NGA NDUE  BACAJ  

Nëse ka momente fatlume që historia mijëra-vjeçare e kësajë Bote duhet ti përkujtojnë e festojnë, ato momente janë padyshim Nata e 24 dhjetorit dhe dita pas-ardhëse e 25 dhjetorit, të cilat Bota i përmbledhë me fjalen Krishtlindja. Bota e qytetruar Krishtlindjen e kremton jo vetëm si festë fetare të Kristianëve, por edhe si moment historik që ndau një herë e përgjithmon kohen e kësaj Bote në Dyshë, ku që nga ajo kohë e sot, por edhe nesër e pasnesër sa të kenë këmbë njeriu mbi Dhê, “Matja e Kohës mbaron me Krishtin, dhe nga Krishti fillon”.

     E ndërsa Krishtlindja si eveniment që bashkoi hyjnoren me njerzoren fillon të festohet nga kristjanët dhe kishat e kësaj bote me 24 në darkë dhe 25 dhjetor ditën, (me përjashtim të dy kishave, asaj ruse dhe serbe, të cilat ende vazhdojnë ta festojnë me kalendarin e vjetër Julian e jo me atë Gregorian), mendova të evokoj një histori të shkurtër të kësajë nate dhe dite fatlume që krijuesi i gjithësisë bani emër të shpëtoi krijesat e veta mbi këtë tokë, duke u kumtuar lajmin e mirë të lindjes së Mesisë së paralajmruar, i cili në emer të Zotit do të ndihmonte njerzit të shkëputeshin nga rruga e mëkateve të besimit pa Zot të Paganizmin, dhe të besonin tek drita e vërtet, tek ai që u kishte falë mishin e shpirtin, tek Zoti Ynë në Qiell, tek rruga e pa gabueme e besimit për një jetë dinjitoze civilizimi e zhvillimi, ku njeriu ta ndiente vehten siç ishte në fakt, Shëmbëlltyra fatlume e planetit tokë.

     Lindja e Mesisë kishte rreth 4000 vite që jo vetëm ishte paralajmëruar, por Bota e priste me padurim. Profet të shumtë kumtonin lajmin e mirë nga njëri shekull në tjetrin, por lajmi vonoi jo për dëshirë të Krijuesit, por për fajin e Botës mëkatare që besonte në krijesa shumë më inferiore se vet njerzit, e ku ky besim kishte një emër Paganizëm. Natyrisht Profecia vonoi, por nuk harroi. Nëntë muaj para se Virgjëresha, Zonja Marie të sillte në jetë me frymen e Zotit Jezusin, vetë Engjëlli Gabriel u bë lajmëtar i Zotit, kur i tha kësajë virgjëreshe, se ti do të lindësh një fëmijë edhe pse nuk njeh asnjë burrë, dhe kjo krijesë do të jenë Mesia i paralajmruar, me emrin e parë Emanuel, “Zoti është me ne”, dhe që në histori tashmë njihet me emrin në përjetsi Jezu Krisht. Nëntë muaj pas këtij lajmi në qytetin e vogël, por të Shenjtë të Betlehemit, dhe vetëm 9 km larg nga pallati i mbretit Herod të Izraelit, në kushtet e një shpelle me emrin e qytetit, një krijesë e bukur u shkëput nga trupi i virgjëreshës Marie, ku kjo krijes sapo pa driten, apo më saktë “errësiren” e kësaj bote, jo vetëm se ishte mesnata që po ndante datat 24 dhe 25 dhjetor, por se kjo errësirë jete kishte mbuluar njerzimin e shoqërit e asaj kohe, për fajin e tyre, ku veset sundonin moralin, Jezusi i vogël qau, madje qau jo si një fëmijë i sapolindur, por qau si një krijes e rritur e me ndërgjegje, qau për botën halleshume, për mëkatet ku ishin zhytë krijesat e Zotit në qiell, qau për rrugen e vështirë të një jete të re, plot mëshirë e mirsi, që ky i dërguar i Zotit do të kumtonte para Botës… edhe me sakrificen më sublime të jetës toksore, duke u kryqëzuar nga Ponc Pilati në Kryq, por edhe duke dëshmua ringjalljen, dhe njëkohësisht si Kryqin ku e gozhdojnë, se në personin e tijë bashkohen Hyjnorja me toksorën… Lajmi i lindjes së Mesisë Paralajmruar ishte një kumt i mirë edhe për Jozefin, ish të fejuarin e Maries, që Zoti e kishte ndaluar të mendonte keq për virgjëreshën Maria, si dhe një gëzim i pa masë i Gjon Pagëzuesit, që më vonë do të pagëzonte me ujin e lumit Jordan vetë Jezusin…

     Se çfarë solli në këtë Botë Jezu Krishti dhe doktrina e tijë Kristiane, këtë e ka fiksuar historia mbi dy-mijë vjeçare e civilizimit, zhvillimit e besimit në jeten e krijuesin që na e ka falë këtë. Mrekullit e predikimit me frymën e Zotit, mrekullitë e shërimit, e mëshirës, të ringjalljes dhe fitimit të Botës amshueme, të bazuara të gjitha këto në filiozofin e Faljes që shpirti i Zotit i dërgojë tek ne me anen e birit tijë Hirplotë Jezusit kanë bërë, që gjithë këto mrekulli e mirsi të transmetohen nga njëri brez në tjetrin, si dhe të shkruhen në mijëra libra, ku mbi të gjitha qëndron si busull e pa gabueshme Bibla e Shenjtë. Për të vertetuar këto mjafton të hedhim një sy mbi Boten Europerëndimore, zhvillimin e qytetrimin e sajë, ku menjëherë të shkon mendja se këto vende kurrë nuk do të kishin mundur të ndërtojnë një mrekulli të tillë vetëm me punën e njeriut, pa pasur ndihmen e Zotit në Qiell, ndihmë që e përhapi dhe e përhap tek ne Besimi te Jezu Krishti, i cili nga Qielli ku është ngjitur pranë të lumit Zot bekon krijesat dhe punën e tyre, shpesh herë edhe mëkatare, që më shumë vazhdon t’i falë e mëshirojë se t’i ndëshkojë, edhe pse në shekullin e 21-të një diçka e tillë do të ishte e “nevojshme”… Sidoqoftë ne shqiptarët, edhe pse sot jemi të hallakatur si asnjë popull tjetër i Europës kemi një histori të madhe që lindi dhe u rrit së bashku me Besimin Kristian. Ne kemi martirët e parë të Kristianizmit, që u sakrifikuan për besim e tempuj për Jezusin që në fundin e shekullit parë dhe fillimin e të dytit, madje këta martirë janë nga Dardania e asajë Kohe dhe Kosova e sotme, dhe vendi i sakrifikimit është vetëm 7 km nga Prishtina e sotme, dhe kishte emrin Ulpiana. Martirët ishin të parët në Ballkan dhe ndër të parët në tërë popujt e Europës së asajë kohe, dhe këta dy martirë të Shenjtëruar ishin ndërtues dhe kishin emrat Flori dhe Luani të cilët kanë datat përkujtimore (si shumë martirë e shenjëtorë të tjerë shqiptarë) në kalendarin katolik… E vargu i martirve e Shenjtorve me origjinë Ilire është shumë i madh, sa vetë historia e këtijë Besimi. Në themelet e Besimit kristian qëndron kontributi i Perandorit nga Nishi i Kosovës (sot kjo trevë Iliro-Dardane e grabitur nga serbët) me emrin Kostandini Madh, nëna e të cilit ishte Elena, e cila mbas kërkimeve me vullnetin e Zotit arrin të zbuloj Kryqin Origjinal të Jezu Krishtit në Jeruzalem, gjë që e shenjtëroi duke e bërë Shen Elena. Vetë Kostandini i Madh kur ishte perandor i Romës nxorri dekretin e parë në vitin 311 për të mos përndjekur të Krishterët, madje në vitin 313 ky perandor Shqiptar nxjerrë të famshmin Ediktin e Milanos, ku besimi Kristian e njeh si Fe zyrtare të Perandorisë. Për t’u a bërë më të lehtë rrugën e lutjeve Kristianëve të perandorisë në vitin 321, ditën e Diel e shpallë ditë pushimi për besimtarët… Madje edhe Koncili i Nikesë që forcoi e pastroi disi shpirtin Kristian, kishte ndihmesën e këtij Shqiptari të pa-harruar… Hymni i pamort i Kishës Katolike Të Deum Laudamos (Ty Hyj të Lavdrojmë) është vepër e Ipeshkvit Niket Dandani, nga Kosova… Shën Jeronini, teolog dhe dijetar i pashoq, që përktheu Biblen nga Hebraishtja në Latinisht është prej mishi e gjaku Ilir, pra Shqiptar. Të “paktën” katër Papë që drejtuan Selin e Shenjtë janë Shqiptarë, si Papa Eluteri, Shen Gaji, Papa Gjoni i IV-të dhe i katërti, dhe ndoshta më i madhi Papa Klementi i XI-të. Gjergj Kastrioti për rreth 25 vite ishte shpata mbrojtëse jo vetëm e Arbërisë, por edhe e Europës Kristiane e cila dridhej para fuqisë të Perandorisë Otomane… e kjo vazhdoi pa u ndalur deri në fundin e Shekullit XX-të, kur një shqiptare tjetër, Nënë Tereza, do të bëhej shëmbëlltyra e mirsisë, mëshirës, por edhe dermani për të vazhduar jeten e mijëra  fatkeqëve që kishin humbur shpresen tek kjo botë halleshume. Vepra e Nënë Terezës, tashma e Shën Terezës, e pranuar edhe nga Kisha Katolike, Selia e Shenjte e më gjërë ishte një mrekulli që mund të shfaqej vetëm me ndihmën e Jezusit në Qiell, ku të gjitha këto vepra mëshire e bamirsie Nënë Tereza deri sa ndërroi jetë ja kushtonte Jezu Krishtit meshir-plotë. Mjerisht shpërblimi për ne Shqiptarët kishte qenë i vogël edhe pse kishin kontributin e mbi të gjitha sakrificen e Madhe për vehte, Europën dhe besimin e saj Kristian, e ndoshta ky shpërblim do të vijë dikur, pasi e meritojmë edhe nëse kemi pasur apo kemi mëkate, që duhet t’i lajmë me dëshirën dhe vullnetin tonë, por edhe me ndihmën e Atij që po i festojmë Datlindjen, Jezu Krishtit, për të cilin ne duhet të ndezim qira, të flasim uratë, të lutemi me përshpirtje e ngazëllim, duke qëndruar e pritur zgjuar në mesnatën që ndau 24 me 25 dhjetorin, dhe njëkohësisht ndau historinë, duke na falur ne mëkatarëve të kësajë toke, Mesin e paralajmruar, shelbuesin tonë Krishtin, e ndërsa në këto momente ne jemi mësuar t’i quajmë Krishtlindja apo më popullorçe Kshnellat, dhe natyrisht këtë Krishtlindje dhe lajmin e mirë të Jezusit në mes nesh është mirë ta presim në Kishat tona duke u lutur, e kërkuar falje e mëshirë para Zotit e birit tijë Krishtit mëshir-plotë, për të cilin kemi nevojë ne për Atë e jo Ai për ne… Gjithsesi historia e festimit të Krishtlindjes filloi të institucionalizohet që në vitin 138 nga Peshkopi Telesforo, por Krishtlindja në atë kohë nuk festohej nga të gjithë popujt në një datë, ku për t’u fiksuar kjo ditë u deshte të vinte viti 357, dhe Papa Likerio të celebroi datën e 25 dhjetorit si ditën e Krishtlindjes. Festimet fillonin që natën e 24 dhjetorit, duke bërë rindërtimin e skenës mistike të vendit ku lindi Jezusi në Shpellën e Betlehemit, ndërsa Pema e Krishtlindjes e fitoi qytetarin dalngadal ndër shekujt që pasuan deri në ditët e sotme, por tashma kjo pemë më shumë i përket vitit të ri se festimit të mrekullueshëm të Krishtlindjes… apo ditës që ndau historinë… GEZUAR KRISHTLINDJEN BESIMTARË…

SHQIPËRI, 24 DHJETOR 2021 

Besim NDREGJONI

Një thënje e moçme shqiptare ka një postulat: “Ma mirë vonë se hiç” mbas tre dekadash faktori ndërkombëtar  nëpërmjet prezencës së OSBES-së në Shqipëri nga data 13, 14, 15 dhjetor 2021 organizoi  në Tiranë një konferencë kombëtare për të zhdukurit e diktaturës komuniste. Familjarët e të zhdukurve të komunizmit falenderojnë , Prezencën e  OSBES- së në Tiranë dhe Ambasadorin Sh.T.Z. Vincezo Del Monaco dhe Sh.T. Z . Peter Zingraf Ambasadorin e  Republikës Federale  të Gjermanise për kontributin politik dhe financiar të konferencës. Gjatë tridhjete një vjeçarve, politika dhe shteti i ashtuquajtur demokratik si pasardhse të diktaturës komuniste, heshti ndaj krimit të diktaturës enveriste. Dy  partitë kryesore, si Partia Socialiste trashgimtare dhe ricikluese e trashgimtarve të diktaturës, dhe Partia Demokratike e udhëhequr nga intelektual të priviligjuar dhe të ideollogjizuar nga sistemi diktorial, stalinist-enverist gjatë këtij tranzicjoni, nuk planifikuan në programet e tyre gjetjen e eshtrave të pushkatuarve, por nuk muarën asnjë nisëm ligjore për drejtsi tranzitore për të i denuar krimet makabër të diktaturës . Partia Socialiste si trashgimtare e diktaturës që ndrroi emrin në 91, por nuk ndrroi metodat dhe nuk mund të denonte baballarët xhelatë që i kishin kryer këto krime, veproi politikisht me heshtje, dhe adaptoi ligje që këto krime të futeshin në arrshivën e harresës. Kurse Partia Demokratike i përdori krimet e komunizmit me retorika politike për marrje pushteti, duke qëndruar indiferent ndaj aspektit ligjor. Pra kishte një dakortsi në mes tyre për të heshtur ndaj krimit komunist.

Gjenocidi komunist në këtë periudhe tranzicjoni u  përball  me një shoqërie të heshtur dhe një  drejtsie inekzistente. Cështë krimi komuniste, kush është krimineli komuniste, A duhet denuar krimi komunist. Përse duhen denuar kriminelët komunist. Këto pyetje jane thelbesore për një shoqeri të civilizuar. Nga përgjigja e plotë e tyre varet në fakt mbarvatja e shoqërisë në përgjithësi.

Atdheu im Shqipëria gjatë periudhës staliniste enveriste u shëndrrua në një kamp përqëndrimi genocidjal të frikës. Të gjithë kishin frikë nga të gjithë. Populli kishte frikë nga diktatori,  diktatori me shokët e tijë frikeshin se kishin gjymtuar e masakrua popullin. Populli trembej nga diktatori që vriste , burgoste, internonte atë pjese të  shoqerise që  mbronte të  drejtat dhe lirite e tyre. Prindërit trembeshin nga fëmitë, nga fqinji, nga miku, i burgosuri nga i burgosuri, për gjysëm shekulli edhe pse jo të gjithë, e ndjejmë  dhunën e diktaturës. Por dhe ata që e adhuronin ose asnjënës ishin të përfshirë në burgun e frikës  e mjerimit të përhershëm. Ky ishte genocidi komuniste shqiptar. Por në këtë genocid nuk mund të barazohet krimi me viktimën. Dua thjesht të tregoi përmasat e krimit, viktimizimin e një populli të një vendi nga një grusht kriminelësh me një ideollogji staliniste që i sherbeu diktaturës deri në grahmat e fundit. Në konferencën tre ditore referuan studjues dhe prokurorë nga Gjermania, Polonia, Austria, Spanja etj. Referuan dhe përfaqësues të institucjoneve shqiptare. Referuesit e huaj e trajtonin në referatet e tyre krimin si kishte ndodhur,  dhe  sikur e kishin përjetuar viktimat  në Shqipëri duke bërë apel për të gjetur eshtrat e të vrarve dhe për të dhënë  drejtsi për të  denuar kriminelët. E kundërta ndodhte me përfaqësuesit e institucjoneve shqiptare, ata flitshin se legjislacionin e diktaturës nuk mund ta preknin me drejtsinë tranzitore dhe nuk mund ti denonin krimet e komunizmit. Kur ndigjonja këta prokurorë dhe drejtues të lartë të institucjoneve të vendit tim, të flitnin me gjuhën e diktaturës turpërohesha përpara miqve ndërkombëtar , dhe më shkonin ndërmend fjalët e Konicës: “E keqja e shqiptarit është vet shqiptari” 

    Ironia e trishtuar e të gjithë tragjedisë shqiptare ështe se xhelatët “heronjt” e saj janë falur, pa kërkuar falje. Në komunizëm kishte ligje që mbronin diktaturën, por jo ligje që e denonin atë. Kjo është e kuptueshme , ligjet i kishin hartuar, dhe miratuar xhelatët e diktaturës  për të sunduar. Në ‘demokracinë’ shqiptare rezultoi se kriminelët kishin vepruar duke respektuar ligjin, për pasoj ata nuk mund të denoheshin. Nuk e di se cila mendje “gjeniale,” arriti në në këtë përfundim. Dhe kjo solli që udhëheqësit e diktaturës  të denoheshin për kafe dhe jo për genocid që kishin ushtruar ndaj popullit shqiptar. Dhe një paketë ligjore që u bë në vitin 1995 për genocid u asimilua me marrjen e pushtetit nga partia komuniste alias socialiste,  me forcën e armëve në vitin 1997. Partia Socialiste ju dha dhe çertifikatën e pafajsisë dhe i dëmshpërblej më shumë se viktimat që kjo udhëheqje diktatoriale kishte vrarë dhe zhdukur për pesëdhjet vite diktaturë.

Por Partia Demokratike , përse heshti ndaj mos denimit të krimit komunist, dhe përgjigja është më se e qartë ajo nuk kishte identitetin e të djathtës,  ajo me heshtjen e saj,  ndaj këtij krimi u bë fajtore si Patia Socialiste.

Në vendin tonë ka një fjalë të urtë: “Gjaku nuk bëhet ujë” në të vertetë në Shqipërinë postkomuniste gjaku vuatjet dhimbja e pafund u bënë kafe. Terrorizmi shtetror u mor në mbrotje nga ligjishmëria e diktaturës që u përmbyes. Absurditeti i një shoqërie e vendi i të dashuruarve fatalisht pas absurdit. Nqs do të ishte vepruar kështu mbas luftës së dytë botrore nuk do të kishte arsye të ngrihej gjykata e Nurembergut, nuk jam i hakmarrjes, por apologjet i krimit.

Drejtsia në demokraci nuk është vazhdim i luftës klasave, xhelatët “herojt” e tmerrit  dhe të ferrit  mund të faleshin, por vetëm mbasi të gjykoheshin. 

Gjatë konferencës u fol për legjislacionin, ndërkombëtar që denon krimin e diktaturën , që qeveritë e Shqipërisë e kishin ratifikuar, atëhere pse nuk i zbatojnë këto ligje institucjonet  shqiptare? Për mos zbatimin e legjislacjonit, po jap parashikimin e historianit shqiptar amerikan ish i burgosuri politike Ziso Vangjeli, i cili kishte studjuar në Amerikë për histori ushtarake, gjatë luftës së dytë botrore si oficer amerikan zbarkon në Normandi, dhe mbas luftës punoi në një klub kulturor në Paris. Dashuria për atdheun e detyruan të  bisedonte me Ambasadorin komuniste dhe të kthehej në Shqipëri, ku në fillim e punsuan pedagog në Tiranë, mbas dy vitesh e transferojne në Gjirokastër dhe e denuan si agjent me burg politikë. Gjatë seancës gjygjësore ai nuk do të ju përgjigjej akuzave të sajuar të komunistave por do të deklaronte në sallë të gjygjit: Kur të bjerë komunizma, se do të bjere patjetër, ne do të vuajmë me pas me dekada prej hibridit, komunistët janë të sofistikuar  në politikën e kuadrit , bijtë e të kuqve  do vijojnë etrit , ajo përzjerje zelli dhe inati , herë i fshehur e herë i hapur, për etrit e kuq që spatën fuqi dhe mend të ishin të përjetshëm do ti bëj dinak dhe të ligj. Nga kundërshtarët e tyre që i urrejnë për vdekje , do të ju vjedhin idetë , projektet dhe deri sloganet e do ti propogandojnë me mizorisht për ti vëne në jetë gjoja si amanete , do të kërkojnë me çdo çmim zhdukjen e zotërve të këtyre ideve, do të kërkojnë pushtet të pamerituar si trashgimtarë , si zanatçinj të kuq, dhe kundërshtarët do ti durojnë për sfond. Do të kërkojnë të bëhen pronarë. Dhe kështu do të sundoi hibridi  gjatë mjaftë gjatë, Hibridet janë si monstra  e për ti luftuar ata, duhet të jesh si ata.  Do të jetë me  keq ca kohë njerzit do të mendojnë diktaturën. Burg i detyruar. Liri e detyruar, kaos dhe llum, pra pas denimit  me burg, populli do të denohet me liri qorre. Liria qorre është denim. Nuk jam unë njeri kundra komunistëve, janë komunistat kundra njeriut. Shqipëria ime pret pranverën, pret të denohen krimet që u zhduku kufomat mbi 5000 shqiptarve. Por  kur do të vi ajo?

Prof. Xhelal Zejneli 

Më 8 dhjetor të vitit në vazhdim, kryeministri i i Kosovës Albin Kurti pati një takim me përfaqësuesin e lartë të BE-së për Politikë të Jashtme dhe për Çështje të Sigurisë, njëherazi edhe nënkryetar i Komisionit Evropian Jozep Borel (Josep Borrell, 1947-). Me këtë rast, diplomati evropian me prejardhje spanjolle, përdori një diskurs politik që është në kundërshti me rregullat e diplomacisë të botës demokratike. I tha kryeministri të Kosovës, Albin Kurtit që ta implementojë marrëveshjen e arritur ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit për themelimin e Bashkësisë së komunave me shumicë serbe. 

Diplomati i lartë evropian, spanjolli Borel duhet ta dijë se roli i tij në dialogun e Brukselit nuk është të japë urdhra. Në dialogun e Brukselit midis palëve, Boreli nuk është asgjë më shumë se ndërmjetësues apo lehtësues. Maksimumi që pritet prej tij është të luajë rolin e tertium interveniens dhe jo të shndërrohet në urdhërdhënës apo në punëdhënës.  

*   *   *

Në dialogun midis Prishtinës dhe Beogradit, njëfarë marrëveshjeje për themelimin e Bashkësisë së komunave me shumicë serbe u arrit më 19 prill të vitit 2013. Kjo farë marrëveshje që përmban 15 pika, u nënshkrua nga kryeministri i Kosovës i asaj kohe, Hashim Thaçi dhe nga kryeministri i Serbisë, njëkohësisht edhe ministër i Policisë, Ivica Daçiq (1966-). Ivica Daçiqi është kryetar i Partisë Socialiste të Serbisë. 

Sipas marrëveshjes së sipërthënë, me themelimin e Bashkësisë (asociacionit) së komunave me shumicë serbe, shpërbëhen strukturat paralele serbe në veri të Kosovës. Në Bashkësinë e komunave serbe në Kosovë do të përfshiheshin komunat: Mitrovica veriore, Zubin Potoku, Leposaviqi, Zveçani, Shtërpca, Kllokot-Vërboci (Graçanica), Novobërda, Ranillugu dhe Parteshi. Sipas disa të dhënave, këto komuna përfshijnë një sipërfaqe prej 1.708 km²  dhe një popullsi prej 123.979 banorë.    

*   *   *

Më 23 dhjetor të vitit 2015, Gjykata Kushtetuese e Kosovës konstatoi se 23 parime të marrëveshjes për krijimin e Bashkësisë së komunave serbe në Kosovë, nuk janë në përputhje me Kushtetutën e Kosovës. Me fjalë të tjera, janë në kundërshti me Kushtetutën e Kosovës. Nuk mund të ketë asociacion mbi baza etnike dhe me përmbajtje legjislative, gjyqësore dhe ekzekutive.   

*   *   *

Pretendimet e Beogradit janë që Bashkësia e komunave serbe në Kosovë të ketë ingjerenca legjislative, gjyqësore dhe ekzekutive. Pasi të themelojë një asociacion të këtillë, me ingjerenca legjislative, gjyqësore dhe ekzekutive, këtë farë asociacioni Beogradi shumë shpejt do ta shndërronte në një entitet serb në Kosovë. 

Pas krijimit të bashkësisë serbe në Kosovë, me ingjerenca legjislative, gjyqësore dhe ekzekutive dhe pas shndërrimit të tij në entitet serb, do të kishim një shtet brenda shtetit. Do të kishim brenda Kosovës një dodik republikë. Kjo kreaturë fantomike fare nuk do t’i bindej Prishtinës, do të vepronte si njësi apo si shtet i pavarur dhe sakaq do të shfaqte tendenca qendërikëse, me synimin e shkëputjes dhe të bashkëngjitjes Serbisë. 

Rast të ngjashëm kemi në Bosnjë dhe Hercegovinë. Ajo përbëhet prej dy entiteteve: Federatës Myslimano-Kroate dhe Republikës Serbe. Në krye të Republikës Serbe në BH është Millorad Dodiku. Ky njeri është në listën e zezë amerikane, në listën e personave të padëshiruar.  Entiteti serb në BH fare nuk i bindet pushtetit qendror në Sarajevë. Ai sillet si shtet më vete, si shtet i pavarur dhe vazhdimisht shfaq tendenca qendërikëse. Qëllimi i tij është të shkëputet nga BH-ja dhe t’i bashkëngjitet Serbisë. 

Nga sa më sipër del qartë se krijimi i entitetit serb në Kosovë, pashmangshëm shpie në bosnizimin e Kosovës.  

*   *   *

Si është e mundur që Josep Boreli t’i kërkojë kryeministrit të Kosovës, Albin Kurtit krijimin e Bashkësisë së komunave serbe në Kosovë, në një kohë kur Republika Serbe e BH-së synon të shkëputet prej saj dhe ta zhbëjë atë si shtet?! A nuk do të ndodhte e njëjta edhe me Kosovën?! Në emër të kujt flet Josep Boreli? Në emër të Brukselit apo në emër të Madridit?

*   *   *

Është mirë që Beogradi të krijojë tre entitete brenda Serbisë: entitetin shqiptar në Kosovën lindore (Preshevë, Bujanoc, Medvegjë); entitetin boshnjak apo mysliman në Sanxhak; si dhe entitetin hungarez në Vojvodinë, ku jetojnë 26 minoritete.

Krijimi i bashkësisë serbe në Kosovë është në kundërshti, edhe me planin e Marti Ahtisarit edhe me Kushtetutën e Kosovës. 

Sipas Kushtetutës së Republikës së Kosovës, pakicat apo minoritetet e Kosovës, përfshi edhe minoritetin serb, i gëzojnë të gjitha të drejtat, sipas standardeve më të larta të Bashkimit Evropian, i gëzojnë të gjitha të drejtat. Duke qenë se minoritetet e Kosovës i gëzojnë të gjitha të drejta si në asnjë vend tjetër të Unionit, atëherë s’ka sesi të mos shtrohet pyetja: Përse duhet krijuar një entitet serb në Kosovë?!

Nga sa më sipër rezulton se Beogradit nuk i interesojnë të drejtat e serbëve në Kosovë, por shkëputja e një pjese të territorit të saj. Duket qartë se ndaj Kosovës, Beogradi ka synime territoriale. Kjo është në kundërshti të plotë me parimet e BE-së për mosndryshimin e kufijve. Kjo bie ndesh me parimet e Unionit për respektimin e lirive dhe e të drejtave të njeriut. Parime themelore të BE-së janë respektimi i vlerave demokratike për minoritetet dhe ndryshimi i kufijve për të krijuar shtete etnikisht të pastra. 

Nuk duhet harruar se BE-ja ka në gjirin e vet edhe shtete antidemokratike. E tillë është Greqia, si një prej shteteve më jodemokratike të Unionit. Greqia mohon ekzistimin e bashkësive etnike historike, siç janë shqiptarët dhe bashkësia sllavofone. Lëre që i mohon, por edhe i shtyp ata, ka ushtruar gjenocid mbi ta, i ka vrarë, i ka dëbuar. Ata që kanë mbetur, ka tentuar t’i asimilojë me metoda më barbare. 

A e ka parasysh Brukseli se Serbia e sotme është Serbi e madhe. E madhe, për arsye se brenda kufijve të saj e mban Kosovën lindore (Preshevë, Bujanoc, Medvegjë) të banuar prej shqiptarëve; Sanxhakun, të banuar prej boshnjakëve (myslimanëve); dhe Vojvodinën, të banuar prej hungarezëve dhe 26 grupeve të tjera etnike? Duhet shtuar se në vitin 1945, me akuzën kolaboracionistë të nazistëve, Beogradi dëboi nga Vojvodina qindra mijë gjermanë.

Serbia, jo vetëm që nuk e lejon krijimin e entitetit shqiptar në Kosovën lindore (Preshevë, Bujanoc, Medvegjë), por edhe ushtron gjenocid të heshtur mbi shqiptarët e kësaj zone.  

Brukseli e ka gabim që merret me themelimin e Bashkësisë serbe në Kosovë. Në vend që të merret me një punë të këtillë, BE-ja duhet të merret me Serbinë, me këtë Serbi e cila i shkel liritë dhe të drejtat e njeriut, e cila ushtron gjenocid të heshtur ndaj shqiptarëve në Kosovën lindore (Preshevë, Bujanoc, Medvegjë). 

BE-ja duhet të merret me Serbinë e cila e ka getoizuar edhe Kosovën lindore (Preshevë, Bujanoc, Medvegjë), edhe Sanxhakun të banuar nga boshnjakë (myslimanë), ndërsa Vojvodinën e banuar nga qindra mijë hungarezë dhe ku jetojnë 26 grupe etnike, e shfrytëzon ekonomikisht në mënyrën më barbare.    

Pakica serbe në Kosovë përbën 4 për qind të popullsisë së përgjithshme të saj. Po qe se për një grusht serbësh do të krijohej në Kosovë një entitet i veçantë, atëherë ç’do të ndodhte me shqiptarët në Maqedoni të cilët përbëjnë një të tretën e popullsisë së saj?! Askush në rajon nuk meriton të ketë entitet, siç e meritojnë shqiptarët në Maqedoni.

Po të shkohet me logjikën e krijimit të entiteteve në rajon, atëherë do të duhej të kishin entitetin e vet edhe turqit në Bullgari, edhe hungarezët në Rumani dhe në Sllovaki etj. S’ka shtet në BE që nuk përmban në gjirin e vet grupe etnike, pakica apo minoritete. Atëherë, përse pakica serbe në Kosovë duhet të jetë e privilegjuar?!    

*   *   *

A e ka parasysh faktin BE-ja se Serbia e sotme e Vuçiqit është shteti më destruktiv dhe më destabilizues i Evropës? Serbia e Vuçiqit:

– ka pretendime territoriale ndaj Kosovës; 

– ka pretendime territoriale ndaj Kroacisë,  

– nuk e njeh ekzistencën e Malit të Zi; 

– synon ta aneksojë Republikën Serbe dhe ta zhbëjë  BH-në nga harta politike dhe gjeografike e rajonit;

– Kisha Ortokse (fashiste) Serbe nuk e njeh ekzistimin e Kishës Ortodokse Maqedonase. 

 Serbia e sotme është konsoliduar në pikëpamje ekonomike, politike dhe ushtarake. Në ekonominë serbe kanë investuar Rusia, Kina, Turqia, Gjermani, Franca, ndonjë shtet arab. Serbia është furnizuar me armë nga Rusia. Lloje të caktuara armësh Serbia ka marrë edhe nga Kina dhe nga Franca. S’ka dyshim se sasi të caktuara armatimesh i prodhon edhe vetë. 

Është për t’u habitur sesi Brukseli, d.m.th. Berlini dhe Parisi e mbështesin një Serbi që militarizohet dhe që nxit edhe militarizimin e tërë rajonit të varfër?! 

Është për të ardhur keq sesi Brukseli, d.m.th. Berlini dhe Parisi, e mbështesin një Serbi që e sjell në rajon Rusinë e Vlladimir Putinit si dhe Kinën, shkelësin më të madh në botë të lirive dhe të të drejtave të njeriut?!

Përse Berlini dhe Parisi e ledhatojnë dhe e përkëdhelin një Serbi e cila është satelite politike historike e Rusisë dhe përçuese e interesit rus në rajon?! Kjo vërtet mbetet e paqartë. 

Në vend që Serbisë t’i vihen sanksione dhe embargo, ajo favorizohet. 

*   *   *

Filozofia politike e ish-kancelares gjermane, Angela Merkel bazohej në baraspeshimin e kundërthënieve dhe të interesave të palëve në konflikt. Kjo filozofi politike e Merkelit drejtpërsëdrejti shkonte në favor të Serbisë. Kjo politikë e Merkelit nënkuptonte arritjen e njëfarë marrëveshjeje midis Prishtinës dhe Beogradit. Filozofia politike e Merkelit e la të hapur “çështjen” e Kosovës. Gjermania ishte lokomotivë e BE-së. Merkel ishte në krye të kësaj lokomotive. Ish-kancelarja Merkel, brenda 16 vjetëve të qëndrimit të saj në krye të Gjermanisë nuk ia doli ta mbyllë “çështjen” e Kosovës.

Nuk duhet harruar se ish-kancelarja Merkel dhe presidenti i Francës, Emanuel Makron e vizituan Beogradin, por jo edhe Prishtinën. Kjo është për të ardhur keq.  

S’mund të ketë marrëveshje midis Prishtinës dhe Beogradit. S’mund të ketë kompromis midis tyre. E vetmja marrëveshje midis tyre është që Serbia:

– të njohë pavarësinë e Kosovës; 

– të njohë sovranitetin dhe tërësinë e tokave të saj; dhe 

– të respektojë të drejtat kombëtare të shqiptarëve në Kosovën lindore (Preshevë, Bujanoc, Medvegjë). 

*   *   *

Është për të ardhur keq sesi Brukseli, d.m.th. Berlini dhe Parisi nuk e çmojnë dhe nuk e vlerësojnë sa duhet politikën paqësore, stabilizuese dhe konstruktive të Kosovës në rajon. Është për të ardhur keq sesi BE-ja nuk e çmon dhe nuk e vlerëson sa duhet orientimin dhe përcaktimin properëndimor të shqiptarëve në rajon.      

*   *   *

Nuk mund të flitet për dialog midis Prishtinës dhe Beogradit në një kohë kur kryetari i Serbisë Aleksandar Vuçiq flet me gjuhën e forcës, ndjek politikën e forcës dhe kanoset me forcë. Nuk mund të flitet për dialog midis palëve të sipërthëna në një kohë kur Serbia sjellë pranë kufirit të Kosovës forca ushtarake, të shoqëruara nga ambasadori i Rusisë. 

Nuk mund të ketë dialog midis palëve të sipërthëna kur si ndërmjetësues apo si lehtësues figurojnë dy figura që vijnë nga vendet që nuk e kanë njohur pavarësinë e Kosovës. Josep Boreli vjen nga Spanja, ndërsa Mirosllav Lajçaku vjen nga Sllovakia. 

Në dialogun e Brukselit midis Prishtinë dhe Beogradit, në mënyrë të tërthortë merr pjesë edhe Moska. Deri më sot, Vuçiqi dhe Putini janë takuar 19 herë. Lidhur me “çështjen” e Kosovës, Serbia është shndërruar në peng të Rusisë. Vuçiqi nuk është veçse peng i Putinit. “Çështjen” e Kosovës, Beogradi synon ta paraqesë si problem gjeopolitik midis Rusisë, në një anë dhe ShBA-së, në anën tjetër. Është për të ardhur keq sesi një Rusi e madhe 200 vjet punon kundër interesave jetikë të një populli të vogël që s’i ka borxh askujt, siç janë shqiptarët.       

S’ka përse të vazhdojë dialogu midis palëve të sipërthëna në një kohë kur Vuçiqi deklaron se Serbia kurrë s’ka për ta njohur pavarësinë e Kosovës. Ai shton njëherazi se Rusia e sotme e Vlladimir Putinit nuk qenkësh ajo e vitit 1999, kur ShBA-ja ndërhyri ushtarakisht kundër forcave pushtuese serbe në Kosovë dhe kundër caqeve ushtarake në Serbi. 

*   *   *

Nga sa më sipër rezulton se Bashkimi Evropian nuk është në gjendje ta mbyllë çështjen e rrumbullakimit të pavarësisë së Kosovës. E vetmja forcë që i del zot Kosovës është Amerika.  

   Në vend të dialogut, Kosova duhet ta paditë Serbinë në Gjykatën Ndërkombëtare për Krime kundër Njerëzimit, për gjenocidin e kryer në Kosovë gjatë historisë politike të kohës më të re,  d.m.th. në periudhën e viteve 1877/78 e deri në vitin 1999. Në vend që të marrë pjesë në dialogun e Brukselit, kryetari i Serbisë, Vuçiqi duhet të ulet në bankën e të fajësuarve në Hagë dhe të përgjigjet për krime lufte. Në kohën e Sllobodan Millosheviqit, ai ishte ministër. Sot ai, politikën e zjarrvënësit të Ballkanit e vazhdon me përpikëri. 

*   *   *

Shqiptarët sot nuk e kanë mbështetjen e perëndimorëve, siç kanë pasur në vitet ’90 të shekullit XX. Nuk u bë lufta dhe nuk u çlirua Kosova nga Ushtria Çlirimtare e Kosovës dhe nga ShBA-ja që një kastë politikanësh dhe pushtetarësh të pasurohen brenda natës. Inteligjencia shqiptare duhet të jetë në krye të përgjegjësisë historike dhe jo të mbrojë interesat meskinë. Është një inteligjencie thellësisht oportuniste dhe konformiste. Madje edhe poltroniste. Është një inteligjencie, e shndërruar në instrument të politikës dhe të pushtetit. Kjo tregon se në botën shqiptare s’ka hapësirë demokratike, s’ka mendim kritik, s’ka kritikë politike, as kritikë sociale. Atëherë, ku është dallimi midis inteligjencies së kohës së monizmit dhe kësaj të kohës së pluralizmit dhe demokracisë parlamentare?! 

Ku ishin akademitë e shkencave të të dy shteteve shqiptare në kohën kur zhvillohej dialogu midis Prishtinës dhe Beogradit për themelimin e të ashtuquajturës bashkësi serbe?!

Shqiptarët duhet t’i kthejnë sytë kah Uashingtoni dhe jo të merren me punë bravash. Pavarësia e Kosovës dhe mbrojtja e saj është interes mbi interesa për çdo shqiptar në gadishull dhe në rruzullin tokësor.  

Prof. Xhelal Zejneli     

Skënder MULLIQI

Shumica e viktimave të gjenocidit në Kosovë, kanë qenë mëshkujt të pa armatosur, të lidhur dhe të vrarë.Logjika e gjenocidit ka qenë vrasja masovike e burrave, grave dhe fëmijëve, duke i kombinuar faqet e zeza serbe më dhunime mbi gratë dhe vajzat shqiptare në istikamet e tyre të fëlliqura. Pastaj shkatërrimi i pronave dhe zhdukja e kulturës dhe artit, vrasja e njerëzve eliatar , dhe si qëllim përfundimtar ka qenë zhdukja e shqiptarëve si entitet. Gjenocidi u shkaktua duke i zbatuar platformat dhe elaboratet serbe më të ndyta histiorike kunder shqiptarëve. -Logjika e Urbicidit: Urbicidi është shprehje që është krijuar në shekullin e kaluar, e që nënkupton aktivitetin, që ka për pasojë zhdukjën e qyteteve, duke pa mundësuar jetesën e qytetarëve të atyshem.Bëhët fjëlë për një neologjizem që rrjedhë nga fjala latine – urbis-qytet, dhe cedere –shkatëro dhe vrajë.Në kuptimin e ngushtë të fjalës është aktivitet në kuptimin e ”zhdukjës’ të ndonjë qyteti, përmës rrënimit dhe ndërrimit drastic të strukturës demografike, deri të kuptimi më i gjërë të spastrimit etnik. I shkrova këto radhë lexues të ndëruar për të bërë të ditur më afër kuptimin e fjalës URBICID, të cilën serboqetikët e zbatuan në praktikë më rastin e shpërbërjës më dhunë të ish-Jugollavisë. Shëmbuj të urbicidit kemi pasur më së shumti në Bosnje dhe në Kosovë. Urbicidi është primitivizem serb , të cilët kurrë nuk u liruan. Serbët gjithmonë tentuan të zhdukin traditat tona historike e kulturore, falsifikuan historinë dhe tentuan të zhdukin edhe identitetin tonë kombëtarë, por që nuk e arritën kurrë. Serbia dhe regjimet e saja kurrë nuk u liruan nga frustrimet dhe budallakinat gjoja mbi të drejtën e tyre historike në Kosovë. Ata deri më sot nuk i takuan botës të civilizuar, duke i edukuar çdo gjeneratë të tyre për së mbrapshit! Shëmbulli tipik i urbicidit ndër të tjara në Kosovë, është edhe instalimi i Kishës Ortodokse Serbe në hapësirat e Univerizitetit të Prishtinës, jo për të predikuar fenë, por për shkatërruar hapësiren univerzitare, dhe për të torturuar dhe dhunuar trurin e studentëve dhe të qytetarëve. Ajo duhet të defunksionalizohet apo të rrënohet, së bie ndesh më të gjitha normat ligjore dhe qdo rregullativë tjetër relevante për objektet e kultit në Kosovë. Kur bëjmë fjalë për këtë objekt insitucionet tona shtetërore ishte dashur të marrin masa që ajo mos të funksionalizohet, së edhe kështu si germadhë e kriminelit të luftës, Millosheviq në qënder të qytetet është tepër irrituese.

ALB-Ret. Gen.  Piro AHMETAJ

I. A reminder of the consequences of a barbaric war in Milosevic’s Serbia (1991-1999)

As is well known, the USSR disbanded almost peacefully on the eve of 1990, as did the Warsaw Pact (February 1991).

For 40 years, the Yugoslav Federation had benefited from Tito’s approach “neither east nor west.”. The 90s found it with a more moderate regime concerning property, human rights, religion, and economic status. A stark difference from the exhausted People’s Socialist Republic of Albania, for instance.

Despite optimistic expectations, the first pluralist elections in 1990 were won by Milosevic’s extremists. In mid-1991, Slovenia, Croatia, and Macedonia declared their independence. In the autumn of 1991, the Serbian army demolished Vukovar, even bombing the ancient city of Dubrovnik like barbarians!

The ethnic and religious conflict in Bosnia was the bloodiest. Independence was recognized internationally in April 1992, but the army of the notorious General Karadzic did not recognize the independence and kept Sarajevo under siege for 44 months. During the genocide in Srebrenica (July 11-22, 1995), 8,000 Muslim men, women, and children were barbarically killed. This massacre punished Milosevic & Karadzic as war criminals but also brought shame to weakness of the UN (Blue Helmets), the EU, etc.

The Dayton Accords (December 14, 1995) ended the four-year war. Bosnia and Herzegovina was recognized as a state of three peoples and two entities, B&H and Republika Srpska. But the skeptical strategists of the time stressed that “this was not a 100% just peace, but it was certainly fairer than the continuation of the war!”

Our Kosovo remained the last battlefield of the Milosevic massacre (1998 – June 11, 1999), with over 15,000 killed, 5,000 missing, and 850,000 Albanians forcibly expelled from their lands.

In summary, after 20 years of brutal war occurring in front of the eyes of Europe. Citizens of Bosnia, Kosovo, Croatia, Slovenia, North Macedonia, Montenegro, and Serbia, have paid greatly for peace: “about 300 thousand citizens lost their lives and more than 5 million people, left their homes, properties and fled in fear for their lives.”

After the war, there was more at stake than a “honeymoon decade”, where countries (with bloody histories …) entered a race for the fastest NATO and EU memberships. Thanks to US support: “Croatia, Slovenia, are members of NATO and the EU. [Additionally], Albania, Montenegro, NM are members of NATO “, which including Serbia “have been waiting at the door for years not only for the standards [of membership] but also for the bureaucratic details of EU membership! ” Meanwhile Kosovo and B&H continue with “desperate efforts towards NATO and the EU”.

However, I believe that we had dreamed little of these achievements, but the questions about the return of bloody conflicts in the region after less than two decades of peace!

Forget but not forgive remains as a “message-EPITAPH” not only for the martyred Kosovo and B&H, Macedonia, Montenegro, Croatia, Slovenia, and Albania which paid dearly for Milosevic’s madness but also for the USA, NATO, which contributed so much to achieve peace in a region gripped by hatred and bloody wars.

II. Strategic assessments on the risk of a New Balkan War:

I have followed and shared with colleagues in Washington, Brussels, Berlin, Rome, Bucharest, Sofia, Pristina, Podgorica, Sarajevo, Skopje, Belgrade, and of course in Tirana, assessments on the risk of a “New Balkan War”, where we see rising some of the strategic questions:

Why do they spend more than €1 billion a year on defense (equal to about 7 years’ expenditure in Albania & 10 in the Republic of Kosovo, respectively)?; So why arm yourself (mainly from Russia) with Tanks, Mig-29, Mi-35 combat helicopter, Pantsir-S missile (& FK-3), etc.? In other words, who is endangered, and who is threatening Serbia?!

Is it equivalent that Belgrade raids a police detachment enforcing the reciprocity of license plates, with military troops, on the border with Kosovo? Belgrade accuses the Pristina government of threatening the “existence of the Serb minority”. Akin to the claims made by Russia in 2014 and beyond on Ukraine’s sovereignty!

Is it diplomatically correct for the Russian Ambassador to inspect the Serbian army on the borders of a sovereign state/Kosovo!? Is Moscow trying to manipulate and incite Belgrade for its geopolitical goals (?) While Serbia remains “in debt” to Kosovo’s blockade in the UN and its economic, energy, gas pipelines, etc. dependence?

Does this serve as a show of power from Russia to NATO and the US that “it will defend its key ally in the event of a regional war”, as well as test their determination “not to hand over Kosovo’s northern municipalities under the control of Belgrade” (?), while Kosovo is not part of the collective defense (Article 5)?

Well-known Balkan strategist Janusz Bugajski sees Serbia as Russia’s hostage in the Balkans, adding that “to increase the geopolitical weight in Southeast Europe, Moscow can use the Serbs to start a new war with its neighbors.” He further adds: “Gambling with Kosovo can be part of a wider offensive to protect Serbs” in B&H, Montenegro, NM, Croatia, etc., which according to Minister Vulin ” have the right to reunite in a single state”!?

Following Milorad Dodik’s threats to oust Republika Srpska from National Institutions (Armed Forces/Army, Taxes, Medicines Agency), the UN envoy to Bosnia, Christian Schmidt, sounded the alarm: “Bosnian Serbs are threatening to form their army, which would lead to a New Armed Conflict” as well as: “to avoid another bloodshed like the one between 92-95, the internationals, must increase the peacekeeping forces!”

Also, the Croatian Ambassador in Tirana, Zlatko Kramaric, does not spare criticism for the internationals (EU), who according to him support or react in a delayed manner: “they could not escape the syndrome of concessions to “small dictators”, who, if not stopped in time, could cause a catastrophe on a global scale.”

The return of a bloody war and rusty minds may satisfy extremists, organized crime, the oligarchs in power, and the army of the corrupt, but it is a knife in the back to the measures of mutual trust and the Euro-Atlantic integration agenda of the countries of the region.

To this alarm on the ground, not only Belgrade but also Moscow officials, responded nervously: “The wick of the Balkan barrel are the Albanian ultranationalists?!”

On the other hand, with the EU considered by strategists as “lacking a wheel”, in tandem with the US focus on China and “predictable” relations with Russia, the Kremlin may “geopolitically benefit” the option of military confrontation in the region.

But on this “new eve of war”, the “visit of hope” (I shall call it) of Assistant Secretary of State Gabriel Escobar (November 8-10) took place, initially in Bosnia and Herzegovina, where he expressed: “US determination to protect the Dayton Agreement and prevent the collapse of institutions.” After the official talks, including with Mr. Dodik, he stated that: “the possibility is open to withdrawing the decisions taken and reiterated that the USA remains committed to not allowing a new war in the region”. While after the visit to Montenegro, and almost a month later North Macedonia and Albania he received assurances from the local authorities for: “continuing to accomplishing of NATO obligations and the EU integration agenda!”

III. Can the ghosts of war recycling be avoided and how can lasting peace be built for the Balkans as well ?

Writer Misha Glenny in his book THE BALKANS (1804-2012) investigates the roots of bloodshed, occupation, and nationalism for the south-eastern tip of Europe. Among other things, he reveals that: “the countries we think of as relentless enemies, over the centuries have created impossible alliances”, and exposes the often-catastrophic relationship between the Balkans and Europe, raising critical questions!

With the status of an expert with experience in weighing the risks and opportunities of regional security and NATO matters, I would strongly advise regional state actors to exercise the “Open Balkans, Berlin Process, CEFTA,  or with any other designation” agreement with a package of Confidence and Security Building Measures (CSBM), through which member countries must commit that:

1. They have no official goals (Aims), do not plan offensive operations (Ways), and do not develop military skills & capabilities (Means) that threaten cross-border countries; to respect the Dayton Agreement concerning Bosnia and Herzegovina and beyond.

2. They implement the NATO standard for defense spending (not more than 2%) and discontinue armaments programs (Aircraft, Missiles, Combat Helicopters, Tanks, etc.) that disrupt military power balances (in the air, land, and sea) between the 6 signatory countries.

3. Will not establish installations nor conduct military activities, respectively in 20 km air distance and 5 km land distance, from the official borders of the signatory countries.

4. They exchange information between national intelligence agencies regarding arms trafficking, ADM, organized crime, radical groups, terrorists, etc.!

5. Will not allow their territories (air, land & sea) to serve as arms crossings for potential adversaries of NATO/EU countries (Russia, China).

6. Will be structures, capacities, and a memorandum of cooperation for joint responses in cases of civil, natural emergencies, medical epidemics, etc.

7. The agreement will be subject in advance to a comprehensive discussion with prominent representatives, citizens, and interest groups so that its approval can be achieved with the widest possible consensus among political parties.

8. The agreement, including this package with the preconditions of mutual trust, remains open for discussion and approval by the parliaments of the 6 Balkan countries, (Albania, Bosnia, Montenegro, North Macedonia, Kosovo & Serbia), but based on the principle of self-determination, can be signed even between countries that have no claims or agree to the above preconditions.

11. Agreements focused on economic interests (free movement of citizens, goods, markets, services, and investments) must have as a prerequisite the package of Mutual Trust Measures according to the above points.

12. They establish a Board of Experts, to formulate the Draft-Agreement and the implementation matrix with obligations from the institutions of the signatory countries.

13. They establish a Joint Committee (Regional Steering Committee) to monitor and inform in real time the authorities of the member countries on the fulfillment of the obligations by the respective institutions according to the final matrix that will accompany the agreement.

14. The member countries of the South-Easter Region (Croatia, Slovenia, Montenegro, Albania, NM, Bulgaria, Romania), to submit to NATO, a strategic risk assessment and to formally request the preparation of the operational plan (Contingency Plan) with joint response scenarios if any of the countries or geopolitical status quo in the region is threatened.

15. Any agreement, including this package of preconditions of mutual trust, will (must) be consulted with the USA and NATO before approval, which remains critical to peace, stability, the region’s Euro-Atlantic integration agenda, and have geopolitical interests and responsibilities in the Region and the Mediterranean.

In addition, with the humility of an expert, with more than modest experience and contributions in matters of national security, in the region, in NATO, etc., I would publicly and fraternally advise political actors and institutional actors in Tirana and Pristina, due to vital national interests, that they: “avoid political abuse, populist-electoral façades, personalization and irrational grudges between them.” Moreover: “to kneel before the bloody history as well as state responsibilities by preparing a Strategic Partnership Platform between the Republic of Albania and the Republic of Kosovo. In other words, the implementation of the project: “Two States One Nation” and the “Smart Project” on sovereignty and protection of national interests, confirming that this “delayed approach” does not threaten any country, but will contribute as a rational balance for the long-term peace of the region.

Finally, evil when forgotten is repeated even more painfully; the screaming cry “People stay Vigilant”; Peace, security, and democracy are not eternal gifts “, remain global lessons as well as alarm bells to stay awake and work/fight every day.

Considering these lessons and not only, I believe even stronger than NOT the ghosts of the recycling of WAR and centuries-old bloodshed but PEACE, the agenda of Euro-Atlantic integration & prosperity, remains the only mission of the Balkan fellow citizens.

General ® Piro AHMETAJ,

Seignior Expert on National, Regional & NATO Matters,

Vice President of the Atlantic Council, & Former:

Military Adviser to the President;

Deputy Chief of Staff of AAF & 

National Representative to SHAPE/NATO.