Analiza – Page 233 – Dielli

FMN: “LUFTË” GJEORGJEVËS, NË HESHTJEN EVROPIANE

October 18, 2021 by s p

Nga FEDERICO FUBINI

Duke pranuar se ai në të cilin jemi të pranishëm është agimi I një lufte të ftohtë ndërmjet Shteteve të Bashkuara dhe Kinës – siç pohon historiani Niall Ferguson – në këtë javë terreni I belegut do të jetë Washingtoni: në ndërtesën e Fondit monetar ndërkombëtar që mban nga dje deri të hënën takimet e tij vjetore. Drejtoresha e përgjithëshme e Fmn, bullgarja Kristalina Gjeorgjeva, është e paditur se ka favorizuar në mënyrë jo korrekte Kinën më 2018. N’atë kohë ishte në drejtimin e Bankës botërore dhe paska ndërhyrë mbi stafin e institucionit që të tjetërsonte të dhënat e klasifikimit të aftësisë konkuruese (“Doing Business”) në dobi të Pekinit.

Doing Business është një instrument pushteti mjaft i prekshëm, sepse mijra shumëkombëshe çdo vit vendosin se ku do t’i drejtojnë investimet e tyre edhe në bazë t’atij shkallëzimi. Dyshimi se është fallsifikuar për arsye politike është rrënues dhe kthehet në një pikë të re të shemërisë që kundërvë, gjithënjë e më hapur SHBA e Kinën. Nga administrata amerikane kanë ardhur sinjale të qarta që Gjeorgjeva të dorëhiqet, gjë që tregon se besueshmëria e saj quhet e humbur.

Japonia është rrjeshtuar haptas me Shtëpinë e Bardhë, edhe në kah kundër-kinez. Por zyrtarisht drejtuesja bullgare do t’ishte e shtrënguar të linte postin vetëm atëherë kur aksionistët e Fmn në përfaqësi të 50 % do t’i a kërkonin, duke bërë vendimtar qëndrimin e qeverive evropiane. Drejtorët ekzekutivë të Gjermanisë, Francës e Italisë nuk ndjekin Washingtonin: për çastin, vazhdojnë t’a mbrojnë Gjeorgjevën edhe se e dijnë se tashmë ajo është e mbaruar.

Megjithatë ne evropianët nuk marrim qëndrim në këtë agim të luftës së ftohtë. Kemi shumë për të humbur nga ana tregtare për një harbutëri kundrejt Pekinit e, nga ana tjetër, ndruhemi se nuk kemi ende një kandidat të gatshëm për të zëvendësuar bullgaren. Presim që realiteti të vendosë për ne. Pa ne. Pashmangmërisht, së fundi kundër nesh.

“Corriere della Sera”, 11 tetor 2021 Përktheu Eugjen Merlika

EVROPA – SHBA, ATLLANTIKU MË I GJËRË

October 17, 2021 by s p

Nga FRANCO VENTURINI/

Kundërveprimi i tepruar i Parisit ndaj lajmërimit të paktit detar ndërmjet Washingtonit, Londrës dhe Kanberrës për të pajisur Australinë me nëndetse me mbushje bërthamore ka patur efektin boomerang për të stërzmadhuar poshtërimin e pësuar nga Franca. Por çështja e nëndetëseve është erëpritësja e një çështjeje shumë më të gjërë, që ka të bëjë edhe me Italinë, sepse prek marrëdhëniet transatllantike dhe dobësimin paralel të drejtimit amerikan dhe atij evropian, duke filluar nga Gjermania. Makroni, që është mjaft i vetëdijshëm se gjindet në fushatë zgjedhore për presidencialet e prillit, ka rrahur grushtin mbi tryezë jo vetëm për humbjen e një kontrate prej pesëdhjetë miliard dollarësh që Parisi mendonte se e kishte në xhep, por edhe e veçanërisht sepse është ndierë ai dhe Franca si qënie të nëpërkëmbura, si aleatë të rangut të dytë apo të tretë, përballë të cilit nuk duhet shumë kujdes, nëse n’anën tjetër të peshores është përparësia e Biden-it: ndalimi i Kinës.

Në këtë pikë Evropa do të duhej të fillonte të kuptonte. Nëse Shtëpia e Bardhë nuk e ka quajtur të dobishëm këshillimin ose, së paku, lajmërimin me kohë të një Vëndi të madh evropian, të ndërlikuar deri një ditë më parë në çështjen e frikësuesit australian në funksion kundër kinez, është shkujdesja e njerëzishme por e vendosur amerikane kundrejt tërësisë së Evropës që gjen një tjetër ballafaqim të nesërmen e tërheqjes kaotike nga Afganistani.

Është ky problemi i vërtetë, përtej brrylave franko – amerikane që janë në rrugën e kapërcimit formal. Nëse dy presidentë të Shteteve të Bashkuara, njëri mbas tjetrit e mjaft të ndryshëm mes tyre, shprehin nëpërmjet fakteve (Trump-i edhe nëpërmjet fjalëve) një konsideratë të pakët për aleatët, NATO-n, Evropën, duhet të shënohet pashmangshmëria befasuese e një qëndrimi të tillë. Që nuk do të ndryshojë në t’ardhmen, sepse Shtetet e Bashkuara ankohen për zotimin e pakët të evropianëve në luftën e tyre me Kinën për sipëraninë e përgjithëshme (gjeopolitike, teknologjike, tregëtare), sepse vlerësimet e fuqisë të palidhura me interesa të sakta kombëtare amerikane nuk janë më të mbështetura nga opinioni publik amerikan, sepse Amerika është bërë eksportuese energjie. Ky ndryshim ishte filluar prej kohësh, por evropianët, të pavëmendshëm si gjithmonë për gjërat e botës, janë gënjyer kur kanë dëgjuar Biden-in të shpallte “America is back”.

Tani koha e iluzioneve po mbaron. Duhet tani ajo përsiatje strategjike evropiane, për të cilën shumë diskutohet, që të fillohet të kuptohet se zgjerimi i Atllantikut ngre çështjen thjesht të mbijetesës së Evropës, edhe asaj çalamane të sotme. Bëhet e nevojshme dhe e ngutëshme për Evropën përcaktimi i një misioni të përshtatur kohëve të reja e të frutshëm,

si qe mbas luftës ai i mënjanimit të luftërave t’ardhme frëngo-gjermane e të ndihmesës për përballimin e Bashkimit Sovjetik jo më aleat.

Çfarë duhet bërë? Disa hamendësojnë role strategjike të ndryshme, me një pol evropian e NATO në funksion kundër-rus e një tjetër të aleancave indo-paqësore për të ndalur Kinën. Një nismë e tillë është e mundur, por vetëm në sallat e gjeopolitikës amerikane, jo n’ato evropiane nëse ato ekzistojnë. Mbi Rusinë çarja evropiane mbetet e thellë, megjithë qëndrime të përbashkëta mbi mos respektimin e të drejtave njerëzore dhe lirive politike. Evropa e hershme perëndimore voton edhe ajo çdo gjashtë muaj sanksionet kundër aneksimit të Krimesë, por don të bisedojë me Moskën dhe në caqe të drejta të bëjë allishverishe me Rusinë. Ndërsa Evropa e re e Lindjes është ende atdheu i kombëtarizmave kundër-ruse (me pak përjashtime), i trëmbet aventurizmit të Kremlinit, don ushtarë amerikanë në kufijtë sepse nuk i beson më mbrojtjes së siguruar nga Neni 5 i NATO-s dhe ka votuar në tërësi kundër kur Merkeli e Makroni kanë propozuar të hapen linja të reja të “dialogut kritik” me Putinin. Jo, nëse ky do t’ishte misioni i saj Evropa do të thërmohej në kohë jo shumë të largëta. A e kupton këtë Biden-i? Deri ku i është e qartë atij se Perëndimi o është një i tërë ose nuk është fare?

Pa përjashtuar që në brendësi të një kornize të vetme (por më përpara duhet t’i jepet një hov i ri NATO-s) aleanca evro-amerikane ndaj së cilës askush nuk është mohues, mund të projektohet n’Evropë apo n’Azi simbas nevojës, mbetet mbi qilim çështja e mos ashpërsimit, për rehatinë amerikane, të ndarjeve të thella që përshkojnë tashmë Evropën e duke u orvatur të pakësohen ato në një vështrim gjeopolitik të ndërlidhur.

Por kush mund të arrijë deri aty, kush njeh në thellësi Amerikën dhe është një evropianist i bindur, kush mund të parandalojë çarje të tjera? Jo Gjermania që për muaj do të jetë jashtë loje e duhet të mësohet me një drejtim të ri politik. As shumë radikali Makron, nëse rizgjidhet. Sigurisht jo Xhonsoni , mbas Brexit. Përgjigja është e ka të bëjë me më pak ambiciozen Itali. Sepse Mario Draghi, veçanërisht mbas votimeve gjermane, zotëron autorësinë dhe njohjen për të folur, siç bëri në Parlament nga pozita e një evropeisti të bindur e të një atllantisti po aq të bindur. Italia, pothuajse pa e kuptuarr, vihet në qëndër të skenës pikërisht nga dasitë transatllantike dhe nga nevoja evropiane për të gjetur një zgjidhje.

“Corriere della Sera”, 6 tetor 2021 Përktheu Eugjen Merlika

FRYMA QË KËRKON EVROPA

October 17, 2021 by s p

Nga PAOLO LEPRI

Të drejta dhe detyra. Rreth këtyre dy koncepteve luhet ndeshja në vazhdim ndërmjet BE dhe antarëve të tij rebelë, e para ndër të gjitha, Polonia. Belegut sovranist të Gjykatës kushtetuese të Varshavës, që u shpreh rreth mbizotërimit të ligjeve kombëtare mbi ata të bashkësisë, i u shtua – si një tjetër goditje, pikërisht ndërsa Evropa është në veprim për të kapërcyer katastrofën e pandemisë – letra me të cilën dymbëdhjetë Vënde kanë kërkuar financime për të mbrojtur kufijtë e tyre, duke gjuajtur mbi politikën e imigrimit (që duhet t’a themi se nuk është bërë kurrë një realitet i efektëshëm dhe i bashkëndarë) të njëjtët gurë me të cilët do të dëshironin të ndërtonin muret e tyre. Fjalia kyçe e ndeshjes me pushtetin kombëtar-konservator polak është e Ursula von der Leyen: “Përparësia e jonë është të sigurojmë që të drejtt e qytetarëve polakë të jenë të mbrojtura e të gëzojnë të mirat e përkatësisë në BE”. Nëse do të donim t’a personalizonim, do të thonim se po përballohen dy gra: njëra kryetare e Komisionit që drejton “një bashkësi ligjesh e vlerash” (parim i të shkruarit “mbi çdo faqe që është e bardhë”, si fjala liri në poezinë e Eluar-it) dhe një mbi-gjykatëseje, Julia Przylebska, që ka mbrojtur me pallë zhveshur masat iliberale kundër pavarësisë së gjykatësve, duke u shtyrë pastaj deri tek vendimi i 7 tetorit. Nuk bëhet fjalë për një “legal thriller”. Është një çast domethënës për historinë evropiane. Deklarata e Ursula von der Leyen it është e rëndësishme sepse i beson fjalës “të drejta” një kuptim tërësor. Detyra e BE nuk është vetëm ajo – tashmë themelore – e mbtrojtjes së vlerave, sot të kërcënuara, që janë në bazën e qënies së tij (e që kanë sjellë paqë, harmoni e mirëqënie në dhjetëvjeçarët e shkuar) por edhe të sigurojë që qytetarët evropianë mos të jenë të dëmtuar nga vija skajore e qeverive të tyre. Kryeministri polak Mateush Moraviecki, mbas të cilit vepron i forti Jarosllav Kaçinski, nuk mund të “luajë me zjarrin”, siç vërejti – ndërmjet shumë kundërveprimeve johenike ndaj veprimit të Gjykatës – ministri i Jashtëm i Luksemburgut Jean Asselborn. Të mbahet një këmbë jashtë e një tjetër brënda shtëpisë së përbashkët evropiane është një ushtrim që po bëhet më shumë i papërgjegjshëm se sa bezdisës. Konflikti i gjatë mes Polonisë dhe institucioneve të Brukselit (i ngjajshëm me atë të Hungarisë së Orbanit, që jo rastësisht u nxitua të rrjeshtohet nga ana e gjykatësve qeveritarë të Varshavës) me gjasë i përgjigjet logjikave të dialektikës së brëndëshme, mobilizon pjesët më pak bashkëkohore të trupit zgjedhor, por po krijon një gjëndje që do të bënte tashmë të domosdoshëm një provim të thelluar të ndërgjegjes. Është vërtetë e mundur të mendohet se mund të merret pa respektuar rregullat? Është vërtetë e mundur të vihen në rrezik – duke hyrë në konkretësinë e numërave – ndihma për 36 miliard eurosh, 23,9 prej të cilëve falas? Do t’ishte e drejtë të ketë përgjigje ndaj këtyre pyetjeve. Përtej thirrjeve propagandistike dhe papërkorësive gojore, si ato me të cilat na ka mësuar, për shembull, ministri i Drejtësisë Zbignjev Zobro, i paditur se ka përdorur për qëllime zgjedhore para të mbledhur për viktimat e krimeve. Ngrirja e kuotës polake të Recovery Plan dhe e fondeve strukturore të bilancit shumëvjeçar të BE janë armë trysnie që duhet të përdoren me vendosmëri. Duke shpresuar natyrisht të mos arrihet në pasojat skajore. Por nëse vijnë ndërrime mendimi, siç ka ndodhur në disa raste, nuk duhet të jenë vetëm për sy e faqe. Më në përgjithësi, ndërsa ka filluar të hamendësohet një “Polexit” ( në mënyrë përfrikësuese edhe nga ana e disa përfaqësuesve të vetë qeverisë së Varshavës, që parapëlqen më shumë mundësinë e minimit nga brënda të themeleve evropiane), është e dobishme të theksohet në këtë çast të vështirë, që historia e Bashkimit është ajo e përfshirjes dhe vlerat e qëndrimit së bashku, me të gjitha ndryshimet, janë të pakthyeshme në një kuadër që mund të shprehë nivele të ndryshme të integrimit. Të tjerë skenarë përjashtohen: të penduarit e zgjerimit (të dalë përsëri në skenë për të mbyllur dyert e Shteteve të Ballkanit perëndimor) duhet t’a mbledhin mëndjen, jo vetëm sepse Traktatet nuk parashikojnë asnjë proçedurë përjashtimi. Në Poloni, e cila ka votuar kompakte më 2003 për hyrjen në BE, ka një shumicë që beson n’Evropën e ka për të një përfytyresë pohenike, siç tregojnë qartë hulumtimet. Manifestimet e mëdha të së djelës, 10 tetor janë vërtetimi i një Vëndi që nuk i dorëzohet kombëtarizmit kundër baskësisë. Kjo duhet të jetë pika e rinisjes. Sferës së të drejtave, që rasti polak vë në plan të parë, i bashkëngjitet ajo e detyrave, të ngritur nga qëndrimi i të Dymbëdhjetëve (Austria, Qipro, Danimarka, Greqia, Lituania, Polonia, Bullgaria, Republika Çeke, Estonia, Hungaria, Letonia dhe Sllovakia) mbi “mjetet për të mbrojtur kufijtë edhe me financimet për rrethime të reja e për ledhe”: një qëndrim që duket një pengesë e rrezikshme në rrugën e vështirë që Evropa po përshkon. Cilat janë këto detyra? Të presim në mënyrë të kujdesëshme e të kontrolluar, siç e kuptoi me shumë kthjelltësi kançelaria Angela Merkel gjatë viteve të saj të gjata në udhëheqje të Gjermanisë, por edhe duke mos lënë të tjerët të përballojnë të vetëm goditjen e fatzijve të botës. Letra kundër imigrantëve është një kapitull i keq i një libri që, për fat të keq, nuk është shkruar kurrë, libri i një politike të përbashkët mbi imigracionin. Përtej simboleve dhe pasojave historike, që nuk janë të parëndësishme, problemi sigurisht ekziston. Por duhet përballuar në mënyrë të përgjithëshme. Me një frymë që nuk është e paracaktuar të zhduket përgjithmonë: kush ka në zemër Evropën e sheh të mbetet në logjikën e gjërave, në hartën e raportit të forcave të kësaj bote të ndërlikuar. Duhet t’a rigjejmë.“Corriere della Sera”, 11 tetor 2021 Përktheu: Eugjen Merlika

KOSOVA VOTON TË DIELËN E 17 TETORIT 2021 NË ZGJEDHJET E TETA LOKALE NË LIRI

October 16, 2021 by s p

-Republika e Kosovës ka 38 komuna, 27 janë me shumicë shqiptare dhe më e madhja është e kryeqytetit, Prishtinës, 10 komuna, kryesisht nga më të voglat, janë me shumicë serbe, një komunë është e banuar me shumicë nga komuniteti turk/

-Numri i kandidatëve për kryetarë të komunave është 166 (meshkuj 152, femra 14), ndërsa numri i kandidatëve për kuvende komunale është 5 198 (meshkuj 3 261, femra 1 937)/

-Lista përfundimtare e votuesve për zgjedhjet lokale të 17 Tetorit 2021 përmban 1 milion e 885 mijë e 448 emra, 90 mijë e 586 votues më shumë në krahasim me zgjedhjet e parakohshme për Kuvendin e Kosovës që u mbajtën në 14 Shkurt 2021/

-Numri i qendrave të votimit në gjithë Republikën e Kosovës është 883 me gjithsej 2 mijë e 477 vendvotime/

-Numri i qytetarëve me të drejtë vote jashtë vendit, të cilët kanë arritur të regjistrohen suksesshëm si votues jashtë Kosovës është 15 mijë e 532/

-Moti në Kosovë në ditën e votimit në zgjedhjet lokale/

-Misioni vendor për vëzhgimin e zgjedhjeve Demokracia në Veprim vlerësim për fushatën elektorale, do të përcjellë procesin zgjedhor përmes 110 vëzhguesve/

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul JASHARI

PRISHTINË, 16 Tetor 2021/ Kosova të dielën e 17 Tetorit 2021 mbanë zgjedhje lokale për kuvendet komunale dhe kryetarët e 38 komuave, ndërsa në minutën e parë të së shtunës ka nisë heshtja zgjedhore pas fushatës parazgjedhore njëmuajshe të qetë e demokratike, por në kushte pandemie.

Janë këto zgjedhjet lokale të Kosovës të tetat në liri – pas hyrjes shpëtimtare të forcës më të madhe ushtarake planetare – NATO-s prirë nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës në Qershorin e vitit 1999.

“Për komunën tënde. Voto” është sllogani i Zgjedhjeve Lokale 2021, i miratuar nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve…

Në zgjedhjet lokale të 17 Tetorit në Kosovë garojnë 32 parti politike, 1 koalicion zgjedhor, 33 iniciativa qytetare, 23 kandidatë të pavarur.

Numri i kandidatëve për kryetarë të komunave është 166 (meshkuj 152, femra 14). Numri i kandidatëve për kuvende komunale është 5 198 (meshkuj 3 261, femra 1 937), ndërsa numri i përgjithshëm i ulsëve në kuvende komunale është 1 002. Numri i përgjithshëm i kandidatëve të certifikuar është 5 364 (meshkuj 3 413, femra 1 951).

Lista përfundimtare e votuesve për Zgjedhjet Lokale 2021, e cila do të shpërndahet në vendvotime, në ditën e zgjedhjeve më 17 Tetor, përmban 1 milion e 885 mijë e 448 emra të votuesve, apo 90 mijë e 586 votues më shumë në krahasim me zgjedhjet e parakohshme për Kuvendin e Kosovës që u mbajtën më 14 Shkurt 2021.

Numri i votuesve të rinj, të cilët do të votojnë për herë të parë është 41 mijë e 12 votues, prej të cilëve 24 mijë e 697 kanë arritur moshën 18 vjeç pas datës 14 Shkurt 2021 dhe 8 mijë e 937 votues të cilët mund të konsiderohet se janë regjistruar për herë të parë në regjistrin qendror civil pas zgjedhjeve të fundit parlamentare. Po ashtu, si votues të rinj, konsiderohen edhe 7 mijë e 378 votuesit të cilët janë pajisur me dokumente të Republikës së Kosovës pas zgjedhjeve të 14 Shkurtit dhe që ishin larguar nga lista votuese sepse kanë pasur vetëm dokumente identifikimi të lëshuara nga UNMIK-u.

Numri i emrave të personave që janë larguar si të vdekur nga lista votuese pas zgjedhjeve të parakohshme për Kuvendin e Kosovës të datës 14 Shkurt 2021 është 18 mijë e 252 votues, ndërsa numri i personave që janë larguar nga kjo listë për arsye se kanë hequr dorë nga shtetësia e Republikës së Kosovës, pas atyre zgjedhjeve, është 1 mijë e 158 votues.

Numri i qendrave të votimit në gjithë Republikën e Kosovës është 883 me gjithsej 2 mijë e 477 vendvotime.

Ndërsa, numri i qytetarëve me të drejtë vote jashtë vendit, të cilët kanë arritur të regjistrohen suksesshëm si votues jashtë Kosovës është 15 mijë e 532 votues.

Periudha e aplikimit për t’u regjistruar si votues jashtë Kosovës ka filluar më 10 Korrik dhe është përmbyllur më 18 Gusht 2021. Gjatë kësaj kohe, Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ka pranuar 18 mijë e 852 aplikacione për regjistrim, prej të cilave janë aprovuar 15 mijë e 532, ndërsa janë refuzuar 3 mijë e 320 aplikacione pasi nuk kanë plotësuar kriteret juridike.

Të gjithë aplikuesit të cilët janë regjistruar suksesshëm si votues jashtë Kosovës mund të votonin përmes postës gjatë periudhës e cila filloi më 15 Shtator. Fletëvotimet duhej të pranohen nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve më së largu deri më 15 Tetor 2021.

Duke u mbështetur në rregullën zgjedhore për votimin jashtë vendit, është detyrë e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve që të përpilojë listën votuese jashtë Kosovës. Kjo listë duhet të përmbajë të dhënat e atyre votuese që me sukses janë regjistruar për votim jashtë Kosovës dhe t’i largojë emrat e tyre nga lista votuese që shpërndahet në vendvotime, në ditën e zgjedhjeve.

Për zgjedhjet për kryetarë të komunave janë shtypur 1 milion e 698 mijë e 600 fletëvotime, ndërsa për zgjedhjet për kuvende komunale janë shtypur po ashtu 1 milion e 698 mijë e 600 fletëvotime. Numri i përgjithshëm i fletëvotimeve për zgjedhjet e 17 Tetorit është 3 milionë e 397 mijë e 200 fletëvotime.

Sipas vendimit të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, janë shtypur 186 mijë e 848 fletëvotime më pak se votues apo në përqindje 9,91 % dhe kjo është një praktikë e ndjekur edhe në proceset e kaluara zgjedhore.

Në zgjedhjet e fundit, ato parlamentare që u mbajtën në 14 Shkurt 2021, Komisioni Qendror i Zgjedhjeve kishte shtypur rreth 178 mijë fletëvotime më pak se numri i votuesve.

Nga gjithësej 38 komunat e Republikës së Kosovës 27 janë me shumicë shqiptare dhe më e madhja është e kryeqytetit, Prishtinës.

Ndërsa, 10 komuna, kryesisht nga më të voglat, janë me shumicë serbe, 5 prej tyre të reja – Graçanica, Kllokoti, Ranillugu, Parteshi dhe Mitrovica e Veriut, të formuara sipas Propozimit Gjithpërfshirës për Zgjidhjen e Statusit të Kosovës të Kryenegociatorit Martti Ahtisaari – Emisarit special të Organizatës së Kombeve të Bashkuara.

Po sipas Paketës Ahtisaari, katër komunave me shumicë serbe që ekzistonin në Kosovë, Leposaviçit, Zubin-Potokut dhe Zveçanit, që të trija në veri, dhe Shtërpcës në jug, i është shtuar edhe një tjetër – Novobërda, me zgjërimin e saj.

Një komunë, Mamusha, është e banuar me shumicë nga komuniteti turk, që është një nga minoritetet tjera në Kosovë.

Para 4 viteve, të dielën e 22 Tetorit 2017, Kosova votoi në zgjedhjet lokale për kryetarët dhe asambleistët e komunave, që u mbajtën në afat të rregullt, katër vjet pas zgjedhjeve lokale të 3 Nëntorin 2013. Kosova në në 2017-tën mbajti edhe zgjedhje të parakohshme parlamentare në 11 Qershor, 3 vjet pas atyre të 8 Qershorit 2014.

Në Kosovën e lirë nga Qershori 1999, zgjedhjet e para për pushtetin lokal janë mbajtur në 28 Tetor të vitit 2000, ndërsa zgjedhjet lokale të 22 Tetorit 2017 ishin të shtatat.

Zgjedhjet lokale të 15 Nëntorit 2009 ishin të parat pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës në 17 Shkurtin historik 2008.

Ndërsa, zgjedhjet lokale në Kosovë të vitit 2007 janë mbajtur në të njëjtën ditë me zgjedhjet parlamentare – në 17 Nëntor.

Sipas regjistrimit të popullsisë të pranverës 2011, në Kosovë, pa veriun, u numëran 1.739. 825 banorë rezidentë, 92.93 % shqiptarë. Pjesa tjetër e përqindjeve iu takon komuniteteve pakicë: 1.58% boshnjakë, 1.47 % serbë, 1.08 % turqë, etj.

Por, numri i banorëve-shtetasëve të Kosovës është më i madh, meqë regjistrimi i popullsisë nuk ka përfshirë një të tretën e kosovarëve që vlerësohet se jetojnë e punojnë jashtë vendit.

Përqindja e komunitetit serb do ishte më e lartë me përfshirjen e veriut në regjistrim. Në veri të Mitrovicës dhe tre komuna tjera veriore – Leposaviç, Zubin Potok e Zveçan, ku është refuzuar regjistrimi i popullsisë, sipas një shifre që e kanë përmendur autoritetet kosovare, jetojnë rreth 40 mijë serbë.

Në 4 komunat e veriut të Kosovës me shumicë serbe për zgjedhjet lokale të 17 Tetorit 2021 numri i votuesëve për Mitrovicën e Veriut është 17 721, për Leposaviçin 12 707, për Zveçanin 6 879 dhe për Zubin Potokun 6 443.

Sipas parashikimit të dërguar nga Instituti Hidrometeorologjik i Republikës së Kosovës, të dielën e 17 Tetorit 2021 të zgjedhjeve lokale në Kosovës do të mbajë mot kryesisht i vranët, por edhe me intervale të shkurta me diell.

Në mëngjes ka mundësi që në ultësira të paraqitet fenomeni i mjegullës si rezultat i radiacionit dhe ndryshimeve në fushat termike. Vranësirat herët në mëngjes vende-vende mund të sjellin ndonjë rigë shiu, por pjesa dominuese e ditës do të jetë pa reshje dhe me rritje të lehta të temperaturave maksimale.

Temperaturat minimalet do të lëvizin 7 deri 8 gradë Celsius, ndërsa maksimalet e ditës 13 deri 15 gradë. Do të fryjë erë kryesisht nga juglindja e lehtë deri mesatare.

Java e ardhshme parashihet me rritje të ndjeshme të temperaturave maksimale.

DEMOKRACIA NË VEPRIM: FUSHATË ZGJEDHORE E QETË, ME OFERTË TË PASUR PROGRAMORE, POR ME NEGLIZHENCË TË MASAVE ANTI-COVID

Misioni vendor për vëzhgimin e zgjedhjeve – Demokracia në Veprim (DnV), përmes një konference për media, sot ofroi vlerësimin për fushatën elektorale për zgjedhjet lokale që do të mbahen nesër në Kosovë, duke u fokusuar në çështjet si respektimi i masave kundër përhapjes së pandemisë, ofertat programore dhe mënyra e shpalosjes së tyre, kandidaturat dhe shpenzimet e kandidatëve të subjekteve politike.

Tridhjetë ditët e fushatës zgjedhore treguan se mënyra tradicionale e të bërit fushatë me tubime të mëdha, është eklipsuar nga fushata dixhitale. Transformimin dixhital të fushatës padyshim e imponuan masat kufizuese anti-COVID, por edhe fakti që platformat ‘online’ ofruan një potencial shumë më të madh, më efikas e më ekonomik në arritjen e masave dhe votuesve. Platformat “Facebook” dhe “Instagram” janë shfrytëzuar masivisht nga kandidatët për kryetarë të komunave dhe për ata për kuvendet komunale për plasim të informatave, shpalosje të ofertave programore, shpalosje të aktiviteteve e thirrjeve për votim. Ndonëse shumica dërrmuese e këtyre postimeve ishin të sponsorizuara, transparenca për koston financiare të fushatave dixhitale mungon.

Edhe pse në fillim të fushatës disa subjekte politike u zotuan për shkurtimin e ditëve të fushatës, në praktikë kjo nuk ka ndodhur. Fushata zgjedhore nisi me takime me grupe të vogla të qytetarëve dhe me respektim relativisht të kënaqshëm të masave anti-COVID. Megjithatë, respektimi i masave dhe i kufizimeve për numrin e pjesëmarrësve në takime pothuajse u braktis në të gjitha takimet e ngjarjet e organizuara në javën e fundit të fushatës. Në këtë përshkallëzim të situatës kanë pasur ndikim edhe kontrollet dhe inspektimet e pamjaftueshme të institucioneve përkatëse.

Ndryshe nga fushatat e kaluara zgjedhore, kësaj here shpalosja e programeve politike është bërë që në fillim të fushatës, element të cilin kandidatët duket se e kanë vlerësuar si përparësi konkurruese në garë. Ofertat e qarta programore, një pjesë e madhe e së cilave kanë qenë të qasshme për publikun, kanë qenë tipar pozitiv i kësaj fushate për shumicën e kandidatëve. Debatet televizive janë organizuar me kandidatët për kryetarë të të gjitha komunave me shumicë shqiptare, ndërsa debatet kanë munguar në komunat me shumicë serbe. Po ashtu, debate janë zhvilluar edhe në mes të kandidatëve për kuvendet komunale, duke përfshirë bartësit e listave, si dhe në disa raste vetëm me kandidatet gra për kuvendet komunale. Forma e organizimit të debateve televizive, me pjesëmarrje të shumë kandidatëve dhe diskutimit të temave të ndryshme në një periudhë të kufizuar kohore, nuk ka mundësuar elaborim të thukët të programeve nga kandidatët apo “përballje” përmbajtësore të pikëpamjeve midis tyre.

Investimet kapitale ishin kryefjala e programeve politike të shumicës së kandidatëve, me programet me potencial transformues që ishin karakteristikë e shumë komunave, posaçërisht shtatë qendrave të mëdha. Sidoqoftë, në disa raste kanë munguar detajet për planin e zbatimit të programeve, koston dhe burimet financiare për realizimin e tyre. Vlerë e shtuar e programeve të një pjese të kandidatëve janë projektet ambientaliste, duke përfshirë ndërtimin e parqeve të reja, shtigjeve për biçikleta dhe promovimin e transportit alternativ, si dhe projektet e karakterit zhvillimor në fushën e teknologjisë informative, të tilla si ‘lab’-et e qendrat për IT.

Edhe pse shumica dërrmuese e premtimeve të kandidatëve janë brenda fushëveprimit dhe kompetencave që kanë komunat, edhe në këto zgjedhje nuk kanë munguar rastet kur kandidatë të caktuar kanë dhënë premtime apo kanë përfshirë në programet e tyre çështje që janë kompetencë e nivelit qendror. Këto premtime kanë ardhur kryesisht nga kandidatët në radhët e subjektit politik që udhëheqë me Qeverinë, të cilët kanë ndërlidhur zbatimin e projekteve të caktuara me ndihmën potenciale të ofruar nga ekzekutivi. Edhe në këtë fushatë nuk kanë munguar premtime të dhëna nga ana e kandidatëve për kuvendet komunale, të cilat shpeshherë janë jashtë përgjegjësisë dhe kompetencave të kuvendeve komunale.

Fushata përgjithësisht është karakterizuar me një gjuhë të relaksuar mes kandidatëve, e pa ndonjë rast serioz të përdorimit të gjuhës së urrejtjes mes kandidatëve. Megjithatë, gjatë ditëve të fundit ka pasur një tendencë të ashpërsimit të gjuhës mes kandidatëve, por që ka mbetur në suaza të rasteve të izoluara.

Sa i përket fokusit në raport me kandidaturat, DnV vlerësonqë, sikur edhe në proceset e kaluara zgjedhore, ka pasur një koncentrim dukshëm më të madh të aktiviteteve të fushatës në promovimin e kandidatëve për kryetarë komunash, duke lënë në hije kandidatët për kuvendet komunale. Kandidatët për kuvende komunale janë parë më shumë si “dekor” gjatë aktiviteteve apo takimeve të subjekteve politike. Gjithsesi, vlen të theksohet se është shënuar avancim i konsiderueshëm sa i përket hapësirës mediale që u është ofruar kandidatëve për kuvendet komunale, me të cilët janë organizuar vazhdimisht debate televizive. Grave u është ofruar hapësirë optimale për pjesëmarrje në debate, në proporcion me numrin e kandidateve. Kurse, përfshirja e grave gjatë aktiviteteve të subjekteve politike ka qenë në nivele jo të kënaqshme. Karakteristikë e kandidaturave në këto zgjedhje është edhe garimi i kandidatëve për kryetarë njëkohësisht edhe si bartës të listave për kuvendet komunale. Rreth një e treta e kandidatëve për kryetarë komunash, përkatësisht 50 sosh, janë edhe bartës të listave për kuvendet komunale.

Edhe në zonat me shumicë serbe, sikur edhe në mbarë vendin, nuk u organizuan tubime të mëdha me qytetarë për shkak tësituatës me pandeminë. Në dhjetë komunat me shumicë serbe, fushata dixhitale ishte ndër format më të shprehura të të bërit fushatë. Mirëpo, edhe në këto komuna, subjekti politik Lista Serbe por edhe kundër-kandidatët e tyre, nuk kanë munguar takimet derë më derë dhe takime me grupe të targetuara. Në takimet e mbajtura me prani fizike, ka pasur respektim relativisht të kënaqshëm të masave anti-COVID. Sa i përket ofertave politike, fokusi i programeve të subjekteve dhe kandidatëve në komunat me shumicë serbe ka qenë çështja e punësimit, kurse shumica e problemeve të adresuara ishin të nivelit lokal.

Pas një gare zgjedhore me një ofertë relativisht të pasur programore, DnV fton të gjithë qytetarët me të drejtë vote të dalin në zgjedhje për të votuar institucionet e tyre lokale për katër vitet e ardhshme, duke u kujdesur që votimin t’a bëjnë në përputhje me masat anti-COVID. DnV po ashtu kërkon që masat anti-COVID të respektohen në mënyrë strikte edhe nga stafi zgjedhor.

DnV do të përcjellë procesin zgjedhor përmes 110 vëzhguesve, të cilët do të shpërndahen në nivel vendi, bazuar në një mostër të bazuar statistikore.

METAMORFOZA E NEGOCIATAVE DHE KREDIBILITETI I BE

October 16, 2021 by s p

KASTRIOT ALIAJ/

Interesat kombëtare si një konteks evropian, kanë qënë dhe mbeten prioritare për ne shqiptarët, për t’u ndierë si pjestarë të këtij komuniteti ëndërr. Por e vërteta është se kjo ëndër që nuk po bëhet realitet,ka marrë trajtat e thënies qesëndisëse të popullit me litarin; “tërhiq e mos e këput”. Ky event që përbën aksionin më të rëndësishëm politik për Shqipërinë, mbeti në serialin e takimeve me premtime pa asnjë vendim definitiv. Ky vedim tepër konspirativ dhe i pa dakordësuar,nga komisjoni për zgjerimin e BE, ka mbetur si litari i pa këputur në sirtarët e burokracisë evropiane. Por më shumë se sa ne shqiptrët që po rropatemi në pritje,ë shtë kredibiliteti i BE që vazhdon në pikiatë, përballë vëndeve që aspirojnë për t’u bërë pjesë e saj. Një vendim pozitiv do të promovonte të gjitha përpjekjet që janë bërë në peridhën dialog, si dhe në linjën shumëpalëshe të proceseve, sidomos pas Samitit të Selanikut në vitin 2003. Megjithse është një proces kompleks e mjaftë delikat, në kushtet kur jo vetëm rajoni por e gjithë bota, është gjunjëzuar nga pandemia dhe së fundi edhe nga kriza energjitike,që ndikon drejtë përdrejtë në gjëndjen social-ekonomike të qytetarëve. Hapja e negociatave do të ishte një ogur i mirë për shqiptarët. Kjo situatë që po rëndohet edhe nga mos marrja e një vendimi pozitiv, po shpërdoron besimin e qytetarëve të Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut,të cilët me të drejtë shprehen se janë kapërcyer kufijtë e arsyes. Politika dhe analistët e këtij problemi, mendojnë se shërimi përfundimtar i këtij rajoni problematik,të mbetur pas dyerve të BE, do të vijë me hapjen e negociatave për integrim, duke u dhënë fund mbetjeve konfliktuale në shekuj, ku shëmbulli më i keq këto ditët e fundit,janë demostrimi i alergjive politike në veri të Kosovës. Përpjekjet e BE për të vendosur ura bashkëpunimi dhe heqjen dorë nga provokimet, nuk kanë qënë të përgjegjëshme dhe efikase,për sigurinë dhe kultivimin e paqes në rajon. Historikisht përpjekjet e para për të vendosur ura bashkëpunimi,midis shteteve të Ballkanit,u bënë me përfundimin e Luftës së Parë Botërore. Ky bashkëpunim përbënte një risi historike në marrdhëniet ndërkombëtare, për vetë natyrën e përplasjeve etnike të lindura shekuj më parë. Inisiatore pë rrolin negociues në atë peridhë, kur në Evropë kishte lindur një kulturë e re mardhëniesh u bë Anglia. Themi një kulturë e re sepse në këtë gjysëm shekulli,bota u nda në dy kampe, me doktrina e sisteme politike të kundërta. Anglia së bashku me SHBA, përbënin kështjellën e demokracisë në botë, prandaj dhe rroli i tyre ishte determinues në përplasjet e dy sistemeve,kapitalist dhe atj socialist të lindur së fundi në Rusi. Por Anglia këtë rrol e mori për interesat e saj, për të ruajtur ekujlibrat dhe statu-quonë e vendosur përkohësisht në Evropë,nga vendimet e konferencës së Versajës. Anglia e kënaqur nga c’ka kishte arritur në këtë konferencë, për të shmangur një konflikt të ri, arriti të zbusë marrdheniet franko-gjermane nëpërmjet paktit të Lokamos të vitit 1925, që garantonte paprekshmërinë e kufijve të tyre. Po përse Londra sa ishte pjesë e BE dhe të tjerët, nuk arritën që pas një shekulli të ndërmerrnin një tjetër “Lokamos”, për të normalizuar marrdhëniet Ballkanike? Sepse nuk u kanë interesuar politika të tilla,kështu që ky rajon edhe sot pas një shekulli, nuk është cliruar nga produktet negative të konferencave ndërkombëtare dhe pasojat e trashëgimisë së dhunëshme të Kongrsit të Berlinit 1978, të konferencës së Londrës (1912-13), si dhe të sistemit të Versajës më 1919. Dalja e Londrës nga BE, konfirmoj plotësisht qëndrimin konformist të trashëguar si Mbretëri e Bashkuar, se ajo nuk ka qënë kurrë për forcimin e unionit, por as edhe për zgjidhjen e konflikteve në Ballkan, por vetëm e lidhur gjithnjë me interesat e saj. BE si një organizëm kompleks vlerash, që premtoj parajsën për evropianët,me një sipërmarrje detyrash të jashtëzakonëshme, nuk arriti të krijoj komoditetin e duhur për qytetarët evropianë, si dhe të krijoj një komunitet model me diversitete nga rajonet e tjera të botës. Faktorët që kanë ndikuar dhe po e vënë në pikpyetje qëndresën e këtij komuniteti, përvec atyre me karakter global, janë edhe turbolencat e brëndëshme. Ndër to mungesa e dakordësisë për vendimarrje të përbashkeëta, në dobi të solidaritetit,të pranimeve të reja, që me qëndrimet skeptike e burokratike, kanë krijuar një ndikim negativ tek vëndet që aspirojnë për t’u antarësuar. Eshtë tepër shqetësues fakti që brënda komunitetit, në disa shtete me peshë janë shfaqur grupe ekstremiste të të dy krahëve, me simbole neofashiste, ku së fundi u shfaqën edhe në Itali, duke përfituar nga protestat; “No Grin Pass”. Në këtë front të përbashkët që kërkon vëmëndje, jo vetëm brënda BE por edhe jashtë saj, nuk mund të mos jenë edhe shqiptarët. Në se dikush nuk i njeh virtytet e tyre, duhet medoemos të na njohë si qënie mendimi dhe vlerash, që gjatë gjithë epokave historike,në cdo konflikt shqiptarët kanë përdorur arsyen dhe zgjidhjen me tru e jo me bajonetë, sic kanë vepruar fqinjët tanë kundër nesh. Prandaj antarët e këtij komuniteti dhe sidomos skeptikët, duhet të binden se në se ka një popull në Ballkan, që nuk duhet të ketë frikë nga e kaluara e vet, ky është populli shqiptar që fatkeqësisht ky komunitet e ka lënë gjithnjë pas derës. Shqiptarët mendojnë se antarësimi i tyre në këtë komunitet vlerash,përbën një nga politikat më të rëndësishme për ta, sepse do t’u ndryshojë rrjedhën e jetës. Kështu ata nuk do të ndihen të braktisur por të mbështetur fuqishëm, duke ndryshuar veten dhe tjetërsuar historikisht Shqipërinë. Duke ndryshuar veten dhe Shqipërinë, ata do të bëhen garant edhe për komunitetin,ashtu sic thotë një thënie proverbiale e popullit tonë; “që shqiptari kur jep fjalën ther djalin”. Ata mendojne se antarësimi do të ndikojë në industrializimin e vëndit të shkatërruar nga doktrinat e papërgjegjeshme qeverisëse, si dhe në agroturizëm, në gjallërimin e biznesit, në mos braktisjen e vëndit, në arsimmin e fëmijve në universitetet më prestigjoze të Evropës etj. E për të gjitha këto kërkohet ndërgjegjësim, përkushtim, bashkëpunim të të gjithë faktorëve, sidomos të partive politike, që të lënë mënjanë divergjencat e “luftës” pozicionale nëpër llogore, për t’u përkushtuar interesave kombëtare, që Shqipëria të bëjë përpara, e të mos mbetet tek ura e Qabesë.