtar. Në vitet 1921, 1931, 1948 dhe 1953 kur ishte bërë regjistrimi i popullsisë së Jugosllavisë, identiteti kombëtar Shqipëtar paraqiste problem, por jo ai musliman!. Atëherë, madje, shkruhej se numri i popullsisë i rritur në bazë të shtimit natyror është manipuluar dhe të dhënat mbi Shqiptarët nuk përkonin me realitetin fare. Sllavët, edhe mund të quhen një qytetërim si vlerë ndryshe, por kjo vlerë nuk ishte e pranuar për ne Shqiptarët, andaj, çdo herë e në çdo kohë u kemi thënë jo.

Përpjekja diplomatike e kufizuar në “normalizim” si zgjidhje?

Diplomacia e dekadës së fundit e udhëhequr nga UE-ja, e fokusuar në zgjidhjen e çështjeve fundamentale përmes “normalizimit” duket të jetë e kufizuar. Serbia me ndërhyrjen e paprecedent në veriun e vendit, duke e aneksuar politikisht dhe institucionalisht nga autoriteti qendror i Prishtinës zyrtare, për vite, ka rivendosë një epërsi të saj të dikurshme, në marrëdhëniet ndërkombëtare bashkëkohore, duke sfiduar rendin dhe çdo lloj kërkese të Unionit Europian, emisarëve të saj dhe të tjerëve ndërkombëtar!. Nëse Serbia, tolerohet tejmase në një horizont veprimi si kërcënues i paqes, ajo, po e ripërcakton dukshëm rolin e saj në gjeopolitikën rajonale, duke realizuar marrëveshje ushtarake në marrjen e sistemit raketor Rus e dronëve Kinez. Prandaj, dinamika e rolit të saj destruktiv ndaj vende fqinje, e posaqërisht Kosovës, dhe në zgjerim kundrejtë luftës në Ukrainë, sa bëhet i dukshëm roli i saj kërcënues për të blerë përqafimin e faktorëve ndërkombëtar. Serbia e rishfaqur si forcë për t’u patur në konsideratë, përkundër ndërhyrjeve të paprecedent në realizim të interesave gjeopolitike sipas kornizës së “Nova Rusia” lidhur me çështjet strategjike kombëtare, kishtare-sllave; disa faktorë ndërkombëtar i ka shtyrë ‘heshturazi’ t’a mbështesin atë. E në rrethet e studiuesve të ‘Think Tank’ për siguri ndërkombëtare, së fundmi, përmendet se, Serbia ka shprehur interesim për rotor nuklear me Rusinë e me furnizim uraniumi nga Kazakistani!, fatkeqësisht.

Klerikët e Brukselit zyrtar dhe ata ndërkombëtar, po e respektojnë fuqinë e jo drejtësinë në raport me Kosovën dhe çështjen Shqipëtare.

Filed Under: Analiza Tagged With: shqiprim pula

MOVE TRIAL OF FBI AGENT TO ALBANIA PROVE U.S. JUSTICE CAN RELOCATE ANYWHERE

April 19, 2023 by s p

PUBLISHED: Peter Lucas:  March 4, 2023 Boston Herald

The U.S. ought to hold the trial of disgraced former super FBI counterintelligence agent Charles McGonigal in Tirana, Albania, the site of his alleged shakedown schemes. 

Why Albania? Because that is where all the witnesses are, many of whom are barred from entering the United States — declared persona non grata — based on nonexistent or phony sanctions.

An open trial in Tirana would allow the U.S. to show its little NATO ally — and the rest of the world — how there are not two systems of justice in America, or in Albania.

Although that would be hard to sell, there still might be some people who believe it

Albania is a country where McGonigal got rich without the FBI knowing anything about his rogue behavior. And that behavior included cementing a secret relationship with Albanian Socialist Prime Minister Edi Rama.

The indictments against McGonigal, to which he has pleaded not guilty, include accepting $225,000 in cash from a former Albanian intelligence officer with ties to Rama. The payoff for alleged illegal services rendered came from the Russians or the Albanians, but probably both. McGonigal worked the Russian side of the street as well.

While Rama has acknowledged meetings with McGonigal, he has denied any wrongdoing but has thwarted attempts for an internal investigation.

His political opponents in the center-right Democrat Party have charged, however, that McGonigal was paid to stigmatize and destroy Rama opponent Sali Berisha, a former prime minister, by recommending that he be smeared with sanctions to thwart a political comeback.

Secretary of State Antony Blinken in 2021 declared Berisha persona non grata on unspecified “corrupt acts” that allegedly took place while Berisha was in power eight years earlier.  Berisha is planning to challenge Rama in 2025.

Also interesting is the looming presence of billionaire George Soros, long active in Albania — and long attacked by Berisha — who in the name of reform is attempting to do with the Albanian criminal justice system what he has done to the criminal justice system in the U.S.

Berisha maintains that if anyone should be declared persona non grata it is George Soros.

Blinken’s parents Vera and Donald Blinken, who share Soros’ Hungarian interests, have close ties to Soros and funded Soros’ Open Society Archives a Central European University in Budapest, which Soros founded. Perhaps Blinken was doing a favor for dad’s friend. Soros is from Hungary.

Not only that, but U.S. Albanian Ambassador Yuri Kim has also thrown herself into Albanian politics as no other ambassador has ever done. Kim tried to get Berisha thrown out of the Democrat Party, which he originally founded upon the fall of communism in 1999.

Failing that, as a favor to Rama, she tried to get the Democrat Party to unseat Berisha as a member of Parliament even though he was duly elected. She also said that Washington would stop all dialogue with the Democrat Party if Berisha returned as its head, which he did.

Berisha is no saint. Outside of Mother Theresa, there are no saints in the Balkans. There are no saints in the FBI either.

But Berisha was and is a staunch anti-communist who was the first leader of the Democrat Party following the ouster of the Communist regime. He served as president from 1992 to 1997, and again as prime minister from 2005 to 2013. He was always staunchly pro-American.

It does not matter who runs Albania, as far as the U.S. is concerned. That is because no matter who is in charge, Albania follows U.S. foreign policy and is helpful in providing sites for military air bases or taking in Afghan refugees

So, what mystifies Balkan observers is why Biden would meddle in Albanian politics and turn on the 77-year-old Berisha. Left alone, he would be in retirement tending his garden. Now, thanks to McGonigal and Blinken he has been given new life.

If I were a member of Congress, or a persona non grata, I would want to know what Blinken and McGonigal did in Albania. The story smells.

Peter Lucas, is a veteran Massachusetts political reporter and columnist, has written three books on Albania including “The OSS in World War II Albania.”

Dergoi per botim: Rafael Floqi – LINKU: https://www.bostonherald.com/2023/03/04/lucas-move-trial-of-fbi-agent-to-albania/

Filed Under: Analiza

KRIMET E ANDARTËVE GREKË NË JUG TË SHQIPËRISË

April 18, 2023 by s p

– VITI I MBRAPSHTË –

Prof. Xhelal Zejneli/

Gjatë vitit 1913, grekët e mbajtën të pushtuar jugun e Shqipërisë. Popullatën ortodokse të kësaj zone e quanin popullatë greke. Ndërkohë, dolën me projektin – autonomi e Vorio Epirit. Më 2 mars 1914 shpallën të ashtuquajturin shtet të pavarur të Vorio Epirit me kryeqytet Gjirokastrën. Në qeverinë e këtij farë shteti u përfshinë edhe do shqiptarë të shitur. Shteti fantazmë krijoi edhe ushtrinë e vet.

Në radhët e saj u përfshinë vrasës, kriminelë dhe vjedhës që u liruan nga burgjet. Të organizuar në “batalione të shenjta” apo Hierollohite, ata iu vërsulën jugut të Shqipërisë. Vranë, dogjën dhe shkatërruan gjithçka. Banorët ortodoksë të këtyre anëve e kundërshtuan krijimin e këtij farë shteti. Megjithëkëtë, do të shitur, u bënë pjesë e andartëve grekë. Një prej synimeve të qarqeve vorioepirote greke ishte djegia e fshatrave me popullsi shqiptare të fesë islame dhe vrasja e dëbimi i banorëve të zonës.

Çetat shqiptare në Kolonjë, Tepelenë, Kurvelesh, Delvinë dhe gjetkë të udhëhequr: nga atdhetari e veprimtari i Rilindjes Kombëtare, udhëheqës i luftës së armatosur të çetave për lirimin kombëtar të vendit – Çerçiz Topulli (1880-1915); nga luftëtari dhe komandanti i forcave vullnetare për mbrojtjen dhe për çlirimin e vendit nga pushtuesit e huaj – Selam Musai (1860-1920); nga veprimtari i lëvizjes për çlirim kombëtar dhe për mbrojtjen e tërësisë tokësore të vendit gjatë Rilindjes – Sali Butka (1857-1938); nga luftëtari për mbrojtjen e trojeve amtare, sidomos në jug të Shqipërisë – Sulo Beqiri (fund i shek.. XIX – 1970) dhe nga atdhetari kundër pushtuesve osmanë dhe italianë, komandant çetash – Sali Vranishti (Sali Murati/Vranishti, 1880-1926) dy muaj pandërprerë u bënë ballë hordhive andarte greke.

Në kuadër të trupave vullnetare që në vitin 1914 luftuan kundër bandave të andartëve grekë, midis të tjerëve, mori pjesë edhe Avni Rustemi (1895-1924).

Shqiptarëve u erdhën në ndihmë edhe ushtarakët holandezë të cilët ndodheshin në Shqipëri për të organizuar xhandarmërinë e shtetit.

Qeveria e Princ Vidit (Wilhelm Wied, 1876-1945) ishte e zënë me komplotet e Esat pashë Toptanit* (1863-1920) dhe me kryengritjen e Haxhi Qamilit* (Qamil Zyber Xhameta, 1876-1915). Pas një qëndrese dymujore të përgjakshme, një pjesë e popullatës u drejtuan drejt Vlorës dhe Beratit.

Në vitin 1914, andartët grekë kryen ndaj shqiptarëve krime barbare dhe mizori të papara: shumë të vrarë (sipas disa burimeve, janë 7.000 të vrarë); fshatra të djegura (sipas disa burimeve, bëhet fjalë për 192 fshatra të djegura); banorë të dëbuar me dhunë prej vatrave të veta (sipas burimeve të caktuara, bëhet fjalë për më se 100.000 banorë); prej tyre, mbi 4.000 kanë vdekur nga uria dhe nga sëmurjet.

Burimet thonë se në Hormovë, andartët grekë kanë vrarë 217 burra; në Panarit kanë therur 340 burra, gra dhe fëmijë; në fshatrat e Përmetit, të Pacomit dhe në Kuqar kanë vrarë apo kanë therur 75 burra, 40 gra dhe 27 fëmijë.

Popullata është vendosur kryesisht në ullishtat e Vlorës. Shumë vetë kanë vdekur urie.

Për këtë tragjedi ka shkruar edhe shkrimtarja dhe udhëpërshkruesja britanike, mike e madhe e shqiptarëve – Edit Durham (Mary Edith Durham, 1863-1944), popullata ndërkaq, i ka vajtuar në këngë. (Me shkrimet antropologjike të saj, Edit Dyrham pasqyroi jetën e shqiptarëve në fund të shekullit XIX dhe në fillim të shekullit XX).

Për masakrat në jug të Shqipërisë në vitet 1913-1914, si dëshmitar i kohës flet edhe prifti ortodoks shqiptar nga Leusa – Kosta Papa Tomori, në librin e tij “Barbaritë greke”, të botuar më 1917.

Për ngjarjet e sipërthëna i ka shkruar edhe studiuesi dhe publicisti Teki Selenica (1882-1962).

* * *

Gjatë historisë politike të kohës më të re, d.m.th. që nga viti 1877 e këndej, grekët, serbët, malazeztë, më vonë edhe sllavo-maqedonasit, të mbështetur nga Rusia cariste, bolshevike dhe putiniste, kanë kryer krime ndaj shqiptarëve. Para këtyre krimeve, Fuqitë e Mëdha të Evropës – Anglia, Franca, Gjermania, Austro-Hungari dhe Italia i kanë mbyllur sytë.

Synimet grabitqare të fqinjëve ballkanikë të shqiptarëve i ndali në Konferencën e Paqes në Paris (1919-1920), presidenti amerikan Udro Uilson (Thomas Woodrow Wilson, 1856-1924). Ky hartoi deklaratën e 14 pikave të shpallur më 8 janar 1918, ku kërkohej vendosja e paqes mbi bazën e parimit të kombësisë dhe të vetëvendosjes së popujve. Kundërshtoi kompromisin anglo-franko-italian të janarit të vitit 1920 që parashikonte kalimin e Shkodrës dhe të Shqipërisë së Veriut në kufijtë e Mbretërisë Serbo-Kroate-Sllovene.

Lëvizja kombëtare shqiptare fitoi në kohë dhe organizoi Kongresin e Lushnjës (28-31 janar 1920) dhe Luftën e Vlorës (1920) që siguruan tërësinë tokësore dhe pavarësinë Shqipërisë.

Për krimet e fqinjëve ballkanikë ndaj shqiptarëve, pavarësisht nga ç’thotë BE-ja, nxënësit dhe studentët shqiptarë duhet të mësojnë nëpër shkolla dhe universitete – nga tekstet e historisë. Fuqitë e Mëdha të kontinentit kanë gjetur një gjuhë pajtimi ndër vete, por vetëm pasi i kanë pranuar krimet që ia kanë bërë njëri-tjetrit dhe kanë kërkuar falje për to.

Në rajonin e Ballkanit ndërkaq, fqinjët grabitqarë të shqiptarëve, jo vetëm që nuk pendohen për gjenocidin e kryer ndaj tyre, por sot e kësaj dite vazhdojnë të kryejnë krime.

Krimet ndaj popujve s’harrohen dot kurrë. As vjetrohen. Në shenjë kujtimi dhe nderimi të viktimave të krimeve të fqinjëve ballkanikë të kryera ndaj shqiptarëve që nga viti 1877 e këndej, shqiptarët duhet të ngrenë një qendër përkujtimore monumentale.

Shënim:

Esat pashë Toptani (Tiranë, 1863 – Paris, 1920) – veprimtar politik i cili punoi kundër interesave kombëtarë. Si komandant i forcave rezerviste të Shqipërisë së Mesme që luftonin për mbrojtjen e Shkodrës në vitet 1912-1913, pas vrasjes së komandantit të Korpusit (Garnizonit) të Shkodrës – Hasan Riza pashës* (1871-1913), të organizuar prej tij, në prill të vitit 1913 ua dorëzoi qytetin forcave malazeze. Duke qenë ministër i Luftës dhe i Punëve të Brendshme në qeverinë e Vilhelm Vidit (1876-1945), sabotoi qëndresën dhe luftën popullore për çlirimin e Shqipërisë së Jugut nga forcat greke dhe bashkimin e saj me shtetin shqiptar. Në verë të vitit 1915 nënshkroi një marrëveshje me qeverinë e Beogradit në dëm të pavarësisë politike dhe tërësisë tokësore të shtetit shqiptar. U vra me atentat nga Avni Rustemi (1895-1924).

Hasan Riza pasha (1871-1913) – Vali dhe komandant i garnizonit ushtarak të Shkodrës gjatë luftës së Parë Ballkanike. Lindi në Bagdad, nga një nënë me prejardhje shqiptare. Në janar 1911 u caktua komandant i Korpusit (Garnizonit) të Shkodrës, ndërsa në mars të vitit 1912 u emërua edhe vali i vilajetit të Shkodrës. Në vitet 1912-1913, organizoi dhe drejtoi mbrojtjen e Shkodrës. U vra pabesisht më 30 janar 1913. Në këtë vrasje ishte dora e Esat pashë Toptanit. Varri i tij ndodhet në Shkodër. Në vitin 1993, për merita në mbrojtjen e Shkodrës, u dekorua me “Urdhrin për veprimtari patriotike” të kl. I.

Haxhi Qamili (Qamil Zyber Xhameta, fshati Sharrë, Tiranë, 1876 – Durrës, 1915) – Udhëheqës i Kryengritjes së Shqipërisë së Mesme të viteve 1914-1915 – kohë e vitit të mbrapshtë. Mori pjesë në batalionin e rezervistëve “Erzeni” dhe në vitet 1912-1913 luftoi nën komandën turke për mbrojtjen e Shkodrës nga agresioni i Malit të Zi. Gjatë fazës së dytë të kryengritjes kundër qeverisjes së princ Vilhelm Vidit, doli me parullat antikombëtare: “Duam babën, duam gjuhën turke, duam flamurin turk”. Në nëntor të vitit 1914, ishte në krye të djegies së sarajeve të Esat pashë Toptanit. Kryengritja e udhëhequr prej tij, me parullat antikombëtare të saj, goditi rëndë strukturat e shtetit, rrezikoi pavarësinë e tij dhe në qershor të vitit 1915 u shfrytëzua si pretekst për agresionin e forcave të armatosura të Serbisë kundër Shqipërisë. Pas shtypjes së kryengritjes, u zu prej forcave serbe. Nga gjyqi i organizuar prej Esat pashë Toptanit, u dënua me vdekje dhe u var në Durrës.

Xhelal Zejneli

Filed Under: Analiza Tagged With: Xhelal Zejneli

Qytetarët votuan për ndryshimin e skenës politike

April 15, 2023 by s p

Ashtu siç është pritur qytetarët me votën e tyre me 2 prill në balotazh  të zgjedhjeve presidenciale  votuan bindshëm për ndryshim, duke zgjedhur  presidentin e ri në Mal të Zi, nga subjekti jashtëparlamentar duke paralajmëruar ndryshime në skenën politike të cilat do të pasojnë në zgjedhjet parlamentare të cilat do të mbahen me 11 qershor të këtij viti

Nail  Draga

Mbajtja e zgjedhjeve presidenciale me 19 mars dëshmoi se dy ma të votuarit  presidenti aktual M.Gjukanoviqi me 35.37% apo 119.685 vota dhe J.Milatoviqi me 28.92% apo 97.867 vota  do të ballafaqohen në balotazh   me 2 prill, duke paraqitur dilema në opinion dhe të elektorati votues.

Por, një çështje e tillë u eliminu mënjëherë, sepse partitë politike të cilat ishin pjesëmarrëse me kandidatët e tyre u deklaruan publikisht se do të mbeshtesin J.Milatoviqin, qe ishte sinjal i mjaftueshëm për te kuptuar se ai ka përparësi të madhe ndaj presidentit aktual, i cili u mbeshtet nga parti të vogla pa ndonjë peshë të elektorati votues.

Presidenti në pension politik

Sipas të dhënave nga KZSH, në balotazh  të mbajtur me 2 prill 2023, J.Milatoviqi ka fituar  58,88 % apo  221.592 vota,  ndërsa M.Gjukanoviqi  41,12 % apo 154.769 vota. Nga numri i përgjithshëm i qytetarëve me të drejtë  vote prej 524.154  në zgjedhje kanë votuar 380.281 qytetarë(70.14%) ndërsa të vlefshme kanë qenë 376.361fletë votime, qe ishin më shumë për  37980  votues  apo 10% në krahasim me dyjavë më parë. 

Kemi të bëjmë me rastin e parë deri më tash në Mal të Zi por edhe më gjerë kur presidenti zgjidhet nga partia jashtëparlamentare, duke dëshmuar se qytetarët votuan kandidatin më të preferuar duke e dërguar presidentin aktual në pensionin politik.Një vendim i tillë i qytetarëve dëshmon se ata votuan lirshëm në mënyrë tolerante pa diktate që është  dëshmi se kemi të bëjmë me evoluimin në kulturën politike të qytetarëve në këtë mjedis.

Si votuan shqiptarët e boshnjakët ?

Në krahasim me ruandin e parë me 19 mars, me 2 prill shqiptarët e boshnjakët në zgjedhje kanë dalur më tepër duke e rritur ndjeshem numrin e votave kryesisht për M.Gjukanoviqin, por një përqindje e konsiderueshme ka qenë edhe për J.Milatoviqin. 

Kështu në dy komunat me shumicë shqiptare, në Ulqin 6515 vota ishin për  M.Gjukanoviqin, ndërsa 2995 për J.Milatoviqin, në Malësi 5855 vota ka fituar M.Gjukanoviqi ndërsa 1.284 J.Milatoviqi. Ndërsa në komunat me shumicë boshnjake në Rozhajë 11.004 vota ishin për M.Gjukanoviqin ndërsa 2.213 për J.Milatoviqin, në Plavë 3.275 M.Gjukanoviqi ndërsa 1.432 J.Milatoviqi etj.Por, kjo mbeshtetje nuk ka ndikuar në humbjen e M.Gjukanoviqit, sepse si e tillë është paralajmëruar në zgjedhjet lokale(23 tetor 2023) që u vërifiku bindshëm në këto zgjedhje. 

Nuk ka dilemë se  shkaku i  humbjës  se presidentit aktual M.Gjukanoviq, nuk duhet kërkuar të elektorati votues të popujt pakicë(shqiptarë e boshnjakë), por  të elektorati me përkatësi malazeze përkatësisht ortodokse të cilët mbeshtetën J.Milatoviqin, i cili paraqet moment të veçantë në skenën politike në Mal të Zi. 

Të dhënat e publikuara dëshmojnë se në 17 komuna ka fituar J.Milatoviqi ndërsa M.Gjukanoviqi në 8, dëshmi se qytetarët kanë votuar për ndryshim, duke dëshmuar se pushtetit të DPS-it i ka ardhur fundi sepse është koha për figura të reja udhëheqëse   pa hipoteka nga biografia e tyre.  

Fundi i një pushteti autokratik 

Nga zgjedhjet parlamentare(30 gusht 2020) DPS-i është duke përjetur rënie të vazhdueshme. Dhe nuk ka si të jetë ndryshe sepse kemi të bëjmë me një parti politike e cila është konsumuar,  ndërsa aferat korruptive dhe kriminaliteti  kanë ndikuar në rënien e mbeshtetjës te qytetarët. 

Nuk ka dilemë se  pushteti i gjatë tridhjetëvjeçar(1990-2020)  pa ndryshime dhe reforma partiake  ka ndikuar qe kjo parti e ka legjitimuar vetën me pushtetin, përkatësisht shtetin duke u bazuar ne liderin karizmatik, qe ka ndikuar për të  humbur  bazën e legjitimitetit.

Duke marrë parasysh se DPS-i pësoi humbje në zgjedhjet parlamentare me 30 gusht 2020 dhe ato lokale me 23 tetor 2022, humbja në zgjedhjet presidenciale ishte e paralajmeruar por çështja qendronte të përqindja numërike e humbjes. Edhe pse në ruandin e parë presidenti aktual M.Gjukanoviqi fitoi 35.6% ishte sinjal i mjaftueshëm se ai në balotazh do të jetë humbës dhe ate në mënyrë bindëse. Sepse, si në zgjedhjet parlamentare e ato lokale askush nuk dëshiron koalicion me DPS-in, ku edhe kësaj here situata ishte identike. Animoziteti ndaj M.Gjukanoviqit u dëshmu nga të gjitha subjektët politike të shumicës aktuale parlamentare, të cilat kanë mbeshtetur J.Milatoviqin, ndërsa nga ana tjetër M.Gjukanoviqi,  në këtë raund pati  mbeshtetje nga SDP dhe të  disa partive të popujve pakicë qe ishte numër i pamjaftueshëm për të përmbysur rezultatin. Ndonëse nga DPS-i kanë pritur mbeshtetje maksimale  nga popujt pakicë dhe diaspora, një mbeshteje e tillë nuk ishte sipas parashikimeve, dhe pa ndikim në rezultatin përfundimtar. 

Presidenti i ri pa hipoteka 

Fitorja e presidentit të ri bazohet në faktin se ai nuk ka hipoteka nga  e kaluara, duke qenë i ri në moshë, me përgatitje profesionale në qendrat ndërkombëtare, duke qenë personi i duhur në momentin e duhur.Ndërsa  duke marrë parasysh edhe animozitetin  ndaj presidentit aktual te opinioni i gjerë, mbeshtetja masive  nuk ishte befasuese. Por, duhet thënë se pikë të veçanta fitoi ne sajë të  duelit televiziv tre ditë para zgjedhjeve, duke dëshmuar përgatitje profesionale, qasje konstruktive dhe guxim intelektual në prezantimin e çështje aktuale në vend.

Përfundoi epoka e kultit të individit 

Ndonëse në pluralizëm në vendet e ish kampit socialist, kulti i individit është bërë pjesë e pandryshuar e konceptit të qeverisjës, rasti i Malit të Zi ishte i veçantë, sepse këtu kulti i individit qendroi ma gjatë duke përfunduar me 2 prill me zgjedhjen e presidentit të ri. 

Shkaku i humbjes së M.Gjukanoviqit është vet ai, sepse i ka munguar vlerësimi real i situatës në vend sepse ka mbivlerësuar vetën e nënçmuar të tjerët, përkatësisht kundërshtarët politik.Nga ana tjetër ai si duket nuk ka qenë i vetdijshëm se është konsumuar politikisht, sepse ka qenë në pushtet 34 vite. Madje nuk thuhet kot se pushteti të prish, përkatësisht të zhvlerëson në çdo aspekt, sepse nuk ke së çka  ofron, andaj bëhesh monoton për qytetarët.  

Nga raportet e  tilla  ka qenë e udhës qe preisdenti i cili mban edhe pozitën e kryetarit të partisë politike(DPS) të mbeshtesë një kandidatë të ri  nga partia e tij e pse jo edhe nga shoqëria civile, në mënyrë qe të largohet pa humbje.  Por, ne këtë aspekt ai nuk ka treguar ndonjë interesim për të përgatitur ndonjë   bashkëpunëtor si trashëgimtarë  që është dëshmi e tipave autokrat andaj edhe përfundimi nuk mund të ishte ndryshe por disfatist. Në dështimin e tij në këto zgjedhje nuk mund të përjashtohen edhe korupcioni dhe aferat e rënda koruptive në qarqet e ish qeverisjes së DPS-it dhe  të bashkëpunëtorët e tij.

Në fushatën parazgjedhore opinioni i gjerë në Mal të Zi kishte mundësi të degjojë nga  presidenti M.Gjukanoviq se ai është në mbrojtje të shtetit dhe të ardhmës euroatlantike, por një qasje e tillë nuk ka pasur jehonën e duhur të elektorati votues sepse qytetarët janë ngopur me retorikë të tillë e cila me shumë ngjante në demagogji se sa në mesazhe parazgjedhore të votuesit.

Duca karikatura

Dekompozimi i skenës politike

Përfundimisht suksesi i Lëvizjës Evropa tani, duhet trajtuar si një evoluim i vetdijës politike të qytetarëve në Mal të Zi, të cilët nuk kanë pasur mundësi të përballojnë liderin i cili ka qeverisur për 34 vite, andaj lirshëm kanë shprehur qendrimin e tyre, duke votuar për ndryshim, i cili fillon me presidentin e ri të vendit. Nga ana tjetër kjo lëvizje do të ndikojë në dekompozimin e skenës politike në vend, ku do të dëshmohet në zgjedhjet parlamentare të cilat janë parapa të mbahën me 11 qershor. 

Ndonëse kemi të bëjmë me një subjekt politik të ri qe është formuar vitin e kaluar, duke arritur rezultate spektakulare në zgjedhjet lokale me 23 tetor, arriti kulmin ne këto zgjedhje presidenciale, ku pa dilemë  do të jetë surprizë  edhe në zgjedhjet parlamentare me 11 qershor, sepse qasja e tyre për statusin socioekonomik për qytetarët do të jetë motiv i veçantë për mbeshtetje nga elektorati votues.

(Prill 2023)

Filed Under: Analiza

Pse SHBA kryeson botën për katastrofat e motit?

April 14, 2023 by s p

Përktheu Rafael Floqi/

Shtetet e Bashkuara janë qendra i goditjeve të motit të keq në tokë. Fajësoni gjeografinë për fshikullimin e motit e SHBA-së që nga moti ekstrem më i forti, më i kushtueshmi, më i larmishëm dhe më i shpeshtë se kudo gjetkë në planet, thanë disa ekspertë. Dy oqeane, Gjiri i Meksikës, Malet Shkëmbore, gadishujt si Florida, përplasja e fronteve të stuhisë dhe rryma e ajrore kombinohen për të krijuar natyrshëm motin më të keq në planet.

Kjo është vetëm një pjesë e saj. Natyra i bëri keq Shteteve të Bashkuara, por njerëzit e kanë bërë shumë më keq asaj, se ku dhe si ndërtojmë shëtpitë. Më pas shtoni ndryshimet klimatike dhe “përkuluni. Priten ngjarje më ekstreme”, tha Rick Spinrad, kreu i Administratës Kombëtare të Oqeanit dhe Atmosferës. 

Tornadot. Uraganët. Përmbytjet e shpejta. Thatësirat. Zjarret e egra. Stuhitë. Stuhitë e akullit madje dhe  për Pashkë. Bora me efekt liqeni. Valët e të nxehtit. Stuhitë e forta. Përplasjet, Rrufetë. Lumenjtë atmosferikë. Stuhitë e pluhurit. Musonen. Bombat e cikloneve dhe vorbullat e frikshme polare. 

Përgjigja fillon me atë “ku gjendemi në glob”, tha klimatologia e shtetit të Karolinës së Veriut, Kathie Dello. “Jemi vërtet pa pafat.” Kina mund të ketë më shumë më tepër njerëz dhe një sipërfaqe më të madhe tokësore se Shtetet e Bashkuara, por “ato nuk kanë të njëjtin lloj përplasjesh të masave ajrore sa në SHBA gjë që po prodhon shumë mot të rënduar”. tha Susan Cutter, drejtore e Institutit të Vulnerabilitetit dhe Rezistencës së Rreziqeve në Universitetin e Karolinës së Jugut.

SHBA është deri tani mbreti i tornadove dhe stuhive të tjera të forta.

“Me të vërtetë fillon me dy shkaqe.  Numri një është Gjiri i Meksikës. Dhe numri dy është terreni i ngritur në perëndim, “thotë Victor Gensini, një profesor i meteorologjisë në Universitetin e Illinoit të Veriut.

Shikoni motin vdekjeprurës të së premtes së kaluar dhe kini kujdes javën e ardhshme për ta parë atë në veprim: ajri i thatë nga perëndimi ngjitet mbi shkëmbinjtë dhe përplaset me ajërin e ngrohtë dhe të lagësht nga Gjiri i Meksikës, dhe të gjitha bashkohen së bashku me një stuhi jet stream.

Perëndim, është si një daulle e lumenjve atmosferikë. Në Atlantik, në dimër nukka , në verë uragane dhe ndonjëherë një kombinim i çuditshëm i të dyjave, si superstuhia Sandy.

“Është një realitet që pavarësisht se ku jeni në vend, ku e quani shtëpinë tuaj, ka të ngjarë të keni përjetuar një ngjarje moti me ndikim të lartë nga dora e parë,” tha Spinrad.

Tornadot vrasës në dhjetor 2021 që goditën Kentakin ilustruan veçantinë e Shteteve të Bashkuara. Ato goditën zonat me popullsi të madhe emigrantësh. Njerëzit që ikën nga Amerika Qendrore dhe Jugore, Bosnja dhe Afrika ishin të gjithë viktima. Një problem i madh ishte se tornadot me të vërtetë nuk ndodhën në shtëpitë e mëparshme të atyre njerëzve, kështu që ata nuk dinin se çfarë të shikonin apo çfarë të bënin, apo madje as e dinin se duhej të shqetësoheshin për tornadot, tha Joseph Trujillo Falcon, një shkencëtar social që hetoi pasojat.

Me ajër më të ftohtë në Arktik dhe ajër më të ngrohtë në tropikët, dhe zona midis tyre – gjerësia e mesme gjeografike, ku janë Shtetet e Bashkuara -e bën motin më interesant për shkak të mënyrës se si ajri vepron në temperaturat përplasëse dhe asaj veri-jug dhe gradienti i temperaturës drejton rrjedhën e rrymave ajrore,  tha profesori i meteorologjisë në Illinois Verior Ëalker Ashley.

Pastaj shtoni vargmalet që shkojnë veri-jug, duke u ngjitur në erërat që rrjedhin nga perëndimi në lindje, dhe nën të gjithë Gjirin e thekur të Meksikës. Gjiri injekton ajër të nxehtë dhe të lagësht nën ajrin shpesh më të ftohtë dhe të thatë të ngritet në male, “dhe kjo nuk ndodh në të vërtetë askund tjetër në botë,” tha Gensini.

Nëse Shtetet e Bashkuara në tërësi e kanë klimën e keqen, jugu e ka më të keqen, thotë profesori i meteorologjisë në Universitetin e Xhorxhias, Marshall Shepherd, një ish-president i Shoqatës Amerikane Meteorologjike.

“Ne vizatuam brezin e kashtës së shkurtër (në Jug) që ne fjalë për fjalë mund të përjetojmë çdo lloj ngjarjeje ekstreme të motit,” tha Shepherd. “Përfshirë stuhitë. Përfshirë zjarret, tornadot, përmbytjet, uraganet. Çdo lloj i vetëm. … Nuk ka asnjë vend tjetër në Shtetet e Bashkuara që mund ta thotë këtë.”

Florida, Karolina e Veriut dhe Luiziana gjithashtu qëndrojnë jashtë në ujë, kështu që janë më të prirura për t’u goditur nga uraganet, thanë Shepherd dhe Dello.

Jugu ka më shumë banesa të prodhuara që janë të prekshme ndaj të gjitha llojeve të rreziqeve të motit dhe stuhitë ka më shumë gjasa të ndodhin atje gjatë natës, thotë  Ashley. Stuhitë e natës janë vdekjeprurëse sepse njerëzit nuk mund t’i shohin ato dhe kanë më pak gjasa të mbulohen, dhe ata humbasin paralajmërimet në gjumë.

Moti ekstrem i shkaktuar nga gjeografia unike e Amerikës krijon gjithë këto rreziqe. Por njerëzit duhet që të mos t’i kthejnë ato rreziqe në fatkeqësi 

Vetëm shikoni se ku shfaqen qytete në Amerikë dhe në pjesën tjetër të botës: pranë ujëra që vërshojnë, përveç ndoshta Denverit, tha South Carolina’s Cutter. Më shumë njerëz po lëvizin në zona, si në jug, ku ka më shumë rreziqe.

“Një nga mënyrat në të cilat mund t’i bëni komunitetet tuaja më elastike është të mos i zhvilloni ato në mënyrën më të prirur ndaj rrezikut ose në pjesën më të prirur ndaj rrezikut të komunitetit,” tha Cutter. “Këmbëngulja për ndërtimin e ishujve pengues dhe zhvillimin në ishujt të barrierave, veçanërisht në Bregun Lindor dhe Bregun e Gjirit, duke ditur që ajo rërë do të lëvizë dhe që uraganet të goditen me një farë frekuencë … duket si një humbje kolosale parash. ”

Standardet e ndërtimit priren të jenë minimale dhe më pak të ngjarë të mbijetojnë nga stuhitë, tha Ashley. “Infrastruktura jonë po shkatërrohet dhe nuk është aspak e qëndrueshme ndaj klimës,” tha Shepherd.

Varfëria e bën të vështirë përgatitjen dhe kthimin nga fatkeqësitë, veçanërisht në jug, tha Shepherd. Kjo dobësi është një çështje edhe më e madhe në vende të tjera në botë. “Siguria mund të blihet,” tha Ashley. “Ata që janë të pasur dhe që kanë burime mund të blejnë siguri dhe do të jenë më elastikët kur të godasë fatkeqësia. … Fatkeqësisht, nuk jemi të gjithë ne.” 

“Është e trishtueshme që ne duhet të jetojmë këto humbje dërrmuese,” tha Kim Cobb, një profesor i mjedisit dhe shoqërisë në Universitetin Broën. “Ne po e përkeqësojmë dorën tonë duke mos kuptuar peizazhin e cenueshmërisë duke pasur parasysh anën gjeografike që na është dhënë.” 

Filed Under: Analiza

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 131
  • 132
  • 133
  • 134
  • 135
  • …
  • 971
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • “Shënime për historinë antike të shqiptarëve”*
  • Si funksionon sistemi juridik në Shqipëri dhe pse ai ka nevojë për korrigjim?
  • Emisionet postare festive të fundvitit në Kosovë
  • JAKOBSTADS TIDNING (1939) / MBRETI ZOG, SHUMË BUJAR ME BAKSHISHE. — EMRI I TIJ NUK DO TË HARROHET KAQ SHPEJT NGA PRONARËT DHE PERSONELI I HOTELEVE NË VARSHAVË.
  • HAFIZ SHERIF LANGU, DELEGATI I PAVARËSISË TË CILIT IU MOHUA KONTRIBUTI PËR 50 VJET ME RRADHË, KLERIKU DHE VEPRIMTARI I SHQUAR I ÇËSHTJES KOMBËTARE
  • RIPUSHTIMI I KOSOVËS – KUVENDI I PRIZRENIT 1945
  • Nikola Tesla, gjeniu që u fiksua pas pëllumbave dhe u dashurua me njërin prej tyre
  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare
  • Në sinoret e Epirit…
  • Mbrëmë hyri në fuqi Ligji i SHBA për autorizimin e mbrojtjes kombëtare
  • Skënderbeu “grek”, ose si të bëhesh grek pa e ditur
  • A historic moment of pride for the New Jersey Albanian-American community

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT