Ilir Levonja/

Dëmi më i madh që ka vendi sot është çarja e opozitës. Këtë e tregoi edhe pjesëmarrja e ulët në votime me rreth 30% në ato 6 Bashki, ku përjashto Shkodrën të tjerat ishin rrëzuar nga skandalet. Logjikisht duhej të kishte një revansh opozitar por kjo nuk ndodhi. Arsyeja e parë është pikërisht çarja fatale e opozitës, e dyta reforma territoriale dhe e treta largimi i pjesës më vitale nga vendi. Por le të ndalemi tek opozita pasi po shoh që shumë zëra e konsiderojnë këtë garë jo politike, jo si pjesëmarrje për të fituar, pasi qeveria kështu e ashtu, por si një barometër për të kuptuar se cila është opozita reale, Lulzim Basha apo Sali Berisha? Me një fjalë, kush duhet tashmë ta drejtojë opozitarizmin në Shqipëri, Lulzim Basha apo Sali Berisha etj.? Sinqerisht më vjen keq të justifikosh sot humbjen me preteksin se hymë në garë për të zbuluar opozitën reale apo liderin real. Me këto shifra që po shohim, edhe sikur t’i mbledhësh, pra shifrat e PD-ës së Bashës dhe Shtëpisë së Lirisë së Sali Berishës, prapë opozita nuk ka fituar. Përjashto Shkodrën, ku nëse votat e kandidatit të Bashës do i ishin shtuar kandidatit të Berishës, hendeku do ishte i madh. Dhe Shkodra ka arsye, pasi në këto 9 vite qeverisje ka qënë me e denigruara publikisht se çdo metropol tjetër në Shqipëri. Rama ia kërkoi po publikisht të ndryshonte, por ai kurrë nuk ia kërkuar vetes se tij një gjë të tillë. Sot opozitarizmi si fitues, si ai i vendit të tretë, kanë humbur. A është Lulzim Basha një nga shkaktarët. As nuk luan topi që po. Megjithatë nuk mund të themi që u futëm në këto zgjedhje për të zbuluar se kush është lideri real! Shpresoj që brenda kampeve të kenë mbetur nga pesë burra me mend në kokë, siç e themi ne, që t’i kërkojnë qoftë Lulzim Bashës por edhe Sali Berishës, hapjen e krahut. Për Bashën nuk ia vlen të diskutosh më. Nëse do të rrijë një anëtar i thjeshtë, e ka në dorë ai. Sali Berisha bëri një betejë për t’u admiruar, e para për moshën, e dyta për futjen e primareve dhe kolegjialitetit në një forcë politike. Forcat politike në Shqipëri nga ndryshimet kushtetuese të vitit 2008 vdiqën, mori një hov brutal kulti i individit, aq sa sot socialisti e shikon Edi Ramën si klasa punëtore dikur Enver Hoxhën. Kështu edhe demokratët Sali Berishën apo ata mendjembushurit në sektorin e tretë, Lulzim Bashën. Duhet një hapje krahu frontale, një qilizëm intelektual se zgjedhjet e vitit që vjen janë në prag. Një ide e kam ofruar edhe unë, më i votuari a më të votuarit, i, e, 25 prillit të vitit 2021, pra zgjedhjeve të fundit, sidomos ata që thyen edhe herësin, të jenë kontigjenti nga ku duhet të dali lidershipi i ri. Dhe më kryesorja, jo më aleanca bizarre me kryetarë partish që kanë si anëtarë vetëm veten. Vendi ka nevojë për një epokë të re si ajo viteve 90-të. Mjaft i dhatë mandate dikujt vetëm pse flet bukur studiove. Madje nëse kanë mbetur edhe aty me pesë pare mend në kokë, nuk kanë pse rrinë deputet asnjanjës me votat e demokratëve të braktisur. Keni kampionin Fatmir Mediu përshembull. Ata 30% që kanë votuar janë me kuota të larta nga e majta. Këtu duhet kërkuar dështimi. Sali Berisha për sa bëri bravo i qoftë, duhet ta vazhdoj betejën e tij jo për veten, por për demokratët. Eshtë historia e tyre dhe suksesi i tyre. Arsyeja që Basha është sot sektori i tretë, është pikërisht kundërvënia karshi historisë së demokratëve. Sali Berishën e quajnë kriminel ajo shtresë sociale që quan normale vrasjet, internimet, persekutimet, varret e humbura të një shpure të tërë shqiptarësh nga Enver Hoxha, kësaj aradhe, iu shtua sot edhe Basha me shpurën e tij. Pra kjo është kundërvënia karshi historisë. Ka ardhur koha e rrotacioneve, e ndjesës, e hapjes së krahut. Ndryshe Shqipëria po pason sektorin e Lindjes nga ku me mjetet e demokracisë po prodhojnë gjoja liderë të fortë. Në fakt po prodhojnë ca mini statuja nga Stalini deri tek Enver Hoxha. Faktet i keni të gjallë. Lindja  është në një luftë të pashpresë, deri sa avionë e tanke luftarakë shkelin civilët në rrugën e madhe. Shkurt është koha për një armëpushim të madh brenda opozitarizmit. 

Nga Skënder Sadri KAPITI 

Me datë 5, 6 dhe7 Mars 1998 Komandanti legjendar Adem Jashari dhe e gjithë familja e tij luftuan dhe ranë heroikisht për lirinë e Kosovës. 

Kjo ngjarje shënon lavdinë dhe  kthesën e madhe në historinë kombëtare shqiptare, shënon mbështetjen gjithkombëtare dhe atë ndërkombëtare për  mposhtjen dhe kapitullimin e kolonizatorit serb, dëbimin përfundimtar të hordhive barbare serbe nga Kosova që u kurorëzua me Pavarësinë  e Kosovës.

Dhe sot  bota  dhe demokracia po kërcënohen nga barbaria dhe kërcënimi rus, pas shperthimit të Luftës në  Ukrainë. Unë Skënder KAPITI veteran i UÇK -së vendosa ta shkruaj këtë shkrim për të treguar faktin dhe për të sjellë në kujtesën kombetare madhështinë heroike e patriotike të pashëmbullt të popullit heroik të Kosovës i cili mposhti dhe sfidoi për mbi 100 vite barbarinë dhe genocidin sllavo-ruso-serb. 

Shqiptarët e Kosovës janë ata të cilët jo vetëm u braktisën nga Europa në shekullin e 19 dhe 20, por Kosova kishte në atë kohë kundër jo vetëm Serbinë por edhe Rusinë dhe fuqitë e Europës të cilat lejuan dhe miratuan  pushtimin dhe kolonializimin serb të  Kosovës. 

Dhe pavarësisht kësaj shqiptarët e Kosovës qëndruan , sakrifikuan e luftuan për mbijetesë dhe për liri e clirim kombëtar panderprere për 100 vite. Në luftën më të fundit, Kosovës i dolët për zot djemt dhe vajzat e saj në atë që tashmë njihet si Lufta e Ushtrisë Çlirimtare e Kosovës të cilën unë e kam quajtur si ngjarjen më të lavdishme të historisë sonë kombëtare. 

UÇK, Lufta e drejtë e saj për çlirim kombëtar është vepra më heroike e popullit tonë, është UÇK-ja dhe lufta e saj ajo e cila e ndërkombëtarizoi si kurrë më parë Çështjen kombëtare shqiptare në arenën botërore.

UÇK është ajo e cila i detyroi Fuqitë më të Mëdha të Botës, edhe ato të cilat i kishin coptuar padrejtësisht trojet Shqiptare në Vitin 1913, që të mblidhen në një konferencë ndërkombëtare, në atë të Rambujesë, posaçërisht për Çështjen shqiptare; dhe ishte kryesisht Lufta e UÇK-së ajo që mundësoi që për herë të parë në një Konferencë të përmasave të tilla Ndërkombëtare që të jenë pjesmarrës përfaqësues të Kombit shqiptar, Konferencë që ndryshe nga ato të mëparshmet që bënë tragjedinë me shqiptarët dhe me trojet e tyre si ajo e Berlinit dhe e Londrës, kësaj radhe aty ishim të pranishëm edhe Ne shqiptarët, me delegacionin tonë, si dhe aleati ynë i Madh, Fuqia më e Madhe botërore, SHBA.

Ishin vullnetarët e UÇK-së nga të gjitha trojet shqiptare bashkë me ata të cilët vinin me uniforma dhe të organizuar nga Perëndimi dhe diaspora për lirinë e Kosovës, gjë e cila i dha kësaj ushtrie karakterin e një ushtrie gjithëkombëtare shqiptare dhe të një Lufte për çlirim dhe Bashkim kombëtar

UÇK ishte faktori i cili për herë të parë në Historinë tonë Kombëtare bëri të mundur një aleancë ushtarake shqiptaro-perendimore, UÇK-NATO, kundër barbarisë sllavo-serbe për Çlirimin e Kosovës; NATO ishte Aviacioni i UÇK-së, ndërsa UÇK ishte këmbësoria e NATO-s.

Pas faktorit NATO nën drejtimin e SHBA-s, faktori kryesor që mbrojti dhe që ka meritën kryesore për Lirinë, për Pavarësinë dhe për Shtetin e sotëm demokratik të Kosovës është Ushtria Çlirimtare e Kosovës. Këtë mision historik të kryer prej saj tashmë, që njihet edhe botërisht madje, e ka shënuar Historia jonë Kombëtare.
* * *
Sot kur populli ukrainas po lufton heroikisht kundër pushtruesit rus , na vjen në kujtesë vepra dhe qëndresa e jashtëzakonshmne mbinjerezore e popullit heroik të Kosovës, pasi kushtet në të cilat u ngrit në luftë për clirim kombëtar Kosova ishin shumë herë më të vështira se sa Ukraina, pasi Serbia ishte fuqia më e madhe ushtarake në Ballkan dhe një nga më të fortat në Europë, si dhe Serbia  ishte instaluar fuqishëm jo vetëm  ushtarakisht, por edhe  instituicionalisht dhe administrativisht në Kosovë prej 100 vitesh dhe kishte vendosur në Kosovë një regjim kriminal, genocidist e kolonial të pashëmbullt. 

Populli i Kosovës nuk kishte as armë dhe as municione dhe fatkeqësisht ka qenë i izoluar dhe nuk kishte komunikim as me perendimin.Shqiptarët e Kosovës dhe UCK-ja  luftonin me kallashnikove kundër  ushtrisë serbe e cila kishte raketa, tanke, topa  dhe avionë modernë.Populli heroik i Kosovës nuk u mposht por rezistoi dhe fitoi lirinë, pavarësinë dhe shtetin e vet. 

Si këshilltar financiar, pyetja që më bëhet shpesh është ,”kur duhet të aplikoj për Social Security?” Përgjigjia është “varet”. Dikur ishte pyetje e thjeshtë për t’u pergjigjur. Shko te zyra e Social Security dhe apliko. Tani ka kaq shumë variacione sa shumë njerëz e kanë të vështirë të vendosin.

Nuk je pa shoqëri nëse nuk e di se sa të bie pensioni kur të dalësh në pension. Shumica e njerëzve me të cilet bisedoj nuk e kanë idenë as përafërsisht. Shuma që do marrësh në pension varet nga sa të ardhura që ke bërë dhe nga mosha kur aplikon për pension. Të fillojmë me moshën.

Mosha për pension ishte 65 për cdo njeri. Kur njerëzit filluan të jetojnë më gjatë mosha për pension të plotë u shty përtej 64 falë amendamenteve të vitit 1983. Më poshtë është tabela e moshës së plotë të pensionit sipas vitit të lindjes.

Full Retirement Age (FRA) – Mosha e Plotë për Pension (MPP)

Viti i Lindjes	Mosha e Plotë për Pension
1943-54	66
1955	66 and 2 months
1956	66 and 4 months
1957	66 and 6 months
1958	66 and 8 months
1959	66 and 10 months
1960 and later	67

Prej tabeles duket punë e thjeshtë. Të jep moshën e të thotë kur të dalësh në pension. Por kyç këtu është togëfjalëshi pension i plotë. Ç’ndodh nëse dëshiron të dalësh në pension më përpara se të mbushësh moshën? Thënë shkurt, do marrësh më pak. Do të marrësh një përqindje të shumës së siguruar ose siç njihet ndryshe në anglisht PIA. Nëse të bie të dalësh në pension në moshën 66 vjeçare dhe aplikon të marrësh pension në moshën 62 vjeçare, do të marrësh vetëm 75% të shumës ose të PIAs. Nëse aplikon në moshën 63 vjeçare do të marrësh 80% të PIAs e kështu me rradhë. Sa më shumë të presesh për të aplikuar për pension aq më shumë do të marrësh në muaj. Madje mund të presësh të dalësh në pension pasi e ke kaluar moshën e plotë të daljes në pension. Të supozojmë se të bie të dalësh në pension kur je 66 vjec dhe vendos të dalësh në pension kur je 70 vjeç. Pensioni të bie të jetë 132% e PIAs. Kur ju them këtë klienteve më thonë “Atëherë duhet të pres të bëhem 70 pastaj të dal në pension!” Ju them, “Gjithëçka varet sepse ka faktorë të tjerë që duhen konsideruar.” Vendimi kur të dalësh në pension është bërë një nga vendimet më të komplikuara kur vjen puna në planifikimin e daljes në pension. Faktorë të tjerë që duhen konsideruar janë shëndeti, sa të mbetet akoma të jetosh, sa të ardhura të duhen për pension, mosha e bashksëhortes/ bashkëshortit, nëse planifikon të punosh apo jo.

Ja një pyetje tjetër që dëgjoj shpesh,”Ç’ndodh nëse vendos të punoj ndërsa marr pensionin?”

Përgjigjia është se mund t’i bësh të dyja: merr pensionin e vazhdo të punosh. Por, nëse je poshtë moshës së pensionit dhe bën më tepër se të ardhurat vjetore, IRS do të reduktojë sa merr në pension.

IRS përdor këto limite të ardhurash ku bazon reduktimin: Nëse për një vit je më poshtë moshës së plotë për pension atëherë ata do të zbresin $1 nga shuma e pensionit për cdo $2 që ti merr mbi limitin.

Për vitin 2022 limiti është $19,560 dhe ndryshon çdo vit. Eshtë e rëndësishme të kuptohet se këto para inuk humben. Të ardhurat do të balancohen kur arrin moshën e plotë ku duket pastaj sikur aplikove për pension më vonë. Këto faktorë duhen konsideruar kur bën planin për pension.

Eshtë e rëndësishme të dihet se muajin që arrin moshën e plotë për pension IRS nuk redukton të ardhurat e pensionit pavarësisht sa fiton.

Diçka tjetër që duhet konsideruar kur planifikon të tërheqësh Social Security është shuma të tjera nën kontekstin e të ardhurave të tjera si “pensions” asete si IRAs ose 401(k)s dhe të tjera kërkesa të qeverisë që kërkojnë shpërndarje në moshën 72 vjecare (Require Minimum Distribution). Të gjitha këto burime duhen koordinuar

për të të dhënë të ardhurat që të duhen për gjithë jetën. Kur vjen puna për të konvetuar ç’ke mbledhur në të ardhura mujore duhet të sigurohesh që ato të ardhura nuk do të mbarojnë.

Vendimi se kur të fillosh Social Security është më i komplikuar nga ç’duket.

Mos ngurro të kërkosh ndihmë. Eshte e thjeshtë të planifikosh për pension duke kursyer

një pjesë të të ardhurave në një 401(k) ose IRA. Por kur vjen puna për t’i mbledh të gjitha të ardhurat në një të ardhur të qendrueshme, sigurohu që ato të ardhura nuk mbarojnë. Social Security mund të jetë themeli i planit tënd për pension, por duhen kordinuar për stabilitet e siguri në pleqëri.

Nëse ke ndërmend të dalësh në pension tani afër këshillohu me një keshilltar kompetent Këshilltari do të të ndihmojë të hartosh një plan të plotë që do të mundësojë të vendosësh si duhet

kur të fillosh të marrësh pensionin (Social Security). Nuk është asnjëherë vonë të planifikosh për pension. Fillo sot!

Një mënyrë efektive për të llogaritur Social Security është website www.SSA.gov.Regjistrohu aty. Eshtë një mënyrë e thjeshtë për të llogaritur me afërsi sesa do të marrësh. Më poshtë kam përfshirë disa të dhëna sesi të kualifikohesh për Social Security. Informacioni është marrë nga https://www.irs.gov website.

“Të marrësh Social Secutiry fillo duke punuar e duke paguar taksat e Social Security,

ose nëpermjet heqjes nga paga (sic kerkon Federal Insurance Contributions Act, or FICA) ose nëpermjet pagesës së taksave nëse je i vëte punësuar (sipas Self-Employed Contributions Act, or SECA).

Kualifikohesh për Social Security duke mbledhur kreditë kur paguan taksa e Social Security në të ardhurat që merr. Fiton der më katër kredite për vit. Njerëzit kualifikohen për Social Security (pension) kur arrijnë 40 kreditë.

Në vitin 2022, $1,510 në të ardhura prej punësimi “të mbuluar” — pune ku ke paguar taksa për Social Security

— është baraz me një kredit. Mund të arrish maksimumin e katër – krediteve duke fituar së paku $6,040 në vit. Sasia e krediteve rregullohet çdo vit sipas inflacionit.”

Jeff Brindley është këshilltar financiar me RWS Financial Group. Ai shkruan cdo muaj Brindley’s

Briefs për Gazetën Dielli. Mund ta kontaktoni Jeff tek numri i telefonite 833.797.4636 ose via email tek

Jeff.B@RWSGroup.org.

Securities offered through Registered Representatives of Cambridge Investment Research, Inc. a broker-dealer, Member FINRA/SIPC. Jeffrey Brindley, Investment Advisor Representative, Cambridge Investment Research Advisors, Inc. a Registered Investment Advisor. RWS Financial Group is not affiliated with Cambridge Investment Research.

PhD (c). Ll.M. Igli TOLA

Pedagog, ekspert ekonomie

Krye-lajmi ekonomik i tërë këtyre ditëve ishte se gjatë vitit 2021 të ardhurat e mbledhura kishin tejkaluar planin. Sipas të dhënave të Ministrisë së Financave dhe Ekonomisë deri në fund të dhjetorit ishin mbledhurgati 510 miliardë lekë, një rritje me 84.5 miliardë lekë krahasuar me 2020 (një vit ky i goditur gjerësisht nga kriza pandemike), si dhe u tejkalua me 50.1 miliardë edhe totali i të ardhurave të arkëtuar gjatë 2019.

Po përtej entuziazmit sipërfaqësor që ky lajm përcjell, se ky është tregues i rimëkëmbjes së shpejtë të ekonomisë sonë post-pandemi; mjafton të thellohemi pak më tej në analizën e shifrave dhe do të konstatonim pa ekuivok se panorama nuk është aq ‘rozë’ sa na thuhet.

I.

Kjo performancënë dukje e përmirësuar u ndikua si nga përmirësimi në të ardhurat tatimore edhe ato doganore, po ndikiminmë të madh aty e kanë dhënë çmimet e rritura si të importeve dhe atyre pak mallrave vendas. Vetëm duke konsultuar dy raporte bindemi për këtë fakt:

• Nga të ardhurat doganore janë mbledhur 192.8 miliardë lekë, 25.7% më shumë se në 2020.
• E për to, mbi 50% prej tyre janë realizuar nga akciza. Konkretisht shtrenjtimi i energjisë dhe i naftës në tregjet ndërkombëtare kanë dhënë ndikimin më të madh në të. Shtrenjtim i cili më pa ka reflektuar në gjithë çmimet e tjera në tregje.

Sa i takon të ardhurave tatimore edhe ato janë rritur në vazhdën e implikimit të çmimeve, me 14.5% në raport me 2020, dhe në total u mblodhën 251.5 miliardë lekë. Kjo pasi edhe të ardhurat nga TVSH janë raportuar  në rritje dyshifrore. E për sa kohë nuk kemi evidenca apo indicia për një rritje sinifikative të konsumit, detyrimisht kjo rritje e të ardhurave nga TVSH i faturohet me të drejtë shtrenjtimit të mallrave të konsumit, si rrjedhojë e kostove të rënduara.

II.

Nga po të njëjtat të dhëna historike të MFE, po të shkohet më thellë ajo që nxirret si konkluzion është akoma më absurde.Edhe për 2021, si zakonisht pëgjatë gjithë këto vite, shihet qartazi se mbi 75-80% e të ardhurave që mbledhim çdo vit vijnë nga xhepat e qytetarëve, më pak pastaj nga biznesi i vogël dhe në fund fare biznesi i madh. Çdo vit mesatarisht 47% tëtotalit të të ardhurave publike vijnë nga TVSH (20% në çdo blerje që bëjmë nga buka e veza shkojnë për shtetin), mbi 15% nga akciza, 14% nga TAP (tatimi mbi të ardhurat personale – 13% ose 23%  tëpages, në varësi të nivelit të saj) etj.

Kurse biznesi, kryesisht ai i madh, përfitimet nga paratë publike i ka të shumta, por kontributin shumë minimalist. Mjafton tu hedhim një sy disa prej kompanive ‘big’dhe numrat flasin vetë:

• Kompania më e madhe private në vend për nga qarkullimi vjetor deklaron fitim vetëm 1.1% të xhiros (qarkullimit), tatim fitimi i paguar deri në qershor 0.2% e xhiros.
• Kompania lider në ndërtimin dhe infrastrukturë deklaronte 5.3% fitim dhe vetëm 0.6% tatim fitimi të paguar.
• Kompanitë më të mëdha të shërbimeve spitalore private dhe farmaceutike, pavarësisht se patën ‘boom’ pune gjatë 2020 për shkak të pandemisë, dekalronin 5.4% fitim, duke paguar as më shumë as më pas po 0.4% tatim fitimi.
• Lideri i tregut të shpërndarjes dhe distribuimit të mallrave ushqimor dhe pijeve deklaronte në pasqyrat financiare të konsoliduara njënivel fitimi 3.6% dhe tatim 0.5%.

Në total e gjithë barra që mbajnë bizneset e mëdha nuk kap as 10% të të ardhurave kombëtare, por  nga shteti përmes tenderave, blerjeve publike, PPP-ve mbledhin shumëfishin e tyre.

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

Se përse akoma pas mëse 30 vitesh që po operojmë në kapitalizëm, stimulojmë sipërmarrjen dhe propagandojmë atë si promotore të zhvillimit ekonomik, mbledhim prej saj as 10% të të ardhurave publike kjo është një pyetje që secili prej nesh duhet t’ia drejtoj vendimarrësve. Jemi jashtë çdo logjike ekonomike; Pasi qoftë tatimi i sheshtë dhe ai progresiv, në princip kanë që në vlerë nominale të kontribuojnë më shumë ata që fitojnë dhe përfitojnë më shumë, dhe jo qytetarët në masën mbi 70%.

Jusuf Buxhovi/

Eksodet e mëdha shqiptare, nga ato që njohim (pas vdekjes së Skënderbeut dhe rrënimit të diktaturës komuniste në Shqipëri), kryesisht lidhen me disfatat e mëdha historike të shqiptarëve, siç ishte ajo e para pas ripushtimit osman të Shqipërisë nga fundi i shekullit XIV dhe, kjo e fundit, nga jeta gjysmëshekullore nën diktaturën më të egër komuniste që njohu bota. Nëse mund të thuhet se eksodi i parë përfshiu fisnikërinë shqiptare nga radhët e feudalëve dhe ushtarakëve që ishin pjesë e luftës çlirimtare të Skënderbeut kundër osmanëve gjatë një çerek shekulli dhe u strehuan në Itali si pjesë e një shtrese që kishte formim të caktuar shoqëror dhe kulturor, gjë që këtë e vazhdoi edhe në rrethanat e reja, eksodi i dytë, ai nga viti 1990 e këndej, përfshiu shtresën proletare dhe qytetarinë e shpronësuar nga dinjiteti elementar, atë që rëndom kishte jetuar në rrethanat e një Gullagu komunist të krijuar nga diktatura e regjimit komunist të Enver Hoxhës, shtresë kjo të shumtën me tru të shpërlarë, që ikjen nga diktatura e konsideronte çështje ekzistenciale.Edhe pse kanë kaluar mbi tridhjetë vjet nga eksodi shqiptar, përmasat tektonike të të cilit edhe më tutje vazhdojnë saqë etninë shqiptare e kanë sjellë deri te gjendja e “murtajës së bardhë”, përkundër asaj se shkaktari i saj kryesor shfaqet faktori ideologjik që si bartës kryesor pati diktaturën komuniste të Enver Hoxhës që Shqipërinë në emër të “idealeve komuniste” duhej ngrënë edhe bar gjë që vendin e ktheu në një kamp përqendrimi me njeriun e varfër dhe të zhvlerësuar, pra kësaj së keqe nuk i ishte dhënë anamneza e plotë në përputhje me shkaktarin e vetëm – atë ideologjik ngaqë shumë studiues i takojnë asaj mendësie. Megjithatë monografia e Afrim Krasniqit “Kriza e ambasadave – Shqipëria në vitin 1990”, e botuar së voni nga Instituti i Historisë i Studimeve Albanologjike në Tiranë, paraqet një kronikë të aktit të fundit të shthurjes së kësaj diktature në rrethanat kur tranzicioni tashmë kishte përfshirë shumë nga vendet e ish bllokut komunist (nga Polonia, Gjermania Demokratike, Çekosllovakia, Rumania e të tjera), ndërkohë që garda e fundit komuniste në Tiranë po përpiqej që tranzicionin e pandalshëm pra kur diktaturat ktheheshin në sisteme shumëpartiake, përpiqej që pluralizmin partiak ta maskonte me “pluralizmin e mendimeve”, siç doli nga takimi i gushtit i vitit 1990 i R. Alisë me disa intelektualë të Tiranës, të cilët, nuk patën guxim që kësaj formule t’ia jepnin përgjigjen siç ia dhanë vendet tjera ish komuniste, por lejuan që edhe atë që do të shfaqet “tranzicion shqiptar”, në zgjedhjet e para “të lira”, të vitit 1991, të fitojë Partia e Punës e Shqipërisë, e transformuar në Partinë Socialiste. Natyrisht se kronika e kësaj ngecjeje, apo sabotimi shqiptar të pluralizmit drejt tranzicionit, pasqyrohet mirë në monografinë e Afrim Krasniqit. Duke ndjekur rrugën e dokumenteve, autori në katër kapitur jep kronologjinë e këtij zhvillimi që hapi kthesën historike. Kështu, në kreun e parë paraqiten zhvillimet politike dhe gjendja në Shqipëri në gjysmën e parë të vitit 1990, nga protestat e para sociale të janarit 1990, pastaj të ndikimit të rastit “Popaj” në ambasadën e Italisë në eksodin e atij viti e deri te hyrjet në ambasada në atë të RDGJ-së. Në kreun e dytë pasqyrohen ngjarjet e korrikut dhe kriza e “Pushtimit të ambasadave” me gjithë ato që përcollën këtë zhvillim nga hyrja në ambasadat perëndimore e deri te largimi i refugjatëve nga Shqipëria, me çka përfundimisht u thye “miti i mashtrimit komunist për Shqipërinë lule në Adriatik”, e të ngjashme, siç propagonte Enver Hoxha nëpërmes grupeve marksiste-leniniste nëpër botë, që kryesisht i shërbenin Beogradit dhe Moskës për të mbajtur nën anatemë edhe kërkesat e drejta të shqiptarëve të Kosovës për Republikën e tyre në kuadër të federatës jugosllave. Në kapitullin e tretë bëhet fjalë gjerësisht për rrolin dhe pozicionin e ambasadave dhe shteteve në krizën e korrikut 1990, ku pasqyrohen edhe pozicionet e këtyre vendeve rreth zgjidhjes së krizës së refugjateve, me ç’rast edhe pjesës më të madhe të tyre iu lejua largimi i organizuar nga Shqipëria, largim ky që pastaj, mori përmasat e një eksodi të pambikëqyrur që vazhdoi për vite dhe ende vazhdon në forma të ndryshe. Monografia përmbyllet me kapitullin rreth përpjekjeve të regjimit për rivendosjen e kontrollit në vend, ku pasqyrohen gjithë ato zhvillime që udhëheqja e lartë partiake e vendit (nomenklatura komuniste e kohës) u mundua që eksodin, nëpërmes fushatave denigruese, ta shfrytëzojë për të fshehur shkaktarin e vërtetë të krizës – sistemin. Me këtë rast, jepen edhe të dhëna rreth burgosjeve dhe masave të tjera, që regjimi i atëhershëm ndërmori ndaj atyre që përpiqeshin që të largoheshin nga vendi, për në liri, nëpërmes rreziqeve të mëdha, ku edhe shumë prej tyre nuk ia dolën… Në tërësi, monografia e A. Krasniqit, paraqet një faktografi të caktuar, atë të krizës së ambasadave, që ia hapi rrugën në njërën anë tranzionit shqiptar me shumë e shumë vështirësi dhe në tjetrën anë, eksodit shqiptar, ndër më të mëdhenjtë e të gjitha kohëve, me pasoja tepër të rënda për vetë Shqipërinë, po edhe për ata që u detyruan të braktisin vendin për një jetë më të mirë dhe liri, paçka se shumë prej tyre humbën atdheun përgjithmonë…