Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Rilindja dhe liberalizimi i vizave me Ameriken

by

Shkruan: Ervin Shkulaku/

Korespodent ne Cihan/Stanboll/

Shqipetaret kane 23 vjet qe presin qe te titullohen nga Evropa si njeres qe kane kulture demokratike. Presim dhe vetem presim, por kemi 23 vjet qe ne, dhe politika jone nuk po bejme diçka qe kjo pritje te marre fund.

Per 23 vjet degjojme nga politika premtime pa fund. Per 23 vjet degjojme dhe shikojme politiken por nuk po degjojme dhe shikojme vetet tona. Nuk po shohim se si kemi jetuar keto vjet. Nuk po degjojme se çfare thote ne te vertete politika per ne. Pavaresisht se vazhdimisht kane dale video ku tregohet haptazi korrupsioni qe behet nga politika perseri shohim, degjojme, buzeqeshim, kometojme por nuk veprojme. Gjithçka pranojme dhe perseri te varfer jetojme.

Te gjithe e duam kombin, flamurin por nuk e nderojme ate. Ne çdo raport te Bashkimit Evropian jemi te paret ne korrupsion e krim dhe jemi te fundit ne zhvillim. Presim ndihma si personazhi i Migjenit nga Evropa, Turqia, Amerika, Rusia. Keto ndihma vijne dhe perseri nga politika gllaberohen, kete e di i madh e i vogel por perseri pranojme. Politikanet shahen mes tyre ne syte e Evropianeve sa mbledhjen e kaluar te Parlamentit Evropian me politikanet shqiptaret evropianet thane: MJAFT E AKUZUAT NJERI-TJETRIN! dhe ne, shikojme dhe pranojme. Edhe keto qe une po shkruaj ju do me thoni qe i dime dhe do me gjykoni sepse edhe ne gjykimin e te tjereve jemi te paret.

Vitet kalojne dhe brezat po ndryshojne por gjendja s’po ndryshon. Politikani po i le trashigimi te birit pasurine e korrupsionin ndersa qytetari po i le trashigimi te birit bindjen e varferine.

Habia me e fundit ishte ne zgjedhjet e 23 qershorit kur u fol qe “ Nese fitojme do liberalizojme vizat me Ameriken” Ne, shteti me i varfer i Evropes do shkonim pa viza ne Amerike. Por ne çfare beme- Shume prej nesh i besoi kesaj fraze… Perseri degjojme, besojme.

Por si mendoni pse na thane kete fraze? Sepse ashtu mendojne per ne. Mendojne qe ne nuk kemi llogjike por besojme. Pas zgjedhjeve u fol me rilindje. Do e shohim nese do realizohet kjo rilindje sepse ka 23 vjet me fjale te tilla.

Realizimi i rilindjes eshte teper i veshtire sepse pjesa derrmuese e shqiptareve jane mosha 30-50 vjeç. Kjo moshe eshte edukuar ne komunizem dhe ka shume mungesa ne arsimim. Nuk jane te pergatitur qe te perballen me demokracine. Kjo qe edhe arsyeja qe shume te rinj hyne ne instutucione te rendesishme por kjo nuk do mjaftoje. Pjese e kesaj rilindje eshte dhe nje parti e thyer ne moshe e cila nuk do lejoje rilindje.

Por çeshtja me e rendesishme eshte se si do edukohet rinia shqiptare. Çfare rruge duhet qe kjo rini te mos bjere pre e ideologjise se prapambetur te paraardhseve te tyre? Nese kjo çeshtje zgjidhet atehere do te kete Rilindje dhe do liberalizohen vizat me Ameriken.

 

“The Chamerian Problem”*: A Need for Knowledge and Understanding

by

By  Sami  Repishti/

Ridgefield, CT.- On November 4 and 5,  the Honorable Karolos Papoulias, President of Greece, will be visiting Tirana, the capital of the Republic of Albania. The high Greek official is viewed as one the best Greek friends of the Albanians who helped the former Communist country come out of its self-imposed isolation., according to the Greek newspaper Kathimerini. Welcoming the initiative, the Greek newspaper wrote that  “Mr. Papoulias enjoys  great influence in the Albanian public opinion”.

I am confident that Mr. Papoulias will find a warm reception in Albania and a desire to advance the existing levels of public and private relations between the two countries, Albania and Greece. One wholeheartedly wishes that his visit will fulfill the  expectations of both sides, by dispelling the clouds of harmful suspicions  and  the undesirable incredulity of the skeptics. However, the burning subject that generates these suspicions is, and remains, the unresolved “Chamerian problem”.

I leave “the political” aspect of “the problem” to the politicians,   better prepared to solve it, (or mess it up!) and concentrate on “the moral aspect”  which is at the root of the problem itself.

***

The difficulty presented in understanding the tragedy of the Chamerian people derives mainly from our inability to make people believe “the unbelievable”. The breadth and the intensity of Greek oppression, persecution and “final solution” methods are, indeed, “unbelievable”; they go beyond one’s ability to grasp their monstrosity. Therefore, they still remain unaccountable,  not thoroughly explained, as they risk to be sidestepped by the unforgiveable march of time and a humanity fatigued of the tragic events of our era.

While there is never a justification per atrocities, there is an explanation for this unfortunate phenomenon: the years of WW2 and the ensuing destruction brought upon the victimized Greek population by the “Greek Civil War” that lasted until the Summer of 1949. It was a war caused by the Communist-inspired resistance movement. The final results were more blood and tears. The normal sensitivity of the local population was numbed by the view of atrocities occurring daily. It’s in the midst of these hellish days that Moslem Chamerians, Greek citizens of Albanian nationality, were wiped out or forcefully expelled to Albania in 1944 and 1945.

The surviving Chamerian victims never recovered; the Greek perpetrators never accepted the responsibility for it, nor attempted to apologize and compensate the victims…! That’s is immoral! Today, Greek governments claim that there is no “Chamerian problem”. There are, however, tens of thousands of “spared” Christian Chamerians still living in Greece. Having been denied  all national minority rights, they are heading for a complete forced assimilation,  due mainly to the pressure exercised by the Greek Orthodox Church. To fight this unfortunate and unforgiveable state of affairs, to dispel the clouds of neglect and forgetfulness is, and should remain for us, a first priority.

From a historian’s point of view it means that we should uncover and collect all evidence available piece by piece, every document possible related to the Chamerian tragedy, interview every witness, and make them public for everyone to see. Let there be light! For the simple reasons of clarity and justification, we should include them in the context of their  days and years the tragic events took place. All this in an honest effort to bring about “the truth and only the truth”.

“Truth” brings light; light creates a new world from the existing darkness and chaos. And, in this new enlightened world good willed people, may see and judge. Even the governments oftentimes listen to the voices of reason, and engage in dialogue and conflict resolutions which eventually end up in  reconciliation.

   The spirit of reconciliation is what the victims of the Chamerian tragedy seek and hope to achieve! We must bring back friendship and cooperation!

From the human rights point of view, the Chamerian tragedy and its denial with impunity by the Greek perpetrators is what Professor Samantha Powers, formerly of Harvard University, and now the US Ambassador to the United Nations, would aptly calls “a problem from hell”. Speaking about the Bosnian tragedy (1991-95) the former US Secretary of State, Warren Christopher, explained: “It’s really a tragic problem. The hatred between the (national and religious) groups is almost unbelievable. It’s almost terrifying, and it’s centuries old. That’s really a problem from hell”.

That’s the Chamerian problem, too!    Policy makers knew about the crimes, who did them and why, and remained silent. We knew for a long time and remained silent, shameful by-standers while the atrocities were being denied. One main reason is that “our” Heads of State never saw the Chamerian tragedy as a priority problem in their political calculations; they never questioned, or accused the perpetrators, or tried  to break that silence. We, too, all of us, are guilty by association…! And today, Albania still lacks a strong and effective civil society.

The Polish lawyer Raphael Lemkin, who lost 41 members of his family during the Holocaust years, puts it: ”It’s a crime to kill a man, but it is not a crime for the oppressor to kill more than a million people. That’s inconsistent!”  In Albania, such an attitude was reinforced by the fact that in that country it was never revealed the full scale of the Communist regime’s madness –even as of this day. In Albania, people became immune to suffering, almost insensitive to blood and tear after 45 long years of a Stalinist dictatorship of the worst kind. In addition, the Communist dictator Enver Hoxha removed Chamerian refugees from their refugee camps where they were assisted by the U.N.R.R.A., dispersed them all over Albania, summarily and arbitrarily removed their Greek citizenship in 1953, thus crippling their chances to return to their homes, and after 1959 initiated a relentless persecution of their leaders, killing many of them.

When the Convention on Genocide was adopted by the UN General Assembly, on December 11, 1946, the term “genocide” was defined as “…the denial to the right of existence of entire  human groups…(which) shocks the conscience of humanity”. It was only two years after the catastrophe in Chameria. Almost nobody said a word, raised a finger, or brought the painful subject to the attention of various foreign governments, or to the United Nations. The Albanian Communist Government was shamefully involved in dispersing the Chamerian refugees all over Albania, too busy in exterminating “the enemies of the people” and obediently serving Yugoslavia’s Tito interests in the war -ravaged Greece, as well…!

Article 2 of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crimes of Genocide (June 12,1948) defines “genocide” as “…acts committed with intent to destroy, in whole or in part, a national ethnical, racial or religious groups, as such:

(a)  killing members of the group;

(b) causing serious bodily or mental harm to members of the group;

(c) deliberately afflicting on the group conditions of life calculated to bring about, its physical destruction in whole and in part….”

These definitions apply to Chamerian tragedy that took place under extra-judicial conditions. It was the physical destruction of ALL Moslem Chamerians.

In Albania, we know the experience; we have lived it. Similar methods, but within “a simulated judicial framework” were applied by the Communist Government in Albania against some religious and opponent groups. The almost total destruction of the Albanian Catholic clergy is a blatant example of a Government’s intention to physically annihilate it. To a large extent, the nefarious phenomenon can also be applied to the frightful persecution of the nascent Albanian intellectual class educated in the Western countries, the first real hope for a democratic transformation of that  country.

Chamerians were massacred by Greek Army regulars and irregular gangs of bandits, ordinary criminals, not for what they did, or had done, but because of what “they were”, “undesirable co-nationals” “Moslem Chamerians earmarked for extinction”. (To a large extent, the same holds also true for the Macedonians of Aegeus and the Jews of Greece).

The UN Convention holds responsible governments for attacking “internal” enemies, in “peacetime or wartime”. “Genocide can never be the exclusive internal concern of any country; wherever it occurs, it must be the concern of the entire civilized world”, wrote The Washington Post of November 9,1946. Speaking before the U.S. Senate, the Hon. U.S. Senator William Proxmire solemnly declared:” Our responsibility grows awesomely with the death of each innocent human life”, and warns us :” They are the most lethal pair of foes for the human rights everywhere in the world: ignorance and indifference”(S.Powers,84).

We, Albanians, with a long history of outside occupiers and domestic  oppressors should never allow these “lethal pair of foes” grow among us! We should work, study, explain and finally demand justice “until Hell freezes over!”  and  we should make public the incredible acts of official terror in Chameria with a credible evidence! That demands commitment and hard work.

That endeavor requires a mechanism as well. As a recent  experience in New York City taught me, the opening of a dialogue between good willed elements on both sides –politicians excluded- is a first step. Two narratives, Greek and Albanian, mainly unknown by non-professionals, will introduce the subject for discussion. The contradictions, and the ensuing confrontation are unavoidable. As a matter of fact, they are welcome. Passion brings energy! Many taboos from both sides will fall, but many irrefutable facts will be accepted, explained, understood, and used to advance the cause of reconciliation. It’s a practice used in 1993, in Oslo, Norway, by the Israelis and the Palestinians with an initial success.  It’s now being used  by Turks and Armenians, and in spite of the difficulties encountered, a new atmosphere, calm and contained conversation have prevailed. Traditional enemies are now the subjects of a civilized dialogue. Yet, it will be hard to penetrate governments  circles, and we should be aware of it.

Recent events indicate that the “Chamerian problem” is beginning to emerge. In the June 2013 elections, the political party representing the Chamerians in Albania ( now over 200.000) won five seats, for the first time. Yet, it remains a problem which requires a solution before it poisons the relationship of the two ancient neighbors, Albania and Greece.

Even worse, it may poison the minds and the hearts of the new and young generations on both sides. Therefore, it’s imperative to encourage an open dialogue, away from the  hands of the politicians, and of the sensationalized mass media of both countries.——————

* I prefer the use of the term “Chamerians”,found in American diplomatic documents., rather than Chams. SR

(Note: The author is a human rights activist.)

“Problemi çam” kërkon njohje të mirë dhe mirëkuptim

by

Nga: Sami Repishti/

Më datë 4 dhe 5 nandor,  Sh.T. Karolos Papoulias, President i Greqisë do të vizitojë Tiranën, kryeqytet i Republikës së Shqipërisë. Zyrtari i naltë grek shikohet si njani nga miqtë ma të mirë të Shqipërisë,  njeriu që ndihmoi ish-vendin tonë komunist me dalë nga vetizolimi i vetëkrijuem, simbas gazetës greke Kathimerini. Tue përshëndetë këtë iniciativë, gazeta greke shkruen: “Z.Papoulias gëzon nji influencë në opinionin publik shqiptar”.
Kemi besim se z.Papoulias do të gjejë në Shqipëri nji pritje të ngrohtë, si dhe nji dëshirë me zgjanue edhe ma shumë kufijtë ekzistues të marrëdhanjeve publike dhe private në mes të dy vendeve fqinje, Shqipëri dhe Greqi. Na urojmë me gjithë zemër që ky besim të plotësojë dëshirat e të dy palëve dhe të shpërndajë retë e dyshimeve të damshme, dhe mosbesimit të padëshirueshëm të skeptikëve. Megjithatë, subjekti delikat që krijon dyshime ashtë dhe mbetet “problemi çamërian”, akoma i pazgjidhur (preferoj termin “çamërian” gramatikisht korrekt dhe i përdorun në dokumentet diplomatike amerikane).
Le të mbetet në duert e “politikanëve” aspekti “politik” i këtij problemi. Ata jane ma të përgatitun se ne me e zgjidhë (ose me e ngatërrue edhe ma shumë!). Ketu do të përqendrohemi në “aspektin moral”, që për ne ashtë edhe thelbi i problemit.
* * *
Vështirësia që paraqitet në kuptimin e tragjedisë së popullit të Çamërisë rrjedh, në përqindje të madhe, nga paaftësia e jonë me bindë publikun të besojë “të pabesueshmen”. Gjanësia dhe dendësia e shtypjes, persekutimeve dhe metodave të “zgjidhjes përfundimtare” greke të problemit çamërian janë në të vërtetë “të pabesueshme”; ata tejkalojnë aftësinë tonë me kuptue plotësisht monstruozitetin e tyne. Prandej, ata mbeten akoma të pashpjegueshme plotësisht, të padënueme, dhe rrezikojnë anashkalimin e tyne nga ecja e pafalshme e kohës dhe nga nji njerëzim i lodhun prej ngjarjeve tragjike të ditëve tona.
Ndërsa masakrat nuk mund të justifikohen asnji herë, megjithatë nji lloj shpjegimi mund të gjindet në fenomenin e pafat të viteve gjatë Luftës II Botërore, shkatërrimin që ata prunë në kurrizin e popullsisë së viktimizueme të Greqisë dhe nga vitet e “Luftës civile” greke që zgjatën deri në verën e vitit 1949. Kjo “luftë” u shkaktue nga “lëvizja e rezistencës” me frymëzim komunist. Rezultati përfundimtar ka qenë ma shumë gjak dhe ma shumë lot. Ndjeshmënia normale e popullsisë vendëse u lëndue nga pamja e masakrave të përditshme. Ka qenë pikërisht në mes të këtyne ngjarjeve nga Ferri që çamërianët myslimanë, qytetarë grekë me kombësi shqiptare, u spastruen fizikisht ose u përzunë barbarisht nga Greqia për në Shqipëri, sidomos në vitet 1944 dhe 1945.
Çamërianët, viktima që i shpëtuen vdekjes, nuk e morën veten asnjiherë. Kriminelët grekë nuk pranuen asnjihërë përgjegjësinë për krimet e tyne, as që kërkuen falje. E aq ma pak me shpërblye sadopak viktimet e krimeve të tyne…! Ky qëndrim ashtë imoral. Sot, qeveritë e njimbasnjishme greke deklarojnë se nuk ka “nji problem çamërian”. Megjithatë, ka akoma dhjetëra-mijëra çamërianë të krishtenë që “u kursyen” nga masakrat e që jetojnë akoma në Greqi (Censusi i vitit 1951 tregon se 22.736 persona flasin shqip si gjuhë amtare). Meqenëse të gjitha të drejtat e minoriteteve kombëtare u janë mohue, ata i janë nënshtrue procesit të dhunshëm të asimilimit të plotë, sidomos nën presionin e randë të Kishës Orthodokse Greke.
Me luftue kundër nji gjendje kaq të randë e fatkeqe të çamërianëve, me shpërnda retë e paditunisë, mospërfilljes dhe harresës që i ka mbulue ata, ashtë e duhet të jetë përparësi e jonë kryesore!
Nga pikëpamja historike, kjo kërkon nga ne të zbulojmë dhe të mbledhim të gjithë evidencën që akoma ekziston pjesë për pjesë, çdo dokument të mundshëm që ka të bajë me tragjedinë çamëriane, me intervistue çdo dëshmitar dhe me publikue të gjitha për informimin e botës së gjanë. Le të hjedhim dritë mbi ata! Vetëm për arsyen e thjeshtë të qartësisë dhe justifikimit, na duhet të përfshijmë të gjitha në kontekstin e ditëve dhe viteve, kur këta ngjarje u zhvilluen ne Greqi. E gjithë kjo, në nji përpjekje të ndershme me zbulue të vërtetën dhe vetëm të vërtetën”.
“E vërteta” sjell dritë; drita krijon nji botë të re që del nga errësina dhe kaosi i mashtrimit. Dhe në këtë botë të re e të ndritun, njerëzit vullnetmirë do të shohin për vete e do të gjykojnë. Edhe vetë qeveritë shpesh herë ndigjojnë zanet e arsyes dhe ndërmarrin dialogun, marrin rrugën e zgjidhjes së konfliktit dhe eventualisht arrijnë në pajtimin e dëshiruem.
Fryma e pajtimit ashtë ajo që viktimet e tragjedisë çamëriane kërkojnë dhe shpresojnë me arrijtë. Duhet rivendosë fryma e miqësisë dhe bashkëpunimit!
Nga pikëpamja e të drejtave të njeriut, tragjedia çamëriane dhe mohimi i paturp i saj nga fajtorët ashtë ajo që profesoreshë Samantha Powers, e Universitetit Harvard, dhe sot ambasadore e SHBA në OKB, e quen “nji problem nga Ferri”. Tue folë për tragjedinë e Bosnjës (1991-95), ish-Sekretari i Shtetit, Warren Christopher, shpjegon: “Ashtë me të vërtetë nji problem tragjik. Urrejtja në mes të grupeve (kombëtare dhe fetare) ashtë pothuejse e pabesueshme. Ashtë e tmerrshme dhe e vjetër, shekullore. Ky ashtë me të vertetë nji problem nga Ferri”.
I tillë ashtë edhe “problemi çamërian”! Politikanët në fuqi i dijshin të gjitha për krimet, kush i bani ata dhe përse, por mbajtën heshtjen. Ne e dijtëm për shumë kohë dhe mbajtëm heshtjen, dëshmitarë të turpshëm, ndërsa masakrat mohoheshin vazhdimisht. Nji arsye kryesore ashtë se “udhëheqsit tonë” nuk e shikuen asnjiherë tragjedinë çamëriane si nji përparësi politike në llogaritjet e tyne; ata nuk e shtruen problemin, nuk akuzuen fajtorët, nuk u përpoqën me thye heshtjen. Edhe ne, të gjithë ne, jemi fajtorë për mosveprim…! Akoma sot, Shqipëria nuk ka nji shoqëri civile të fortë dhe efektive për veprim!
Avokati jahudi, Raphael Lemkin, i cili kishte humbë 41 anëtarë të familjes gjatë viteve të Holokaustit, shkruen: “Ashtë krim të vrasësh nji njeri; por nuk ashtë krim kur nji shtypës vret nji milion njerëz. Kjo nuk i qëndron logjikës”. Në Shqipëri, nji qëndrim i këtillë ashtë përforcue fatkeqësisht edhe nga fakti se në vendin tonë nuk u publikue asnjiherë madhësia e plotë e marrëzisë së regjimit komunist – as edhe kësaj dite. Në Shqipëri, nga vitet e gjata të diktaturës staliniste në formën e saj ma të shëmtueme, populli u ba “lëkurë-trash” nga vuejtjet e mëdha që pësoi, pothuejse i pandjeshëm para gjakut e para lotëve mbas 45 viteve diktaturë. Për ma tepër, satrapi aziatik nxori çamërianët nga kampet e refugjatëve për të cilat kujdesohej organizata UNRRA, i shpërndau në të katër kandet e Shqipërisë, kolektivisht dhe arbitrarisht u hoqi atyne nënshtetësinë greke në vitin 1953, tue shkatërrue kështu shanset e kthimit në votrat e tyne stërgjyshore dhe mbas vitit 1959 filloi nji persekutim të pamëshirshëm të udhëheqësve të tyne dhe vrau mjaft nga ata.
Kur “Konventa për Gjenocidin” u adoptue nga Asambleja e Përgjithshme e OKB-së më 11 dhjetor 1946, shprehja “gjenocid” u përcaktue si “…mohimi i së drejtës së jetës për të gjithë pjesëtarët e nji grupi njerëzor…(që)…trondite ndërgjegjën e njerëzimit”. Vetëm dy vjet kishin kalue nga dita e katastrofës në Çamëri. Pothuejse askush nuk e tha nji fjalë, ngreu nji gisht, ose paraqiti këtë subjekt të dhimbshëm para qeverive të hueja, ose para OKB-së. Qeveria komuniste e Shqipërisë, në mënyrë të paturpshme ishte shumë e zanë me shpërndamjen e çamërianëve anekand vendit tonë, shumë e zanë me shfarosjen e “armiqve të popullit”, dhe shumë e zanë tue shërbye në mënyrë servile interesat e Jugosllavisë së Titos në nderhymjen e tij në Greqinë e shkatërrueme nga lufta, gjithashtu.
Neni 2 i Konventës për Pengimin dhe Dënimin e Krimit të Gjenocidit (12 qershor  1948) përcakton termin “gjenocid” si “…akte të kryeme me qëllim shkatërrimi, tanësisht ose pjesërisht, të grupeve kombëtare etnike, racore ose fetare, siç janë
(a) vrasja e anëtarëve të grupit;
(b)damtime serioze të trupit ose të mendjes së anëtarëve të grupit; dhe
(c)me shkaktue, me qëllim, për grupin kondita qe damtojnë jetën e grupit, të llogarituna me sjellë asgjasimin e tij fizik, tanësisht ose pjesërisht…”
Të gjitha këto përcaktime i plotëson tragjedia çamëriane që u zhvillue në kondita ekstrajudiciare. Qëllimi? Shkatërrimi fizik –asgjasimi- i të gjithë popullsisë myslimane të Çamërisë.
Në Shqipëri, na jemi familjarë me këtë përvojë, sepse e kemi përjetue atë. Metoda të ngjashme, por mbrenda “nji kuadri falso gjyqësor” u aplikuen nga qeveria komuniste kundër disa grupeve fetare e kundërshtare politike të regjimit shtypës.
Shkatërrimi pothuejse i plotë i klerit katolik shqiptar ashtë nji shembull i pashembullt i pikësynimeve të nji qeverie me asgjasue fizikisht këtë grup. Në nji përqindje të madhe, ky fenomen i mbrapshtë u zbatue edhe me persekutimin e frikshëm të klasës së posalindun të intelektualëve shqiptarë të arsimuem në botën e Europës Perëndimore, kjo shpresë e parë dhe e vërtetë për transformimin demokratik të vendit tonë.
Çamërianët u masakruen nga forca të rregullta ushtarake greke, si dhe nga çeta të parregullta banditësh, kriminelë ordinerë, jo për atë “që kishin ba”, por për atë “qe ishin” “bashkekombas të padëshirueshëm” “çamërianë myslimanë të dënuem me zhdukje” (Në nji fare mase, kjo ashtë e vërtetë dhe për maqedonasit e Egjeut dhe jahudijtë e Greqisë).
Konventa e OKB-së quen përgjegjës qeveritë që sulmojnë anmiqt e “mbrendshëm” në “kohë paqe e në kohë lufte”. “Gjenocidi nuk mund të jetë kurr nji çështje e mbrendshme e cilitdo vend qoftë”, shkruente “The Washington Post” më datë 9 nandor 1946. Tue fole para Senatit te SHBA-së, senatori William Proxmire deklaroi solemnisht: “Përgjegjsia e jonë rritet pa masë me humbjen e jetës njerëzore të secilit”. Dhe na lajmëron: “Injoranca e mospërfillja janë dy nga anmiqt ma vdeksorë për të drejtat e njeriut, kudo qoftë në botë”. (S.Powers, ‘81).
Na, shqiptarët, me nji histori të gjatë pushtimesh nga jashtë dhe shtypjesh nga regjimet e mbrendshme, nuk duhet kurrë të lejojmë që “injoranca dhe mospërfillja” të rriten në mes nesh. Na duhet të punojmë, të studjojmë, të shpjegojmë dhe përfundimisht të kërkojmë drejtësi “deri sa edhe Ferri të bahet akull”, si thonë amerikanët; Na duhet të publikojmë të gjitha aktet e pabesueshme të terrorit zyrtar në Çamëri me evidencë të besueshme. Kjo kërkon angazhim dhe punë e përsëri punë!
Nji ndërmarrje e këtillë kërkon edhe nji mekanizëm, gjithashtu. Ashtu si mësova nga nji përvojë këto ditët e fundit në New York City, hapi i parë për zgjidhjen e nji problemi ashtë fillimi i nji dialogu në mes elementesh vullnetmira nga të dy palët. “Politikanet dhe masmedia” nuk janë të mirëseardhun. Në rastin e Çamërisë, pjesëmarrësit shqiptarë e grekë paraqesin narrativën e tyne si subjekt për diskutim. Kontradiktat dhe ndoshta edhe konfrontimet janë të paevitueshme. Përkundrazi, ata janë të mirë-se-ardhuna. Pasioni sjell energji. Disa nga tabutë, nga të dy anët rrëzohen, por mjaft fakte të pakundërshtueshme do të pranohen, shpjegohen, kuptohen dhe shërbejnë për nji pajtim mendimesh. Kjo ashtë nji praktikë që u ndoq në 1993 në Oslo, Norvegji, nga dy ekipe izraelite dhe palestineze, me nji sukses fillestar. Tani, nji praktikë e këtillë po ndiqet nga dy ekipe, turke dhe armene. Me gjithë pengesat e mëdha, bisedimet bahen të qeta dhe në frymë ndërtuese. Dy anmiq tradicionalë janë bashkëbisedues në nji dialog të qytetnuem. Megjithatë, duhet të jemi të kujdesshëm: qarqet qeveritare janë të vështira në mirëkuptim.
Ngjarjet e fundit tregojnë se “problemi çamërian” ka fillue të ngrihet. Në zgjedhjet e qershorit 2013, në Shqipëri, partitë politike që përfaqësojnë interesa të çamërianëve në vend (sot ma shumë se 200.000), kanë fitue, për të parën herë, 5 vende në Parlamentin shqiptar. Përsëri, “problemi” mbetet akoma dhe kërkon nji zgjidhje para se të helmojë marrëdhanjet në mes të dy fqinjëve shekullorë, Shqipëri e Greqi.
Akoma ma keq: ai mund të helmojë mendjet dhe zemrat e brezenive të reja të të dy vendeve. Prandej ashtë imperativ inkurajimi i nji dialogu, larg nga duert e “politikës dhe të “mediave sensacionale” të dy vendeve.
*Autori ashtë aktivist për të drejtat e njeriut

ÇESHTJA ÇAME KERKON DREJTESI, PAPULIAS MENDO PER GJYKIMIN E ZOTIT

by

NGA SHPETIM IDRIZI/

Përpara qindra mbështetësve, shqiptarë të Çamërisë dhe të gjitha trevave të tjera kombëtare, Shoqata “Çamëria” dhe PDIU zhvilloi një tubim paqësor me parrullat “Hiqni ligjin e luftës”, “Zgjidhni çështjen çame”, etj. Gjatë aktivitetit folën kryetari i Shoqatës “Çamëria”, z. Ardian Tana, ish kryetari Servet Mehmeti, deputeti Dashamir Tahiri dhe kryetari i PDIU, Shpëtim Idrizi. 
Fjala e plotë të z. Idrizi. 
Të dashur motra dhe vëllezër, 
Ne erdhëm në një shesh tjetër, sepse pala greke kishte frikë prej nesh. Por, ne jemi ata që kemi qenë gjithnjë, sepse gjaku nuk mohohet, etnia dhe kombi nuk mohohen. 
Ne jemi çamë, ne jemi shqiptarë kushdo qofshim, mysliman apo të krishterë, të rinj apo të vjetër. 
Protesta jonë në fakt nuk ishte kundër Papuliasit, por politikës greke, të cilën ai e ka përfaqësuar megjithëse me mënyra të buta. 
Protesta jonë është për të kujtuar se ne ekzistojmë, se çështja çame ekziston. Pala greke, që ka kërkuar largimin e protestës nga sheshi para Presidencës po bën si sturci. Ajo po fsheh kokën dhe duke future kokën në rërë, mendon se nuk sheh rritjen tonë, forcimin tonë. Protesta jonë është me drejtësi dhe vlerë, dinjitet dhe aspirat, humanitet dhe dlirësi, është për fqinjësinë e mirë, që vendoset vetëm mbi bazat e dinjitetit dhe reciprocitetit. 
Le të flasim pak për zotin Papulias: 
Është bashkëkombasi ynë, çam ortodoks dhe vetëm ai s’duhet të tregonte frikë prej nesh, sipas kompleksit të Makbethit që tregoi. Ai është dëshmimtar i gjallë i genocidit që është bërë mbi vëllezërit e tij të një gjaku. Ai e di mirë se, ne nuk kemi bashkëpunuar si komunitet me pushtuesit. 
Ai e di, sepse ka luftuar krah për krah me batalionin Çamëria. 
Ai e di, sepse ka patur mes komunitetit tonë miq dhe shokë të fëmijërisë, që janë vrarë, ose janë detyruar të ikin. 
Vallë pse miku i tij i fëmijërisë Fuat BoçI do të kishte ardhur në Shqipëri nëse në Greqi nuk do të kishte genocid? Pse ju, pse ne do të largoheshim nga tokat tona, nga vatrat tona, nga pasuritë tona, nga varet e të parëve tanë? 
Pse fshati i tij do ndërronte emrin nga Voshtina në Pogonian, nëse Greqia s’do të përpiqej të fshinte gjurmët e ekzistencës sonë në ato vise? 
Pse emri i tij është pak i ndryshëm nga emrat grekë? 
Po a mund të fshihen gjurmët tona në ato vise? A mund të fshihet lufta jonë kundër pushtuese, kundër genocidit? 
A mund të shkulen rrënjët e një populli? A mund të mohohet një popull thjesht dhe vetëm duke i vjedhur këngët e vallet 
Ju deklaroheni një mik për të hapur një epokë të re! Po pyetja ime është se deri tani çfarë epoke kishim? Çfarë është ky mik që vjen në shtëpinë tonë dhe i tregon të zotit të shtëpisë se çfarë duhet dhe çfarë nuk duhet të bëjë? 
Zoti Papulias ka premtuar 20 vjet më parë se çështja çame do trajtohej kur të mbylleshin plagët e së kaluarës. Por cilat plagë? Ne nuk dimë që komuniteti ynë të ketë krijuar plagë. E kundërta është e vërtetë: 5000 të vrarë, gra dhe fëmijë, 20 për qind e popullësisë e shfarrosur, 35 mijë të zhdukur, miliarda pasuri e grabitur, objekte kulti të shkatërruara. Për më tepër dua tí them z. Papulias se mbi shqiptarët e Çamërisë po vazhdon diskriminimi edhe sot dhe nuk mund të bëjnë sikur nuk e shohin: Nuk mund të jetë më kështu, nuk mund të vazhdojë më kështu. 
Ne donim që z. Papulias ta mbante fjalën e dhënë para 20 vjetësh. Që ai të bëhej autor i një zgjidhje historike. Nuk duhet të kalonte ylberin. 
Zgjidhja për çështjen çame është shumë e thjeshtë në pikëpamje ligjore. Ajo do ta qetësonte ndërgjegjen e vrarë të popullit grek dhe të presidentit Papulias që ndihet grek. Do të duhet të shfuqizohet ligji i luftës sepse ne nuk kemi bërë luftë me askënd. 
Do duhej që ligji i vitit 1981 për refugjatët e luftës, të zbatohej pa dallim, edhe për ata shtetas grekë me origjinë jogreke. 
Kjo do na jepte mundësinë të ktheheshim në tokat tona, të rifitonim shtetësinë, të drejtat e mohuara njëlloj si refugjatët e tjerë të luftës, të majtë, apo të djathtë qofshin. Zoti Papulias, duhet të keni frikë nga këlyshët e Agimit të Artë që mbajtët në parlament; këlyshët e Zervës ndaj të cilit luftuat në Luftën e Dytë Botërore dhe i mbajtët shumë gjatë në gji, dhe që tani doni t’I këpusni kokën. 
Komuniteti çam, ka përqafuar vlerat e demokracisë evropiane dhe jo nazizmin dhe fashizmin, si pasardhësit gjenetikë dhe politikë të kasapit Zervas. Nga ky vend, nga ky shesh, nga të gjithë sheshet e Shqipërisë dhe kudo ku jetojnë shqiptarët, ne i bëjmë një thirrje zotit Papulias: 
Luaj rolin e pajtuesit midis dy kombeve, për shkak të gjakut tënd. Bëj një vepër drejtësie për moshën që ke dhe historinë personale që përfaqëson. Mos u bëj bartës i kërkesave anakronike të segmenteve ekstremiste të shoqërisë ku sot je prijës, për detin, për kufijtë tokësorë, për gjoja të drejta të pronësisë së minoritetit grek, për varre ushtarësh. 
Si mund të pranosh këtë detyrë dhe në këtë moshë zoti Papulias, kur bashkëmoshatarët e tu çamë, që nuk hoqën dorë nga kombësia e tyre, sot dergjen pa varr në tokën ku ti linde? 
Nuk ka për ata as monumente, as varre, as kujtesë kolektive të shtetit grek. 
Zoti Papulias keni rastin historik t’iu bësh shërbimin më të madh dy kombeve të cilit i përket. Pajtimin e tyre që kalon nga zgjidhja e çështjes çame. 
Njeriu në moshën tuaj afrohet me Zotin. i kthehet të vërtetës dhe nuk i shmanget asaj. Ne nuk të kërkojmë më shumë z. President. Kujto Zotin e vërtetë dhe ktheju të vërtetës. Kujto fëmijërinë tënde, vrite mendjen: a e meritojnë bashkëkombasit e tu çame, fatin që i rezervoi armiku yt politik Zerva? A është evropiane të mohohet genocidi, masakra, feja, kombësia, pasuria, nderi i bashkëkombasve të tu? 
Nuk e dimë nëse do të vish prapë zoti Papulias. Por mendo për këtë që ne po të kërkojmë, mendo për gjyqin e historisë. Mendo për Gjykimin e Zotit. Mos ki frikë nga ne! Ne do të lutemi për ty: Zoti të Mëshiroftë! 
Çështja çame ekziston në varret tona, në kishat dhe xhamitë tona, në pasuritë tona, në këngët dhe vallet tona, në miqësinë tuaj me Fuatin dhe bashkëfshatarët e tjerë të Voshtinës, në luftën tuaj të përbashkët me Batalionin “Çamëria”. 
Ndaj mos u bëni i padrejtë në moshën tuaj zoti President. Mos i ktheni shpinën Zotit dhe të vërtetës! Zoti është një për shqiptarë dhe grekë, për myslimanë dhe të krishterë! 

Ndaj dua ti bëj thirrje presidentit, kryeministrit, kryetarit të Parlamentit, kryetarit të Opozitës që të kuptojnë se në ofiqet që kanë me sa duket nuk mund t’ju ofrojnë shqiptarëve shumë gjëra. Por ata duhet të paktën t’u japin dinjitet kombëtar! 

Rroftë Çamëria! 

Rroftë kombi shqiptar! 

Zoti Papulias, Çamëria pret zgjidhje!

by

Nga Tahir Muhedini/

Zoti Karolios Papulias, në një takim të viteve të para të tranzicionit, asokohe në postin e ministrit të jashtëm, duke iu referuar problemit çam, i tha homologut Alfred Serreqi se, “këto janë probleme që duhen ballafaquar pas 20 vjetësh, pasi sot ka ende plagë të hapura në shoqërinë greke”.

E pra, sot kanë kaluar më shumë se 20 vjet dhe çështje si ajo e çamëve, e pronave të shqiptarëve, duhen diskutuar dhe çuar drejt zgjidhjes përfundimtare. Edhe shqiptarët nuk janë më ata të vitit 1991: janë anëtarë të NATO-s dhe së shpejti do të bëhen edhe anëtarë të Bashkimit Europian.

Është momenti për reflektim

Kryediplomati grek, zoti Venizellos, gjatë vizitës në Tiranë dhe takimit me homologun shqiptar Bushati, ofroi një qasje jo të drejtë për Çështjen Çame, duke sugjeruar zgjidhjen e çështjes së pronave në mënyrë individuale, nëpërmjet Gjykatës së Strasburgut. Së pari, Çështja Çame nuk është vetëm çështje pronash, ajo është pjesë e një kuadri tërësor të drejtash të dhunuara, përfshi dhe të drejtën e jetës, është çështje e të drejtave të njeriut, që kërkon një zgjidhje kolektive, pra jo vetëm njohje të të drejtave pasurore dhe dëmshpërblimit për pronën e grabitur me dhunë, por dhe riatdhesim të popullsisë së shpërngulur me gjenocid, në bazë të konventave ndërkombëtare. Nuk mund të jetë individuale çështja e dhjetëra mijëra qytetarëve të huaj në territorin e një shteti tjetër. Së dyti, ajo nuk duhet trajtuar vetëm në dimension juridik, sepse nuk është vetëm e tillë. Çështja Çame është çështje politike midis dy vendeve tona, Greqisë dhe Shqipërisë dhe duhet zgjidhur me dialog reciprok politik dhe largpamës, padyshim me praninë e përfaqësuesve të kësaj popullsie. Çështja Çame vjen si rezultat i një qëndrimi absurd të deritanishëm të qeverive greke, por edhe atyre shqiptare, për ta administruar dhe përballuar pa pasione e me realizëm koston politike të zgjidhjes së këtij problemi. Është momenti për reflektime të mëdha si nga shteti i sotëm grek, por dhe ai shqiptar. Është momenti që të merren vendime të guximshme dhe të flaket çdo paragjykim për t’u dhënë fund dilemave dhe përpëlitjeve shpirtërore të dy popujve tanë.

Sikur të mos mjaftonte kjo deklaratë e ministrit Venizelos, vetëm një javë më vonë disa nga diplomatët grekë dhe autoritete të larta greke, në një letër dërguar Kryeministrit Samaras, vazhdojnë ta konsiderojnë si “pjesë të tyre” Jugun e Shqipërisë, që rëndom e cilësojnë “Vorio-Epir”. Ndërkohë që historia provon krejt të kundërtën. Me këto qëndrime shteti dhe qeveria greke po shkojnë më mbrapa akoma sesa paraardhësit e tyre, në fillim të shekullit të 20.

Si deputet i Kuvendit të Shqipërisë dhe njohës i marrëdhënieve shqiptaro-greke, shpreh keqardhjen time për këto hapa të fundit që do t’i quaja të rrezikshme dhe, duke përfituar nga ky rast, i bëj thirrje z. Papulias të shohë dhe të gjykojë me realizëm Çështjen Çame dhe të drejtat e shqiptarëve në përgjithësi, si kryetar i një shteti që mbahet si një vend i demokratizuar. Ajo që duhet të jetë konstante e pa zigzage dhe si tipar themelor i marrëdhënieve shqiptaro-greke është dialogu bilateral dhe bashkëpunimi për forcimin e vazhdueshëm të tyre. Në realitet, në sipërfaqe ato duken të mira dhe normale disa raste siç kemi dëgjuar të deklarohet nga disa edhe si të “shkëlqyera”. Nga një vëzhgim i kujdesshëm i historikut të këtyre marrëdhënieve do të konstatohet se këto marrëdhënie, për fat të keq të të dy popujve fqinjë, rezultojnë me zigzage të theksuara, me shumë mosbesim se sa të sinqerta, me skena dhe acarime primitive. Në thellësi ato janë me gropa dhe hone të rrezikshme e akoma të pambyllura, të cilat në momente të caktuara nxjerrin mbi sipërfaqe sulfurin e tyre helmues.

Filoshqiptar apo nacionalist grek?

Zoti Papulias, si personalitet me përvojë të gjatë diplomatike, ka dëshmuar se është nga më të emancipuarit grekë, që kërkon të forcojë marrëdhëniet midis shqiptarëve dhe grekëve. Madje, në kohën kur ishte ministër i Jashtëm, ka dhënë shenja se ka vullnetin të shohë realitetin e ekzistencës së Çështjes Çame. Ai ka pasur fatin të vijë në këtë jetë në një nga fshatrat e Çamërisë. Në jetëshkrimin e tij thuhet se ka lindur më 1929 në fshatin Voshtina (sot quhet Pogoniani) pranë kufirit me Shqipërinë. Ky fshat ndodhet në krahinën e Çamërisë dhe dikur banohej nga popullsia shqiptare. (Siç dihet në vitet 1913 – 1945 qeveritë greke dëbuan me forcë popullsinë shqiptare nga trojet e tyre mijëravjeçare. Kështu, qindra bashkëfshatarë të presidentit të sotëm grek u përzunë me dhunë edhe nga fshati i lindjes së tij, Voshtina. Në Voshtinë sipas të dhënave shqiptarët kanë banuar që në shek.XVI, pas përzënies së shqiptarëve myslimanë, në këtë fshat u sollën vlleh dhe “grek” nga Azia e Vogël. Megjithatë, nuk mund të themi se z.Papulias është filoshqiptar. Ai është thjesht një nacionalist grek, që më shumë se pragmatizmin dhe realpolitikën, ka mbështetur deri në fanatizëm interesat greke, shpeshherë të ekzagjeruara dhe pa asnjë bazë historike dhe ligjore. Shpresojmë që në këtë vizitë në Tiranë Presidenti grek të mos jetë një bashkëbisedues i vështirë dhe të ofrojë një qasje dhe këndvështrim realist në marrëdhëniet Shqipëri – Greqi, si dhe në çështje të mbetura pezull, siç është Çështja Çame e cila, siç ka deklaruar ministri ynë i Jashtëm zoti Bushati, tashmë është pjesë e dosjes diplomatike shqiptare.

Ballafaqimi i parë shqiptaro-grek në nivel ekspertësh

Karolos Papulias gjithnjë ka qenë çelësi i zhbllokimeve të marrëdhënieve të krizave të ngrira të politikës midis Greqisë dhe Shqipërisë. Atij i takon merita se ideoi në fillim të viteve 1980 heqjen e ligjit të gjendjes së Luftës me Shqipërinë, por ky ligj nuk u miratua nga Kuvendi i Greqisë. Tre vjet pas hapjes së Shqipërisë, më 3 maj 1994, në ”Hotelin Eden au Lac” në Zyrih të Zvicrës u zhvillua takimi Serreqi-Papulias, ku u rrok si temë bisedimi edhe Çështja Çame, çka do të shënonte atë që mund të cilësohet si uverturë e “ballafaqimit shqiptaro- grek me Çështjen Çame në nivel ekspertesh”.

Ministri i Jashtëm grek z. Papulias u shpreh se “Për problemin çam dua të bëj një vërejtje…Dua të bëj një diferencim historik. Populli shqiptar dhe minoriteti grek kanë luftuar për çlirimin e Shqipërisë kundër fashizmit dhe nazizmit. Kurse çamët bashkëpunuan me pushtuesit kundër çlirimit të Greqisë. Unë këtë e di mirë se kam qenë 14 vjeç dhe kam luftuar në ato anë. Ekziston problemi i pronave dhe besoj se e mbani mend se kam thënë që shërbimet e të dyja ministrive të Jashtme të studiojnë këtë problem”. Ministri i Jashtëm shqiptar, z. Serreqi, kundërshtoi këtë opinion që fyente çamët dhe e cilësoi si jo real atë, si një qëndrim që nuk bazohej në realitetin historik të së vërtetës së ngjarjeve. “Nuk e vë në dyshim se ashtu si në radhët e grekëve – replikoi z.Serreqi, …edhe midis çamëve, të cilët gjithashtu luftuan kundra okupatorëve, ka pasur bashkëpunëtorë. Dihet historia. Nga Greqia ikën ata që bashkëpunuan me italianët dhe ata që deshën të vendosnin komunizmin. Tani kanë kaluar të paktën dy gjenerata, është absurd të ngulësh këmbë në mënyrë të tillë, domethënë të përvetësosh teorinë e luftës së klasave të zhvilluar gjatë regjimit komunist në Shqipëri.

Akuza nuk qëndron për të gjithë çamët, por edhe në kohë ajo s’mund të zbatohet. Qëndrimi që mban qeveria greke sot nuk mund të mbahet”.

(Këtu është vendi të bëhet një parantezë: deklaratat e vitit 2008 të historianëve grekë, prezantuar në Universitetin e Pantios në Athinë, me fakte të bazuara nga dokumentet dhe filmime të kohës, dëshmojnë falsitetin e qëndrimit zyrtar grek dhe hedhin dritë mbi pafajësinë e çamëve dhe pohojnë implikimet e minoritetit grek me pushtuesit kundër shqiptarëve).

Por një vit më vonë ndodhi një zhvillim tjetër, i papritur.

Papulias – Serreqi dhe Komisionet e Përbashkëta

Në vizitën e tij zyrtare në Tiranë, më 13-14 mars 1995, Zoti Papulias,  në takim me homologun e tij, z. Alfred Serreqi, pranoi ekzistencën e Çështjes Çame. Me insistim të ministrit shqiptar të Jashtëm, z.Papulias pranoi diskutimin e çështjes së pronave të çamëve në nivel ekspertësh, në kuadër të Komisionit dhe nënkomisioneve të përbashkëta shqiptaro-greke, për trajtimin e problemeve që ekzistonin midis dy vendeve. Nën udhëzimet e dy ministrave të Jashtëm u ngritën këto komisione dhe u realizua takimi i parë në Tiranë i nënkomisionit Juridik dhe Konsullor në nivel ekspertësh, ku u diskutuan pretendimet pasurore të të dyja palëve. Pala shqiptare trajtoi çështjen e zgjidhjes së pretendimeve pasurore të shtetasve shqiptarë të bllokuara nga i ashtuquajturi “ligji i luftës”, për të cilën pala greke pranoi se ka kthyer disa pasuri dhe do të shihte më konkretisht, rast pas rasti, pretendimin e dokumentuar nga ekspertët shqiptarë. Në lidhje me çështjen e pronave të çamëve, si çështje që nuk ka të bëjë aspak me “ligjin e luftës” e që u trajtua nga të dyja palët si pretendim i veçantë, pala greke fillimisht tentoi të acarojë artificialisht situatën, duke u shprehur në kundërshtim me direktivën e dhënë nga dy MJ, se “po të diskutohet për një çështje që nuk ekziston ne mund të tensionojmë marrëdhëniet përsëri”. Pala shqiptare, me gjakftohtësi, nuk ra pre e këtij provokacioni, por me maturi dhe me fakte e dokumente autentike greke e rrëzoi akuzën e përfaqësuesve grekë ndaj çamëve. Për herë të parë në këtë takim është deklaruar përfundimisht se çamët qëndrojnë në historinë e tyre të pafajshëm dhe ndaj tyre ka vetëm akuzë politike. Pasi palës greke iu paraqitën fakte kokëforta, iu kërkua miqësisht një pozicionim i qartë për kthimin e të drejtave pasurore të çamëve për çka u ra dakord për një takim të ardhshëm.

Mos u trembni nga shoqata “Çamëria”

Çuditërisht nuk ka pasur më pas një zhvillim të ri pozitiv në zgjidhjen e një problemi të pranuar nga të dyja palët si ekzistues, por siç dëshmohet edhe sot ka një kthim të rrezikshëm mbrapa në qëndrimin e injorimit dhe vazhdimit të mbulimit të problemit të të drejtave të njeriut me të gjitha përmasat humane të tij, hapa të cilat janë jo të sinqerta dhe nuk ndihmojnë marrëdhëniet e mira midis dy vendeve dhe dy popujve. Për të sjellë në vëmendjen e opinionit është ngjarja e 1 nëntorit 2005, kur Presidenti i Greqisë, Karolos Papulias, do të takohej me homologun shqiptar, Alfred Moisiu, në Sarandë. Papulias kërkoi që më parë të shkonte në konsullatën e Gjirokastrës, por në hyrje të saj protestues të shoqatës “Çamëria” kishin vendosur parulla dhe thërrisnin për të drejtat e tyre. Papulias e interpretoi këtë si një provokim dhe anuloi takimin me Moisiun në Sarandë. Zoti Papulias u detyrua të bëjë kështu një nga gjestet më të paprecedentë, aspak miqësor dhe diplomatik: atë të rikthimit në “mes të rrugës” nga një vizitë e cilësuar miqësore. Papulias ra në kurthin e asaj fryme dhe veprimi grek të njohura si “qarqe apo segmente shoviniste greke”, frymë që ka brejtur dhe po i bren vazhdimisht vlerat e vërteta civilizuese greke dhe ka dëmtuar rëndë miqësinë e vërtetë shqiptaro-greke. Pikërisht kjo frymë projektoi, masakroi dhe dëboi nga vatrat e veta, me dhunë e gjenocid të paparë, shqiptarët e Çamërisë, një nga popullsitë më të vjetra të atyre trojeve.

Nuk kishte asnjë shenjë dhe arsye që z.Papulias ta ndiente veten të pasigurt në Sarandë, ku e prisnin përveç autoriteteve më të larta shqiptare, edhe përfaqësuesit e një populli paqësor, nga më të vuajturit dhe më të diskriminuarit në Europë, çamëve martirë.

Por, siç u komentua nga të gjithë, ajo ishte një ngjarje e inskenuar, që u përdor si pretekst diplomatik, nga ku qarqet shoviniste morën shkas, për të ngritur dhe fajësuar çamët, të cilët propaganda greke menjëherë i cilësoi si ekstremistë.

Z.Papulias ende nuk ka sqaruar nëse ishte frika nga tubimi paqësor që e detyroi të kthehet nga rruga pa mbaruar punë, apo dëshmia e ekzistencës së problemit çam, për të cilin ndoshta në ato moment nuk ka qenë i përgatitur për të dhënë një përgjigje të prerë.

Filozofia çame në marrëdhëniet shqiptaro-greke

Epoka e nisur e integrimit europian, e miqësisë dhe e paqes çon vetvetiu në zgjidhjen e Çështjes Çame. Sa më shpejt që të pranohet kjo, aq më mirë do të jetë për Athinën Zyrtare, por edhe për të dy popujt me lidhje të vjetra historike. Historia ka dëshmuar se shqiptarët e Çamërisë, kanë qenë dhe kanë dhënë kontributin e tyre në konsolidimin e një shteti grek. Ndaj marrëdhëniet shqiptaro-greke kërkojnë një trajtim tjetër nga ai i deritanishëm.

Tani që është në fuqi edhe një rezolutë për Çështjen Çame, është formësuar një qëndrim zyrtar në politikën e jashtme të shtetit në marrëdhënie me Greqinë, duke u përballuar me të gjitha elementet përbërëse të këtyre marrëdhënieve të trashëguara nga e kaluara e tyre.

Nga ministri ynë i Jashtëm, zoti Bushati, siç e pamë gjatë vizitës së zotit Venizelos, është vënë në dispozicion një formulim preciz dhe korrekt i trajtimit të Çështjes Çame mbi taktikën dhe strategjinë që duhet ndjekur deri në zgjidhjen përfundimtare e plotësuar kjo me dokumente të rëndësishme. Diplomacia shqiptare dalëngadalë po rikonturon dhe pozicionon vetveten për Çështjen Çame dhe po përgatitet seriozisht për ballafaqimin e madh.

Çamëria dhe banorët e saj të lashtë janë gur themeli i pazëvendësueshëm i këtyre marrëdhënieve mijëravjeçare dhe gur themeli që nuk injorohet dot. Koha do të dëshmojë se marrëdhëniet shqiptaro-greke kishin dhe kanë nevojë për ketë kontribut dhe këtë filozofi çame, si një tregues i shkallës së emancipimit të këtyre marrëdhënieve.

Ne 5 deputetët çamë të PDIU-së na pret padyshim një betejë e madhe politike e diplomatike, duke i kërkuar shtetit shqiptar dhe atij grek që përpara se të jenë partnerë në rrugën e integrimit europian, të plotësojnë detyrimin e tyre ndaj çështjes çame. Çamëria pret zgjidh