Analiza – Page 405 – Dielli

VATRA fuqizohet kur ne i japim asaj dhe dobësohet kur kërkojmë të marrim prej saj….

January 10, 2020 by dgreca

Nga Valentin Lumaj/

“Vatra fuqizohet kur ne i japim asaj dhe dobësohet kur kërkojmë të marrim prej saj”
Replikë artikullit të z. Mit’hat Gashi botuar tek gazeta Dielli dhe Illyria/
Kam qenë dhe jam një njeri i debatit dhe që i pëlqej replikat për sa kohë janë etike dhe nuk bëhen personale. Nuk kam ndër mend të mund profesor Gashin me këtë replikë por dua kthjelloj sadopak këtë tymnajë deklaratash që kanë qarkulluar së fundmi.
-Dy janë sipas mendimit tim arsyet e kësaj gjendje kaotike të krijuar: 1-egoja dhe krenaria e tepërt e disa individëve te caktuar dhe 2-mos njohja dhe mos respektimi i Kanunores së Vatrës.
-Të kthehem tek argumentet e z. Gashi (megjithese jam i bindur se këtë artikull e ka shkruar për qejf te ndokujt, por jo se ai vetë i beson ato që shkruan):

-Tek shkrimi i tij, pikat 1, 2 dhe 3 shtjellojnë, sipas profesorit, shkeljet, të metat dhe dobësitë e Kryesisë aktuale dhe në logjiken e tij , siç shkruan ai, këto legjitimojnë krijimin e “Komisionit 5 Tetori”. Me fjalë të tjera, sipas z. Gashi, i jepet te drejtë çdokujt të krijojë komisjone aty-këtu, pra lejohet anarkia. Sipas Kanunit te Lekës ai mund të ketë drejtë, por jo sipas Kanunores së Vatrës e cila shpjegon:
“Deget duhet t’i binden Këshillit dhe kanë të drejtë të kundërshtojnë vetëm në Kuvend nëpërmjet delegatit”
Sipas saj, të gjitha vërejtjet dhe debatet bëhen vetëm në Kuvend.
-Dega e Washingtonit dhe Komisjoni i 5 Tetorit kanë kritikuar dhe frikësuar publikisht Kryetarin dhe Kryesinë me deklarata, mbledhje dhe rezoluta në një kohe që Kanunorja thotë troç:
“Nje dege ska të drejtë të kritikojë ose të frikesojë në mes të motit Kryetarin ose Këshillin me artikuj, mbledhje, rezoluta ose qarkore “
-Komisjoni 5 Tetori ka përdorur vulën dhe ka folur në emër te Vatrës pa lejen e Kryetarit apo te Këshillit kur Kanunorja thote qarte:
“Asnje Vatren nuk ka të drejtë të falsë ose te perfaqësojë Vatrën pa autorizim specifik te Kryetarit”
-Edhe Dega e Washingtonit, edhe anëtarët e “Komisjonit 5 Tetori”, janë në thyerje flagrante të Kanunores.
Prandaj, Këshillit apo Kuvendit, si organi më i lartë vendim-marrës i lind e drejta që t’i pezullojë.
-Shif Nyjen 61:
“Këshilli ka të drejtë te pakufizuar të pezullojë çdo Degë që shkel një ose më tepër nyja të Kanunores”
-Tani t’i kthehemi Kryesisë, e cila në qoftë se ka kryer shkelje, ankesat paraqiten në Kuvend nëpërmjet delegatit dhe vetëm Kuvendi vendos dhe ndërshkon nëse është e nevojshme. Nuk ka rruge tjetër.
-Dega e Washingtonit kërkoi me çdo mjet të pezullojë Kryetarin në mes të mandatit, në një kohë kur Kanunorja shpjegon:
“Kryetarin e Vatrës e zgjedh Kuvendi i Vatrës dhe vetëm një Kuvend i Vatrës mund t’a pezullojë”
-Kanunorja i jep fuqi absolute Kryesisë dhe Këshillit mbi deget, por është Kuvendi ai që mund të ndërshkojë Kryesinë në qofte se nuk ka punuar si duhet. Ka pas shume raste kur Kuvendet e Vatrës janë shtyrë apo nuk janë mbajtur në kohë por vatranët kanë qenë dhe duhet te jenë të duruar. Te mos harrojë z. Gashi se arsyeja e mos-mbajtjes se Kuvendit ka qenë klima e konfliktit e krijuar nga dega e Washingtonit. Kujtoj që z. Gashi ka qenë prezent në mbledhjen e Këshillit te Marsit te kaluar dhe e ka dëshmuar vetë sjelljet anormale te këtyre që ai sot mbështet. Unë personalisht i kam kërkuar Këshillit që të evitohen të gjitha mbledhjet këshillore apo kuvendore, derisa midis vatranëve të vendoset paqa.
– Per mendimin tim, z. Mishto, nuk u lejua që të ushtrojë detyrën e ngarkuar në qetësi, u sulmua pabesisht, si person dhe si familje. Megjithate ai nuk ra poshtë ne batakun debateve denigruese, qëndroi në lartesinë e integritetit dhe të pergjegjësisë, dhe për t’u vendosur paqa ne Vatër, sakrifikoi veten duke kërkuar të mos kandidojë më, megjithëse, sipas te gjitha gjasave e kishte të sigurtë edhe nje mandat te dytë.
-Ne fund të fundit, Vatra nuk është administrate puplike as organ shtetëror. Vatra është një organizim i lirë dhe vullnetar shoqëror, e krijuar si nevoje kombëtare dhe jo për të bërë karriere. Sado i vjetër të jesh në Vatër, kjo nuk të bën pronar të saj. Dyert e saj janë te hapura si për të hyrë, po ashtu edhe për të dalë. Diaspora e Amerikës ka pasur dhe do të ketë pafund patriotë që duan Atdheun më shumë së karrigen, që duan t’i japin fuqi dhe energji te reja Vatrës. Ajo fuqizohet kur i japim asaj dhe dobesohet kur kërkojmë të marrim prej saj.
-Lexoni dhe zbatoni Kanunoren dhe ju siguroj se secili do të gjejë vendin e vet dhe të gjithë do të gjeni paqe në mes vedi. Në fund te fundit të gjithë jemi të vegjël para saj dhe atyre që na e lanë amanet.

JA NENET E KUSHTETUTES SE VATRES

TENSION NË LINDJEN E MESME: ÇFARË DO TË BËJË EVROPA?

January 9, 2020 by dgreca

Nga ANGELO PANEBIANCO//

Është një nga ata çaste, që duken në histori më shpesh se sa do të dëshironim, në të cilët gjithshka duket se zhvillohet me ngadalësues, të gjithë duken të palëvizshëm, me frymën pezull. Çasti pret fazat e pritme të shkallëzimit të kundërshtisë (në veprim shumë kohë më parë se sa vrasja e Kasem Sulejmanit)ndërmjet Shteteve të Bashkuara dhe Iranit dhe pyet vehten se cilat mund të jenë pasojat e mundëshme. Në pritje ndoshta mund të bëhet ndonjë vërejtje, duke shpresuar që të jetë e urtë, mbi gjëra me të cilat kemi të bëjmë nga afër. Të marrim Amerikën dhe Evropën. Sa i përket Amerikës mund të pyetet se sa zgjedhja e Trump-it, për t’i dhënë një goditje t’asaj përmase, kaqë rrënuese, armikut iranian, mund të ndikojë nga një anë zgjedhjet e ardhëshme presidenciale dhe nga tjetra zhvillimet e strategjisë amerikane në Lindjen e Mesme.

Në rrafshin e parë, ndijesia është se Trump-i, që gjithsesi nisej i favorizuar, do të ketë shtuar dobinë e vet përkundrejt rivalëve demokratë. Këta të fundit, duke zgjedhur të dënonin vrasjen e Sulejmanit, sigurisht kanë marrë duartrokitjet e pjesës radikale (n’Evropë do të quhej “e majta”) të zgjedhësve të tyre, por me të drejtë nuk kanë gjetur shumë miratime në votuesit e qëndrës, të pavendosur ndërmjet demokratëve dhe republikanëve. Nëse boshti politik demokratik – siç hamendësohet nga kjo ngjarje – do të jetë i zhvendosur majtas, Trump-i, me gjasë, do të fitojë lehtësisht. Kjo nuk është një perspektivë e mirë për botën perëndimore, për Evropën në veçanti. Një rizgjedhje e Trump-it do të zgjeronte më shumë hapësirën politike ndërmjet dy brigjeve t’Atllantikut.

Në rrafshin e dytë – strategjia amerikane në Lindjen e Mesme – bëhet fjalë për të kuptuar nëse veprimi i Trump-it (siç na ka bërë të njohur prej kohësh) është vetëm një dallëndyshe që nuk sjell pranverën, por vetëm një lëvizje për të goditur një njeri që përfaqësonte një kërcënim të afërm për jetën e ushtarëve dhe interesat e Amerikës, apo është një pikë kthese, një mesazh i këtij lloji: Amerika është kthyer me të gjithë fuqinë e saj në Lindjen e Mesme, nuk është më e prirur t’i lerë fushë të lirë projekteve mbizotëruese iraniane, neo-imperializmit rus apo mallit neo-otoman turk. Po të ishte e vërtetë kjo mundësi e dytë (por me Trump-in nuk ka asgjë të sigurtë) atëherë do të rridhnin mjaft pasoja, edhe për Evropën. Me acarimin e kundërshtisë ndërmjet Iranit, Vënd drejtues i botës myslimane shiite, të mbështetur nga rusët, dhe Shteteve të Bashkuara, Evropa vështirë do t’a kishte të qëndronte edhe për shumë kohë si “peshku në fuçi”, siç ka vendosur në këta çaste të bëjë. Konfliktet, sa më shumë bëhen të mprehta, aq më shumë lindin polarizime: nëse mëton të mos rrjeshtohesh do të marrësh goditje nga të gjitha anët, mund të kesh fundin e Melëve, të cilët, për të vendosur të mos rrjeshtoheshin në luftën (e shekullit të pestë para Krishtit) ndërmjet spartanëve dhë athinasve u masakruan nga këta të dytët.

Le të supozojmë se me të vërtetë fuqia amerikane është përsëri në fushë, në shërbim të një strategjie më të përgjithëshme të prirur për të bërë pritë ndaj orekseve të shtuara në rajon për shkak të zbrazësisë që ajo vetë ka lënë për një kohë të gjatë. Do të bëhej fjalë për një rikthim në të vjetrën: aleancë të ngushtë me një pjesë të botës myslimane sunite dhe kundërshtim ballor Iranit dhe Islamit shiit. Një shkëputje jo vetëm nga politika e Obamës (marrëveshja bërthamore me Iranin), por edhe nga George Bush i riu që duke pushtuar Irakun më 2003, asgjësoi kontrollin e pakicës sunite mbi shumicën shiite, i bëri një favor të madh iranianëve, e shtyu Irakun në zonën e ndikimit persian.

Trump-i është e kundërta e gjithë kësaj. Duke mbajtur parasysh gjithanshmërinë e botës mesëm lindore (ku çfarëdo të bësh rrezikon të kryesh gabime gjëmë madhe) ai ndoshta ka të drejtë. As Bushi as Obama nuk arritën të ndalojnë terrorizmin sunit (nga Al Kaeda tek Shteti islamik). Ndoshta do t’i a arrinin fuqi sunite aleate të Amerikës. Edhe në këtë rast do të mbetej i hapur për Shtetet e Bashkuara problemi se çfarë do të bëhej me dykuptimësinë e sunitit turk, Erdogan. Para së gjithash duhet kuptuar se nëse gjesti i Trump-it është një veprim i improvizuar (siç hamendëson Paul Berman tek Corrieri i djeshëm).

Nëse Amerika është kthyer me të vërtetë në Lindjen e Mesme, evropianët do të duhej t’i bëjnë mirë llogaritë e tyre. A do t’ishte një zgjedhje realiste në këtë rast të mbante një qëndrim të paanshëm (që është ngasja e shumë evropianëve)? Apo do t’ishte rrjeshtimi me rusët kundër amerikanëve (ngasja e disa të tjerëve)? Nuk ka dyshim se do t’ishim të pranishëm në një mobilizim të gjërë n’Evropë të gjithë atyre që duan të bien n’ujdi me akrepa, të veja të zeza e gjarpërinj me zile, për të cilët i vetmi “i keqi” i vërtetë që vjen rrotull në Lindjen e Mesme (së bashku me Izraelin, kuptohet) është amerikani Trump.

Siç ndodh shpesh, janë në lojë si interesat ashtu edhe vlerat. Në rrafshin e interesave, megjithëse dihet sa e lodhëshme dhe zhgënjyese është për evropianët të kenë të bëjnë me Trump-in, alternativat (për shembull një ndikim mbizotërues rus në Lindjen e Mesme) a do t’ishin për ne të dobishme? Duhet të shihet se çfarë ka ndodhur në Libi. Mungesa amerikane ka nxjerrë jashtë loje evropianët (italianët në rradhë të parë): e ardhmja e Vendit është në dorë të rusëve e të turqëve. Pa llogaritur se një rëndim i kundërshtisë Shtetet e Bashkuara-Iran, me evropianët që luhaten, ndahen e madje i dërgojnë mesazhe armiqësore Amerikës, ndoshta do t’ishte goditja përfundimtare e NATO-s. Evropa do të mbetej pa mbrojtje.

Në rrafshin e vlerave a me të vërtetë do t’ishte e dobishme për evropianët të këpusnin krejtësisht atë që tashmë është një lidhje e dobët me Shtetet e Bashkuara? Nuk duket aspak që Evropa, me parimet e saj kushtetuese, me liritë e saj, me stilin e saj të jetës, të ketë më shumë ndajafërsi me Rusinë se sa me Amerikën, me Iranin se sa me Izraelin. Një gjë është real politika (që detyron psh. të trajtohet me sauditët). Gjëra të ndryshme, shumë të ndryshme, “janë ndajafërsitë e zgjedhura”. Nuk duhet ndonjë mprehtësi e madhe për të kuptuar se me kë kanë më shumë ngjajshmëri evropianët.

“Corriere della Sera”, 6 janar 2020 E përktheu Eugjen Merlika

DREJTUESI SUNIT NË IRAK: “SULEJMANI SHTYTËS I 12 MIJË VRASJEVE”

January 9, 2020 by dgreca

Nga Lorenzo Cremonesi (I dërguar në Bagdad)/

/ “Corriere della Sera”, 7 janar 2020 – Përktheu Eugjen Merlika /

“Po ju n’Evropë a e dinit se Kasem Sulejmani ka qënë drejtpërsëdrejti i përfshirë në grabitjen e më shumë se 12.000 irakenëve? Për ta që nga viti 2015 nuk ka më lajme e pothuajse sigurisht janë vrarë nga milicitë e tij skajore shiite”. Megjithëse ishte dita e funeralit të stërmadh në Iran, politikani sunit iraken Ahmed al Mutlak nuk tërhiqet mbrapsht së treguari me gisht komandantin historik të Brigadave Al Kuds, të vrarë nga amerikanët pesë ditë më parë në një bombardim në dyert e Bagdadit. Bir i një klani të madh fisnor të Faluzhës, qytetit simbol të qëndresës sunite kundër mësymjes amerikane të vitit 2003, 72 vjeçari Mutlak ka patur dy djem të vrarë nga Isis tetë vite më parë, është zgjedhur dy herë në parlament nga 2010 deri më 2018 e sot është sekretar i përgjithshëm i partisë Bisedim e Ndryshim, në luftë për atë që quan “një Irak demokratik pa dallime”.

Paditë e juaja janë shumë të rënda. Mund t’i provoni?

“N’Irak kjo është një e vërtetë e njohur dhe e vërtetuar nga mijra e mijra dëshmitarë. Janë familjet e viktimave, më të shumtit të rinj sunitë që ndërmjet 2014 dhe 2015 iknin drejt jugut nga Mosuli dhe krahinat e pushtuara nga guerriliet e Isis. Ndaloheshin nga milicitë që Sulejmani po mundohej të ndërtonte, duke rekrutuar të rinj, veçanërisht nga krahinat shiite në qendër – jugun e Vendit. Viktimat e tyre u grabitën dhe u masakruan në muajtë pasardhës: në fillim në krahinën e Nasirias u fol për së paku 5000 të zhdukur. Grupi Kataeb Hezbollah, i komanduar nga vetë Abu Mahdi al Mohandis, i vrarë nga amerikanët së bashku me Sulejmanin, masakroi pastaj 900 të tjerë në ikje nga zona e Saklavies. Shifra e 12.000 të vdekurve është shumatorja e të zhdukurve në shumë lokalitete. Por qeveritë tona janë shumë të dobëta për të dënuar apo hetuar. Ky është një tjetër tregues i asaj se sa aparatet e Shtetit iraken janë në duartë e iranianëve. Teherani na ka shfronësuar nga sovraniteti ynë kombëtar”.

Çfarë mendon për bombardimin amerikan: a bëri mirë Trump-i? Tashti a nuk do të jetë Iraku ai që do të pësojë pasojat më të rënda?

Duke u nisur nga ideja se në Islamin vdekja e kujtdo individi duhet të respektohet gjithmonë, dua të kujtoj se Sulejmani nga ana e tij ka shkaktuar vdekjen e dhunëshme të qindra mijra civilësh të pafajshëm. Ka qënë arkitekti i shtypjes në mbrojtje të regjimit të Bashar Asadit në Siri, që nga 2011 i ka kushtuar asaj së paku gjysmë milioni të vdekur e më shumë se 12 milionë të ikur e të mbetur pa shtëpi, orkestronte luftën në Jemen, ishte nga idhtarët më të mëdhenj të aparatit ushtarak të Hesbollahëve në Liban. Në Irak pasojat e veprimtarisë së tij kanë qënë tejet të rënda”.

A mund t’i shpjegosh?

Më të fundit kryhen çdo ditë para syve tanë. Sulejmani ka urdhëruar milicitë shiite, të stërvitura nga iranianët, që të hapin zjarr kundër kryengritësve të rinj të sheshit Tahrir. Në tre muaj kemi regjistruar 600 të vdekur dhe 22.000 të plagosur. Por qeveria nuk bën asgjë, nuk kërkon të arrestojë vrasësit. Asgjë, të gjithë heshtin. Teherani na ka kthyer në fushën e tij të betejës kundër amerikanëve. Por ka edhe më shumë: Sulejmani donte të na kthente në një provincë të tyre”.

Çfarë forcash kanë milicitë shiite?

Janë së paku 67 dhe kanë më shumë se 140.000 luftëtarë, një ushtri e vërtetë, komandantët e tyre drejtojnë edhe forcat e rregullta irakene. Për shembull, drejtuesi ushtarak i Ashad al Shabi, Forcat e Mobilizimit Popullor shiit, është i njëjti Faleh al Fayaz që komandon shërbimin e informacionit ushtarak, numuri dy i të cilit ishte Muhandis, që nga ana e tij kishte drejtuar sulmin kundër ambasadës amerikane një javë më parë. Kjo për të thënë se Irani kontrollon tashmë të gjithë nyjet jetësore të Shtetit iraken”.

“Corriere della Sera”, 7 janar 2020 Përktheu Eugjen Merlika

Sagat e shkrimtarit KRISTAQ TURTULLI

January 9, 2020 by dgreca

Nga ELVI SIDHERI /

Nëse thellohemi sadopak në humbëtirat e sotme të letërsisë shqiptare, atëherë padyshim që ndër zërat e vetëm që akoma arrijnë të jehojnë në këtë botën tonë përkatëse të mishëruar në tiparet njësore të librit të ngjizur e shkruar në gjuhën shqipe, është kthjelltësisht oshëtima e veprës letrare të shkrimtarit të dëshmuar në vijimësi, përmes penës së tij burimore, Kristaq Turtullit.

ZËRA NË HUMBËTIRË përbën grykëderdhjen e radhës të frymëzimit krijues të këtij shkrimtari, njeriut që ka arritur tërësisht në mënyrë të vetvetishme të sendërtojë një skaj të tijin vetjak në xhunglën e koklavitur të letrave shqipe, veçanërisht përgjatë tranzicionit të hutueshëm ku dergjet njëkohësisht letërsia dhe libri shqip, krahas vetë shoqërisë shqiptare, mendësisë së pjesëtarëve të saj, qëndrimit të shqiptarit ndaj jetës, dukurive të saj të llojllojshme, përditshmërisë, dashurisë, dritëhijeve të shumta të shqiptarësisë dhe formës sesi gjithë këto gjëra mund të shndërrohen në letërsi të mirëfilltë.

Kristaq Turtulli ia del mbanë me sukses të plotë që ta përthithë thelbin e çdo rrezatimi të së shkuarës që ende përcakton, shenjon e kushtëzon aktualitetin shqiptar, duke e pasqyruar në një krijim letrar, një roman të përkufizueshëm veç nëpërmjet një ushtrimi të harlisur mendor, shpirtëror, shijehollë, pikërisht ashtu siç është jetësuar frymëzimi i këtij shkrimtari në këtë libër, duke na ofruar një vepër që ta pasuron shijen letrare duke ta lartësuar leximin dhe duke ta rikrijuar përmbi themele krejt të përveçme botëkuptimin kundrejt letërsisë së ravijëzuar brendapërbrenda kontureve të gjuhës shqipe, kornizave dhe trajtave të saj karakteristike.

Të lexosh në përgjithësi krijimet e Kristaq Turtulli domethënë të ndeshesh përherë në ndjesi të këtilla, duke zbuluar të tjera kënde e skuta të panjohura të shtjellimit në shqip të botës letrare, duke u endur dhe depërtuar tutje në thellësitë e shpirtit krijues të këtij shkrimtari që gjithnjë guxon aty ku pakkush, ose askush nuk ka shkelur më parë.

E tëra falë një kureshtje krijuese, një frymëzimi të papërmbajtshëm, të jetësuar përmes një përzgjedhje të epërme të fjalorit shqip, personazheve të gjallë e të përshkruar me përpikëri, sidomos në anën e tyre psikologjike, dhe një mjedisi shqiptar epoke të shkuar, që në tymnajën bardhë e zi, ngërthen sakaq nuancat më të ndezura të rrëfimit të mbrujtur në realizmin magjepsës që i mvishet si lëkurë e dytë veprës së Kristaq Turtullit.

Në këtë roman përvijohen mjeshtërisht ngjarje, situata, zhvillime, nënkuptime, fragmente, grimca njerëzore, politike, ndikime, ndërhyrje, qëndresa, shpirtshitje, kryeneçësi tipikisht shqiptare, tradhëti, vogëlsira e madhështi të rëndomta të shtetit tonë mbi njëshekullor e popullit tonë fort më të lashtë se kaq, që vetëm mendja e autorit, përfytyrimi i tij, aftësia e tij e rrallë sintetizuese, dhuntia e tij për t’i caktuar rolin e duhur gjithkujt e gjithçkaje brenda një romani, çfarëdo nocioni të prekshëm, abstrakt, surrealist, real apo të metaforizuar, arrijnë t’i bëjnë mirëfilli pjesë të këtij romani, duke gjetur çdo veçori vendin e vet natyrshëm, porsi një gjëegjëzë letrare e përkryer, që sapo të lexohet me ëndjen kureshtare të lexuesit, ka për t’i ofruar atij/asaj, një shpërblim të paçmuar gjatë procesit frymëzues të leximit.

Kjo urë e gjatë shteruese, nëpër shtrirjen e të cilës, përmbi lumin e rrjedhshëm të frymës krijuese të Kristaq Turtullit, lexuesi ka për të përshkruar kohë pas kohe vitet e pushtimit fashist gjer në agun e mugët të vendosjes së regjimit monist, falë mbështetjes “dashamirëse” të shokëve jugosllavë, do të na shërbejë neve që do të gëzojmë fatin e lëçitjes së këtij romani të pamungueshëm në raftet tona ballore të librarive shtëpiake, për ta njohur letërsinë shqiptare edhe në këtë kontekst kaq zdritës për kërshërinë tonë letrare, që na dhurohet bujarisht nga ky shkrimtar.

Sagat e Kristaq Turtullit sigurisht nuk ndalen me kaq, ndaj ky libër lipset të lexohet, duke pritur krijimin e ardhshëm.

Elvi Sidheri, shkrimtar, përkthyes.

Ridënimi i dhimbshëm i shkrimtarit disident Mehmet Myftiu

January 9, 2020 by dgreca