Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

BARAZI

by

Nga Astrit LULUSHI/Fjala nuk ndryshon, por ndryshon idea e saj dhe kushtet. Si rrjedhim, e njëjta fjalë interpretohet ndryshe. Koncepti i barazisë, për shembull, siç u shpreh në Deklaratën Pavarësisë më 1776, kishte si qëllim të përçonte të drejtën e Amerikës për të qenë e barabartë me kombet e tjerë. Ajo që Deklarata e Pavarësisë kishte për qëllim të deklaronte ishte fakt i qartë se një popull i ri po përgatitej të merrte statusin e vet të barabartë me kombet e botës. 
Por në dekadat pas pavarësisë, amerikanët filluan të lexonin pohimin e zhurmshëm se “të gjithë njerëzit janë krijuar të barabartë” në terma të ndryshëm. Vizioni i ‘barazisë mes kombeve’ po i linte vendin ‘barazisë brenda kombit’. Kjo ishte mënyra sesi Abraham Lincoln ritheksoi paragrafin e Deklaratës së Pavarësisë që ‘të gjithë njerëzit janë krijuar të barabartë’ në Fjalimin e Getisburgut në vitin 1863, që ndihmoi për t’i thënë fund vizionit të ‘barazisë mes kombeve’ – që Thomas Jeffersoni e kishte artikuluar më 1776 – dhe tani po e njëjta shprehje sfidonte statusin politik, juridik e shoqëror të racës e gjinisë brenda kombit.

Vdes ish-Sekretari i Shtetit George P. Shultz

by

Nga Naser Sertolli/VOA-Ish-Sekretari amerikan i Shtetit George P. Shultz, një titan i jetës akademike, biznesit dhe diplomacisë amerikane i cili kaloi shumicën e viteve 80 duke u përpjekur të përmirësojë marrëdhëniet e Luftës së Ftohtë me Bashkimin Sovjetik e duke krijuar një kurs paqeje për Lindjen e Mesme, u nda nga jeta në moshën 100 vjeçare.

Zoti Schultz vdiq të shtunën në shtëpinë e tij e cila ndodhet në kampusin e Universitetit të Stanfordit. Ai ishte një bashkëpunëtor i shquar i Institutin kërkimor Hoover, e mbante titullin e profesorit në Shkollën Pasuniversitare të Biznesit në Stanford edhe pas daljes së tij në pension.

Instituti Hoover njoftoi vdekjen e zotit Schultz të dielën, por nuk bëri të ditur shkaqet e vdekjes.

Një republikan i përjetshëm, zoti Shultz mbajti tre poste të rëndësishme në kabinetet qeveritare gjatë administratave të drejtuara nga republikanët.

Ai ishte Sekretar i Punës, Sekretar i Thesari dhe drejtor i Zyrës së Menaxhimit dhe Buxhetit nën Presidentin Richard M. Nixon përpara se të shpenzonte më shumë se gjashtë vjet në detyrën e Sekretarit të Shtetit kur Shtëpia e Bardhë drejtohej nga Presidenti Ronald Reagan.

Zoti Schultz ishte sekretari Shtetit me kohën më të gjatë të qëndrimit në këtë detyrë që nga Lufta e Dytë Botërore.

Gjatë jetës së tij, zoti Shultz pati suksese në pothuajse gjithçka që preku, përfshirë fushën akademike, mësimdhënien, shërbimet qeveritare dhe botën e korporatave. Ai u respektua gjerësisht nga kolegët e tij që i përkisnin të dy krahëve të politikës.

Pas hedhjes në erë në tetorit e vitit 1983 të kazermave ushtarake amerikane në Bejrut, ku si pasojë u vranë 241 ushtarë, zoti Shultz punoi pa u lodhur për t’i dhënë fund luftës brutale civile në Liban. Ai kaloi orë të panumërta duke shërbyer si ndërmjetës mes palëve në një përpjekje për të siguruar tërheqjen e forcave izraelite.

Përvoja e bëri atë të besonte se stabiliteti në rajon mund të sigurohej vetëm me një zgjidhje të konfliktit izraelito-palestinez. Ai u nis për një mision ambicioz, por përfundimisht të pasuksesshëm për t’i ulur palët në tryezën e negociatave.

Megjithëse zoti Shultz nuk e arriti qëllimin e tij për ta futur Organizatën Çlirimtare të Palestinës dhe Izraelin në një kurs drejt një marrëveshje paqeje, ai formësoi rrugën për përpjekjet e administratave të ardhshme në Lindjen e Mesme, duke legjitimuar palestinezët si një popull me aspirata e interesa të vlefshëm në përcaktimin e së ardhmes së tyre.

Si kryediplomat i kombit, zoti Shultz negocioi traktatin e parë për zvogëlimin e arsenalit bërthamor të Bashkimit Sovjetik, megjithë kundërshtimet e ashpra nga udhëheqësi sovjetik Mikhail Gorbachev ndaj “Iniciativës Strategjike të Mbrojtjes” së Presidentit Reagan.

Traktati i Forcave Bërthamore me Rreze të Mesme veprimi i vitit 1987 ishte një përpjekje historike për të ndryshuar kursin e garës së armëve bërthamore, një qëllim të cilin ai nuk e braktisi kurrë në jetën private.

“Tashmë që dimë kaq shumë mbi këto armë dhe fuqinë e tyre”, tha zoti Shultz në një intervistë në 2008 “ato janë pothuajse armë që nuk do t’i përdorim, kështu që mendoj se do të ishim më mirë pa to”.

Ish-Sekretari i Shtetit Henry A. Kissinger, duke reflektuar në kujtimet e tij mbi atë që e ka cilësuar si “Shultzi shumë analitik, i qetë dhe altruist”, i dedikoi atij një vlerësim të jashtëzakonshëm në ditarin e tij: “Nëse do të zgjidhja një amerikan, të cilit do t’i besoja fatin e kombit në krizë, do të ishte George Shultz”.

George Pratt Shultz lindi më 13 dhjetor 1920, në qytetin e Nju Jorkut dhe u rrit në Englewood të Nju Xhersit. Ai studioi ekonomi, çështje publike e ndërkombëtare në Universitetin e Princeton-it, ku dhe u diplomua në 1942.

Pas Princeton-it, zoti Shultz iu bashkua trupave të Marinës dhe u ngjit në gradën e kapitenit si oficer artilerie gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Në 1949 ai morri gradën e doktorit në ekonomi në Institutin Teknologjik të Masaçusetsit (MIT) dhe dha mësim aty dhe në Universitetin e Çikagos, ku shërbeu si dekan i shkollës së biznesit. Përvoja e tij në administratë përfshinte një post si një nga ekonomistët kryesor të Këshillit të Konsuletëve Ekonomikë të Presidentit Dwight D. Eisenhower dhe si drejtor i Zyrës për Menaxhimin dhe buxhetin gjatë administratës Nixon.

Zoti Shultz ishte president i kompanisë së ndërtimit dhe inxhinierisë Bechtel Group nga 1975-1982 dhe dha mësim me kohë të pjesshme në Universitetin Stanford përpara se t’i bashkohej administratës Reagan në 1982, duke zëvendësuar Alexander Haig-un, i cili dha dorëheqjen pas përplasjeve të shpeshta me anëtarët e tjerë të administratës.

Në 1985 u shënua një mosmarrëveshje e rrallë publike mes zotit Reagan dhe zotit Shultz, kur presidenti urdhëroi me mijëra punonjës të qeverisë federale me qasje tek informacionet e sekrete, që të kryenin një test me aparatin që identifikon gjënjeshtrat, kjo si një mënyrë për të bllokuar rrjedhjen e informacionit. Zoti Shultz u tha gazetarëve se në atë “moment që kjo qeveri e ka humbur besimin tek unë do të jetë dhe dita kur unë largohem”. Shumë shpejt administrata e tërhoqi kërkesën. Një mosmarrëveshje më serioze ishte rreth shitjes sekrete të armëve Iranit në 1985 me shpresën për të siguruar lirimin e pengjeve amerikane të mbajtur në Liban nga milicia e Hezbollahut.

Megjithëse zoti Shultz e kundërshtoi, zoti Reagan vazhdoi me marrëveshjen dhe miliona dollarë nga Irani shkuan tek guerilasit e krahut të djathtë Contra në Nikaragua.

Pasi Reagan u largua nga detyra, zoti Shultz u kthye tek kompania Bechtel.

Ai u tërhoq nga bordi i kompanisë në 2006 dhe u kthye në universitetin e Stanford-it dhe në Institutin Hoover.

Në vitin 2000, ai u shndërrua në një nga mbështetësit e hershëm të kandidimit për president të George W. Bush, babai i të cilit kishte qenë nënpresident ndërsa zoti Shultz shërbente si Sekretar Shteti. Zoti Schultz shërbeu si këshilltar jozyrtar i fushatës së tij.

Zoti Shultz mbeti një avokat i flaktë i kontrollit të armëve në vitet e tij të mëvonshme, duke folur kundër disa qëndrimeve kryesore të republikanëve. Ai shkaktoi polemika pasi e quajti luftën kundër drogës për qëllime argëtimi, të mbështetur nga zoti Reagan, një dështim dhe qortoi embargon e gjatë të Shteteve të Bashkuara mbi Kubën duke e cilësuar atë “të çmendur”.

Ai ishte gjithashtu një ithtar i shquar i përpjekjeve për të luftuar efektet e ndryshimeve klimatike, duke paralajmëruar se injorimi i rreziqeve ishte vetëvrasje.

Zoti Shultz, së bashku me ish-sekretarin republikan të Shtetit Henry Kissinger, tërhoqën vëmendjen e shtypit gjatë fushatës presidenciale të 2016, kur refuzoi të mbështesë kandidatin republikan Donald Trump. Ai u citua të thoshte “Zoti na ndihmoftë” kur u pyet mbi mundësitë e zotit Trump për të ardhur në krye të Shtëpisë së Bardhë.

Zoti Shultz ka qenë i martuar me Helena “Obie” O’Brien, një infermiere e ushtrisë me të cilën u takua gjatë Luftën e Dytë Botërore dhe patën pesë fëmijë. Pas vdekjes së saj, në 1995, ai u martua me Charlotte Maillard, në vitin 1997.

Në 1989 zotit Shultz i është dhënë titulli më i lartë civil i kombit, Medalja Presidenciale e Lirisë.

Vota e harruar e emigrantit

by

Nga Ilir LEVONJA/

Sipas gjasave edhe në zgjedhjet e 25 prillit 2021 emigrantët shqiptarë nëpër botë nuk do të votojnë. Kushdo që supozon në një Komision zgjedhor të suksesshëm, është palë e regresit plot 30 vjeçar të politikës në Shqipëri. Madje është një turp intelektual që shtypi nuk ka asfare presion mbi reduktimin e borxhit që kasta politike ka ndaj qytetarit të saj. Madje kur dëgjon si justifikim se mënyra se si votojnë emigrantët shqiptarë të Kosovës, me postë dhe që supozon probleme etj., bashkëpunon fuqishëm me regresistët. Në raport me Kosovën ne jemi vite dritë mbrapa. Qytetaria e shqiptarëve të Dardanisë është tërësisht ndryshe nga ajo e shtetit amë. Kuptohet ne po e ndërtojmë demokracinë me mendësinë e diktatit. Shqiptarët emigrantë të Dardanisë votojnë thjeshtë, e gjeni mënyrën e aplikuar në faqen e KQZ-ës së Prishtinës. Për ta kuptuar, emigrantit nga Dardania i duhet të regjistrohet online. Dhe komisionerët KQZ-ës në Prishtinë bëjnë verifikimin përmes telefonit. Më tutje ky qytetar printon fletën e votimit, voton dhe e nis atë të mbyllur në zarf përmes postës. Dhe kjo ka një afat të paracaktuar, që domethënë voton më herët, pasi posta do ditë të çojë në destinacion votën tuaj. Kësisoj votat e emigrantëve mblidhen mënjanë në seksionin përkatës dhe numërohen në fund. Pasi ka mbaruar votimi dhe numërimi i votave në gjithë vendin. Kaq dhe nuk ka se ku vej më thjeshtë. Kurse në Shqipëri ka një heshtje humnerë në lidhje me këtë çështje. Madje ca mjekrrosha me kollare nëpër studio ja hedhin fajin KQZ-ës në Tiranë. Qeveria e ka bërë të sajën, e nxorri ligjin, i mbete KQZ-ës të operoj më tej. KQZ-ja ngre supet dhe kërkon konsensus politik. Opozita ja hedh fajin të dyjave, kurse shtypistat analizojnë lart e poshtë mbi teknikat efikase dhe jo efikase apo problematikat në vendet e tjera mbi këtë çështje. Ndaj borxhi moral karshi gjakut nëpër botë është bërë një mur ndarës i tipit të Berlinit. Aq të forta janë përplasjet ër politikë sa mbas një dopio raki të heqin edhe qafe. Kësisoj pavarsisht rrahjes së gjoksit jemi vendi më bullist në botë karshi qytetarit tonë. Emigrantët shqiptarë sot qofshin kushdo e kudo ku janë nuk e kanë të drejtën e votës. Dhe kjo është e kuptueshme. Asnjëra nga palët nuk e do votën e tyre. Nuk e duan njëshat, nuk e duan as sejmenët e tyre. Nuk e do as fuqia intelektuale që aludon me argumenta pa fund mbi firot e votës me postë, biometrike, elktonike etj. Tek ne faji nuk ka qënë asnjëherë i njëshave, madje rreziku më i madh janë dyshat e treshat anës, mbrapa, para dhe sipër… Dhe kjo është e kuptueshme, kultura e diktatit të diktaturës. Ndaj edhe çështja e votës së emigrantit sot është temë e mbyllur. Kontigjent i burokracisë. Shkurt nuk na duan. Regjistrat, kartat e identitetit, fletoret me emra tashmë janë kopsitur. Emigrantët pa diskutim që i do i prishin balancat. Dhe sa për dijeni, thuajse 85% e emigrantëve nëpër botë votojnë në shtetin amë. Sigurisht bëjnë përjashtim vendet e Afrikës, Shqipëria, Bolivia dhe Koreja e Veriut.

Vend i çuditshëm

by

Nga Astrit LULUSHI/

Të gjitha luftërat fillojnë shumë kohë para se të qëllohet plumbi i parë dhe vazhdojnë shumë kohë pasi plumbi i fundit të ketë bërë punën e vet. Hoxha me “shokë” mbollën komunizmin në Shqipërinë e lodhur; si foshnje e morrën në duar, e shtrënguan fort, nga dashuria a tjetër, dhe e asfiksuan. Ajo që ishte planifikuar si marrje e shpejtë e pushtetit, u bë një nga konfliktet më të hidhura e më të gjata të Partisë me Popullin. Familja u shkatërrua; u krijua e re, dhe vëllai u hodh në luftë me vëllain. Të gjithë përballeshin me të njëjtën pyetje: “Me cilën anë je?”, si në ndeshje futbolli. Vendimi mund merrej në sekondë, por pasoja ishte e vazhdueshme për pjesën tjetër të jetës; dikush merrte anën e pushtetit dhe dikush hidhej në Ferr. Të merrje anën ishte e vështirë, derisa provoje a dëgjoje për vuajtje, krime, vrasje, burgje, internime (që s’duhej të kishin ndodhur) dhe vendosej se çfarë lloj shpirti kishe. Pastaj filloje të flisje, flisje, e flasje dhe bëheshe produkt i sistemit.
Në zemrën e njeriut mbillen shumë fara, por asnjëherë nuk dihet se çfarë do të rritet. Mund të bëhesh i keq dhe përfiton përkohësisht. Mund të jesh i varfër, por ke shpresë. Dielli ende shkëlqen ditën dhe hëna bën dritë natën. Kur edhe shpresa humbet, një farë zilie fillon të rritet. Kur shtytja të merr përpara, ke vetëm një detyrë, të zgjedhë anën. Disa zgjedhin anën e fituesit. Kjo është pika ku bota e tyre nis të formohet dhe nuk ndryshon më. E ardhmja shpaloset se si do të jetë.
Kur jemi fëmijë, besojmë se bota është plot magjira. Besojmë në mite e legjenda, dhe se koha pret, tashmja mund të ndalet, dhe e ardhmja është e përcaktuar nga fati. Kjo është bota që mbajmë mend nga koha e fëmijërisë, por që s’do të donim ta kishim njohur a provuar kurrë, botë ku njeriu bëhej simulant, i poshtër, dembel; si i dergjuri në shtrat, i cili kur sheh shiringën hidhet e thotë: “Doktor, jam mirë, nuk kam gjë”, dhe del me vrap nga spitali.
Të jesh jashtë është mirë. Jeton më mirë, takohesh me shumë njerëz të ndryshëm, sheh vende të mrekullueshme. Kur lëviz, njeriu jeton. Por duhet të jetë gjithmonë e kundërta; kur jeton, njeriu lëviz. Nga kjo lind edhe nevoja për të qenë i lirë, që pastaj të mund të jetosh. Pra, është vullneti i lirë dhe jo vullneti i detyruar apo “puna vullnetare” (shpikje e asaj kohe për të kontrolluar lëvizjen e njerëzve).
Dhe nëse atje ku shkon, njerëzit duan të dinë për të kaluarën tënde, u thuaj një gënjeshtër, tjetri bëhet kurioz, kërkon përsëri, dhe ti u thuaj se vjen nga një vend i çuditshëm, se nuk di të qash, as të duash, as të kundërshtosh, se nuk e njeh dhimbjen që sjell dashuria. Dhe nëse duan ta dinë, thuaji edhe se do të kthehesh kur të mbarojnë vendet për të jetuar.

NY State to Expand Vaccine Eligibility

by

Vaccine mega-site for Bronx residents opened at Yankee Stadium. In Friday’s Press meeting, Governor Cuomo announced that hospitals have one more week to try to finish front line health worker vaccinations. Starting on Feb. 15, he said he will reallocate doses to local governments to focus on inoculating people with comorbidities. He also appeared open to possibly moving up the date for indoor dining to resume in NYC so that restaurants could benefit from the Valentine’s Day weekend. Mr. Cuomo unleashed a flurry of coronavirus-related news on the vaccination and reopening fronts Friday, indicating he’ll expand eligibility to people with comorbidities in less than two weeks. Underlying health conditions pose an increased risk for severe COVID or death. The list is subject to change:

Cancer (current or in remission, including 9/11-related cancers) Chronic kidney disease Pulmonary Disease, including but not limited to, COPD (chronic obstructive pulmonary disease), asthma (moderate-to-severe), pulmonary fibrosis, cystic fibrosis, and 9/11 related pulmonary diseases, Intellectual and Developmental Disabilities including Down Syndrome, Heart conditions, Cardiomyopathy, or hypertension (high blood pressure), Immunocompromised state, immune deficiencies, HIV, Severe Obesity, Pregnancy, Sickle cell disease or Thalassemia, Type 1 or 2 diabetes mellitus , Cerebrovascular disease, Neurologic conditions including but not limited to Alzheimer’s Disease or dementia, Liver disease.
New York City opened its first vaccine mega-site targeted to residents of one borough — the Bronx — at Yankee Stadium on Friday, the latest in a series of community-based site launches but the first that is limited to residents of a single borough. Appointments are required. About 15,000 are expected to be available over the course of the week, with capacity expected to grow over the course of the month. The Bronx consistently has the highest positivity rate of the five boroughs.Governor Cuomo has set Valentine’s Day for the return of indoor dining in the city. Dine-in can resume across the five boroughs at that time at 25 percent capacity. New York City restaurants can reopen indoor dining at 25 percent capacity on Valentine’s Day, provided current downward trends in positivity and hospitalization rates continue, announced Mr. Cuomo on Friday.
President Joe Biden has pledged to move forward with his $1.9 trillion COVID relief bill — one that includes $350 billion in relief for state and local governments. He commended the House and Senate on Friday for approving his coronavirus relief package, which includes additional stimulus funds, an extension of unemployment and health care support, and resources for ongoing vaccination efforts.

To date, New York state has administered more than 1.5 million first doses. A 20 percent boost in federal weekly allocation over each of the next few weeks is expected to accelerate administration efforts further, as states seek to inoculate as many, particularly the most vulnerable residents, as they can at this time.
With precious first doses still so limited, the demand has far outpaced supply in both New York and New Jersey. That Johnson & Johnson single-dose shot, though, has proved less effective in countries where highly transmissible strains dominate, particularly in South Africa. The South Africa variant, which has additional mutations on top of the ones identified in the more contagious U.K. strain, has raised concerns about the efficacy of current vaccines against it. To address the issue, Moderna is working on a booster shot. Neither the South African variant nor the highly transmissible Brazilian strain has been identified locally yet. The CDC confirmed the first U.S. cases of those strains only in the last week. It believes community spread of those strains, which emerged in their respective countries months ago, has already happened. More than 600 cases of the three main variants of concern have been detected in 33 states so far in the US. The vast majority of those cases are the U.K. strain, according to the CDC. The CDC has warned that the U.K. variant could become the predominant strain in the U.S. by March, which could potentially lead to a spike in cases in the spring. Existing vaccines are expected to work on the new strains to varying degrees, at least, but further study is needed.

Source: Governor’s Office Presser, CDC