Hisen Berisha/

24 Marsi 1999 – Dita që ndryshoi historinë e Kosovës.

26 vjet pas ndërhyrjes së NATO-s kundër forcave të armatosura të RFJ-së/Serbisë, prezenca e aleancës më të fuqishme ushtarake në botë në Kosovë mbetet jetike për stabilitetin rajonal dhe sigurinë e vendit tonë.

Më 24 Mars 1999, NATO ndërhyri për të ndalur fushatën e spastrimit etnik të regjimit të Slobodan Millosheviqit, duke parandaluar një gjenocid të përmasave edhe më të mëdha ndaj popullit shqiptar.

Kjo ndërhyrje ishte një kthesë historike që jo vetëm shpëtoi mijëra jetë, por edhe konfirmoi përkushtimin e botës demokratike për të mbrojtur vlerat e lirisë dhe të drejtave të njeriut.

Ndërhyrja e NATO-s nuk erdhi rastësisht. Krimet e regjimit serb, të cilat kulmuan me masakrën ndaj Familjes Jashari në Prekaz më 5-7 mars 1998, ishin një sinjal alarmi për komunitetin ndërkombëtar. Qëndresa heroike e Komandantit historik Adem Jashari dhe sakrifica e familjes së tij treguan se populli shqiptar nuk do të nënshtrohej.

Ky akt i qëndresës u bë frymëzim për Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës dhe një faktor kyç në ndërgjegjësimin e botës mbi padrejtësitë që po ndodhnin në Kosovë.

Në këtë kontekst, një aleancë e fortë dhe e qëndrueshme në Kosovë dhe Ballkan nuk mund të imagjinohet pa praninë e SHBA-së dhe NATO-s.

Baza ushtarake e Forcave të Armatosura të SHBA-ve në Kosovë është një faktor kyç për stabilitetin afatgjatë, dhe ne duhet të punojmë që ky “kamp” të ndryshojë statusin në një “bazë” të përhershme, duke forcuar partneritetin strategjik me SHBA-në dhe duke garantuar një prani të përhershme e të qëndrueshme ushtarake, e cila parandalon çdo kërcënim ndaj Kosovës dhe rajonit.

Sot, kur rajoni përballet me sfida të reja të sigurisë dhe kërcënime hibride, Serbia vazhdon të luajë një rol destabilizues, siç u pa edhe në sulmin terrorist në Veri të Kosovës. Në këtë kontekst, roli i NATO-s dhe KFOR-it mbetet i domosdoshëm për të ruajtur paqen dhe sigurinë në Kosovë dhe Ballkan. Ndërkohë që qeveria duhet të investoj në forcimin e mbrojtjes, pa u kufizuar nga standardi buxhetor i vendeve anëtare të NATO-s, për ta bërë Kosovën “Izraelin” e Ballkanit.

Në këtë ditë historike, përveç përkujtimit të ndërhyrjes së NATO-s, nderojmë edhe nisjen e luftës së UÇK-së në Gllogjan dhe mbarë Dukagjinin me 24 Mars 1998, një moment kyç në rrugëtimin tonë për çlirim.

Me respekt dhe mirënjohje, kujtojmë të gjithë ata që ranë për liri nga radhët e UÇK dhe Forcave të NATO-s, viktimat civile dhe të gjithë dalëzotësit e atdheut. Kujtimi dhe lavdia e tyre do të mbeten të gjalla në historinë e Kosovës dhe në zemrat e atyre që vlerësojnë lirinë dhe dinjitetin njerëzor. Sakrifica e tyre mbetet udhërrëfyese për brezat e ardhshëm dhe një përgjegjësi e madhe për ne që të mbrojmë dhe forcojmë të arriturat e lirisë.

Lavdi të rënëve për liri!

Nder dhe respekt për aleatët që qëndruan me ne në ditët më të vështira dhe vazhdojnë të jenë garantuesit e paqes sonë!

Foto: https://www.geopolitica.info

Prof. Dr. Roland GJINI

Universiteti “Aleksandër Xhuvani” i Elbasanit/

Sulmi i serbëve mbi familjen Jashari në Drenicë

Me fillimin e vitit 1998, nga lufta e UÇK-së, u arrit të çlirohej tërë krahina e Drenicës. Regjimi serb dhe Millosheviçi, nga frika që suksesi i UÇK-së në Drenicë mos përhapej në tërë Kosovën, vendosën të mësyjnë me forca të shumta, rrethuan Drenicën, jo vetëm për ta ripushtuar atë, por, në radhë të parë, për të ndëshkuar e shpartalluar UÇK-në, sidomos drejtuesin e saj Adem Jashari, madje krejt familjen e fisin e tij. Gjendja në Kosovë u bë më e trazuar se kurrë. Këtë situatë e gjejmë mirë të pasqyruar në faqet e gazetës Dielli. Federata Panshqiptare “Vatra” nuk mund të rrinte pa reaguar ndaj kësaj gjëndjeje të vështirë për shqiptarët e Kosovës. Kështu, më datë 4 mars të vitit 1998, Këshilli i “Vatrës” del para opinionin publik me një deklaratë të ashpër kundër raprezaljeve të serbëve në Kosovë. Po shkëpusim disa pjesë nga kjo Deklaratë: “… Prishtina dhe e gjithë Kosova po lahen me gjakun e pafajshëm të fëmijëve tanë, të nënave e baballarëve, të motrave e vëllezërve tanë. Dhe e gjithë kjo, sepse mbi popullin shqiptar të Kosovës rëndon një faj i madh: dëshira për të jetuar i lirë, për të vendosur vetë mbi fatet e tij, mbi jetën e tij, mbi të ardhmen e fëmijëve të tij. … Vatranët, të brengosur thellë për vëllezërit e motrat e tyre në Kosovë, dënojnë terrorin serb dhe fajësojnë bashkësinë ndërkombëtare, sepse nuk i është qasur e nuk po i qaset me drejtësi e vendosmëri çështjes së Kosovës dhe çështjes shqiptare në tërësi. … Vatranët kërkojnë që të ushtrohet presion dhe të përdoren të gjitha mjetet e mundshme për të ndaluar menjëherë mizoritë serbe dhe për fillimin urgjent të bisedimeve shqiptaro-serbe në praninë e një pale të tretë autoritare e të paanshme: Shteteve të Bashkuara të Amerikës ose OSBE-së. … Vatranët u shprehin keqardhjen vëllezërve dhe motrave të tyre në Kosovë për gjendjen e krijuar dhe u kujtojnë atyre se nuk janë e nuk do të jenë kurrë vetëm e të braktisur…” (Gazeta Dielli, 1/1998)

Vrasja e Adem Jasharit dhe e 55 vetëve nga fisi i tij në javën e parë të muajit mars, rriti zemërimin dhe indinjatën jo vetëm te shqiptarët e Kosovës, kudo që ata ndodheshin, por edhe te një pjesë e mirë e opinionit ndërkombëtar. I menjëhershëm ishte edhe reagimi i Federatës Panshqiptare të Amerikës “Vatra”, e cila organizon një nga demostratat më të mëdha që kanë bërë ndonjëherë shqiptarët e Amerikës. Më 25 mars të vitit 1998, në Washington u grumbulluan më se 20 000 shqiptarë, të ardhur nga të katër anët e këtij vendi të madh. Faqja e parë e gazetës Delli e muajve janar-mars të vitit 1998 i kushtohet pikërisht kësaj ngjarjeje, protestës masive të shqiptarëve kundër masakrave serbe në Drenicë e Kosovë. Në njoftimin e bërë nga gazeta Dielli shkruhet se protestuesit shqiptarë gjatë ditëve të marsit, dhe sidomos më 25 të këtij muaji, mbushin plot sheshet e shëtitoret pranë Kapitol-Hillit, pranë Shtëpisë së Bardhë e kudo gjetkë në qytete të tjerë në SHBA e Kanada. Në këtë tubim madhështor fjalën e rastit e mbajti kryetari i Federatës Panshqiptare “Vatra”, zoti Agim Karagjozi. Fjala e tij u botua e plotë në faqen e parë të gazetës Dielli. Ndër të tjera, ai tha: “Kemi ardhur sot këtu, në kryeqytetin e Amerikës, atdheut tonë të adoptuar dhe superfuqisë së vetme në botë, … të kërkojmë ndihmën e Shtëpisë së Bardhë, të Kongresit dhe të popullit amerikan për mbështetjen e kërkesave të drejta e legjitime të shqiptarëve, njohjen e pavarësisë së Kosovës. Me praninë tonë sot këtu, ne duam gjithashtu t’i bëjmë të ditur botës, ashtu si po bëjnë bashkëatdhetarët tanë në Shqipëri, në Maqedoni, në trojet e tjera shqiptare dhe në të gjithë diasporën, se shqiptarët, kudo që jetojnë janë në unitet për çështjen madhore kombëtare të tyre. … Prandaj mos të habitet në se ne sot e ndjejmë të nevojshme t’i kujtojmë botës se kur është fjala për lirinë dhe të drejtat e tyre kombëtare, shqiptarët janë më se të aftë për rezistencë të armatosur. Armiku serb gabon në se Drenica heroike, Drenica e Azem e Shote galicës, e Shaban Polluzhës dhe e luftëtarëve të panumërt, që me pushkë e flijim i kanë mbrojtur ato troje nga pushtuesit gjatë historisë, do të mposhten para masakrave barbare.” (Gazeta Dielli, 1/1998) Kur zoti Karagjozi thotë që shqiptarët janë më se të aftë për rezistencë të armatosur, bën të qartë para opinionit ndërkombëtar se kauza e luftës së UÇK-së është sa e drejtë, aq edhe e ligjshme, se kjo luftë është e njohur tashmë edhe nga SHBA.

Drenica kishte përqëndruar vëmendjen kryesore të gazetës Dielli të numrit të saj të janar-marsit, Po këtu botohet edhe një editorial me titull “Sfida e përgjakshme e Drenicës”.

Ky editorial gjykon qëndrimin politik të vendeve perëndimore e të vetë shqiptarëve, kudo që ata jetojnë, për çështjen e Kosovës. Në të theksohet që ngjarjet e përgjakshme të Drenicës morën në provim vullnetin, gatishmërinë, synimet dhe forcat tona, por edhe predispozicionin e Evropës dhe të gjithë botës për t’ju përgjigjur në një mënyrë apo një tjetër çështjes së Kosovës. Artikulli përmend që vetë shqiptarët e Kosovës janë të vendosur për të vënë në jetë të drejtat e tyre në mënyrë paqësore, por nga ana tjetër atyre po u qartësohet gjithnjë e më tepër domosdoshmëria e organizimit me urgjencë të vetëmbrojtjes. … Ndërsa Evropa, nënvizon editoriali, mbetet ajo e gjithëmonshmja. Pret të nisë vallen kur të pushojë daullja. (Gazeta Dielli, 1/1998).

Sa i takon SHBA-së, ende nuk është pjekur te kjo fuqi e madhe e botës ideja për të dënuar e ndëshkuar përfundimisht Serbinë e Millosheviçin për qëndrimet e tyre antinjerëzore ndaj shqiptarëve në Jugosllavi. Jemi në kohën kur ende nuk ka ndodhur masakra e Reçakut. Vetëm pas saj, me fillimin e vitit 1999, SHBA jo vetëm do të pozicionohet qartë pro Kosovës, por do të këmbëngulë në ndalimin e dhunës e vrasjeve të Serbi dhe në dënimin e Millosheviçit. Prandaj editoriali, lidhur me qëndrimin e SHBA-së, në krahasim me Evropën, për çështjen e Kosovës konstaton se SHBA është më e dhënë dhe më e vendosur mbas çështjes sonë, por, si gjithnjë, të dyja këto, si Evropa dhe Amerika, edhe kësaj here, duke patur frikën e një destabilizimi rrënjësor të rajonit, po më së tepërmi të interesave të tyre në këtë gadishull, e kundërshtuan pa kurrëfarë mëdyshje, se me keqardhje jo se jo, pavarësinë e Kosovës, (Gazeta Dielli, 1/1998), janë fjalët që mbyllin editorialin.

Siç theksuam më lart numri i janar-marsit 1998 i gazetës Dielli i kushtohet pothuaj i tëri, në të 16 faqet e tij, Kosovës e ngjarjeve të përgjakshme të Drenicës. Kështu, një faqe e brendshme e saj e tëra përfshin një shkrim historik lidhur me kontributin e kësaj zone dhe Prekazit në rrjedhat e kohërave dhe sidomos në shekujt XIX-XX. Këtu përmenden veprat heroike të atdhetarëve të njohur si Isa Boletini, Hasan Prishtina, Adem Delia, Shote e Azem Galica e mjaft të tjerëve.

Po në këtë gazete është përfshirë edhe një reportazh për Drenicën, shkruar nga Hys Shkreli, me titull Pranverë në Drenicë. Autori e nis shkrimin me fjalët që zakonisht pranvera vjen me ngjyra optimizmi, por për Drenicën nuk ishte e tillë. Në këtë vend këtë vit erdhi një pranverë kobi, tmerri e gjaku. (Gazeta Dielli, 1/1998) Ai shkruan se kjo ishte një pranverë vdekjesh, që shuan oxhaqe, fiken vatra… Në vend të dallëndysheve atje zbritën korbat e zes serbë. Hys Shkreli pranverën e këtij vti në Drenicë nuk e sheh vetëm zi, por edhe me shpresa për të ardhmen. Kështu, ai jep mesazhe të tillë si: Vërtetë Drenica u bë pikëtakimi i lirisë me vdekjen … por edhe vendi i betimit tonë të ri.

Drenica u bë fat i yni, Prekazi u bë fat i yni. Drenicë po bëhemi të gjithë. … Për të vrarët ai thotë se ata (serbët) menduan se ju vranë, por ju ngjalleni përditë … në dhjetëra, në qindra. Vdekja juaj do të jetë edhe një jetë më tepër për Kosovën, mbyllet reportazhi.

Në numrin e muajve prill-qershor 1998 gazeta Dielli boton një intervistë me titull “Angazhimi i “Vatrës” për Kosovën nuk është gjë e re”. Intervista i është dhënë Radios “Zëri i Amerikës” nga Kryetari i Federatës Panshqiptare “Vatra”, Agim Karagjozi, më datë 18 prill 1998. Në thelb, intervista e kryetarit të “Vatrës” parashtron aktivitetin e kësaj federate për të informuar publikun shqiptar në Amerikë, por edhe për të sensibilizuar opinionin dhe Kongresin, Departamentin dhe admininistratën amerikane për kauzën e drejtë të luftës së shqiptarëve të Kosovës kundër pushtuesve serbë dhe dhunës së ushtruar sistematikisht nga regjimi serb dhe nga Millosheviçi. Gjithashtu, kjo intervistë prek edhe gjendjen e Shqipërisë pas trazirave të 1997-tës dhe ardhjes në pushtet të forcave të majta. Qëndrimet e “Vatrës” për këto situata shihen qartë në fjalët e zotit Agim Karagjozi në përgjigje të pyetjeve të Zërit të Amerikës. Kështu, pyetjes se çfarë pune po bën kjo organizatë panshqiptare për afrimin sa më parë të një zgjidhje për krizën në Kosovë, zoti Karagjozi përgjigjet: “Duhet të përmend që angazhimi i “Vatrës” për çështjen e Kosovës nuk është gjë e re. Që nga themelimi i kësaj shoqate, ajo ka qenë pjesë e çështjes kombëtare në tërësi, për të cilën “Vatra” u organizua: sigurimi i pavarësisë së Shqipërisë, i sovranitetit të shtetit të vërtetë shqiptar, ku të përfshiheshin të gjitha viset e banuara nga shqiptarët. Pas referendumit të vitit 1991 Vatra është solidarizuar vendosmërisht me kërkesën e shqiptarëve të Kosovës për pavarësi dhe është angazhuar për arritjen e kësaj kërkesë të drejtë e legjitime …

Në ditët e sotme, vendin kryesor në përpjekjet e “Vatrës” do ta zënë takimet me miqtë tanë amerikanë, të cilët sa më shumë informohen për realitetin e problemit të Kosovës – për shtypjen dhe dhunën e egër serbe – aq më tepër e shohin se kërkesat e shqiptarëve janë të drejta dhe aq më fort i mbështesin ato.” (Gazeta Dielli, 2/1998)

Gazeta Dielli e muajve korrik-shtator 1998 njofton se një përfaqësi e Shoqatës Atdhetare Politike Kosova gjatë fundit të korrikut e fillimit të muajit gusht erdhi në New York të SHBA-së dhe vizitoi edhe Federatën Panshqiptare “Vatra”. Në darkën e shtruar për nder të kësaj vizite, fjalën e mirëseardhjes e mbajti kryetari i Federatës “Vatra”, Agim Karagjozi, i cili mes të tjerash, foli për nevojën e forcimit të unitetit kombëtar, sidomos në situatën e tanishme që po kalon kombi ynë dhe për rëndësinë e takimeve të tilla në dobi të forcimit të këtij uniteti. Zoti Karagjozi vuri theksin edhe në zgjidhjen e problemeve të rëndësishme të çështjes kombëtare, siç është problemi i Kosovës. Nuk mjafton vetëm miratimi i vendimeve e i qëndrimeve të njëri-tjetrit, por organizatat tona duhet të shqyrtojnë së bashku situatat e krijuara, të përcaktojnë rrugët dhe të bashkërendojnë veprimet. Ndërsa kryetari i Shoqatës Kosova, zoti Murat Gjonbalaj, pasi falenderoi vendasit për mikpritjen, foli për situatën e ndërlikuar në Kosovë. Të dyja shoqatat dolën me një Deklaratë të përbashkët, e cila gjithashu është botuar në këtë numur gazete. Në të i bëhet thirrje tërë faktorit shqiptar për bashkim, në mbështjetje të Luftës së Kosovës për liri e pavarësi.

Vatra e Dielli mbrojnë kauzën e drejtë të shqiptarëve të Kosovës

Në fund të vitit 1998 një delegacion i Kuvendit të Kosovës zhvilloi një vizitë në SHBA, ku bëri disa takime të rëndësishme. Kuvendi i ri i Kosovës u krijua pas shpërndarjes së kuvendit të mëparshëm vite më parë nga dhuna serbe. Ky kuvend doli nga zgjedhjet e 22 marsit 1998, i konstitutiuar në16 korrik po të atij viti. Delegacioni i këtij kuvendi kryesohej nga sekretari i Përgjithshëm i Kuvendit të Kosovës, Fatmir Vejsiu. Gjatë qëndrimit në New York, zoti Fatmir Vejsiu i dha një intervistë gazetarit të Diellit, intervistë e cila u botua nga kjo gazetë në numrin e saj të muajve tetor-dhjetor 1998.

Gjatë intervistës zoti Vejsiu iu përgjigj pyetjeve të ndryshme që kishin të bënin me marrëdhëniet me Kuvendin e Shqipërisë, pyetjeve që kishin të bënin me marrëdhëniet mes forcave politike në Kosovë e të tjera. Interesante në këtë intervistë është se në gazetën Dielli për herë të parë përmendet UÇK-ja si forcë luftarake kombëtare, nga fjalët e vetë zotit Fatmir Vejsiu.

Në fakt, deri në dy takimet e ambasadorit amerikan, zotit Hollbruk me përfaqësuesit e UÇK-së në Zvicër në muajin maj dhe pas një muaji, në qershor 1998, për këtë formacion ushtarak, ka patur gjykime të ndryshme si në planin e brendshëm, ashtu edhe atë të jashtëm. Disa nga etiketimet që i bëheshin UÇK-së ishin: forcë “terroriste”, lëvizje revolucionare “marksiste-leniniste”, apo si lëvizje “islamike fundamentaliste”.

Ndërkohë edhe në Kosovë, deri në fillim të vitit 1999, lidhur me luftën kundër pushtuesve serbë nga forcat politike ishin shfaqur dy rryma: ata që shihnin si rrugë të vetme luftën e armatosur kundër pushtuesve serbo-sllavë, të cilët mbështesnin UÇK-në, që më pas ky krah formoi Partinë Demokratike të Kosovës, dhe krahu apo rryma që ishte për përdorimin e rrugës paqësore, e Presidentit Ibrahim Rugova, i mbështetur nga shumica e Lidhjes Demokratike. Nisur nga këto rrethana edhe Ushtria Çlirimtare e Kosovës vepronte me aksione, pa marrë çertifikatën e një arme të domosdoshme për t’u përballur me dhunën serbe, si në planin e jashtëm ashtu edhe të brendshëm. “Legalizimi” që i bëri z. Hollbruk kësaj force, e legjimoi atë para popullit shqiptar dhe para opinionit ndërkombëtar. Prandaj edhe zoti Fatmir Vejsiu, pyetjes së gazetarit të Diellit se si paraqiten sot konkretisht mosmarrëveshjet mes forcave politike dhe ushtarake në Kosovë, ai në mënyrë të drejtëpërdrejtë përgjigjet: “… ka mospërputhje, të cilat, për fat të keq, midis faktorëve politikë dhe atij ushtarak në Kosovë dëshirohet të interpretohen në variantën më të keqe dhe të stërmadhohen përtej dimensioneve që kanë. Në një fazë, ndonjë nga faktorët politikë në Kosovë, ka bërë garë për të përshpejtuar e për të vënë patronat ndaj faktorit ushtarak dhe, me këtë rast, “ta zërë trenin” apo të shfrytëzojë shansin e plasimit në pozicion tjetër të “top listës”, pa na kuptuar thellë se i gjithë faktori ushtarak, që sinjifikohet fuqishëm me Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës, paraqet bërthamën e popullit, pjesëtarë të së cilës janë bijtë e bijat e gjithë popullit, dhe se qëndrimi, kujtoj, shumë i drejtë i UÇK-së është funksionimi i saj i efektshëm mbi bazë të partishmërisë. Kuvendi i Republikës së Kosovës, përkatësisht kryesia e Kuvendit, ka përkrahur dhe do të përkrahë një qëndrim të tillë, duke kërkuar në të njëjtën kohë, siç u theksua edhe më herët, ndërtimin e institucioneve të shtetit, përkatësisht mbi këtë bazë, institucionalizimin e të gjithë veprimtarive, ku secila prej tyre do të ketë përgjegjësi të posaçme nga fusha e vet”. (Gazeta Dielli, 4/1998)

Masakra e Reçakut bind SHBA-të për drejtësinë e kauzës së Kosovës

Numri i parë i gazetës Dielli për vitin 1999, i përbërë edhe ky nga 16 faqe, përfshin tri muaj: janar-shkurt dhe mars. I takon muajve më të ngjeshur në ngjarje për Kosovën: Intesifikimi i eksodit të kosovarëve drejt Shqipërisë, Maqedonisë e Malit të zi, masakra e Reçakut, dhe nisja e bombardimeve të Natos ndaj Beogradit e bazave ushtarake serbe më 24 mars. Kjo e fundit ishte preludi i fitores së lirisë dhe i çlirimit të popullit të Kosovës nga sundimi i gjatë serbo-sllav. Prandaj gazeta e parë e vitit 1999 në faqet e para të saj do t’i kushtohet kësaj ngjarjeje të rëndësishme. Kryeartikulli i saj titullohet Zëri shqiptaro-amerikan i protestës, shkruar nga Lekë Drini. Artikulli bën fjalë për organizimin dhe zhvillimin e demostratave më të mëdha të bërë ndonjëherë nga shqiptarët e SHBA-së në Washington e New York, demostrim i cili u bë për të ngritur zërin në realizimin sa më shpejt të pavarësisë së Kosovës, për t’u shpëtuar një herë e mirë nga dhuna e shtypja serbe. Duke shpresuar në aktin e fundit të ndërmarrë nga NATO dhe SHBA, në bombardimin e Beogradit dhe të bazave ushtarake të Serbisë, kryeartikulli shkruan: “… sot bota u bind dhe po bindet gjithnjë e më shumë se jemi një popull që duam të jetojmë në paqe e miqësi me gjithë botën e sidomos me fqinjët… Ne jemi një popull i lashtë, pra duam t’i ruajmë trojet tona që na i kanë lënë të parët, nuk duam as më shumë e as më pak, veç asaj hapësire ku flitet shqipja jonë… se jemi një popull krenar e dinjitoz, pra duam të na respektojnë të tjerët, ashtu siç i respektojmë ata. … Se jemi një popull i tillë u dyndën shqiptarët nga rrugët e Nju Jorkut e të Uashingtonit, që nga ndërtesa e OKB-së, te Shtëpia e Bardhë, dhe ngritëm lart zërin shqiptar të së drejtës: t’i jepet sa më parë pavarësia Kosovës. … Një mirënjohje të thellë me një falenderim të përzemërt në emër të të gjithë shqiptarëve në trojet e veta dhe të shpërndarë nëpër botë, shqiptarët e Amerikës i rezervuan personaliteteve më të larta amerikane: presidentit të vendosur deri në fund Clinton dhe zonjës Madeleine Albright, e palodhur në përpjekjet e saj për një zgjidhje paqësore, si dhe të gjithë senatorëve, kongresmenëve, personaliteteve të tjera të politikës, shkencës, kulturës e artit, që në këto ditë aq të vështira për ne, nuk e kursyen miqësinë e sinqertë dhe ndihmën pa interes. …” (Gazeta Dielli, 1/1999)

Kryeartikulli më tej shkruan se nga këto demostrata bashkësia shqiptare e Amerikës, e përkrahur nga mjaft miq amerikanë, sidomos nga senatori Bob Dole dhe kongresmeni Eliot Engel, hartuan disa kërkesa që ia dërguan administratës së lartë amerikane. Thelbi i këtyre kërkesave ishte: Të armatosen, në kuadrin e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, bijtë dhe bijat e saj dhe të gjithë trojeve shqiptare për ta çuar deri në fitoren përfundimtare luftën për çlirim, të dërgohen trupat tokësore të NATO-s për ta shkatërruar njëherë e mirë ushtrinë serbe, që ka humbur dritën e arsyes, të dënohet arkitekti i krimit dhe bashkëpunëtorët e tij, t’i jepet dhe sigurohet nga forcat ndërkombëtare pavarësia e Kosovës, të kthehen në vatrat e veta kosovarët e martirizuar dhe të ndihmohen të fillojnë nga e para jetën në paqe e liri. Interesant është fakti që pothuaj të tëra këto kërkesa u morën në konsideratë nga administrata amerikane e Presidenit Klinton, së bashku me ndërkombëtarët, të cilët pas çlirimit të Kosovës, në qershor të vitit 1999, jo vetëm njohën UÇK-në e luftën e saj të drejtë, por e kthyen atë në forcën ushtarake për mbrojtjen e shtetit të ri të Kosovës. Po kështu, pas muajit qershor në Kosovë u vendosën forca paqeruajtëse të NATO-s, u rikthyen tërë kosovarët që ishin detyruar të largoheshin për shkak të luftës dhe u ndihmuan që të nisin jetën normale, kryekrimineli serb Millosheviç iu dërgua gjykatës ndërkombëtare për gjykim, qeverisja e re e Kosovës do të ishte nën mbikqyrjen dhe protektoratin ndërkombëtar.

Po në faqen e parë të gazetës Dielli të muajve janar-mars 1999 jepet edhe fjala e kryetarit të “Vatrës”, zotit Agim Karagjozi, mbajtur para demostruesve të New Yorkut më datë 29 mars 1999. Fjala e tij gjithashtu vlerësonte aktin e guximshëm të Amerikës e NATO-s, që u angazhuan për zgjidhjen përfundimtare të problemit të Kosovës. Ndër të tjera zoti Karagjozi u shpreh: “… Amerika, kampione e drejtësisë dhe e të drejtave të njeriut, mbrojtje e shpresë e popujve të vegjël, ashtu si në kohën e presidentit Woodrow Wilson, në Konferencën e Paqes në Paris, i doli krah popullit tonë të sulmuar e të masakruar me një plan të peshuar mirë. … Ne i jemi sot dhe do t’i jemi për jetë thellësisht mirënjohës Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe presidentit Clinton, që në këtë kohë plot rreziqe për të ardhmen e popullit tonë, na dolën mbrojtës të vendosur, duke shkuar gjer në luftë për t’i dhënë fund pushtimit të Kosovës nga forcat e kriminelit Sllobodan Millosheviç… Një mirënjohje të veçantë do ta ruajmë ndaj sekretares së shtetit Madeleine Albright, për përkushtimin dhe përpjekjet e palodhura të saja që marrëveshja e miratuar nga Grupi i Kontaktit të zbatohet. Mirënjohës u jemi gjithashtu partnerëve të NATO-s, që me vendosmëri e mbështetën marrëveshjen kalimtare dhe po marrin pjesë në goditjet ajrore… Ne duhet të kërkojmë nga Administrata e Washingtonit që me shpejtësinë më të madhe t’i intensifikojë në maksimum goditjet ajrore kundër forcave gjakatare në Kosovë, të furnizojë shqiptarët me armatime moderne dhe t’u japë të gjitha ndihmat e pajisjet ushtarake të nevojshme, që ata vetë t’i presin hovin sulmeve shfarosëse dhe ta shpëtojnë atë popull nga gjenocidi”. (Gazeta Dielli, 1/1999)

Shkrimi editorial i kësaj gazete titullohet: Një firmë në Rambouillet. Bëhet fjalë për Marrëveshjen e Rambujesë që duhet të nënshkruanin të dy palët, para se të fillonte bombardimi.

Mosbindja e Millosheviçit për ta nënshkruar këtë marrëveshje, detyroi SHBA-në dhe NATO-n të fillojë bombardimin e Beogradit. Editoriali e paraqet fenomenin e “Rambujesë” si një befasi, e papritur, si një dimension të çuditshëm, aq sa mund të jetë e çuditshme vetmia e një firme në tryezat e diplomacisë. Më tej, editoriali e përcakton këtë firmë si një shkëlqim në qiellin e hapur të historisë, si një yll i aspiratës së një populli që dëshiron të jetojë i lirë, në paqe me fqinjët dhe gjithë botën dhe zotohet për këtë. Vetmia e kësaj firme do të mbetet si një dorë e shtrisë për miqësi. Dhe vetëm kaq. Një dorë e mbetur në hava, vijon editoriali, pa përgjigje. Si do të shkojë fati i Rambujesë? Pyet vetë editoriali dhe po vetë jep pargjigjen: “… Shqiptarët e Kosovës po presin. Shqiptarët në viset e tyre dhe në të gjithë botën po presin. Ballkani dhe bota po presin. Çfarë do të bëjë më tej krimineli Millosheviç dhe çfarë do të bëjë vullneti evro-amerikan? Tani që është bërë e pakuptimtë dhe e panevojshme firma e Millosheviçit në Rambuje, a do t’i kthejë Aleanca Atlantike areoplanët “në shtëpi”, … apo do t’i vërë pikat “i-së”, d.m.th. për të kapur Millosheviçin për veshi, jo ma me e çue në Rambuje, por në Hagë? … Shqiptarët duhet të mendojnë se historia nuk mbaron sot dhe çështja kombëtare, megjithëse me humbje të mëdha e të stërmëdha, ka hyrë ë rrugën e zgjidhjes dhe Kosovës, sado përgjakshëm, po i buzëqesh pavarësia” (Gazeta Dielli, 1/1999), përfundon editoriali.

Sa i takon një takimi të çuditshëm që Millosheviçi bëri me z. Ibrahim Rugova, gjatë kohës që Beogradi bombardohej nga NATO, gazeta Dielli sqaron se ky takim ka të bëjë me një informatë të gënjeshtërt dhe është pjesë e propogandës serbe. Më tej Dielli shkruan se “Vatra” e konsideron këtë si informatë manipuluese për t’i ulur moralin shqiptarëve (Gazeta Dielli, 1/1999). Në fakt, do të jetë vetë Presidenti Rugova, i cili, më pas, do të flasë e do të bëjë të qartë opinionin shqiptar për rrethanat e zhvillimit të këtij takimi.

Ndërkohë që vazhdonte bombardimi i NATO-s mbi Beograd e Serbi, Millosheviçi urdhëronte forcat e veta ushtarake të hakmerreshin duke vrarë, gjymtuar e duke detyruar të largoheshin nga shtëpitë e tyre mijëra e qindra mijë shqiptarë të Kosovës. Janë këto arsyet që gazeta Dielli jep në faqet e saj një deklaratë të Federatës Panshqiptare “Vatra” si dhe i kushton këtij gjenocidi të ushtruar nga serbët editorialin e saj në numrin e dytë të kësaj gazete për vitin 1999, që përfshin muajt prill-maj-qershor. Deklarata është hartuar më 28 maj të vitit 1999 nga Këshilli Drejtues i “Vatrës”, ku mes të tjerash përmban: “Me brengosje kemi ndjekur tragjedinë e rëndë që po përjetojnë motrat dhe vëllezërit tanë kosovarë dhe, si gjithë shqiptarët atdhedashës kudo në botë, ndiejmë dhimbjen e thellë të mizorive ç’njerëzore të kryera mbi ta. Gjenocidi dhe dëbimi në masë i shqiptarëve nga trojet e tyre stërgjyshore, të planifikuara nga serbët prej kohësh me synimin të arrijnë spastrimin e etnik dhe t’ua bëjnë të pamundur jetën në Kosovë, kanë tronditur botën e qytetëruar dhe kanë krijuar rrezikun më kërcënues për të ardhmen e kombit shqiptar … Qëndresa stoike e popullit të Kosovës në përpjekjet e tij për pavarësi dhe dinjiteti që ai ka treguar përballë kësaj tragjedie, kanë dëshmuar se ai është një popull fisnik e i papërkulshëm – virtyte këto që kanë fituar admirimin e të huajve. Heroizmi i luftëtarëve të rinj të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, që vrapojnë nga të gjitha anët drejt frontit të luftës, të gatshëm të flijohen në mbrojtje të trojeve amtare, janë dëshmia supreme e dashurisë për atdhe e komb … Është imperative që në këto ditë kritike t’i bindim Fuqitë e Mëdha, që kërkojnë të na ndihmojnë, se jemi të aftë dhe në lartësinë e duhur t’i zgjidhim çështjet tona të brendshme si një popull i qytetëruar, duke i lëshuar vend njëri-tjetrin për atë ç’ka jemi e çka kemi.” (Gazeta Dielli, 2/1999)

Në këtë Deklaratë kundërshtohen ato zëra që kohët e fundit, kërkojnë të mohojnë arritjet e gjertanishme: institucionet legjitime dhe forcën politike kryesore, Lidhjen Demokratike të Kosovës – dhe arbitrarisht të monopolizojnë përfaqësimin e vullnetit të popullit, këta sipas “Vatrës”, nuk i shërbejnë interesave të Kosovës. – theksohet në Deklaratë. (Gazeta Dielli, 2/1999)

Po në të njëjtën faqe me deklaratën, gazeta Dielli jep edhe një artikull editorial me titull Diplomacia plus. Editoriali ndalet te veprimet ç’njerëzore të forcave ushtarake e paramilitare serbo-sllave ndaj popullsisë civile të Kosovës. Ndërsa NATO bombardonte … Millosheviçi mbillte vdekjen e një populli të tërë dhe i vinte zjarrin tërë krahinës, shkruan editoriali. Më tej përshkruhen masakrat serbe ndaj këtij populli: “… serbët u lëshuan mbi popullsinë e pafajshme të Kosovës, mbi fëmijët, gratë, pleqtë, me një qëllim të vetëm: ta zhduknin nga faqja e dheut racën shqiptare. Ashtu siç patën ardhur dikur nga Uralet, të egër dhe kriminelë, siç i pati sjellë një vakt e një kohë Atila, u lëshuan me një tërbim të pashembullt arkanë e sheshelë, millosheviçë e paraushtarakë, policë e qytetarë të ç’bënin Kosovën e të bënin Serbinë, ta shndrronin “Stara Serbinë” në “Nova Serbia”, në një Serbi të re, ku shkinat, vetëm ato, duke përkundër djepat, të këndonin lavditë e përgjakshme të fisit.” (Gazeta Dielli, 2/1999)

Editoriali bën të qartë që tashmë qëllimet dhe luftën e Serbisë nuk e kanë kuptuar vetëm shqiptarët por edhe bashkësia ndërkombëtare, me përjashtim të rusëve që i mbështesin serbët në platformën e tyre antishqiptare. Editoriali mbyllet me fjalët optimiste për të ardhmen e Kosovës: “Jemi ne të vrarët, të gjakosurit, të djegurit, të dhunuarit, të nëpërkëmburit, gjymtyrëthyerit, synxjerrurit, të shpërngulurit e të stërshpërngulurit, të copëtuarit e Kongreseve berlineze dhe Konferencave londineze, që kërkojmë, jo thjesht për hir të asaj që pësuam, por për hir të së drejtës Kosovën tonë, të lirë e të pavarur.” (Gazeta Dielli, 2/1999)

Në rrugën e pavdekësisë, titullohet artikulli-homazh për vrasjen më 9 maj të Prof. Fehmi Aganit nga serbët. Artikulli shkruan se në 15 maj të vitit 1999, në një ambient të LDK-së në Bronx të Nju Jorkut, në prani të një numri të madh bashkëatdhetarësh dhe të përfaqësuesve të shoqatave shqiptare të bashkësisë sonë, u zhvillua një mbledhje përkujtimore, për vrasjen nga dora kriminale serbe e anëtarit të Akademisë të Shkencave e Arteve të Kosovës, pedagogut të shquar të Universitetit të Prishtinës, të një nga themeluesve të LDK-së e nënkryetarit të saj, prof. dr. Fehmi Aganit. Në emër të Federatës Panshqiptare “Vatra”, fjalën e rastit e mbajti kryetari i saj, zoti Agim Karagjozi, i cili ndër të tjera tha: “Vdekja e prof. dr. Fehmi Aganit është shumë e rëndë sidomos në këtë kohë që po përjetojmë këtë tragjedi kaq të madhe dhe kemi nevojë për figurat si e prof. Aganit që të na ndriçojnë, të na udhëheqin dhe të na tregojnë rrugën e daljes nga kjo tragjedi. Kjo është një humbje e pazëvendësueshme.” (Gazeta Dielli, 2/1999)

Në këtë takim e morën fjalën për të folur rreth figurës së Fehmi Aganit edhe dr. Fuat Myftia, në cilësinë e kryetarit të Partisë Lëvizja e Legalitetit për Nju Jorkun, Lavdrim Cami, kryetar i Shoqatës Atdhetare Dibrane, dr, Gjon Buçaj, nënkryetar i “Vatrës”, e të tjerë si Sihaledin Velaj, Sinan Kamberaj, prof. dr. Kajmak Gazidede e Musa Dakaj.

Po për Fehmi Aganin, në gazetën Dielli të muajve prill-qershor 1999, është botuar një nekrologji vlerësuese, me titull In memoriam, e shkruar nga Sinan Kamberaj, të cilën ai e mbajti në takimin e organizuar në Bronx më 15 maj 1999. Në këtë shkrim vlerësues e përkujtimor kushtuar vrasjes së akademikut të njohur, autori, mes të tjerash thotë: “Duke përkujtuar e nderuar prof. Aganin, ne në fakt përkujtojmë dhe nderojmë edhe shumë kolegë të tij, pedagogë e mësues, shumë studentë të tij, që ranë në altarin e lirisë së Kosovës, mijëra bashkëatdhetarë tanët, që u vranë dhe u masakruan barbarisht nga forcat militare çetnike serbe, anekënd Kosovës, lirisë e pavarësisë së cilës, prof Agani ua kushtoi pa kursyer gjithë dijen dhe fuqinë fizike, gjatë tërë jetës së tij. … Vrasja e prof Aganit është një vrasje sa mizore, po aq edhe simbolike. Beogradi, duke e vrarë prof. Aganin, ka dashur t’u thotë shqiptarëve se u vret atyre mendjen, por është gabuar. Prof Agani është larguar fizikisht prej nesh, ndërsa është e pamundur të fshijnë nga kujtimet brezat që kanë dëgjuar mësimet e tij, aq sa është e pamundur të mos ua transmetojnë edhe ata brezave të tjerë idealin e prof. Aganit, duke e bërë atë të pavdekshëm.” (Gazeta Dielli, 2/1999)

Prof. Dr. Fejzulla BERISHA/

Diplomacia si Mjet për Vetëvendosje dhe Stabilitet

Vetëvendosja e shqiptarëve në Ballkan nuk është vetëm një çështje historike dhe juridike, por edhe një sfidë diplomatike. Historia ka treguar se lëvizjet për pavarësi dhe të drejta kombëtare nuk mund të mbështeten vetëm në faktorë të brendshëm, por kërkojnë mbështetje të gjerë ndërkombëtare dhe diplomaci të fuqishme. Kosova është një shembull i suksesit të kombinimit të rezistencës popullore, ndërhyrjes ndërkombëtare dhe diplomacisë aktive. Në të kundërt, shovinizmi serb ka ndjekur një rrugë ekspansioniste dhe ksenofobe, duke u përballur me izolim ndërkombëtar dhe humbje të vazhdueshme të ndikimit.

Duke e vendosur këtë çështje në një kontekst ndërkombëtar, analiza diplomatike e lëvizjeve për vetëvendosje tregon se Kosova dhe shqiptarët duhet të vazhdojnë të ndjekin një strategji që bazohet në diplomacinë proaktive, ndërtimin e aleancave dhe forcimin e pozitës së tyre në institucionet ndërkombëtare.

I. Vetëvendosja e Shqiptarëve dhe Diplomacia Ndërkombëtare: Raste Krahasuese

1. Kosova vs. Sudani Jugor: Diplomacia si Faktor Vendimtar

   Kosova (1999-2008): Pavarësia e Kosovës u arrit falë kombinimit të luftës çlirimtare, ndërhyrjes së NATO-s dhe diplomacisë së fuqishme të SHBA-së dhe aleatëve evropianë. Një element kyç ishte roli i diplomacisë aktive kosovare, që siguroi njohje nga mbi 100 vende.

     Sudani Jugor (2011): Pavarësia e Sudanit Jugor u mundësua nga mbështetja e SHBA-së dhe organizatave ndërkombëtare, por mungesa e institucioneve të forta dhe diplomacisë së organizuar e vuri vendin në një krizë të vazhdueshme.

     Mësimi Diplomatik: Diplomacia aktive dhe ndërtimi i institucioneve janë thelbësore për legjitimitetin dhe funksionalitetin e një shteti të ri. Kosova duhet të vazhdojë të punojë për njohje të mëtejshme dhe për anëtarësimin në organizata si OKB dhe Këshilli i Evropës.

2. Referendumi i Kosovës (1991) Referendumi i Skocisë (2014): Rëndësia e Legjitimitetit Ndërkombëtar

   Kosova (1991): Referendumi për pavarësi u mbajt në mënyrë të njëanshme dhe nuk u njoh nga komuniteti ndërkombëtar, çka e detyroi Kosovën të kërkojë një strategji tjetër për pavarësi.

     Skocia (2014): Referendumi për pavarësi u mbajt me miratimin e Mbretërisë së Bashkuar dhe u zhvillua në kushte demokratike. Megjithëse rezultati ishte kundër shkëputjes, legjitimiteti i procesit e bëri Skocinë një aktor të rëndësishëm diplomatik.

     Mësimi Diplomatik: Vetëvendosja duhet të mbështetet në procese që kanë njohje ndërkombëtare dhe mbështetje të gjerë nga aleatët strategjikë. Për Kosovën, kjo do të thotë të vazhdojë angazhimin në dialogun me BE-në dhe të ruajë mbështetjen e SHBA-së.

II. Nacionalizmi Shqiptar me Diplomaci Aktive. Nacionalizmi Serb si Politikë Ekspansioniste

1. Nacionalizmi Shqiptar: Diplomacia Proaktive si Strategji për Integrim

     Lëvizja Kombëtare Shqiptare gjithmonë ka pasur një qasje të bazuar në bashkëpunimin ndërkombëtar dhe kërkimin e të drejtave përmes institucioneve ligjore dhe diplomatike.

     Kosova, Shqipëria dhe shqiptarët në rajon kanë adoptuar një politikë të orientuar drejt integrimeve euro-atlantike, duke shmangur konfrontimet e hapura dhe duke ndjekur rrugën e diplomacisë.

     Shembull ndërkombëtar:

        Nacionalizmi katalanas ka përdorur diplomacinë dhe integrimin evropian për të avancuar kauzën e vetëvendosjes, megjithëse pa sukses të plotë deri më tani.

2. Nacionalizmi Serb: Dështimi Diplomatik i Një Qasjeje Ekspansioniste

     Serbia ka ndjekur një strategji ekspansioniste, e cila ka çuar në izolim diplomatik. Nga luftërat në Kroaci, Bosnje dhe Kosovë, Serbia ka humbur ndikimin e saj në rajon dhe vazhdon të mbetet një faktor destabilizues.

     Ngjashmëri me nacionalizmat e dështuara ndërkombëtare:

        Nacionalizmi rus në Ukrainë: Rusia po ndjek të njëjtën strategji si Serbia në vitet ’90, duke përdorur destabilizimin dhe dhunën për të ruajtur ndikimin e saj. Kjo ka sjellë sanksione dhe humbje të madhe të fuqisë diplomatike.

     Mësimi Diplomatik: Shtetet që mbështeten në agresion dhe jo në diplomaci përfundojnë të izoluara dhe të dobësuara. Kosova duhet të përdorë këtë precedent për të ndërtuar një imazh të fortë diplomatik si një faktor stabiliteti në rajon.

III. Ksenofobia dhe Shovinizmi Serb: Një Dështim Diplomatik në Krahasim me Modelet Ndërkombëtare

1. Spastrimi Etnik në Kosovë dhe Diplomacia e Pasluftës

     Pas vitit 1999, Serbia ka humbur çdo kapital diplomatik për shkak të politikave të saj shoviniste. Ajo ka vazhduar të përdorë retorikë agresive dhe propagandë anti-shqiptare, duke mos u fokusuar në ndërtimin e marrëdhënieve të reja ndërkombëtare.

     Në të kundërt, Kosova ka ndjekur një strategji diplomatike të hapur ndaj Perëndimit dhe ka punuar për ndërtimin e institucioneve demokratike.

Rruga e Kosovës dhe Shqiptarëve përmes Diplomacisë Aktive

Duke parë rastet ndërkombëtare dhe mësimet historike, është e qartë se rruga më e suksesshme për vetëvendosjen e shqiptarëve është përmes diplomacisë aktive, forcimit të institucioneve dhe integrimit ndërkombëtar. Në këtë kuadër, Kosova dhe shqiptarët duhet të ndjekin strategji të qarta diplomatike:

1. Thellimi i Bashkëpunimit me SHBA dhe BE

     Kosova duhet të sigurojë që mbështetja e SHBA-së dhe BE-së të mbetet e fortë dhe të punojë për të përshpejtuar proceset e integrimit.

2. Rritja e Angazhimit në Organizatat Ndërkombëtare

     Diplomacia duhet të fokusohet në anëtarësimin në OKB, Këshillin e Evropës dhe organizata të tjera kyçe.

3. Strategji Inteligjente për Ballkanin

     Kosova duhet të pozicionohet si një faktor stabiliteti në Ballkan, duke e kontrastuar agresionin serb me një qasje konstruktive dhe bashkëpunuese.

Në fund të fundit, historia ka treguar se diplomacia është arma më e fuqishme e shteteve të vogla që kërkojnë të sigurojnë sovranitetin dhe të ardhmen e tyre ndërkombëtare.

Xheladin Zeneli/

Pas gjendjes së krijuar kohëve të fundit me tenderin e NP ‘Të Mirat Detare ‘ lidhur me plazhat në Ulqin, mendoj se ia vlen të bëhet një analizë e shkurtë asaj se cili është burimi i të gjithave të këqiave kur është në pyetje ekonomia turistike e këtij qyteti dhe si në vazhdimësi është vepruar dhe po veprohet kundër interesave të këtij vendbanimi me shumicë shqiptare.

Edhe përkundër faktit se Ulqini është qyteti dhe komuna e cila ka resurse dhe kapacitetete të mëdha natyrore, të pakrahasueshme me komunat e tjera në Mal të Zi, vazhdon të jetë një ndër komunat më të pazhvilluara në këtë shtet. Ulqini ka vijën më të gjatë bregdetare në krahasim me qytetet e tjera në Mal të Zi, e cila e predispozicion këtë qytet që të jetë një ndër komunat më të zhvilluara turistike në Mal të Zi, por sipas shumë indikatorëve ekonomik, ky qytet është prapa qyeteteve të tjera bregdetare si Tivari, Budva, Kotorri e Herceg Novi.

Si e legalizoj pushteti qendror plaçkitjen e zonës bregdetare të Ulqinit

Dëmi më i madh ekonomik që iu është shaktuar Ulqinit tash më shumë se tre dekada, i ka ardhur nga ‘Ligji i të Mirave Detare’, ( i aprovuar në parlamemtin e Malit të Zi në vitin 1992) përmes të cilit rreth 13% e territorit të Kumunës së Ulqinit është shndërrar në pronë administrative shtetërore. Sipas ligjit në fjalë qeverisë lokale nuk iu lejojet që të administrojë me pjesën më të mirë të vijës së vet bregdetare . Padrejtësia qendron në ate se bregdeti i Ulqinit përbën 17.4 % e bregdetit të përgjithëshëm të Malit të Zi, por pjesa e territorit të kësaj komune që i takon territorit të të ‘Mirave Detare’ është 57.32% , çka e pozicionon këtë komunë në garë të pabarabartë drejt përparimit ekonomik,me komunat e tjera në Mal të Zi. NP ‘Të Mirat Detare’ me seli në Budva ka mbledhur dhe përfituar në formë tatimeve dhe të ardhurave të tjera financiare me dhjetra miliona euro ,gjatë tre dekava të fundit ,nga bregdeti i Ulqinit dhe ka kthyer shumë pak prapa në formë investimesh.Pra , ligji i ashtuquajtur i të ‘Mirave Detare’ de fakto ka bërë legalizimin e plaçkitjes së resurseve të bregdetit të Ulqinit.

Vlen të theksohet gjithashtu se ‘Ligji për të Mirat Detare’ është në kundërshtim me Kushtetutën e Malit të Zi, kokretisht kundër nenit 116 dhe 117 të saj ku flitet për kompetencat dhe pavarësinë e qeverisjes lokale (komunave). Njëkohësisht ky ligj është edhe kundër të drejtave për vetëqeverisjen lokale të Kartës Europiane.

Pushtetet e Malit të Zi, kundër interesave të Ulqinit, në vazhdimësi !

Pa marrë parasysh kush vjen në pushtet dhe kush drejton me qeveri, Ulqini trajtohet në mënyrë të pabarabartë në vazhdimësi. Ishte pushteti 30-veçar i DPS-it ( Partisë Demokratike të Socialistëve) gjatë së cilës kohë është aprovuar ‘Ligji për të Mirat Detare ’ dhe gjthashtu gjatë pushtetit të saj janë shkatërruar hotelet emblematike të tij për tu mos rindërtuar kurr deri më sot. Edhe pushteti i ri, i udhëhequr nga PES-i ( Levizja ‘ Eurapa Tani’) po ndjek rrugën e paraardhësve të tyre në raport me Ulqinin duke uzurpuar,shfrytëzuar dhe përfituar nga resurset e tij natyrore.Pra si para vitit 2020 ashtu edhe ma pas kur erdhi deri te ndryshimi i pushtetit në Mal të Zi, është ndjekur dhe gjithënjë vazhdon të ndjeket politikë e njëjtë ndaj Ulqinit.

Gjatë periudhës së tre dekadave, Ulqinit iu është premtuar shumë në aspkektin e zhvillimit ekonomik dhe turistik të tij, por në realitet deri më sot nuk është bërë asgjë. Ulqinit iu janë bërë ‘master plane’ të ndryshme dhe pushtetarët kanë folur shpeshëherë për investime kapitale, me deklarata pompoze të tyre se si Ulqini do të bëhet si ‘ Dubai’ etj. por për fat të keq ky qytet vazhdon të jetë në pritjen gjatë të lulëzimit të vet ekonomik dhe turistik që e meriton.

Kur për një kohë të gjatë pushteti qendror udhëheq një politikë degresive ndaj Komunës së Ulqinit, atëherë me të drejtë qyetarët e kësaj komune pyesin se a i intereson Pogoricës zhvillimi ekonomik i Ulqinit apo shfrytëzimi i resurseve natyrore të tij ?

Pra, janë premtimet boshe si dhe dështimet e shpeshta, në të kaluarën të investuesëve të huaj në Ulqin që ka ndikuar te qytatarët e kësaj komune ta shohin me skepticizëm dhe me rezervë çdo investues të radhës që Podgorica sjellë në qytetin e tyre.

Vendimi i njëanshëm i NP ‘Menaxhimi i të Mirave Detare’ për dhënien me qira të plazhave të Ulqinit një investitori nga Emiratet e Bashkuara, duke iu mohuar të drejtën qiramarrësve vendas për të vazhduar me menaxhimin e plazheve të cilat i kanë menaxhuar vite me radhë, flet më së miri se ky pushtet (ashtu si edhe pushtetet e mëparshme të Malit të Zi), veprojnë kundër interesave jetike të qytetarëve të këtij qyteti.

Pushteti lokal i Komunës së Ulqinit, qytetarët, veçanarisht ata që janë dëmtuar nga tenderi i fundit i plazhave, tani me të drejtë po kërkojnë anulimin e këtij tenderi , por njëkohësisht ata dhe jo vetëm ata, duhet që të kërkojnë njëzëri dhe fuqishëm anulimin e ‘Ligjit për të Mirat Detare’, si diçka që i ka sjellur vetëm të këqia këtij qyteti.

-Mistifikimi i të vërtetave historike si dhe mbajtja e tyre e ngrirë qoftë edhe me autoritetin e censurës mbi kritere ideologjike, religjioze, ose të diktateve “të autoriteteve shkencore” nga jashtë, është krim shkencor, por edhe moral, meqë pamundësia e çlirimit nga mashtrimet, shoqërinë e kthen në viktimë të përhershme të përshtatshme për çfarëdo manipulimi!

Jusuf BUXHOVI

Martin Hajdegeri, me të drejtë ngriti çështjen që secila gjeneratë ka të drejtë për rishikimin e historisë në përputhje me “pikëpamjet për të vërtetën e vet”. Kjo arsyetohet me atë se historiografia si shkencë e veçantë shoqërore ka për detyrë të marrë parasysh logjikën e interpretimeve që ofrojnë faktet në vazhdimësi si dhe atë, që qëndrimet e caktuara, të pranueshme ose të imponueshme në një kohë, valorizohen, rishikohen ose edhe korrigjohen në përputhje me ndryshimet shoqërore që vendosin raportet politike. Meqë shtetformi shqiptar (i Shqipërisë në vitin 1912 dhe të Kosovës në vitin 2008) ka kaluar nëpër faza të mbikëqyrjes ndërkombëtare dhe ato ideologjike për mbi gjysmë shekulli, ka qenë e pritshme që edhe ajo që është shfaqë si historiografi “autentike” nga autorët shqiptarë të jetë ndikuar nga këto rrethana, veçmas nga historiografia serbe, që mund të thuhet, se bashkë me diskursin e njohur ideologjik, ia ka përcaktuar kornizat e “të vërtetave” gjithnjë në përputhje me programet hegjemoniste serbe gjatë dy shekujve të fundit. Natyrisht se diktatit të historiografisë serbe ndaj asaj shqiptare, krahas faktorëve nga raporti i forcave, i kanë ndihmuar edhe impulset “shkencore” që kanë ardhur nga “qarku sllavist” i Vjenës dhe shkolla ruse e shekullit XIX-XX në shërbim të drejtpërdrejtë të politikës së njohur të hegjemonizmit pansllavist rus në Ballkan nga Kriza Lindore e këndej, që ka ndikuar edhe hartat politike dhe ato shtetërore. Andaj, ka qenë e pritshme që përjashtimi i shqiptarëve prej hartave politike të Europës sa më shumë që të jetë e mundur, që hisja e tyre në to të jetë sa më e vogël dhe mundësisht nën tutelën e shteteve fqinje (Serbisë, Greqisë dhe Bullgarisë) të shumtën të ngritura dhe të shtrira mbi trungun e etnisë shqiptare.

Kësaj politike i është dashtë parja e mjegulluar e shqiptarëve në histori, veçmas në antikitet dhe mesjetë, si dhe roli i tyre “i pushtuesit” dhe “zullumqarit” gjatë Perandorisë Osmane të ardhur nga Kaukazi, me ç’rast ata, me ndihmën e osmanëve dhe të pranimit të islamit, gjoja kanë rrënuar “shtetin mesjetar serb” si dhe “kishën ortodokse serbe”! Kështu, platformat hegjemoniste , ajo e “Naçertanjes” së Garashaninit dhe “Megaloidhesë” greke të vitit 1844 bashkë me literaturën përcjellëse me plot e përplot gënjeshtra dhe falsifikime ordinare, ia përcaktuan edhe kornizat si dhe hapësirën pamjes së deformuar të historisë së shqiptarëve jo vetëm nëpër qendrat e caktuara hulumtuese dhe studimore evropiane (me përjashtim të shkollës gjermane), por ndikuan që edhe fillet e historiografisë institucionale shqiptare (mbas viteve të njëzeta të shekullit të kaluar) dhe veçmas ato ideologjike gjatë regjimit komunist, të shumtën të mbesin peng i tyre, posaçërisht të çështjet që kanë të bëjë me mesjetën e mesme dhe atë të vonshme, ku dogma e të ashtuquajturit shtet mesjetar serb të identifikuar me dinastinë Rasiane të Nemanjajve tribalë (fis që i ka takuar botës ilire), dhe kishë ortodokse serbe me gjoja autoqefali në shekullin XIII, mbesin të paprekura!

Historiografia ideologjike gjatë gjysmë shekulli në Tiranë, krahas përpjekjeve që së paku, nëpërmes teorisë ilire (gjithnjë në përputhje me kornizat e indoevropianishtes), ta lidh origjinën shqiptare me antikitetin (ndonëse përherë të parë nën ndikimin helen), megjithatë, duke iu nënshtruar klisheve të historiografisë serbe dhe falsifikimeve të saj, gjithnjë nën diktatin ideologjik, që Shqipërisë i ka ardhur nga Beogradi, ka pranuar diskontinuitetin historik dhe veçmas atë etnik, kulturor gjatë Bizantit dhe Perandorisë Osmane, me çka me këto shkëputje i është ndihmuar anatemës së popullit të mjegulluar dhe jashtë strukturave shoqërore dhe politike në mesjetë qofshin ato edhe ndër më të fuqishmet e kohës siç ishte “Despotati i Eprit”i mesit të shekllit XIII, “Mbretëria Arbërore” e Anzhuve e vitit 1272 si dhe dinastive të Balshajve, Thopiajve, Kastriotëve, Dukagjinëve dhe të tjera! Kjo ka bërë që shqiptarët të privohen edhe nga roli i tyre që kishin gjatë shfaqjes së krishterimit dhe më vonë, ku ata ishin ndër të parët që e pranuan dhe i ndihmuan përhapjes së tij tutje Ilirikut. Madje, edhe perandorët e njohur ilir-dardanë Konstandini i Madh, Justiuniani dhe të tjerët, që me të drejtë mund të merren pjesë e trashëgimisë së lavdishme historike arbërore-shqiptare, ku duhet të mbështet edhe identiteti politik dhe shoqëror në kuadër të formacioneve autonome të kohës, përjashtohen prej saj, duke u përvetësuar nga të tjerët!

Krahas diskursit përjashtues nga mesjeta në jetën shoqërore dhe politike të saj në dobi të diktatit sllav-ortodoks, historiografia institucionale shqiptare, gjithnjë nën diktatin ideologjik, ka krijuar mundësi të reja, që i njëjti diskurs, të ndikojë drejtpërdrejt edhe raportet e brendshme antihistorike, sidomos ato që solli fillimi i Luftës së Dytë Botërore dhe përfundimi i saj, me ç’rast, fitorja e ideologjisë komuniste dhe përfshirja e dhunshme e shqiptarëve në të, shkaktoi dëme të mëdha gjithë atyre zhvillimeve me të cilat, në përputhje me rrethanat që krijoheshin, kërkohej që të korrigjoheshin vendimet e Konferencës së Ambasadorëve të Londrës.

Kështu, historiografia ideologjike, fitores së komunistëve shqiptarë në radhët e Frontit Antifashist si dhe krimeve të rënda, që u ushtruan nga ana e tyre pas marrjes së pushtetit në bashkëveprim me partizanët jugosllavë, u dha “alibi” në emër “të luftës klasore” dhe qërimit të hesapeve me “kuislingët dhe fashistët”! Me këtë rast edhe slogani “luftë nacionalçlirimtare” u ngatërrua deri te keqpërdorimi, kur dihet “komunizmi” jo vetëm që e përjashton “kombëtarën” por edhe e lufton atë, siç ndodhi në vërtetë. Në këtë frymë, pra që të luftohet çdo përpjekje e kombëtarizmës dhe frymës së saj gjatë Luftës së Dytë Botërore, u erdhën në ndihmë edhe formulimet “kuislingë” dhe “fashistë” ndaj atyre që vepronin për shtet të përbashkët shqiptar në përputhje me rrethanat e kohës, siç ishte shteti i pavarur shqiptar i viti 1943 që doli nga Kuvendi i Dytë i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit i nëntor 1943, që përfshiu pjesën më të madhe të viseve etnike shqiptare të shkëputura dhunshëm gjatë pushtimit serb dhe grek të vitit 1912. Qeveria shqiptare e vitit 1943-1944 si dhe rrethanat që e nxorën atë, historiografia shqiptare duhet t’i rishqyrtojë dhe t’i trajtojë në përputhje me rolin historik dhe pasoja që prodhoi ajo si një veprim patriotik i elitave intelektuale, që kishin për detyrë të shfrytëzonin raportin e forcave politike për interesat kombëtare, siç ishin ato të krijimit të një shteti të përbashkët shqiptar. Ky rishikim, bashkë me atë që solli ripushtimi i Kosovës nga Beogradi në nëntor të vitit 1944 në saje të bashkëpunimit internacionalist të komunistëve të Shqipëpisë me ata të Titos me pasoja tragjike për Kosovën (me mbi 50 mijë të vrarë nga terrori partizan), me çështjet tjera që lidhen me vazhdimësinë historike të shqiptarëve në të gjitha fazat e saj nga antikiteti, mesjeta e deri te koha jonë, natyrisht se tërheq pas veti edhe vargoin e korrigjimeve, nga ato të vazhdimësisë pellazge, pranimit të trinomit mbretëror ilir në antikitet (maqedon, dardan, epirot), rolit të Ilirikut në themelimin e Bizantit, pa përjashtuar këtu edhe strukturat feudale autonome në të në fazën e dekompenzimit të tij, pastaj të pushtimeve osmave dhe të krijimit të realiteteve shoqërore dhe politike pesqindvjeçare në të për t’u sqaruar pastaj edhe Rillindja Kombëtare dhe gjithë ai zhvillim që çoi deri te pavarësia e Shqipërisë në vitin 1912, ku me vendimet e Konferencës së Londrës qendra historike (Kosova) u kthye në periferi me fatin tragjik të shuarjes si etni historike dhe kulturore me asimilim ose gjenocide.

Në kuadër të këtyre ndryshimeve, krahas fokusimit tek roli i fuqive të mëdha te fatet e shtetit shqiptar dhe çështjes shqiptare në përgjithësi nga lufta e parë botërore e deri te ajo e dyta, përqendrimi te stigma “revolucion” dhe “kundërrevolucion” ka rëndësi të veçantë, meqë ajo nuk nënkupton vendosje-zhvendosje mekanike të tyre, kur njëra gjendje zëvendëson tjetrën, siç është vepruar deri më tani, por kërkon korrigjimin e pikëpamjeve të deritanishme si dhe rishkrimin e historisë në përputhje me to, meqë ato nuk kanë dominuar vetëm logjikën politike në vitet e dyzeta dhe të pesëdhjeta të shekullit të kaluar në Shqipëri dhe Kosovën e pushtuar nga Begoradi, por në vazhdimësi në të dy anët e murit shqiptar, kur në njërën anë, është përdorur për forcimin e diktaturës staliniste, ndërsa në anën tjetër, është përdorur për t’u shtypur vullneti i shqipatarëve për barazi, siç ishte rasti me kërkesën për republikën e Kosovës të shfaqur në vitin 1968 dhe të rikthyer fuqishëm në vitin 1981.

Prandaj, kërkesa për korrigjime dhe rishqyrtime historiografike nuk është vetëm e drejta e çdo gjenerate për të vërtetën e vet, siç e thotë Hadegeri, por mbi të gjitha është nevoja që shoqëria shqiptare të lirohet nga mashtrimet ideologjike dhe ato të diktateve nga jashtë, veçmas të historiografisë serbe, në mënyrë që të krijojë rrethanat për bashkim të brendshëm shpirtëror, kulturor, po edhe shoqëror dhe politik. Mistifikimet, mbajtja e tyre “nën embargo morale” dhe të ngjashme nga frika se mund të prodhojnë përçarje, janë vetëm arsyetime antihistorike, që pamundësojnë katarsisin që i duhet secilës shoqëri që jeton nën robëri të gjata…

(Theksime nga promovimi i veprës : “Kosova – histori e shkurtër” në Prizren)