Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909
Please join the Albanian Heritage School “Children of the Eagle” in celebrating International Mother Tongue Day.
Të gjitha pērfitimet shkojnë për programin e gjuhës dhe kulturës amtare në Shkollën e Trashëgimisë Shqipe “Children of the Eagle”
Aktivitet festiv me muzikë nga të gjtha trojet shqiptare, koncert i shkurtër nga fëmijët e Shkollës Shqipe “Children of the Eagle”, 5 course menu dhe shumë surpriza të tjera.
Kërcnimet e diplomatëve perëndimorë për të krijuar Asociacion të pastër etnik janë të padrejta, jodiplomatike, jodemokratike, të parealizueshme dhe të papranueshme për Kosovën.
Nga MSc. Agim Aliçkaj
Propozimi prej 6 pikash i kryeministrit Albin Kurti i paraqitur në Kuvendin e Kosovës për asociacionin e pastër etnik serb është i drejtë, i ndershëm, parimor dhe vizionar. Ju shërben interesave të Kosovës, Evropës dhe Amerikës. Do të ishte i mirë dhe për Serbinë sikur të ishte shtet normal. Serbia ka qenë dhe mbetet shtet shovinist, racist, fashist dhe hegjemonist. Komb i sëmurë me shumicë me urrejtje për shqiptarët dhe kombet e tjera për rreth.
Të gjitha pikat janë qenësore, por reciprociteti ka rëndësi të veçantë. Realisht, prej bisedimeve të Ahtisarit e deri sot, gabimi më i madh i Kosovës është lejimi i Serbisë të përzihet në punët e brendshme pa i konsideruar të drejtat e popullit shqiptar në Serbi. Për asociacion dhe të drejta minoritare duhet biseduar vetëm me minoritetin serb të Kosovës, në prezencën ndërkombëtare dhe askend tjetër. Në dialogun me Serbinë duhet të merren parasysh vetëm çështjet ndërmjet vendeve fqinje. Për çdo gjë tjetër vetëm me reciprocitet.
Ulurimat për më shumë të drejta për pakicën serbe janë të pabaza. Parimi i vetëvendosjes është bërë cirkus. Çdokush mund të kërkojë autonomi ose bashkim me një vend fqinj për çfarëdo arsye! Synimi i Serbisë është i qartë, të shkatërrojë Kosovën dhe të dominojë Ballkanin Perëndimor. Shëmtitë dhe kërkesat e Serbisë janë të pafundme. Iluzionet e diplomatëve perëndimorë janë tronditëse. Kërcnimet e tyre për ta krijuar Asociacion të pastër etnik janë të padrejta, jodiplomatike, jodemokratike, të parealizueshme dhe të papranueshme për Kosovën.
Në ditët e ardhshme presioni ndërkombëtar por edhe serb me trazira në veri mund të shtohet. Kryeministri Albin Kurti dhe presidentja Vjosa Osmani nuk kanë zgjidhje tjetër veçse t’i bëjnë ballë këtij presioni të padrejtë dhe joparimor. Njësitë speciale, policina dhe ushtrina të vëhen në gjëndje gadishmërie. Ata e kanë përkrahjen e popullit shumicë të Kosovës, Trojeve Etnike Shqiptare dhe më shumë se 90% të Mërgatës anë e kënd botës. Nëse lëshojnë pe do ta humbin mbështetjen e popullit por edhe respektin e atyre që janë duke iu bërë presion.
Diplomatët perëndimorë kanë synimet e tyre për interesa gjeopolitike, që ta nxjerrin Serbinë nga sfera e interesit ruse duke bërë lëshime në kurriz të Kosovës. Për ta është e rëndësishme vetëm që konflikti të mos eskalojë në një luftë të rrezikshme në Ballkan dhe Evropë. Atyre nuk ju interesojnë fare problemet me të cilat do të ballafaqohet Kosova me shekuj në të ardhmen dhe kush do ta kontrollojë Ujmanin apo Trepçën.
Zyrtarët ndërkombëtarë vijnë e shkojnë. Ka arsye për të shpresuar dhe besuar se kur të binden se Serbia nuk mund të dalë nga kthetrat e Rusisë, do të ndryshojnë qëndrimin e tyre të padrejtë, që bie ndesh me vlerat e tyre të shpallura me zell. Ata u vonuan shumë, Rusia arriti të hyjë dhe të kontrollojë Serbinë. Sigurisht, kjo nuk është në mendjen e sundimtarëve serbë, por edhe nëse duan, nuk mund të shkëputen nga Rusia. Në parim, diplomatët perëndimorë duhet të mbështesin të drejtën e Kosovës për të ekzistuar në mënyrë të pavarur dhe sovrane.
Qëndrimet e opozitës së Kosovës, qeverisë së Shqipërisë dhe përkrahësve të tyre në media janë të mjerueshme. Nuk është mirë që të shpallën ende tradhtarë, sepse ndoshta kthehen kah interesi i shtetit të tyre. Por kur shihen deklaratat dhe veprimet e tyre, nuk mund të mos krijohet përshtypja se ata po përpiqen për “bashkim” me Serbinë në vend që të kërkojnë bashkim me Shqipërinë, ndërkohë që kryeministri i vendit amë Edi Rama, synon bashkimin me Serbinë duke e nënshtruar Kosovën. Nëse vazhdojnë kështu, mund ta harrojnë ardhjen në pushtet për një kohë të gjatë.
Askush nuk mund ta shtypë vullnetin e popullit të Kosovës për demokraci, drejtësi, liri dhe pavarësi.
Familja, kombi dhe shteti, janë mbi të gjitha!
Shtetet e Bashkuara rrëzuan të shtunën balonën kineze në brigjet e Karolinës së Jugut, një objekt fluturues që dyshohet se është përdorur për përgjim. Balona ftuturoi për disa ditë mbi objekte të ndjeshme ushtarake në të gjithë Amerikën e Veriut, duke u shndërruar në pikën më të fundit të tensioneve mes Uashingtonit dhe Pekinit.
Pas rrëzimit, autoritetet do të heqin mbetjen e saj nga ujrat territoriale amerikane. Balona u pikas të enjten, tek fluturonte në një lartësi prej 18 kilometrash dhe u vlerësua të ishte e madhe sa tre autobusë shkollash.
Pamjet televizive treguan një shpërthim të vogël, e më pas balona u pa tek binte në rënie të lirë në drejtim të ujit. Po kështu në pamje shquheshin avionë ushtarakë amerikanë, tek fluturonin në afërsi të saj, si dhe anije gati për operacionin e nxjerrjes së balonës nga ujërat e oqeanit Atlantik.
Planet për rrëzimin e balonës mbi oqean u njoftuan më herët nga dy zyrtarë amerikanë që folën në kushte anonimiteti mbi këtë operacion të ndjeshëm.
Në përgatitje të operacionin, Administrata Federale e Aviacionit mbylli përkohësisht hapësirën ajrore mbi vijën bregdetare të Karolinës së Veriut dhe asaj të Jugut, përfshirë aeroportet në Charleston dhe Myrtle Beach, në Karolinën e Jugut, si dhe në Wilmington, të Karolinës së Veriut. Roja Bregdetare këshilloi gjithashtu mjetet lundruese që të largohen menjëherë nga zona.
Përpara rrëzimit të saj Presidenti Joe Biden tha se Shtetet e Bashkuara “do të zgjidhin çështjen” e balonës kineze.
Autoritetet e kanë mbajtur balonën ‘spiune’ kineze nën monitorimin të vazhdueshëm. Të premten Departamenti amerikan i Mbrojtjes njoftoi se një tjetër balonë kineze, ishte pikasur tek fluturonte mbi Amerikën Latine.
Pentagoni pohoi njoftimet se një balonë e dytë kineze po fluturonte mbi Amerikën Latine.
“Vlerësojmë se është një tjetër balonë kineze, që po përdoret për përgjim”, tha në një deklaratë gjeneral brigade Patrick Ryder, sekretar i shtypit të Pentagonit.
Autoritet amerikane e konsideruan incidentin me balonën në territorin amerikan ngjarje të rëndë, në shkelje të hapur të hapësirës ajrore amerikane dhe ligjit ndërkombëtar. Por Kina ka këmbëngulur se balona, e cila sipas Pekinit kishte humbur kontrollin, ishte civile dhe se ishte përdorur për mbledhjen e të dhënave meteorologjike.Incidenti me balonën detyroi Sekretarin amerikan të Shtetit Antony Blinken të shtyjë vizitën e planifikuar për këtë fundjavë në Pekin.
“Arritëm në përfundimin se aktualisht nuk egzistojnë kushtet e përshtatshme për një vizitë konstruktive”, tha zoti Blinken Si një balonë spiune kineze hodhi në erë një udhëtim të rëndësishëm diplomatik në SHBA
Balonat në lartësi të mëdha mund të duken jo mbresëlënëse në krahasim me imazhet satelitore që tashmë mund të dallojnë detaje të vogla nga lart në qiej. Por balonat, siç vuri në dukje analisti William Kim vitin e kaluar, kanë disa përparësi ndaj satelitëve. Ato janë të lira, mund të zgjasin për muaj të tërë, mund të lëvizin në vend në vend që të ndjekin gjurmët e parashikueshme të satelitëve dhe janë çuditërisht të vështira për t’u hequr.
Më parë, e gjithë kjo ishte mohuar nga një faktor i dukshëm: Ata ishin në mëshirën e erës. Por teknikat e reja të të mësuarit të makinerive tani lejojnë balonat të përdorin rrymat e ajrit për të drejtuar veten në drejtimet e përcaktuara, duke e bërë teknologjinë shumë më të dobishme.
Pse tani?
Megjithëse balonat janë një mjet i fuqishëm i mundshëm mbikqyrjeje, është e çuditshme që Pekini do të bënte diçka kaq provokuese pak përpara një udhëtimi kryesor diplomatik të SHBA-së, veçanërisht pasi Kina po shtyn të riparojë marrëdhëniet me Shtetet e Bashkuara pas pandemisë. Kina sigurisht që ka një interes të fortë në monitorimin e vendeve bërthamore të SHBA-së dhe Uashingtoni ka ndjekur nga afër zgjerimin bërthamor të Kinës. Por Shtetet e Bashkuara janë gjithashtu plot me vende të ndjeshme ushtarake të një lloji apo tjetër, dhe një ballone jashtë kursit do të kishte më shumë gjasa sesa të mos largohej afër njërës.
Është e mundur që ky të ishte një provokim i qëllimshëm nga disa anti-SHBA. fraksion brenda ushtrisë kineze ose shtetit të sigurisë – ndoshta si përgjigje ndaj dobësimit në shtytjen e fundit kineze për marrëdhënie më të mira me Uashingtonin. Por ka më shumë gjasa që ky të ishte një gabim i thjeshtë – që një program ekzistues i mbikqyrjes u zbulua ose ndoshta edhe që balona nuk kishte për qëllim të hynte fare në territorin e SHBA.
Ka shumë të ngjarë që Kina e ka përdorur këtë teknikë për një kohë dhe se Shtetet e Bashkuara ishin në dijeni të saj, por diplomatikisht zgjodhën të mos përgjigjeshin. Në një konferencë të enjten në mbrëmje, një zëdhënës i Departamentit të Mbrojtjes të SHBA-së konfirmoi se ndërhyrje të tilla kanë ndodhur edhe më parë: “Nuk është hera e parë që një balonë e kësaj natyre kalon mbi Shtetet e Bashkuara kontinentale. Ka ndodhur disa herë të tjera gjatë viteve të fundit, për t’u përfshirë para kësaj administrate.” Faktori nxitës për këtë incident duket se është se balona zhvendos aq ulët sa të ishte i dallueshëm nga civilët, që do të thotë se autoritetet amerikane duhej të përgjigjeshin.
Sipas dy zyrtarëve të lartë të mbrojtjes, amerikanët ishin në gjendje të mblidhnin inteligjencë mbi balonën ndërsa fluturonte mbi SHBA, duke u dhënë atyre një numër ditësh për ta analizuar atë dhe për të mësuar se si lëvizte dhe çfarë ishte në gjendje të vëzhgonte. Zyrtarët informuan gazetarët në kushte anonimiteti. Zyrtarët thanë se ushtria amerikane po vlerësonte vazhdimisht kërcënimin dhe arritën në përfundimin se teknologjia në balonë nuk i dha kinezëve inteligjencë të konsiderueshme përtej asaj që mund të merrte tashmë nga satelitë.
Si do të përgjigjet Kina?
Pekini ka thënë se balona është një balonë moti që u largua nga kursi, i prekur nga perëndimi dhe se i vjen keq për hyrjen e paqëllimshme të balonës në hapësirën ajrore të SHBA. Është shumë e pamundur që ai të ndryshojë pozicionin për këtë – është e vështirë për Pekinin të pranojë publikisht fajin. Është e mundur që mund të ketë ndonjë pranim ose falje pas dyerve të mbyllura.
Kina u përgjigj se rezervoi të drejtën për të “ndërmarr veprime të mëtejshme” dhe kritikoi SHBA-në për “një reagim të tepruar të dukshëm dhe një shkelje serioze të praktikës ndërkombëtare”. Në deklaratën e saj të dielën, Ministria e Punëve të Jashtme të Kinës tha se “Kina do të mbështesë me vendosmëri të drejtat dhe interesat legjitime të kompanisë përkatëse, dhe në të njëjtën kohë do të rezervojë të drejtën për të ndërmarrë veprime të mëtejshme në përgjigje”.
Ministria e Mbrojtjes e Kinës i bëri jehonë deklaratës më vonë gjatë ditës, duke thënë se “rezervon të drejtën për të marrë masat e nevojshme për t’u marrë me situata të ngjashme”. Prania e balonës në qiellin mbi SHBA këtë javë i dha një goditje të rëndë marrëdhënieve tashmë të tendosura SHBA-Kinë që kanë qenë në një spirale në rënie prej vitesh. Kjo e shtyu Sekretarin e Shtetit Antony Blinken të anulonte papritur një udhëtim me aksione të larta në Pekin që synonte lehtësimin e tensioneve. “Ata e hoqën atë me sukses dhe unë dua të komplimentoj aviatorët tanë që e bënë atë,” tha Biden pasi zbriti nga Air Force One rrugës për në Camp David.Anulimi ose shtyrja e udhëtimit të Blinken në momentin e fundit mund të forcojë anti-SHBA. liderët e linjës së ashpër në udhëheqjen kineze, të cilët do ta lexojnë këtë duke treguar se Uashingtoni nuk ishte kurrë serioz në përpjekjen për të rindërtuar një marrëdhënie pune. Edhe ata që janë më dashamirës ndaj përpjekjeve diplomatike të SHBA-së mund ta shohin këtë si një shenjë se Uashingtoni është bllokuar nga politika e brendshme anti-kineze.
Reagimi i republikanëve
Republikanët ishin kritikë ndaj përgjigjes së Biden. “Të lejosh një balonë spiune nga Partia Komuniste e Kinës të udhëtojë në të gjithë Shtetet e Bashkuara kontinentale përpara se të kundërshtojë praninë e saj është një projeksion katastrofik i dobësisë nga Shtëpia e Bardhë”, tha Senatori i Mississipit Roger Wicker, republikani më i lartë në Shërbimet e Armatosura të Senatit. Komiteti. Senatori Thom Tillis, R-N.C., shkroi në Twitter: “Tani që ky episod i turpshëm ka mbaruar, ne kemi nevojë për përgjigje nga administrata Biden për procesin e vendimmarrjes. Kina komuniste u lejua të shkelte papenguar sovranitetin amerikan për ditë të tëra. Ne duhet të jemi më të përgatitur për provokimet dhe inkursionet e ardhshme nga PKK.” Senatori Lindsey Graham, R-S.C., ishte më pozitiv: “Faleminderit burrave dhe grave të ushtrisë së Shteteve të Bashkuara që ishin përgjegjës për përfundimin e misionit për të rrëzuar balonën e vëzhgimit kinez. Administrata Biden bëri gjënë e duhur për ta rrëzuar atë.”
Çfarë ndodh më pas?
Ky është një tjetër konfirmim se jemi në ditët e para të Luftës së Ftohtë 2.0, ku survejimi i ndërsjellë ishte një nga çështjet më të tensionuara. Merrni incidentin e avionit spiun U-2 të vitit 1960, në të cilin Shtetet e Bashkuara u kapën në një gënjeshtër të turpshme pasi sovjetikët jo vetëm që rrëzuan një avion gjoja të pazbuluar, por e kapën të gjallë pilotin e tij dhe e detyruan të rrëfehej në televizionin kombëtar. Që erdhi në një rr relativisht të përshtatshëmepoka e marrëdhënieve SHBA-Sovjetike dhe anulimi i përpjekjeve në bisedimet për çarmatimin. Në një jehonë të frikshme të ditës së sotme, Shtetet e Bashkuara, para zbulimit të kapjes së pilotit, pretenduan se avioni kishte kryer punë meteorologjike dhe kishte hyrë aksidentalisht në territorin sovjetik.
Nuk ka asnjë pilot kinez të balonës që mund të prodhohet këtu, por disa nga pasojat mund të varen nga mënyra se si ulet balona. Balonat si kjo janë çuditërisht të forta dhe shpesh kanë nevojë për forcë shpërthyese për t’u shkatërruar, gjë që mund ta lërë natyrën e saj të paqartë. Nëse Shtetet e Bashkuara arrijnë gjejnë pajisjet e mbikqyrjes që janë padyshim për monitorim ushtarak – jo meteorologjik, megjithatë, gjërat do të bëhen më të sikletshme për Pekinin.
Sido që të jetë, kjo është ti hedhesh benzine besimit te fortë në Kongres se Kina është një kërcënim i madh për Shtetet e Bashkuara. Një zyrtar amerikan deklaroi se vizita e Blinken u shty, nuk u anulua dhe se Blinken nuk donte që balonë të dominonte bisedimet. Kjo duket e mundshme: Uashingtoni ka një interes të madh për të lexuar gjendjen shpirtërore në terren në Kinë pas trazirave të protestave të vitit të kaluar dhe ndryshimit të politikave të tij zero-COVID. Por një marrëdhënie tashmë e ftohtë midis dy fuqive më të mëdha në botë sapo u bë pak më te ngrira per nje balone. A thua wshtw kjo preludi i Luftës së Tretë Botërore?
Kumtesë në konferencën kushtuar 31-vjetorit të vendosjes së marrëdhënieve diplomatike midis Shqipërisë dhe Shtetit të Izraelit, organizuar nga “Israeli House of Albania”
I pari studiues që i shkoi në mendje të njihej me historinë e hebrenjve në Shqipëri është Lucien Steinberg. Siç mund të merret me mend, kërkesa e tij për të hyrë në arkivat shqiptare në vitin 1971 u refuzua.
Merita e vënies në lëvizje të institucioneve të kujtesës për këtë çështje u takon shqiptaro-hebrenjve Samuel e Gavra Mandil dhe Josef Jakoel, të cilët, qysh në vitin 1989, kërkuan nga Yad Vashem zbulimin e të vërtetave të historisë së shqiptarëve dhe hebrenjve gjatë antifashizmit.
Prekjet e mia të para në burimet e kësaj historie i takojnë mesit të vitit 1990, pak kohë para mbërritjes në Tiranë të dy kongresmenëve amerikanë me origjinë hebreje, Tom Lantos e Joseph Dioguardi, të cilëve u mendua t’u dhurohej një koleksion listash të hebrenjve të strehuar në Shqipëri, që u pritën me shumë bujë në Memorial Museum of Holocaust dhe në Yad Vashem. Në atë kohë as që mund ta përfytyroja se në arkivat kombëtare të Shqipërisë gjendeshin e ruheshin mbi 20 mijë fletë dokumente për këtë problematikë.
Arsyeja kryesore pse nuk u shfaq për disa dekada me radhë kurrfarë interesi për dokumentet e bashkëjetesës midis shqiptarëve e hebrenjve është se, në vitet e tmerreve të luftës, asnjë strehuesi të një familjeje hebreje, apo qoftë dhe të 40 hebrenjve njëherësh, si familja Rezniqi në Deçan, nuk i shkonte në mendje se, me këtë akt, po merrte merita historike apo se dikur do të shpallej “Fisnik mes Kombesh”.
Me hapjen e arkivave dhe me komunikimin me Botën u morën vesh fakte të pabesueshme: një prift katolik në Tiranë pagëzoi si të krishterë pa asnjë ditë katekizëm disa hebrenj që i kërkuan ndihmë; një nënprefekt në Kavajë i dha vetes kompetencën e kryetarit të shtetit dhe nxori vendime për dhënie shtetësie hebrenjve të rrezikuar; një mjek në Prishtinë zbrazi spitalin dhe çoi në shtëpi të sëmurët vendës për të fshehur aty hebrenjtë; një fotograf në Tiranë e një në Tetovë i kthyen studiot e tyre modeste në zyra të gjendjes civile, ku u shtypën dhjetëra letërnjoftimi për të albanizuar në emra hebrenjtë; dhe, për të arritur kufirin e së pabesueshmes, një zyrtar i lartë në Shkodër, pasi i pagoi komandës naziste kushtin paraprak, 1500 napolona, i drejtohet shkresërisht asaj me kërkesën: Tani na ktheni hebrenjtë tanë të arrestuar.
Brenda këtij konteksti dhe kësaj psikologjie është dhe telegrami që Fan S. Noli i shkroi Hitlerit në vitin 1941 për të kërkuar lirimin e albanologut hebre Norbert Jokli, i deportuar pa adresë nga Gestapo-ja naziste. Noli i drejtohet kreut të nazizmit me një ftohtësi të akullt: “Udhëheqësi në Berlin, Gjermani”, pa asnjë cilësim tjetër, për të vijuar:
“Shqiptarët janë shqetësuar për shëndetin e keqësuar të profesorit në pension të Universitetit të Vjenës dr. Norbert Jokl, autoritetit të gjallë më të madh në filologjinë shqiptare dhe pasuesit më të shkëlqyer të një vargu të gjatë studiuesish, që kanë bërë një punë të paçmueshme për historinë, letërsinë dhe folklorin e Shqipërisë. Në emër të gjithë shqiptarëve unë i bëj thirrje zotërisë suaj për ta ndihmuar këtë studiues të madh albanolog në çfarëdo mënyrë në kushtet e tashme të vështira”.
Shqiptarët zakonisht nuk janë dhe aq modestë. Por në rastin e marrjes në mbrojtje të hebrenjve kanë provuar se nuk bënë asgjë për t’u mburrur. Prandaj, kur në veprimtaritë e viteve të fillimit për Ditën e Kujtesës ekspertët europiane përpiqeshin t’i zgjidhnin me takt fjalët për të na këshilluar të theksojmë më shumë reflektimin e jo të flasim për merita, në fakt vetëm sillnin habi. Sepse mbrojtja e hebrenjve nga shqiptarët nuk ka qenë projekt për merita historike, por reagim i vetvetishëm.
Mund të duket e pabesueshme, por është e vërtetë: edhe sot shumica e shqiptarëve nuk e di se ka një rezolutë nderi të OKB-së për vlerësimin e meritave të popullit shqiptar në mbrojtje të hebrenjve gjatë Shoah; se ka pesë rezoluta të tilla me të njëjtin vlerësim nga Kongresi i SHBA dhe se Shqipëria është shpallur “Shtëpia e Jetës” në Izrael.
Shqiptarët dhe hebrenjtë kanë pasur fat të ngjashëm në histori. Dy popuj që ekzistonin me organizim urban qysh në antikitet, por vetëm në shekullin e 20-të mundën të formojnë shtetet e tyre kombëtare. Dy popuj që – njëri në të drejtën etnozakonore shqiptare e tjetri në Talmud, kanë sanksionuar shenjtërinë e jetës. Dy popuj të sprovuar me dëbimin a inkuizicionin, privimin nga e drejta për të pasur shtetin e tyre kombëtar.
Me mbarimin e luftës shumë prej hebrenjve që u strehuan në kohë rreziku u kthyen në vendet e origjinës ose u riatdhesuan. Rreth 300 hebrenj qendruan në Shqipëri. Më 1990, kur dhjetëra mijë shqiptarë iu drejtuan Perëndimit, pjesa më e madhe e hebrenjve që kishin mbetur në Shqipëri gjithashtu kërkoi të lejohej për t’u bashkuar me të afërmit në Izrael. Kohët e fundme pata rastin të njihem me një koleksion dokumentesh të rralla për mënyrën si u realizua riatdhesimi. Për çdo familje hebreje që bëri kërkesë për lënie shtetësie, Sigurimi, i njohur për rreptësinë e tij, përgatiti një dosje. Ishte befasuese për mua të lexoja rregullisht në vlerësimin zyrtar: qytetar me sjellje të denja, shtetas i respektuar, mjeshtër i shquar në profesion, populli e di se janë shqiptarë. Ka vetëm një rast pengimi, por edhe ky është rast pozitiv: këtë person të mundohemi ta mbajmë, sepse ka kontribut të rrallë si mjek në qytetin e tij. Shqiptarët dhe hebrenjtë jetuan në kohë të qeta e të trazuara harmonikisht sepse vetë hebrenjtë ishin shtetas të devotshëm dhe njerëz të talentuar.
Sot është dita e tretë që personalitete e institucione shqiptare dhe hebreje nderojnë bashkërisht Ditën e Kujtesës. Prania e një delegacioni shumë të rëndësishëm që ka ardhur nga Izraeli, me studiues e miq nga Britania e Madhe, Australia, Zvicra, Gjeorgjia e vende të tjera shpreh vlerësim për gjithë këtë histori bashkëjetese, që nuk lidhet vetëm ne Shoah, sepse shqiptarë e hebrenj i kanë kaluar shumë herë me të njëjtin solidaritet momentet historike delikate e të mbijetesës.
Në konferencën e zhvilluar në Akademinë e Shkencave doli e qartë se është e nevojshme të krijohen shenjat publike të kujtesës, në formën e memorialit, obeliskut a në forma të tjera për të mbijetuarit, strehuesit dhe në mënyrë të veçantë për 17 hebrenjtë dëshmorë për lirinë e popullit shqiptar. Botimet e konferencat mbeten një përparësi tjetër.
Të vërtetat historike kanë rëndësi jo për t’ia thënë njëri-tjetrit, por për ta përcjellë të shëndetshme këtë miqësi në brezat e rinj.
Bashkëpunimi është i mundshëm jo vetëm për hir të historisë, por edhe prej favoreve gjeografike, si dy popuj mesdhetarë me standarde e jetë europiane. Ne jemi të interesuar për bashkëpunim shkencor, por kjo është e kushtëzuar nga bashkëpunimi ekonomik. Çdo investitor don të dijë për sigurinë dhe veçanësitë e vendit ku investon. Një afarist i ri i Izraelit, që nuk njeh historinë tonë të përbashkët, për shkak të përvojës rretheqark vendit të tij, mund të stepej kur do t’i thuhej për herë të parë, siç është bërë zakon të thuhet, se Shqipëria është vend me shumicë myslimane dhe duhet kujdes etj. etj. Por, pas njohjes së drejtpërdrejtë të këyre ditëve do të merrte frymë lehtë, duke mësuar se shqiptarët janë populli më pak antisemit në Botë, siç pat shkruar gati njëqind vjet më parë Herman Berntstein. Akademia jonë e Shkencave po e shfrytëzon këtë rast për të shprehur interesimin tonë për bashkëpunim të drejtpërdrejtë me institucionet homologe në Izrael sidomos në shkencat e reja, si nanoteknologjia, bioteknologjia e inteligjenca artificiale, por dhe në dije më tradicionale si sizmologjia, gjeologjia e teknologjia e naftës dhe studimet në fushat humanistike.